Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 691 бұйрығына 7-қосымша

1. «Аударма ісі» кәсіби стандарты (бұдан әрі – КС) біліктілік, құзыреттілік деңгейіне, еңбек мазмұнына, сапасына және жағдайларына қойылатын талаптарды айқындайды және ол мыналарға:

1) еңбек нарығының қазіргі кездегі сұранысына жауап беретін біліктілік талаптарын жаңарту үшін кәсіптік қызметтің мазмұнына қойылатын бірыңғай талаптарды әзірлеуге;

2) персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттерді шешуге (персоналды уәждендіру және ынталандыру жүйелерін, лауазымдық нұсқаулықтарды; персоналды іріктеу, таңдау және аттестаттау, мансапты жоспарлау жүйелерін әзірлеуге);

3) персоналды кәсіпорындарда оқытудың, кәсіби білім берудің барлық деңгейінде білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, сондай-ақ осы бағдарламаларға оқу-әдістемелік материалдарды әзірлеуге;

4) кәсіптік даярлыққа бағалау жүргізуге және мамандардың біліктілігіне сәйкестігін растауға арналған.

2. КС негізінде ұйымдардың біліктілік мінездемелері, лауазымдық нұсқаулықтары, үлгілік оқу бағдарламалары, үлгілік оқу жоспарлары, корпоративтік стандарттары әзірленеді.

3. Осы КС мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

1) біліктілік – қызметкердің белгілі бір еңбек қызметі түрінің шеңберінде нақты функцияларды сапалы орындауға дайындығы;

2) біліктілік деңгейі – еңбек іс-қимылдарының күрделілігі, стандартты еместігі, жауапкершілігі мен дербестілігі өлшемдеріне қарай сараланатын қызметкерлердің құзыретіне қойылатын талаптар жиынтығы;

3) еңбек функциясы – бизнес-процесс айқындайтын және оларды орындау үшін қажетті құзыреттердің болуын көздейтін еңбек іс-қимылдарының кіріктірілген және салыстырмалы түрде автономды жиынтығын білдіретін еңбек қызметі түрінің құрамдас бөлігі;

4) кәсіби қызмет саласы – ортақ интеграциялық негізі бар (міндетті, объектілері, технологиялары, оның ішінде еңбек құралдары ұқсас немесе жақын) және еңбек функцияларының және оларды орындау үшін құзыреттіліктің ұқсас жиынтығын көздейтін еңбек қызметі саласы түрлерінің жиынтығы;

5) КС – кәсіби қызметтің нақты саласында біліктілік және құзыреттілік деңгейіне, еңбек мазмұнына, сапасына және жағдайларына қойылатын талаптарды айқындайтын стандарт;

6) КС бірлігі – еңбек қызметінің аталған түрі үшін тұтас, аяқталған, салыстырмалы түрде автономды және елеулі болып табылатын нақты еңбек функциясының жан-жақты сипаттамасынан тұратын КС құрылымдық элементі;

7) кәсіп – бұл арнайы дайындық, жұмыс тәжірибесі нәтижесінде туындаған арнайы теориялық білім және практикалық дағдылар кешенін меңгеруді талап ететін еңбек қызметінің түрі;

8) құзыреттілік – еңбек қызметінде білімін, білігі мен тәжірибесін қолдану қабілеті;

9) ұлттық біліктілік шеңбері (бұдан әрі – ҰБШ) – еңбек нарығында танылатын біліктілік деңгейлерін құрылымдық жағынан сипаттау.

4. КС төлқұжаты келесіні анықтайды:

1) экономикалық қызмет түрі (кәсіби қызмет саласы):

Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы сыныптауышы (бұдан әрі – 03-2007 ҚР МС): «74.30 Аударма (ауызша және жазбаша) ісі»;

2) экономикалық қызмет түрінің (кәсіби қызмет саласының) негізгі мақсаты: мәтіннің ауызша және жазбаша аудармасын қамтамасыз ету, сөздің дактилологиялық және ілеспе аудармасы;

3) еңбек қызметінің түрлері, кәсіптері, біліктілік деңгейлері осы КС 1-қосымшада көрсетілген;

5. КС талаптары осы саладағы мынадай кәсіптерге қатысты: 

аудармашы; 

аудармашы-дактилолог;

ілеспе аудармашы;

6. Еңбек қызметі түрінің (кәсібінің) карточкасы мыналардан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 4-5;

2) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кәсіптер сыныптауышы бойынша базалық топ (бұдан әрі – 01-2005 ҚР МС): 2444 – «Филологтар және аудармашылар»;

3) лауазымдардың ықтимал атаулары (кәсіп): гид-аудармашы; аудармашы;

4) орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы:

ауызекі және жазба мәтінің аудармасына мән береді.

