Биржа саудасының қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2015 жылғы 30 наурыздағы № 280 бұйрығы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 8 мамырда № 10993 болып тіркелді

«Тауар биржалары туралы» 2009 жылғы 4 мамырдағы Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабының 2-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Биржа саудасының қағидалары бекітілсін.

1-тармақ жаңа редакцияда жазылды ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 19.07.2022 жылғы № 294-НҚ Бұйрығына сәйкес (03.09.2019 ж. редакцияны қараңыз)(өзгерту 20.09.2022 жылдан бастап қолданысқа енгізіледі)

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Сауда қызметін реттеу департаменті:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның мерзімді баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялануға жолдануын қамтамасыз етсін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында жариялануын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министрдің міндетін атқарушы Т. Жақсылықов

1. Осы биржалық сауда қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) «Тауар биржалары туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 4-бабының 2-1) тармақшасына сәйкес әзірленді және биржалық тауарлармен биржалық мәмілелер жасау кезінде биржалық саудаға қатысушылар қызметінің тәртібін айқындайды.

2. Осы қағидаларда пайдаланылатын негізгі ұғымдар мен терминдер:

1) биржалық сауда - биржалық сауда-саттықты электрондық нысанда өткізу, Қазақстан Республикасының Тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес мәмілелерді тіркеу және ресімдеу арқылы тауар биржасында жүзеге асырылатын биржалық тауарларды өткізу жөніндегі кәсіпкерлік қызмет;

2) биржалық брокер (бұдан әрі – брокер) – өз қызметін тауар биржасында жүзеге асыратын және клиенттің тапсырмасы бойынша, оның есебінен және мүддесінде биржалық тауармен мәмілелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

3) биржалық дилер (бұдан әрі – дилер) - тауар биржасында өз қызметін жүзеге асыратын және биржалық тауармен өз мүдделері үшін және өз есебінен мәмілелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

4) биржалық қамтамасыз ету - жасалатын биржалық мәмілелер бойынша өз міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ету ретінде биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін биржалық саудаға қатысушылар тауар биржасына немесе тауар биржасының клирингтік орталығына қайтарымды негізде енгізетін ақшалай қамтамасыз ету;

5) биржалық сауда – саттықтар-биржалық мәмілелер жасасу процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін тауар биржасының электрондық сауда жүйесіне берілген электрондық өтінімдер негізінде биржалық тауарлар бойынша мәмілелер жасауға бағытталған, биржалық сауда қағидалары шеңберінде жүргізілетін процесс;

6) тауар биржасының мүшелері – осы қағидаларда белгіленген тәртіппен тауар биржасы аккредиттеген брокерлер, дилерлер, маркет-мейкерлер;

7) сауда лоты - биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінімде көрсетілген биржалық тауардың саны еселенген болуға тиіс биржалық тауардың саны;

8) биржалық саудаға қатысушылар - тауар биржасында биржалық сауданың белгіленген қағидалары бойынша өзара іс-қимыл жасайтын клиенттер, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер;

9) биржалық тауар – заңда белгіленген шектеулерді ескере отырып, тауар биржасы биржалық саудаға жіберген стандартталған немесе стандартталмаған тауар;

10) жеткізу базистері – сатушы мен сатып алушы арасында тауарды жылжыту жөніндегі міндеттерді бөлуді, тиісті құжаттарды ресімдеуді және көлік шығыстарын төлеуді, тауарға меншік құқығының сатушыдан сатып алушыға өту сәтін, тауардың кездейсоқ зақымдану немесе жоғалу тәуекелін, сондай-ақ жеткізу күнін айқындауды көздейтін сыртқы сауда мәмілесінің шарттары;

11) стандартталған тауар – Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына енгізілген және (немесе) бірліктері барлық жағынан бірдей, ұқсас сипаттамалары бар және ұқсас құрауыштардан тұратын біртекті тауар, бұл оларға әртүрлі өндірушілерден шыққан партияларды толық өзара алмастыратын қасиетке ие, сондай функцияларды орындауға мүмкіндік береді, оның ішінде көміртекті тауарлар-Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына енгізілген, бірлік;

12) стандартталмаған тауар-стандартталған тауарларды, көміртегі бірлігін, жылжымайтын мүлікті және зияткерлік меншік объектілерін қоспағанда, айналымнан алынбаған немесе айналымда шектелмеген тауар;

13) клиент – Заңда белгіленген тәртіппен биржалық тауармен мәмілелер жасау үшін брокердің қызметтерін пайдаланатын жеке тұлға, оның ішінде дара кәсіпкер ретінде тіркелген немесе заңды тұлға;

