Судебная практика
Отправить по почте
Жылжымайтын мүлiк ипотекасы туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 23 желтоқсандағы № 2723 Заңы
Құжат мәтініндегі "тұрағы (мекен-жайы)" деген сөз "тұрғылықты жерi (орналасқан жерi)" деген сөзбен ауыстырылды ҚР 03.06.2003 жылғы № 427-ІІ Заңы бойынша (08.11.2000 ж. редакцияны қараңыз)(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс) Актінің нысаны мен тақырыбы өзгертілді ҚР 23.12.2005 жылғы № 107 Заңымен (03.06.2003 ж. редакцияны қараңыз)(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс) Құжат мәтініндегі "Жарлықта", "Жарлықты", "Жарлықпен", "Жарлықтың", "Жарлық" деген сөздер "Заңда", "Заңды", "Заңмен", "Заңның", "Заң" деген сөздермен ауыстырылды ҚР 23.12.2005 жылғы № 107 Заңы бойынша (03.06.2003 ж. редакцияны қараңыз)(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс)
Редакция 20.08.2024 жылы берілген өзгерістер мен толықтырулармен
Кіріспе алынып тасталды(ескертуді қараңыз)
Кіріспе алынып тасталды ҚР 23.12.2005 жылғы №107 Заңымен (03.06.2003 ж. редакцияны қараңыз)(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс)
1-тарау. Жалпы ережелер
1-бап. Осы Заңда пайдаланатын негізгі ұғымдар
1-бап өзгертілді ҚР 03.06.2003 жылғы № 427-ІІ Заңымен (08.11.2000 ж. редакцияны қараңыз)(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс) 1-бап өзгертілді ҚР 23.12.2005 жылғы № 107 Заңымен (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс) 1-бап өзгертілді ҚР 05.07.2012 жылғы №30-V Заңымен (05.07.2011 ж. редакцияны қараңыз) (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік 10 (он) күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) 21.07.2012 жылғы „Егемен Қазақстан„ Республикалық газетінде жарияланды. 1-бап өзгертілді ҚР 28.12.2016 жылғы № 34-VI Заңымен (өзгерту қолданысқа енгізіледі 01.01.2017 жылдан бастап және 01.01.2018 жылға дейін әрекет етеді) 1-бап өзгертілді ҚР 03.07.2019 жылғы № 262-VІ Заңымен (21.01.2019 ж. редакцияны қараңыз) (өзгерту 01.01.2020 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі) 1-бап жаңа редакцияда жазылды ҚР 19.06.2024 жылғы № 97-VIII Заңына сәйкес (06.04.2024 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 01.07.2024 жылдан бастап)
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) жылжымайтын мүлiк – жер учаскелерi, сондай-ақ үйлер, ғимараттар және жермен берiк байланыстағы өзге де мүлiктер, яғни олардың мақсатына шектен тыс нұқсан келтiрмей орнын ауыстыру мүмкiн болмайтын объектiлер;
2) жылжымайтын мүлiк ипотекасы (ипотека) – кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiк немесе ондағы үлесi кепiл берушiнiң немесе үшiншi тұлғаның иелiгi мен пайдалануында қалатын кепiл түрi;
3) ипотекалық қарыз – жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген қарыз, оның ішінде банктік қарыз немесе синдикатталған қарыз;
4) ипотекалық тұрғын үй қарызы – тұрғынжай салу не оны сатып алу және (немесе) жөндеу мақсатында берiлетiн ипотекалық банктік қарыз;
5) ипотекалық ұйым – қызметінің айрықша түрі осы Заңда көзделген қызмет болып табылатын заңды тұлға;
6) ипотекалық шарт – тараптардың негiзгi мiндеттеменi қамтамасыз етуде ипотеканы белгiлеу туралы келiсiмi;
7) ипотеканы өткiзу – ипотеканың мәнi болып табылатын мүлiктi өткiзу;
8) кепiл берушi – жылжымайтын мүлкi немесе ондағы үлесi ипотеканың мәнi болып табылатын тұлға;
9) кепiл ұстаушы – негiзгi міндеттеме бойынша мүдделерi ипотекамен қамтамасыз етiлген тұлға;
10) негiзгi мiндеттеме – ипотекамен толық немесе iшiнара қамтамасыз етiлген борыштық немесе өзге де мiндеттеме;
11) сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган – сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметін мемлекеттік басқару саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық мемлекеттік орган;
12) сенiм бiлдiрiлген тұлға – соттан тыс тәртiппен ипотеканы өткiзудi жүргiзетiн тұлға;
13) уәкілетті орган – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеуді, бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган.