5) ықтимал жұмыс орындары, қызметкердің кәсіби біліміне және оқуына талаптар, біліктілігін дәлелдейтін, сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшадағы тарауда «Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Аудармашының еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар» келтірілген.

7. Еңбек қызметі түрінің (кәсібінің) карточкасы мыналардан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 5;

2) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кәсіптер сыныптауышы бойынша базалық топ (бұдан әрі – 01-2005 ҚР МС): 2444 – «Филологтар және аудармашылар»»;

3) лауазымдардың ықтимал атаулары (кәсіп): аудармашы-дактилолог;

4) орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы: 

еститін және естімейтін азаматтар арасында делдалдық сурдо-аударманы және мылқауларымының кері аудармасын көздейді;

5) ықтимал жұмыс орындары, қызметкердің кәсіби біліміне және оқуына талаптар, біліктілігін дәлелдейтін, сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшадағы тарауда «Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Аудармашы-дактилологтың еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар» келтірілген» келтірілген.

8. Еңбек қызметі түрінің (кәсібінің) карточкасы мыналардан тұрады:

1) біліктілік деңгейі: ҰБШ бойынша – 5;

2) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кәсіптер сыныптауышы бойынша базалық топ (бұдан әрі – 01-2005 ҚР МС): 2444 – «Филологтар және аудармашылар»;

3) лауазымдардың ықтимал атаулары (кәсіп): ілеспе аудармашы;

4) орындалатын еңбек қызметінің жалпыланған сипаттамасы: 

ілеспе (арнайы жабдықты қолданумен немесе сөзді сымсыз беру негізінде) және ретті аударманы қарастырады;

5) ықтимал жұмыс орындары, қызметкердің кәсіби біліміне және оқуына талаптар, біліктілігін дәлелдейтін, сертификаттардың қажеттілігі, практикалық жұмыс тәжірибесіне талаптар, жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары осы КС 2-қосымшадағы тарауда «Кәсіп бойынша ықтимал жұмыс орындары. Ілеспе аудармашының еңбек жағдайына, білімі және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар» келтірілген» келтірілген.

9. КС бірліктерінің тізімі осы КС 2-қосымшасында көрсетілген және КС бірліктерінің шрифті мен атауынан тұрады.

10. КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 4-қосымшасында көрсетілген.

11. Кәсіби даярлықты бағалау және мамандардың біліктілігіне сәйкестігін растау саласындағы ұйымдар осы КС негізінде сертификаттар береді.

12. Осы КС негізінде берілетін сертификаттардың түрлері осы КС 3-қосымшада көзделген сертификатты алу үшін игеру қажет болатын КС бірліктерінің тізбесіне сәйкес айқындалады.

13. КС әзірлеушісі «Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми-зерттеу институты» республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны болып табылады.

14. КС келісу парағы осы КС 5-қосымшасында көрсетілген

	
		
		
		
		
		
		
	
	

		

			

			
Р/с   

			

			

			

			№   
			
			

			
Қызмет түрінің атауы   
			
			

			
Еңбек нарығының үрдісін ескергендегі кәсіптердің атауы   
			
			

			
01-2005 ҚР МС сәйкес кәсіптердің атауы   
			
			

			
ҰБШ біліктілік деңгейі   
			
			

			
БТБА бойынша разряд   
			
		
		

			

			
1   
			
			

			
Мәтіннің ауызша және жазбаша аудармасы, дактилологиялық және ілеспе аударма.   
			
