• Менің таңдаулыларым
Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы

Отправить по почте

Toggle Dropdown
  • Түсініктемелер жазу, айту
  • Белгі бауына қою
  • Оставить заметку
  • Информация new
  • Сілтемені көшіру
  • Редакции абзаца(beta)
  • 80
Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпандағы № 561-IV Заңы
Құжат мәтініндегі «ауылдардың (селолардың), ауылдық (селолық)», «ауылдың (селоның), ауылдық (селолық)», «ауылдық (селолық)» сөздері «ауылдардың, ауылдық», «ауылдың, ауылдық», «ауылдық» сөздерімен ауыстырылды  ҚР 03.07.2013  жылғы № 121-V Заңымен (04.02.2013 ж. редакцияны қараңыз) (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін 10 (он) күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізілуі тиіс) 05.07.2013 жылғы „Егемен Қазақстан„ Республикалық газетінде жарияланды
Құжат мәтініндегі «жоғары оқу орны», «жоғары оқу орындарында», «жоғары оқу орнын», «жоғары оқу орындарының» деген сөздер тиісінше «жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымы», «жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында», «жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымын», «жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының» деген сөздермен ауыстырылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
Осы Заңға өзгеріс енгізу қарастырады - ҚР 03.01.2023 жылғы № 188-VII Заңына сәйкес (өзгерту 01.01.2027 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
Осы Заңға өзгеріс енгізу қарастырады - ҚР 10.01.2025 жылғы № 156-VIII Заңына сәйкес (өзгерту 01.01.2027 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
Осы Заңға өзгеріс енгізу қарастырады - ҚР 18.03.2025 жылғы № 175-VIII Заңына сәйкес (өзгерту 01.01.2027 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
Осы Заңға өзгеріс енгізу қарастырылады - ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңына сәйкес (өзгерту 01.01.2026, 01.09.2026 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
Редакция 16.09.2025 жылы берілген өзгерістер мен толықтырулармен 
Осы Заң Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери қызметті өткеруі саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және әскери қызметшілерді әлеуметтік қамсыздандыру жөніндегі мемлекеттік саясат негіздерін айқындайды.
1-тарау . ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
  • 1
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
1-бап өзгертілді ҚР 11.04.2014 жылғы № 189-V Заңымен (04.07.2013 ж. редакцияны қараңыз) (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік 10 (он) күн өткен соң қолданысқа енгізілуі тиіс) 15.04.2014 жылғы „Егемен Қазақстан„ Республикалық газетінде жарияланды
1-бап өзгертілді ҚР 13.11.2015 жылғы № 398-V Заңына сәйкес (27.10.2015 ж. редакцияны қараңыз) (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік 10 (он) күн өткен соң қолданысқа енгізілуі тиіс) 18.11.2015 жылы № 221 (28699) „Егемен Қазақстан„ Республикалық газетінде жарияланды
1-бап жаңа редакцияда жазылды ҚР 13.06.2017 жылғы № 69-VІ Заңына сәйкес (03.12.2015 ж. редакцияны қараңыз) (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік 10 (он) күн өткен соң қолданысқа енгізілуі тиіс) 15.06.2017 жылы № 113 (28492) „Егемен Қазақстан„ Республикалық газетінде жарияланды
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) адъюнкт – жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын шетелдік əскери оқу орнында білім алып жатқан офицерлік және сержанттық құрамдардың əскери қызметшісі;
1-тармақша өзгертілді ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңымен (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
1-1) азаматтық персонал адамдары (жұмыскерлер) – Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда (бұдан әрі – Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар) мемлекеттік қызметтегі немесе еңбек қатынастарында тұрған Қазақстан Республикасының азаматтары;
1-тармақ 1-1-тармақшамен толықтырылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
2) ауыспалы құрам – Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың штат санына кірмейтін әскери, арнаулы оқу орындарында білім алып жатқан Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери қызметшілерінің санаты;
2-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
3) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер – осы Заңда көзделген мерзімге Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға әскери қызметке шақырылған Қазақстан Республикасының азаматтары;
3-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
4) əскерге шақыруды кейінге қалдыру – осы Заңда көзделген негіздер бойынша азаматтарды əскери қызметке шақыру мерзімін ауыстыру;
5) əскерге шақыру жасына дейінгілер – әскерге шақыру жасына толғанға дейін əскери қызметке даярлықтан өтетін Қазақстан Республикасының ер азаматтары;
5-тармақша өзгертілді ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңымен (30.06.2025 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 16.09.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
  • 1
6) əскерге шақырылушылар – жергілікті əскери басқару органдарында әскери есепте тұратын жəне мерзімді əскери қызметке шақырылуға жататын Қазақстан Республикасының ер азаматтары;
6-тармақша өзгертілді ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңымен (30.06.2025 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 16.09.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
7) əскери атақ – əскери қызметшіге жəне əскери міндеттіге берілетін əскери айырым белгісі;
8) əскери билет – азаматтың əскери қызметке тиесілігін жəне əскери міндеттілікке қатыстылығын айқындайтын бірыңғай мерзімсіз жеке есептік-əскери құжаты;
9) әскери бөлімнің (мекеменің) штаты – құрамды, ұйымдық-штаттық құрылымды, жеке құрамның санын және Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қару-жарақ пен әскери техникасы кадастрына сәйкес бекітіп берілген негізгі қару-жарақ пен әскери техниканың санын айқындайтын құжат;
9-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
10) əскери есепке алу – əскерге шақырылушылар, əскери қызметшілер мен жұмылдыру ресурстары туралы сандық жəне сапалық деректерді есепке алу жəне талдау жүйесі;
11) əскери жиындар – əскери міндеттілер мен азаматтардың əскери білім алуы жəне оны жетілдіруі мақсатында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда əскери басқару органдары, уəкілетті мемлекеттік органдар əскери даярлық бойынша өткізетін іс-шаралар.