2-бап. Осы Заңның қолданылу аясы
1. Осы Заңмен мiндеттемелердi қамтамасыз ету жолы ретiнде мүлiк ипотекасын қолдану кезiнде туындайтын қатынастар реттеледi. Егер осы Заңмен өзге ережелер белгiленбесе, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде көрiнiс тапқан кепiл туралы жалпы ережелер мүлiк ипотекасына қолданылады. Осы Заң пен басқа да заң актiлерi арасында мүлiк ипотекасын реттеу бөлiгiнде қайшылықтар туындаған жағдайда осы Заңның нормалары қолданылады.
2. Шартқа байланысты туындайтын ипотека туралы осы Заңның ережелерi тиiсiнше заң актiсiнiң негiзiнде туындайтын ипотекаға қолданылады.
3. Жер учаскелерiнiң ипотекасы мен оларға құқықтардың ерекшелiктерi жер туралы заңдарда көзделуi мүмкiн.
4. Ипотекалық ұйымдарға осы Заңда көзделген банк операцияларын жүзеге асыру үшін лицензия алуға, сондай-ақ олардың қызметін реттеуге байланысты қойылатын талаптар уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.
2-бап 4-тармақпен толықтырылды ҚР 23.12.2005 жылғы № 107 Заңына сәйкес(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс)
5. «Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес енгізілген ерекше реттеу режимі шеңберінде қызметін жүзеге асыратын ипотекалық ұйымдарға және өзге де заңды тұлғаларға осы Заңның және уәкілетті органның, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің осы Заңға сәйкес қабылданатын нормативтік құқықтық актілерінің нормалары ерекше реттеу режимінің шарттарында көзделген шекте қолданылады.
2-бап 5-тармақпен толықтырылды ҚР 02.07.2018 жылғы № 168-VІ Заңына сәйкес (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік 10 (он) күн өткен соң қолданысқа енгізілуі тиіс) 05.07.2018 жылы „Егемен Қазақстан„ Республикалық газетінде жарияланды 5-тармақ өзгертілді ҚР 03.07.2019 жылғы № 262-VІ Заңымен (21.01.2019 ж. редакцияны қараңыз) (өзгерту 01.01.2020 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
3-бап. Негiзгi мiндеттеменi ипотекамен қамтамасыз етудiң шектерi
1. Ипотека ипотекалық қарыз шарты немесе өзге де мiндеттеме бойынша кепiл ұстаушыға қарыздың негiзгi сомасының толық немесе ипотека шартында көзделген бөлiгiнде төленуiн қамтамасыз етедi.
1-тармақ өзгертілді ҚР 11.07.1997 жылғы №154 Заңымен(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс) 1-тармақ өзгертілді ҚР 03.06.2003 жылғы № 427-ІІ Заңымен (08.11.2000 ж. редакцияны қараңыз)(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс)
Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотекалық қарыз шартын қамтамасыз етуге белгiленген ипотека, сол сияқты кредиторға кредиттiң пайдаланылғаны үшiн өзiне тиесiлi сыйақының (мүдденiң) де төленуiн қамтамасыз етедi.