			

			
Аудармашы   
			
			

			
Аудармашы   
			
			

			
4-5   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
2   
			
			

			
Аудармашы-дактилолог   
			
			

			
Аудармашы-дактилолог (сурдоаудармашы)   
			
			

			
5   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
3   
			
			

			
Ілеспе аудармашы   
			
			

			
Аудармашы   
			
			

			
5   
			
			

			
-   
			
		
	

Ескертпе: БТБА - Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы

	
		
		
		
		
	
	

		

			

			
Кәсіби бойынша ықтимал жұмыс орындары. (кәсіпорындар, ұйымдар)   
			
			

			
Барлық меншік нысанындағы ұйымдар мен кәсіпорындар.   
			
		
		

			

			
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары.   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары.   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
ҰБШ біліктілік деңгейі.   
			
			

			
Кәсіби білім беру мен оқыту деңгейі.   
			
			

			
Талап етілетін жұмыс тәжірибесі.   
			
		
		

			

			
4   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша техникалық және кәсіби білім.   
			
			

			
Талап етілмейді.   
			
		
		

			

			
5 (Санаты жоқ)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі) білім.   
			
			

			
Талап етілмейді.   
			
		
		

			

			
5 (ІІ-санаттағы)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі) білім.   
			
			

			
Санаты жоқ аудармашы лауазымында жұмыс тәжірибесі кемінде 3 жыл.   
			
		
		

			

			
5 (І-санаттағы)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі) білім.   
			
			

			
ІІ санаттағы аудармашы лауазымында жұмыс тәжірибесі кемінде 2 жыл.   
			
		
	

	
		
		
		
		
	
	

		

			

			
Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары. (кәсіпорындар, ұйымдар)   
			
			

			
Барлық меншік нысанындағы ұйымдар мен кәсіпорындар.   
			
		
		

			

			
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары.   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары.   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
ҰБШ біліктілік деңгейі   
			
			

			
Кәсіби білім беру мен оқыту деңгейі   
			
			

			
Талап етілетін жұмыс тәжірибесі   
			
		
		

			

			
5 (Санаты жоқ)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейiнгi) білім.   
			
			

			
Жұмыс өтіліне талаптар қойылмайды.   
			
		
		

			

			
5 (ІІ-санаттағы)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейiнгi) білім.   
			
			

			
Санаты жоқ аудармашы-дактилолог лауазымында жұмыс тәжірибесі кемінде 3 жыл.    
			
		
		

			

			
5 (І-санаттағы)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейiнгi) білім.   
			
			

			
ІІ-санаттағы аудармашы-дактилолог лауазымында жұмыс тәжірибесі кемінде 2 жыл.    
			
		
	

	
		
		
		
		
	
	

		

			

			
Кәсібі бойынша ықтимал жұмыс орындары (кәсіпорындар, ұйымдар)   
			
			

			
Барлық меншік нысанындағы ұйымдар мен кәсіпорындар    
			
		
		

			

			
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше жағдайлары   
			
			

			
-   
			
		
		

			

			
ҰБШ біліктілік деңгейі   
			
			

			
Кәсіби білім беру мен оқыту деңгейі   
			
			

			
Талап етілетін жұмыс тәжірибесі   
			
		
		

			

			
5 (Санаты жоқ)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейiнгi) білім.   
			
			

			
Жұмыс өтіліне талаптар қойылмайды.   
			
		
		

			

			
5 (ІІ-санаттағы)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейiнгi) білім.   
			
			

			
Санаты жоқ ілеспе аудармашы лауазымында жұмыс тәжірибесі кемінде 3 жыл.    
			
		
		

			

			
5 (І-санаттағы)   
			
			

			
Тиісті мамандық бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейiнгi) білім.   
			
			

			
ІІ-санаттағы ілеспе аудармашы лауазымында жұмыс тәжірибесі кемінде 2 жыл.    
			
		
	

	
		
		
	
	

		

			

			
Шифр   
			
			

			
Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарт бірліктері)   
			
		
		

			

			
Ф 1   
			
			

			
Мәтіннің ауызша және жазбаша аудармасы.   
			
		
		

			

			
Ф 2   
			
			

			
Аудармаларды редакциялау.   
			
		
		

			

			
Ф 3   
			
			

			
Тәжірибе алмасу бойынша шетелдiк ұйымдармен жұмыс.   
			