11-тармақша өзгертілді ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңымен (30.06.2025 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 16.09.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
Əскери жиындар:
оқу-жаттығу жиындары – əскери міндеттілерді даярлау жəне қайта даярлау мақсатында өткізілетін əскери жиындар түрі;
тексеру жиындары – соғыс уақытының ұйымдастырушылық-штаттық құрылымында міндеттерді орындауға арналған, əскери бөлімдердің əзірлігін тексеру мақсатында өткізілетін əскери жиындар түрі;
арнайы жиындар – төтенше жағдай режимін енгізу жəне қамтамасыз ету, төтенше жағдайлар мен олардың салдарын жою жөніндегі іс-шараларды орындау мақсатында жəне Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын өзге де жағдайларда өткізілетін əскери жиындар түрі болып бөлінеді;
12) əскери интерн – əскери интернатурада білім алып жатқан əскери қызметші;
13) əскери интернатура – жоғары əскери оқу орнының құрылымдық бөлімшесі жүзеге асыратын, клиникалық практикаға рұқсат алу үшін əскери қызметшілерді базалық жоғары медициналық білім беру шеңберінде клиникалық мамандықтар бойынша даярлау нысаны;
14) әскери кафедра (әскери факультет) – запастағы офицерлер және (немесе) запастағы сержанттар бағдарламалары бойынша студенттерді әскери даярлауды және әскери-патриоттық тәрбиелеуді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымының құрылымдық бөлімшесі;
14-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 10.06.2020 жылғы № 344-VI Заңына сәйкес (06.05.2020 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 22.06.2020 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
14-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңына сәйкес (30.06.2025 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 16.09.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
15) əскери киім нысаны – Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен, əскери қызметшілердің Қарулы Күштерге, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарға тиесілігін айқындайтын, ерекшелік жəне айырым белгілері бар нысанды киім (киім-кешек) жəне жабдық;
  • 1
16) əскери қызмет – егемендікті, аумақтық тұтастықты жəне Қазақстан Республикасы Мемлекеттік шекарасының қол сұғылмаушылығын қарулы қорғаумен байланысты əскери қауіпсіздікті тікелей қамтамасыз етуге бағытталған Қарулы Күштер, басқа да əскерлер мен əскери құралымдар əскери қызметшілерінің мемлекеттік қызметінің ерекше түрі;
17) əскери қызмет мерзімі – Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда əскери қызметші мəртебесінде əскери қызмет өткерудің бүкіл кезеңі;
18) әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт – уəкілетті орган мен Қазақстан Республикасының азаматы арасындағы азаматтың əскери қызметті өткеру кезеңіне тараптардың құқықтарын, міндеттерін жəне жауапкершілігін белгілейтін ерікті түрде əскери қызмет өткеру туралы шарт;
19) əскери қызметтен шығару – əскери қызметшіні осы Заңда көзделген негіздер бойынша запасқа қойып немесе отставкаға шығара отырып, əскери бөлімнің (мекеменің) тізімдерінен алып тастау;
19-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
20) əскери қызметшілер – Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда əскери қызметте болатын Қазақстан Республикасының азаматтары;
21) әскери лауазым – әскери қызмет функцияларын орындау үшін лауазымдық өкілеттіктер, лауазымдық және арнайы міндеттер жүктелген Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың штаттық бірлігі;
21-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
22) əскери міндеттілер – əскери есепте тұратын жəне əскери есепте тұрудың шекті жасына дейін запаста болатын Қазақстан Республикасының азаматтары;
23) әскери міндеттілер запасы (бұдан әрі – запас) – аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті әскери басқару органдарында әскери есепте тұратын, жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды толық жасақтау, жұмылдыра өрістету және шығынының орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын, осы Заңда белгіленген жастағы әскери міндеттілер;
23-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 15.04.2022 жылғы № 114- VII Заңына сәйкес (24.11.2021 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 29.04.2022 жылдан бастап)
24) əскери міндеттілік – Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасын қорғау жөніндегі конституциялық міндеті;
25) əскери оқу орны – Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігіне, Ұлттық қауіпсіздік комитетіне және Ұлттық ұланына ведомстволық бағынысты жəне əртүрлі деңгейдегі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымы;
