Ормандардағы санитариялық қағидаларды бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 17 қарашадағы № 18-02/1003 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 11 желтоқсанда № 12394 болып тіркелді

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 67-бабының 3-тармағына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Ормандардағы санитариялық қағидалар бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспа басылымдарына және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесіне ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін. 

4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр А. Мамытбеков 

1. Ормандардағы санитариялық қағидалар (бұдан әрі – Қағидалар) 

2003 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 

67-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленді және мемлекеттік орман қоры учаскелеріндегі орманды қорғау іс-шараларын жүзеге асыру тәртібін айқындайды.

2. Зиянкестер мен аурулардан орман қорғау іс-шараларын қоса алғанда, орман пайдаланудың және ормандағы басқа да орман шаруашылығы жұмыстарының барлық түрлері ормандардың жай-күйіне теріс ықпал етпейтін тәсілдермен және әдістермен жүзеге асырылады.

3. Осы Қағидаларға сәйкес шығу тегі табиғи және жасанды ормандар, тұқымбақтар, плантациялар және дайындалған ағаш материалдары, сондай-ақ орман қорының өзге де аумақтары зиянкестерден, аурулар мен табиғи және антропогендік сипаттағы өзге де зиянды ықпал етулерден қорғалуға жатады.

4. Мемлекеттік орман қорын орман зиянкестері мен ауруларынан қорғау оның жай-күйін жүйелі түрде қадағалаумен, орман зиянкестері мен ауруларының ошақтарын дер кезінде анықтаумен, ошақтардың пайда болуының алдын алу, оларды тоқтату және жою жөніндегі шаралармен қамтамасыз етіледі.

5. Мемлекеттік орман қорының аумағында ормандарды қорғауды жүзеге асыру:

1) ағымдағы, экспедициялық, аэровизуальді және басқа да орман патологиялық зерттеп-қарауларды;

2) орман зиянкестері мен ауруларының дамуына жалпы, барлаушылық және егжей-тегжейлі бақылауды;

3) орман зиянкестерімен және ауруларымен күрес жөніндегі жердегі және авиациялық жұмыстарды жүзеге асыруды;

4) орман зиянкестері және аурулары ошақтарының алдын алуды және жоюды қамтиды.

6. Орман қорғау іс-шараларының мерзімдерін және түрлерін орман иеленушілер мен орман пайдаланушылар орман орналастыру, орман патологиясын зерттеп-қарау, орман экожүйелерінің мониторингі және олардың негізінде ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді болжамдар жасау кезінде анықталатын ормандардың іс жүзіндегі санитариялық жай-күйінің негізінде, сондай-ақ мемлекеттік орман қорының санатын, ормандардың жасын және олардың қол жетімділігін, зиянкестер ошақтарының даму кезеңдерін, ағаш тұқымдарының биологиясын, зиянды жәндіктер мен аурулар қоздырушыларының биологиясын, экономикалық және экологиялық қажеттілігін ескере отырып белгілейді.

7. Орман қорғау іс-шаралары бірінші кезекте өрт, желсұлатпа, қардан сыну, қуаңшылық, шамадан тыс құрғақтық, ылғалдың молдығы, өнеркәсіп қалдықтары немесе өзге де қолайсыз факторлар, сондай-ақ ағаш кесу, шайыр ағызу және өзге де орман пайдалану салдарынан бүлінген немесе әлсіреген екпелерде, екпелердің орнықтылығына қауіп төндіретіндей мөлшерде ағаштардың бүлінуіне және жойылуына, олардың мақсатты функцияларының бұзылуына әкеп соқтырған зиянды жәндіктер мен аурулар ошақтарында, сондай-ақ профилактикалық мақсаттарда белгіленеді.

8. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы орман қорғау іс-шаралары олардың күзет режимдерін ескере отырып жүргізіледі. 