		
	

Ескертпе: Ф - функция

	
		
		
	
	

		

			

			
Шифр   
			
			

			
Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарт бірліктері)   
			
		
		

			

			
Ф 1   
			
			

			
Ұйымның саңырау қызметкерлері үшін ауызша сөздің аудармасы және мылқаулар ымының кері аудармасы.   
			
		
		

			

			
Ф 2   
			
			

			
Саңырау оқушылар үшін оқу-білім беру ұйымдарында түзету-білім беру жұмысы.   
			
		
		

			

			
Ф 3   
			
			

			
Өндiрiстiк учаскелердегі естімейтін қызметкерлердiң еңбегін ұйымдастыруға қатысу.   
			
		
		

			

			
Ф 4   
			
			

			
Тифло-сурдоаударма (көрмейтiн және естімейтін мүгедектердің қарым-қатынасы үшін).   
			
		
	

	
		
		
	
	

		

			

			
Шифр   
			
			

			
Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарт бірліктері)   
			
		
		

			

			
Ф 1   
			
			

			
Ілеспе аударма.   
			
		
		

			

			
Ф 2   
			
			

			
Ретті аударма.   
			
		
		

			

			
Ф 3   
			
			

			
Аудармаларды редакциялау және халықаралық іс-шаралар бойынша есептілікті жасауда жәрдемдесу.   
			
		
	

	
		
		
		
		
	
	

		

			

			
Шифр   
			
			

			
Біліктері мен дағдылары   
			
			

			
Білімі   
			
			

			
Жеке және кәсіби құзыреттері   
			
		
		

			

			
Ф 1   
			
			

			
Ауызша, жазбаша мәтінді аудару.   

			

			

			

			Әдебиеттер және мәтіндер (ғылыми, техникалық, қоғамдық-саяси, экономикалық, заң, публицистикалық, көркем, әскери, iскерлік, тұрмыстық қолдану және т.б.) аудармасын жүзеге асыру;   

			

			

			

			аударылатын мәтiндердiң лексикалық, стилистикалық және мағыналы мазмұнына сәйкес дәл аударманы қамтамасыз ету.   

			

			

			

			Жазбаша және ауызша нысанда өз ойларын дұрыс және қисынды рәсiмдеу.   
			
			

			
Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңнамасы ішкі еңбек тәртібінің ережесі, еңбекті қорғау нормасының ережесі.   

			

			

			

			Аудармашылық iс саласындағы маркетинг және менеджмент негiздерi;   

			

			

			

			шетел тiлi және тiл құралдары;   

			

			

			

			мәтінді ауызша, жазбаша аудару әдістемесі;   

			

			

			

			айрықша терминологияларды білу;   

			

			

			

			аударылатын тақырып мәселелерінде білікті болу;   
			
			

			
Iргелi ғылыми және кәсіби дайындық.   

			

			

			

			Ғылыми ақпаратты алу, өңдеу және сақтау әдiстерiн қоса заманауи ақпараттық технологиялармен иелену.   

			

			

			

			Заманауи ғылыми және практикалық проблемаларды тұжырымдау және шеше білу.   

			

			

			

			Өз аудармасының нәтижелерін сыни бағалау және талдау.   

			

			

			

			Аударма мәтiнiн бағалай білу.   

			

			

			

			Аудармашының практикалық қызметінде аударманың заманауи автоматталған жүйесін және электрондық ресурстарын қолдану саласында негiзгi бағыттар туралы теориялық және практикалық аспектiлерiн кеңейту және жүйелеу   
			
		
		

			

			
Ф 2   
			
			

			
Аудармаға қажетті әдебиетті дайындау.   

			

			

			

			Аударылатын мәтiндердi редакциялау.   

			

			

			

			Терминдер, анықтамалар, терминология және фразеологияға белгіленген талаптарды сақтау.   
			
			

			
Қазақстан Республикасының саяси және әлеуметтік-экономикалық даму негіздері;   

			

			

			

			Қазақстан Республикасының, оның басқару құрылымдарының, білім және мәдениет мекемелерінің қызмет етуінің конституциялық-құқықтық, негіздері;   

			

			

			

			тiл құрылымынан тыс жатқан өзекті оқиғалар;   

			

			

			

			елдер мәдениеті;   
			
		
		

			

			
Ф 3   
			
			

			
Шетелдік дерекнамалар бойынша тақырыптық шолулары, түсiнiктемелер мен рефераттарды құрастыру.   