25-тармақша өзгертілді ҚР 16.11.2020 жылғы № 375-VI Заңымен (06.10.2020 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту қолданысқа енгізіледі 28.11.2020 жылдан бастап)
25-1) әскери оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамы – Қарулы Күштердің білім беру, ғылыми, әдістемелік қызметпен айналысатын әскери қызметшілері мен азаматтық персонал адамдары;
1-бап 25-1-тармақшамен толықтырылды ҚР 04.07.2018 жылғы № 171-VІ Заңына сәйкес (алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік 10 (он) күн өткен соң қолданысқа енгізілуі тиіс) 09.07.2018 жылы „Егемен Қазақстан„ Республикалық газетінде жарияланды
25-2) әскери-оқу практикасы – әскери даярлықтың тиісті бағдарламасы бойынша теориялық білімді, машықтарды бекітуге, практикалық дағдыларды меңгеру мен дамытуға бағытталған оқу қызметінің түрі;
1-бап 25-2-тармақшамен толықтырылды ҚР 19.04.2024 жылғы № 74-VIII Заңына сәйкес (өзгерту 01.05.2024 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
25-2-тармақша жаңа редакцияда жазылды ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңына сәйкес (30.06.2025 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 16.09.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
25-3) әскери резидент-дәрігер – медициналық ұйым тәлімгерінің қадағалауымен резидентураның білім беру бағдарламасы шеңберінде білім алатын әскери қызметші;
1-бап 25-3-тармақшамен толықтырылды ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңына сәйкес (өзгерту 16.09.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
26-тармақша 2026 жылдың 1 қыркүйекке дейін тоқтатылды ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңына сәйкес тоқтатыла тұру кезеңінде осы тармақша келесі редакциясында әрекет етеді: Болашақ басылымның мәтінін көрсету 
26) бастапқы əскери жəне технологиялық даярлық – орта, техникалық жəне кəсіптік білім беру ұйымдарында білім беру саласындағы уəкілетті орган айқындайтын əскери іс негіздері, робот техникасы жəне ІТ-технологиялар бойынша міндетті оқыту пəні (оқу пəні);
26-1) дағдарыстық ахуал кезіндегі жиындар – дағдарыстық ахуалды оқшаулауға және жоюға қатысу үшін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда резервтегі әскери қызметті өткеріп жүрген әскери қызметшілермен өткізілетін іс-шаралар;
1-бап 26-1-тармақшамен толықтырылды ҚР 18.03.2025 жылғы № 175-VIII Заңына сәйкес (өзгерту 19.05.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
26-2) далалық төлемдер – әскери қызметшілерге (мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілерін, әскери оқу орындарының курсанттары мен кадеттерін, әскери жиындарға шақырылған әскери міндеттілерді, резервтегі әскери қызметті өткеріп жүрген әскери қызметшілерді қоспағанда) бір тәуліктен астам далалық шығу, теңізге шығу, оқу-жаттығуларға немесе кемелердің жорықтарына қатысу кезеңінде бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатын төлемдер;
1-бап 26-2-тармақшамен толықтырылды ҚР 30.06.2025 жылғы № 203-VIII Заңымен (өзгерту 01.07.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
27) далалық шығу – далалық жағдайларда жауынгерлік, жұмылдыру жəне жедел дайындық бағдарламалары бойынша сабақтар, сондай-ақ Қарулы Күштердің, басқа да əскерлер мен əскери құралымдардың мүддесінде арнайы далалық жұмыстарды орындау;
28) докторант – докторантурада білім алып жатқан əскери қызметші;
29) еңбек сіңірген жылдары – азаматтың əскери қызметте, арнаулы мемлекеттік жəне құқық қорғау органдарындағы, азаматтық қорғау органдарындағы қызметте, фельдъегерлік қызметте, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда қызметте болуының күнтізбелікпен де, жеңілдікпен де есептеп шығарылатын ұзақтығы;
29-тармақша өзгертілді ҚР 24.06.2025 жылғы № 196-VIII Заңымен (18.03.2025 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 06.07.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
30) жалпыға бірдей әскери оқыту – Қазақстан Республикасының азаматтарын соғыс жағдайы енгізілген кезеңде əскери даярлыққа міндетті оқыту;
2026 жылдың 1 қантардан бастап ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңына сәйкес 30-1-тармақша келесі редакциясында әрекет етеді: Болашақ басылымның мәтінін көрсету 
30-1) жауынгерлік даярлық бойынша жиындар – жауынгерлік даярлық бағдарламалары бойынша резервтегі әскери қызметті өткеріп жүрген әскери қызметшілермен өткізілетін іс-шаралар;
1-бап 30-1-тармақшамен толықтырылды ҚР 18.03.2025 жылғы № 175-VIII Заңына сәйкес (өзгерту 19.05.2025 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)
2026 жылдың 1 қантардан бастап ҚР 16.07.2025 жылғы № 211-VIII Заңына сәйкес 1-бап 30-2-тармақшамен толықтырылады: Болашақ басылымның мәтінін көрсету