Документ на казахском языке

Қазақстан Республикасында агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 12 қазандағы № 1052 Қаулысы

Редакция 11.06.2012 жылы берілген өзгерістер мен толықтырулармен

«Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі мүдделі орталық және жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, Бағдарламада көзделген іс-шаралардың тиісінше және уақтылы орындалуын қамтамасыз етсін.

3. Жауапты орталық және жергілікті атқарушы органдар, ұлттық холдингтер, компаниялар мен ұйымдар (келісім бойынша) «Салалық бағдарламаларды әзірлеу және мониторингілеу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 наурыздағы № 218 қаулысымен бекітілген Салалық бағдарламаларды әзірлеу және мониторингілеу ережесіне сәйкес Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің бірінші орынбасары С.Н. Ахметовке жүктелсін.

5. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп танылсын.

6. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының

Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 12 қазандағы № 1052 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасында агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2010 — 2014 жылдарға арналған бағдарлама Астана, 2010 жыл

Паспорт

Атауы Қазақстан Республикасында агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама Әзірлеуге арналған «Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық- негіз инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығы, «Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық- инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысы Жауапты орындаушы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Мақсаты Азық-түлік қауіпсіздігін және өнімдердің экспортын ұлғайтуды қамтамасыз ететін елдің бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіптік кешенін дамыту. Міндеті Бағдарламаның мақсатына жету үшін мынадай міндеттерді шешу көзделеді: орнықты даму қағидаттары негізінде ішкі нарықтың қажеттіліктерін жабу және экспорттық тауашаларды алу үшін бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылығы өнімдері мен тағамдарын өндіру; АӨК-ның қазіргі инфрақұрылымын дамыту; елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы мен әлемдік ғылым тренділеріне сәйкес АӨК-нің басым бағыттарына ғылыми зерттеулерді шоғырландыру; АӨК мұқтаждары үшін қажетті біліктілігі жоғары кадрларды даярлау Іске асыру мерзімі 2010-2014 жылдар Нысаналы индикаторлар Ішкі нарықтағы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету; АӨК-нің жалпы қосылған құнын кемінде 16 %-ға өсіру; техникалық регламенттер мен стандарттардың талаптарына сәйкес ауыл шаруашылығының сапалы өнімдерін өндіру; АӨК-дегі еңбек өнімділігін ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін бір адамға 3 000 АҚШ долларынан бастап 2015 жылға қарай кемінде 2 есе өсіру; ел экспортының жалпы көлеміндегі аграрлық саланың экспорттық әлеуетін 2015 жылға қарай 8 %-ға дейін өсіру; азық-түлік тауарларының ішкі нарығын 80 %-дан астам отандық азық-түлік тағамдарымен қамтамасыз ету Қаржыландыру Республикалық және жергілікті бюджеттердің көздері мен қаражаты, ресурстар мен бюджеттен тыс көлемдері көздердің қаражаты (АӨК субъектілерінің қаражаты, қарыз қаражаты, инвестициялар мен қаржы институттарының қаражаты). Бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджетте көзделген жалпы шығыстар 2010 - 2014 жылдары мынаны құрайды: барлығы – 1 035 963,72 млн. теңге, о.i. 2010 жылы – 228 265,70 млн. теңге 2011 жылы – 220 313,46 млн. теңге 2012 жылы – 188 289,24 млн. теңге 2013 жылы – 181 742,54 млн. теңге 2014 жылы – 212 352,78 млн. теңге. Жергілікті барлығы - 243 892,0 млн. теңге, о.і. бюджеттердің 2010 жылы - 4 134,50 млн. теңге шығыстары: 2011 жылы - 50 114,20 млн. теңге 2012 жылы - 56 517,70 млн. теңге 2013 жылы - 62 438,40 млн. теңге 2014 жылы - 70 687,20 млн. теңге Бағдарламада көзделген іс-шараларды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту кезінде қаржыландыру көлемі нақтыланатын болады.

2. Кіріспе

АӨК-де республиканың тәуелсіздігі жарияланған сәттен бастап елдің бүкіл экономикасында едәуір құрылымдық өзгерістер болды. Орталық жоспарлы экономикадан бас тартқаннан кейін саланың түпкілікті қайта қалыптастыруға бағытталған шаралар кешені жүзеге асырылды.

Жалпы қайта қалыптастырудағы саяси қорытындыда мемлекеттік меншік жеке меншікке өзгертілді, сондай-ақ нарықтық экономиканың құқықтық негізі құрылды. Экономикалық салдары өндірістік және жер қатынастарының өзгеруі, баға белгілеуді кредит жүйесін ырықтандыру, бәсекелі нарықтық инфрақұрылым құру болып табылды.

Ауыл шаруашылығы өндірісінің одан әрі дамуы аграрлық сектордың даму стратегиясын тұжырымдамалық белгілеуді талап етті.

Осы бағытта 2000 - 2002 жылдары бәсекеге қабілетті салалық ауыл шаруашылығы өндірісінің экономикалық өсуін қамтамасыз етуді және ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерінің өндірістерін тұрақтандыруды көздеген Ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту бағдарламасы іске асырылды.