			

			

			

			Өткiзiлген кездесулер және келіссөздер туралы қорытынды есепті беруді жинақтау.   

			

			

			

			Шетелдік фирмалармен, осы фирмалар өкiлдердiне қызмет көрсетуді ұйымдастыруға аталған келісім-шарттық талаптарын орындалуын қамтамасыз етуге қатысу.   

			

			

			

			Конференция, симпозиум, конгресс және басқа халықаралық кездесулерде қатысу мен сөз сөйлеу    
			
			

			
Әртүрлі тіл мәдениеті өкiлдерiнiң жеке тұлғалар арасындағы байланыстарының ерекшелігі;   

			

			

			

			әртүрлі коммуникативтік жағдайларында мінез-құлық ерекшеліктері   

			

			

			

			тiлдердегі филологиялық сауаттылық.   
			
		
	

	
		
		
		
		
	
	

		

			

			
Шифр   
			
			

			
Біліктері мен дағдылары   
			
			

			
Білімі   
			
			

			
Жеке және кәсіби құзыреттері   
			
		
		

			

			
Ф 1   
			
			

			
Саңырау қызметкерлердің ыммен сөйлеуін ауызша сөзге (дактилология) аудару.   

			

			

			

			Аудармашылық стратегияларды және тәсiлдерді қолдану.   

			

			

			

			Кәсіби қызметте ақпараттық- коммуникациялық технологияларды пайдалану.   

			

			

			

			Белгіленген құжаттаманы жүргізу.   

			

			

			

			Коммуникативтік жағдайға сәйкес сөйлеу мiнез-құлығы мен стратегиясын дұрыс таңдау шеберлігі.   

			

			

			

			Қайтара аудару.    
			
			

			
Есту қабілеті бұзылған қызметкерлерге қызмет көрсету, білім алу және жұмысқа орналастыру тәртібін реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамалық және басқа да нормативтік құқықтық актілері;   

			

			

			

			есту қабілеті бұзылған қызметкерлерді әлеуметтік қорғау;   

			

			

			

			түпнұсқа және өз тілінің морфологиясы, синтаксисы, лексикасы;   

			

			

			

			екі тілдік жүйелердің ара қатысының айырмашылығы;   

			

			

			

			дактилология және ымдау тілі   
			
			

			
Өз жұмысының нәтижелеріне жауапкершiлiк. Еститін және естімейтін азаматтар арасында делдалдық сурдоаудармаға жауапкершілік.   

			

			

			

			Өз уақытын және назарын бөле білу.   

			

			

			

			Нақты жағдайда қалыпсыз шешiмдердi табу.   

			

			

			

			Эмоционалдық және күйзелістік тұрақтылығы.   

			

			

			

			Жанасқыштық Айқын артикуляцияның болуы.   

			

			

			

			Қол білезігінің иілімділігі және саусақтардың иілгіштігі.   

			

			

			

			Психикасының тұрақты болуы, сонымен бірге естімейтін адамның психологиясын түсіну және ескеру.   

			

			

			

			Бiр тапсырмадан басқасына жақсы ауысу.   

			

			

			

			Белгiлi функцияны орындауда зейінді болу.   

			

			

			

			Көңіл көлемі және бөлу.   

			

			

			

			Сыпайылық, әдептілік.   

			

			

			

			тіларалық байланыс.   
			
		
		

			

			
Ф 2   
			
			

			
Есту кемшіліктері бар адамдар арасында мәдени-тынығу және әлеуметтік-оңалту жұмыстарын ұйымдастыру.   

			

			

			

			Коммуникативтік міндет және қатынас жағдайына сәйкес әртүрлі мәтiндердi жасау.   

			

			

			

			Еріннен оқу және сөздiң аудармасы бойынша құрылымдық бөлiмшелер жұмысына қатысу.   

			

			

			

			Өндiрiстiк немесе оқу қызметін ұйымдастыруға қатысу.   
			