9. Орман қорғау іс-шараларын орман иеленушілер мен орман пайдаланушылар жұмыс түрлері бойынша бөлек жүзеге асырады, бұл ретте санитариялық мақсатта іріктеп және жаппай кесу осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес орман мекемесінің басшысы бекітетін Орман қорғау іс-шараларын жүргізу жоспарына (түзету) сәйкес ресімделеді. Өтімді ағаштың, оның ішінде кәделік сүректің үлесі кеспеағаштарды материалдық-ақшалай бағалау негізінде белгіленеді.

10. Орман қорғау іс-шараларын орман иеленушілер мен орман пайдаланушылар жыл сайын тағайындайды және қажеттілігіне қарай түзетіп отырады. Орман қорғау іс-шараларында өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін, бірегей табиғи қауымдастықтарды, самырсын және басқа да құнды ормандарды қорғау жөніндегі шаралар көзделеді.

11. Орман қорғау іс-шараларының көлемін бөлу екпелердің бүліну мерзімдері мен ерекшеліктерін, ағаш тұқымдарының, зиянды жәндіктер мен ауру қоздырушылардың биологиясын ескере отырып жүргізіледі.

12. Дүлей апаттардың әсеріне ұшыраған аудандарда (орманның өрттерден, өнеркәсіп қалдықтарынан, желсұлатпасынан, қардан сыну, куаңшылықтан, жәндіктерден, аурулардан бүлінуі) орман қорғау іс-шаралары жоспарларына бүлінген ағаштарды жинауға бағытталған қажетті өзгерістер енгізіледі.

13. Екпелердің орнықтылығын сақтау мен арттыру, олардың өнімділігін ұлғайту, дің зиянкестерінің санын азайту, аурулардың жұқпалы әсерін азайту, сондай-ақ ормандарда өрт қауіпсіздігін арттыру мақсатында орман иеленушілер мен орман пайдаланушылар дер кезінде мынадай орман қорғау іс-шараларын жүргізеді: 

ағаш кесу кезіндегі орман қорғау іс-шаралары;

сүректі қоймаларда, тиеу бекеттерінде сақтау және тасымалдау кезіндегі орман қорғау іс-шаралары;

ағаштан шырын ағызу және шайыр ағызу, қайың және үйеңкі шырынын дайындау кезіндегі орман қорғау іс-шаралары;

орманды сауықтыру, тарихи-мәдени мақсаттарда пайдалану кезіндегі орман қорғау іс-шаралары;

дің зиянкестерінен химиялық қорғау;

кеспеағаштарды тазарту және кеспеағаштан тыс қоқыстарды жинау;

тосқауыл ағаштар мен тұтқыр үймелер орналастыру;

қажетсіз тұқымдыларды, бұталарды және басқа өсімдіктерді кесіп тастау арнайы әдістерді қолдану;

орман зиянкестері мен ауруларының ошақтарын есепке алу және олардың алдын алу мен жою жөніндегі іс-шараларды жоспарлау;

орман зиянкестері мен ауруларының пайда болуы туралы ақпараттандыру;

орманның аса қауіпті зиянкестері мен ауруларына орман-патологиялық зерттеп-қарау ұйымдастыру;

орман зиянкестері мен ауруларына қарсы күрес жөніндегі іс-шаралар;

сүректі орманда, қоймаларда, тиеу бекеттерінде сақтау тәсілдері.

14. Басты мақсаттағы кесуді жүргізу кезінде бірінші кезекте кесу өрт бүлдірген, жел сұлатқан, қардан сынған, орман зиянкестері мен аурулары, басқа да қолайсыз факторлар әсерінен бүлінген екпелерде белгіленеді.

15. Аралық мақсатта пайдалану үшін кесу және басқа да кесу кезінде бірінші кезекте кесуге діңі, тамыр табаны, ірі бұтақтардың төбесі және бүкіл желегі бүлінген және солып қалған, дің зиянкестері ұялаған немесе істен шыққан және аурулар бүлінген ағаштар жатқызылады.