Сонымен қатар АӨК-дегі жағдайдың қайсыбір тұрақтануына қарамастан, салада ауыспалы кезеңнің бірқатар проблемалары сақталып қалды. Аграрлық салада одан арғы экономикалық өзгерістер логикасы сапалы жаңа өсу деңгейіне өтуді талап етті.

Осы міндетті шешу үшін Қазақстан Республикасының 2003 - 2005 жылдарға арналған мемлекеттік аграрлық азық-түлік бағдарламасы іске асырылды. Осы жылдары АӨК-нің нарыққа бағдарланған заңнамалық базасын қалыптастыру, оны халықаралық тәжірибенің нормаларына сәйкес келтіру бойынша бірқатар жұмыс жүргізілді. Бағдарламаның іске асырылуы тамақ өнімдерінің негізгі түрлері бойынша елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, тиімді бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіптік өндірісі дамыту үшін қажетті жағдайлар жасауға мүмкіндік тұғызды.

Алайда, еліміздің АӨК-де әлі де болса, бірқатар кемшіліктер бар - саланың құрылымды-технологиялық жаңғырту қарқынының темен болуы, нарықтық инфрақұрылым дамуының қанағаттанғысыз деңгейі, ауыл шаруашылығы өндірісінің ұсақ тауарлығы, саланың қаржылық тұрақсыздығы, саланы дамытуға жеткіліксіз жеке инвестициялардың кіруі, білікті кадрлардың тапшылығы және т.б.

Бұдан басқа, саланың инвестициялық қызметіне әсер еткен қаржы, ал одан кейін азық-түлік дағдарысы қосымша проблемаларды тудырды. Сонымен қатар, Қазақстандағы ауыл шаруашылығы экономиканың перспективалы секторларының бірі болып саналады.

Осыған орай үлкен және жауапты міндеттер алда тұр - экономиканың аграрлық секторын сапалы жаңа даму деңгейіне көтеру, сол арқылы оның жоғары бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету, бұл әсіресе Ресей мен Беларусь елдерімен бірігу жағдайында, ал кейіннен Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіру кезінде өзекті болып табылады.

Атап айтқанда, осы міндеттерді шешуге осы Қазақстан Республикасында АӨК-ді дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама бағытталған.

3. Ағымдағы жағдайды талдау 3.1. АӨК жай-күйінің ағымдағы жағдайын бағалау

2009 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 1640,2 млрд.теңгені құрады, бұл ретте өндіріс өсімі 2008 жылмен салыстырғанда 13,9%) құрады, бұл соңғы 8 жылда ең жоғарғы көрсеткіш болып табылады. Ауыл шаруашылығы өндірісінің үлесі елдің жалпы ішкі өнімі көлемінде (ЖІӨ) 6,3% құрады.

Ауыл шаруашылығы жалпы өнімі өндірісінің көлемі млрд. теңге

- Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі - барлығы

- Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің нақты көлемінің индексі - барлығы

Қазіргі уақытта жалпы өнім өндірісі салада жұмыс істейтін 1 адамға шамамен 3 000 АҚШ долларын құрайды.

Жыл сайын ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар артуда. Егер 2005 жылы инвестициялар салу 47,9 млрд.теңге болса, 2009 жылы - 77,5 млрд.теңгені құрады, яғни 1,6 есе артық.

АӨК-нің негізгі капиталына салынған инвестициялар көлемі млрд. теңге

2009 жылы республикалық бюджеттен АӨК-ді дамытуға 96,8 млрд.теңге қаражат бағытталды, оның ішінде субсидия үлесі 43% немесе 41,8 млрд.теңгені құрады. Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингі» акционерлік қоғамына (бұдан әрі «ҚазАгро» ҰБХ» АҚ) инвестициялық жобаларды қаржыландыруға 120,0 млрд.теңге қаражат бөлінді.

Елдің АӨК шамамен 65 сектор мен кіші секторлар кіреді. Егжей-тегжейлі талдау негізінде неғұрлым перспективалы бағыттар мен өңірлерді мамандандыруды күшейту жөніндегі шараларды нақтылау үшін 15 перспективалы бәсекеге қабілетті секторлар (астық экспорты және оның тағамдарын қайта терең өңдеу өндірісі, ет және ет өнімдерінің экспорты мен өндірісі, ет өніміне бағытталған құс шаруашылығы, майлы дақылдарды өндіру мен қайта өңдеу, жеміс-көкөніс өнімдерін өндіру мен қайта өңдеу; сүт және сүт тағамдарының өндірісі, қант қызылшасынан ақ қантты өндіру; жүннің және оны қайта терең өңдеу өнімдерінің өндірісі мен экспорты; аквакультураны дамыту және балық өнімдерін қайта өңдеу; шошқа етін өндіру мен қайта өңдеу, ет пен сүт өнімдеріне, одан әрі дайын өнімдерді өндіруге бағытталған өнімді жылқы шаруашылығын дамыту; түйе шаруашылығын және оның қайта өңдеу өнімдерін дамыту; фармацияның қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін марал шаруашылығын дамыту; халықтың қажеттіліктерін және фармацияның ішкі сұранысын қанағаттандыру үшін бал ара шаруашылығын дамыту, мақтаның өндірісі мен қайта өңдеу) сұрыпталып алынды.