			

			
Есту қабілетінің бұзылуы бар оқушыларды оңалтудың әлеуметтік психологиялық, медициналық және техникалық аспектiлерi;   

			

			

			

			ыммен сөйлеу және дактилологикалық аударма әдiстерi;   

			

			

			

			білім беру ұйымының мамандандырылуы;   

			

			

			

			шетел тiлiн иеленушілердің әлеуметтік және сөйлеу мінез-құлығындағы мәдени ерекшеліктерге бағдар; ым тілін.   
			
		
		

			

			
Ф 3   
			
			

			
Нашар еститін және саңырау қызметкерлерді еңбектiң қауiпсiз әдiстерiне үйрету, нашар еститіндерге (мылқауларға) өндiрiстiк міндеттерді түсіндіру;   

			

			

			

			ұйымдағы саңырау қызметкерлерді жақсы түсіну үшін ымдарды жетiлдiру.   

			

			

			

			Нұсқаманы аудару кезінде өндiрiстiк бөлiмшелер басшыларымен бірлескен жұмысқа қатысу.   

			

			

			

			Саңырау қызметкерлердің біліктілігін арттыру жөніндегі жұмысты ұйымдастыруға жәрдемдесу.   

			

			

			

			Ыммен сөйлеу бiлiмдерiн, саңыраулар тілдесуінің ерекше құралдарын иелену техникасын жетiлдiру.   

			

			

			

			Қызметкерді өндiрiстiк оқыту және оның оқу-тәрбиелік жұмысын ұйымдастыру;   
			
			

			
Есту қабілетінің бұзылуы бар азаматтар істейтін ұйымның құрылымындағы ерекшеліктер мен бейін;   

			

			

			

			өндiрiс технологиясы, шығарылатын өнiмнiң номенклатурасы, қолданылатын жабдық және оны пайдалану ережесi;   

			

			

			

			жасалатын өнiмге, атқарылатын (қызметтерге) жұмыстарға қойылатын талаптар;   

			

			

			

			есту кемшіліктері бар қызметкерлерді қабылдау, ауыстыру және босатуды рәсімдеудің ережесі мен тәртібі;   

			

			

			

			сурдопсихология;   

			

			

			

			есту кемшіліктері бар қызметкерлерді оңалту ережесi;   

			

			

			

			өндiрiс және еңбекті ұйымдастыру, экономика негiздері.    
			
		
		

			

			
Ф 4   
			
			

			
Қарым-қатынасты жеңiлдететiн әдістер мен тәсілдерді (Брайль әдісі бойынша соқырлардың дактильді-ым тілі) қолдану.   

			

			

			

			Сөйлемді дактильді айта, саңырау және соқыр адамның қол білезігі, саусақтарын тигізе «қолға - қол» әдісімен қарым-қатынасу;   
			
			

			
Дефектологикалық ғылымның өте жаңа әдiстерi; брайль әдісі бойынша соқырлардың дактильді-ым тілі; әлеуметтік психология негiздерi;   

			

			

			

			қауiпсiздiк техникасы талаптарын орындау; зардап шеккендерге дәрiгер келгенге дейiнгi көмектi көрсету ережесi;   

			

			

			

			өрт қауiпсiздiгi талаптарын орындау; қоршаған ортаны қорғау саласында талаптарды орындау.   
			
		
	

	
		
		
		
		
	
	

		

			

			
Шифр   
			
			

			
Біліктері мен дағдылары   
			
			

			
Білімі   
			
			

			
Жеке және кәсіби құзыреттері   
			
		
		

			

			
Ф 1   
			
			

			
Мағынасын бұрмаламай бір тілден екінші тілге сөз сөйлеушімен бірге әдебиеттер мен мәтіндердің (ғылыми, техникалық, қоғамдық-саяси, экономикалық, заң, публицистикалық, көркем, әскери, iскер, әңгіме - тұрмыстық және т.б.) ілеспе аудармасын жүзеге асыру;   

			

			

			

			Ілеспе аударма кезінде аудиторияларда халықаралық іс-шараларды (конференциялар, форумдар) жүргізгенде аудиторияның көңіл күйін сезіну маңызды және тыңдаушылардың әрекетіне адекватты жауап беру, бірнеше тілде бiр мезгілде ілеспе аударманы жүзеге асыруы мүмкін.   