2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотека кепiл ұстаушының талаптарын оларды қанағаттандыру сәтiндегi көлемiне қарай:
1) негiзгi мiндеттеменiң орындалмауынан, мерзiмi кешiктiрiлуiнен немесе өзге де тиiсiнше орындалмауынан келтiрiлген шығындарды өтеудi;
2) негiзгi мiндеттеменiң орындалмауы, орындалу мерзiмiнiң кешiктiрiлуi немесе өзге де тиiсiнше орындалмауы үшiн айып (айыппұл, өсiм) төлеудi;
3) негiзгi мiндеттемеде не заң актiлерiнде көзделген бөгде адамның ақшаны заңсыз пайдаланғаны үшiн айыпақыны қоса қамтамасыз етедi.
3-тармақша өзгертілді ҚР 11.07.1997 жылғы №154 Заңымен(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс)
3. Ипотека сонымен қатар:
1) сот шығындарын және кепiлге берiлген мүлiктен айыпақы өндiрiп алуға байланысты өзге де шығыстарды өтеудi;
2) ипотеканы өткiзу жөнiндегi шығыстардың өтелуiн қамтамасыз етедi.
4. Егер ипотека шартында ипотекамен қамтамасыз етiлген кепiл ұстаушының талаптарының жалпы нақты сомасы көрсетiлсе, борышқордың кепiл ұстаушы алдындағы осы сомадан асатын бөлiгiндегi мiндеттемелерi, осы Заңның осы бабының 3-тармағында және 4-бабында көзделген талаптарды қоспағанда, ипотекамен қамтамасыз етiлген болып саналмайды.
4-бап. Кепiл ұстаушының қосымша шығыстарын ипотекамен қамтамасыз ету
Кепiл ұстаушы ипотека шартының ережелерiне сәйкес немесе кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң сақталуын қамтамасыз ету қажеттiгiне орай, оны ұстау және күзету не осы жылжымайтын мүлiкке байланысты салықтар, алымдар немесе коммуналдық төлемдер бойынша кепiл берушiнiң берешегiн өтеу жөнiнде шығыстар тартқан жағдайларда кепiл ұстаушының мұндай қажеттi шығыстарын өтеу кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң есебiнен қамтамасыз етiледi.
5-бап. Ортақ меншiктегi жылжымайтын мүлiк ипотекасы
1. Бiрлескен ортақ меншiктегi жылжымайтын мүлiкке ипотека бұған барлық меншiк иелерiнiң жазбаша келiсiмi болған жағдайда белгiленуi мүмкiн.
2. Ортақ үлестiк меншiкке қатысушы ортақ мүлiктегi өз үлесiне құқығын басқа меншiк иелерiнiң келiсiмiнсiз кепiлге бере алады.
1-1-тарау. Ипотекалық ұйым
Заң 1-1-тараумен толықтырылды ҚР 23.12.2005 жылғы № 107 Заңына сәйкес(алғашқы ресми жарияланғаннан кейін қолданысқа енгізілуі тиіс)
5-1-бап. Ипотекалық ұйымды құру
1. Ипотекалық ұйым Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес акционерлік қоғам нысанында құрылады.
2. Ипотекалық ұйымның атауында "ипотекалық ұйым" деген сөздер болуға тиіс.
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ипотекалық ұйым ретінде тіркелмеген заңды тұлға ипотекалық ұйым деп аталына алмайды.
Осы тармақтың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген талаптар Тұрғын үй құрылысының бірыңғай операторына қолданылмайды.
2-тармақ үшінші бөлікпен толықтырылды ҚР 09.06.2020 жылғы № 341-VI Заңымен (өзгерту 01.07.2020 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
3. Ипотекалық ұйым уәкілетті орган берген лицензияның негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын коммерциялық ұйым болып табылады.
5-2-бап. Ипотекалық ұйымның қызметі
1. Ипотекалық ұйым қызметінің негізгі түрі банктік қарыз операцияларын жүзеге асыруға уәкілетті орган берген лицензияның негізінде ипотекалық банктік қарыз беру болып табылады.
1-тармақ өзгертілді ҚР 19.06.2024 жылғы № 97-VIII Заңымен (06.04.2024 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 01.07.2024 жылдан бастап)