Оның ішінде 8 аса басым салалар бойынша инвестициялық жобаларды іске асыру кезінде кәсіпкерлер, қаржы институттары, мемлекеттік органдар мен әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар үшін нақты бағдарлар мен индикаторлары анықталған егжей-тегжейлі шебер-жоспарлар әзірленді.

Өсімдік шаруашылығын дамыту.

Өсімдік шаруашылығында құрылымдық және технологиялық әртараптандыруды жүзеге асыру, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін басымды ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс аумақтарын кеңейту, бәсекеге қабілетті экспортқа бағдарланған өнімдердің өндірісін ұлғайту жөнінде жұмыстар одан әрі жалғастырылуда.

2009 жылы дәнді дақылдардың егіс алаңдары 2008 жылмен салыстырғанда 1429,3 мың гектарға (7,1 %), оның ішінде бидай - 1265,4 мың гектарға (9,4 %), астыққа арналған жүгері - 3,1 мың гектарға (3,1 %), күріш - 10,9 мың гектарға (14,4 %), астық-бұршақ дақылдары - 21,2 мың гектарға (47,5 %) өсті.

Ылғал қорларын сақтау технологиясын енгізу алаңдары кеңеюде. 2009 жылы көрсетілген технологияны қолдана отырып, 10,3 млн. га алаңға астық дақылдары егілді, бұл 2008 жылмен салыстырғанда 2,7 млн. га немесе 35 %-ға артық.

2009 жылы ауа райының қолайсыздығына қарамастан ауыл шаруашылығы дақылдарының барлық түрінен іс жүзінде жоғары өнім алынды.

Жалпы астық жинау өңдеуден кейін 20,8 млн. тоннаны құрады, бұл 2008 жылғы деңгейден 33,7% - артық. 700 мың тоннадан артық майлы дақыл жиналды, бұл өткен жылғы деңгейден 70% - ға артық. Жалпы күріш жинау - 20,5%-ға, картоп - 17%-ға артты. Жеміс дақылдары мен жүзім өнімдері тиісінше 25,3 % және 66,5% -га өсті.

2009 жылы астық эквивалентінде 6,8 млн. тонна (2008 жылы - 8,2 млн. тонна) астық және ұн, оның ішінде 3,6 млн.тонна астық, астық эквивалентінде 3,2 млн. тонна ұн экспортқа жөнелтілді. Астық экспортының жалпы көлемінде жоғары қосылған құны бар өнім ретінде ұн экспортының үлесі жыл сайын артуда және 2009 жылы 47% -ды құрады. 2009 жылы Қазақстан сыртқы нарықтарга 2,2 млн. тонна ұн жеткізіп, ұн экспортерлерінің халықаралық рейтингісінде үшінші рет бірінші орынға ие болды.

Ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің (бұдан әрі - АШТӨ) сапалы жоғарғы өнімді тұқымдарға қол жетімділігін қамтамасыз ету мақсатында 2009 жылы 9,9 мың тонна ауыл шаруашылығы өсімдіктерінің бірегей тұқым өндірісіне субсидия берілді, ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер сатып алған 60,7 мың тонна элиталық тұқым және 1784,1 мың дана жеміс-жидек дақылдары мен жүзім көшетінің құны арзандатылды. Сонымен қатар, 5,9 гектар алаңда жеміс-жидек дақылдары мен жүзімнің көп жылдық көшеттерін отырғызу шығындары өтелді және 44,5 гектар алаңда жеміс-жидек дақылдары мен жүзімнің көп жылдық көшеттерінің отырғызылған аналықтарының аяқталмаған өндірісіне қызмет көрсету жүргізілді.

2009 жылы республикалық бюджет қаражаты есебінен себілген тұқымның жалпы көлемінің 99,4 % - ы сорттық және егу сапасына тексерілді.

Нәтижесінде, себілетін тұқымдардың сапасы жақсарғаны байқалды, сондай-ақ, себілетін 1-2 класты тұқымдар (2003 жылы 49%-дан 2009 жылы 77,8%-ға дейін) мен 4 класқа дейінгі жоғары көбейтілген тұқымдар (тиісінше 55 %-дан 87 %-ға дейін) үлесі ұлғайтылды.

Мемлекет есебінен ауыл шаруашылығы дақылдарының мемлекеттік сортты санағы бойынша іс-шаралар толығымен қаржыландырылады, бұл 2009 жылы Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етілген селекциялық жетістіктердің мемлекеттік тізіліміне әлемдік стандарттардың талаптарына жауап беретін, жоғары технологиялық параметрлері бар, ауыл шаруашылығы дақылдарының 80-ге жуық сортын енгізуге мүмкіндік берді.