14) спот-тауар - тез арада жеткізілетін немесе болашақта жеткізілетін қоймадағы тауар;

15) фьючерстік мәміле - объектісі фьючерс болып табылатын биржалық мәміле;

16) опциондық мәміле – объектісі опцион болып табылатын биржалық мәміле;

17) форвард мәмілесі- объектісі форвард болып табылатын биржалық мәміле;

18) кросс - мәміле-брокер екі түрлі клиенттің тапсырмасы бойынша әрекет ете отырып, сатушы тарапынан да, сатып алушы тарапынан да әрекет ететін биржалық мәміле;

19) өзін-өзі реттейтін ұйым - брокерлердің, дилерлердің, маркет-мейкерлердің және тауар биржаларының ерікті түрде қатысуына негізделген және Заңның 4-бабының 10-2) тармақшасына сәйкес тауар биржалары саласындағы өзін-өзі реттейтін ұйымдардың тізіліміне енгізілген қауымдастық (одақ) нысанындағы коммерциялық емес ұйым;

20) биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) өтінім – биржалық сауда-саттыққа қатысушының биржалық тауарды сату (сатып алу) туралы ұсынысы (офертасы) немесе осы қағидаларға сәйкес биржалық мәміле жасасу үшін қажетті барлық шарттарды қамтитын биржалық тауарды сатып алу (сату) туралы ұсынысты қабылдау туралы биржалық сауда-саттыққа қатысушының хабарламасы (акцепті);

21) есеп айырысу ұйымы – Екінші деңгейдегі банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым, тауар биржасының клиринг орталығы биржалық сауда-саттықты жүргізу және (немесе) биржалық сауда-саттықта жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру кезінде өзара іс-қимыл жасау тәртібі туралы шарт жасасқан ұйым;

22) ашу бағасы – стандартты аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттық басталатын баға не нақты биржалық сауда-саттықтағы нақты биржалық тауар (тауарлар тобы) бойынша Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі бірінші жасалған биржалық мәміленің бағасы;

23) әлеуетті өнім беруші – жер қойнауын пайдаланушылардың стандартталмаған тауарларды сатып алуы бойынша биржалық мәміле жасасуға үміткер дилер немесе клиент;

24) биржалық алым - тауар биржасы биржалық саудаға қатысушылардан биржалық мәмілені тіркегені үшін алатын комиссия;

25) қосарланған қарсы аукцион режимі-сатушылар мен сатып алушылар бәсекелестігінің нәтижесінде биржалық мәмілелер жасырын жасалатын, ал стандартталған тауардың бағасы сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі деңгейінде белгіленетін сауда режимі;

26) сауда күні - тауар биржасы биржалық сауда-саттықты өткізетін жұмыс күні;

27) сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – сауда қызметі саласындағы мемлекеттік реттеуді және үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

28) сауда режимі - тауар биржасының сауда жүйесінде өтінімдер жариялау және мәмілелер жасасу шарттарының жиынтығы;

29) сауда сессиясы - трейдерлер тауар биржасының сауда жүйесіне биржалық тауарды сатып алуға (сатуға) өтінімдер қоятын және олар бойынша биржалық мәмілелер жасалатын сауда күні уақытының кезеңі;

30) стандартты аукцион режимі - биржалық мәмілелер төмендетуге немесе жоғарылатуға арналған аукцион барысында сатып алушы (сатушы) – аукционның бастамашысы үшін ең жақсы баға бойынша жасалатын сауда режимі;

31) тауар биржасының клирингтік орталығы - тауар биржасы клирингтік қызмет көрсету туралы шарт жасасқан дербес клирингтік ұйым;

32) тауар биржасы - акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған, тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып, сауда-саттықты тікелей өткізу арқылы оларды ұйымдастырушылық және техникалық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын заңды тұлға;

33) трейдер - биржалық сауда-саттыққа қатысушының атынан мәмілелер жасасуға байланысты іс-әрекеттерді тауар биржасының сауда жүйесінде жүзеге асыруға өзі уәкілеттік берген және тауар биржасы ол белгілеген тәртіппен тіркеген биржалық сауда-саттыққа қатысушының қызметкері;

34) маркет-мейкер - баға белгілеулерді қою және мерзімді келісімшарттарды сатып алу және сату жөніндегі міндеттемелерді қабылдау арқылы биржалық нарықтың өтімділігін қалыптастыратын және қолдайтын заңды тұлға;