			

			

			

			Ілеспе аударманы әр түрімен иелену:   

			

			

			

			- «есту бойынша», онда ілеспе аударма құлаққап, оратордың үздіксіз сөзі арқылы қабылдау, ақпараттың түсуіне қарай аударманы жүзеге асыра;   

			

			

			

			- «парақтан аударма» сөз барысы бойынша түзетулерді енгізе ұсынылған материалдарға сәйкес аударма;   

			

			

			

			- алдын ала аударылған мәтінді оқу, егер оратор сөз сөйлеу барысында бастапқы мәтіннен шегінсе ілеспе аудармашы түзетулерді енгізе оратордың сөзіне ілеседі.   

			

			

			

			Өткізілген кездесулер мен келіссөздер туралы қорытынды есептілік шығарады.   
			
			

			
Аударылатын тақырыптардың мәселелерінде құзырлы болу;   

			

			

			

			шетел тілі және тіл құралдары;   

			

			

			

			мәтіндерді ауызша және жазбаша аудару әдістемесі;   

			

			

			

			ерекше терминологияны білу;   

			

			

			

			экономикалық қызметтер, білім, ғылым және техника саласы бойынша терминологиялық стандарттар, анықтамалықтар, ғылыми және әдеби редакциялаудың негіздері, мемлекеттік және шет тілдерінің лексика, грамматика және стилистикасы;   

			

			

			

			синхронды аударма тәжірибесінде қолданылатын техникалық құралдар, қолданыстағы аудармалар координациясының жүйесі, ғылыми-техникалық және басқа да аударма саласындағы отандық және шетелдік озық тәжірибесі;   

			

			

			

			еңбек заңнамасы, ішкі еңбек тәртібінің, өндірістік санитарияның ережелері, өрт қауіпсіздігі талаптары.   
			
			

			
Кәсіби - мәнді міндеттер мен проблемаларды кейін шешу үшін түсетін ақпаратты талдамалы - мағыналы бағалау - сыни өңдеу.   

			

			

			

			Аударманың мәтiнiн интерпретациялы құрастыру үшін алғашқы мәтіннен ақпаратты жинақтау.   

			

			

			

			Аударманың мәтiнiне оны трансляциялау үшін алғашқы мәтінде бағыттың процессін үйлестіру.   

			

			

			

			Алғашқы мәтіннің логикалық-мағыналық блоктарының реттілігін болжау және өз аудармашылық стратегиясын анықтау.   

			

			

			

			Естiлудiң қалыпты қарқынында мәтiндердiң әртүрлі түрлерiнің iлеспе аудармасын жүзеге асыру.   

			

			

			

			Жақсы естің, лингвистикалық қабілеттерінің бар болуы және зейінді бөлу және қоя білу.   

			

			

			

			Жылдам реакциямен, физикалық төзімділік, зияткерлiк жұмысқа қабiлеттiлiкпен, күйзеліске төзімділікпен иелену.   

			

			

			

			Жақсы есту қабілеті, көру, айқын дикция.   
			
		
		

			

			
Ф 2   
			
			

			
Аударылатын мәтiндердiң лексикалық, стилистикалық және мағыналық мазмұнына сәйкес дәл аударманы жеткізе ретті аудармасын (бұл кезде баяндамашы кідіріс жасайды) жүзеге асыру.   

			

			

			

			Аударылатын мәтiндердiң лексикалық, стилистикалық және мағыналық мазмұнына сәйкес дәл аударманы қамтамасыз ету.   

			

			

			

			Конференцияларға, симпозиумдарға, конгресстер мен басқа да халықаралық кездесулерге қатысу және сөз сөйлеу.   
			
			

			
Аударма стратегиясы;   

			

			

			

			аударманың түсіндіру үшін бастапқы мәтіннен ақпараттарды жинақтау және топтау;   

			

			

			

			бастапқы және өзіндік мәтіннің бірізділігін болжамдау;   

			

			

			

			кәсіби ерекше жағдайларда (уақыттың тапшылығы, сөйлеушінің сөйлеу мәнері, техникалық шарттары және т.б.) түпнұсқа тілінде және аударма тіліндегі өзінің сөзін бір уақытта тыңдау кезінде хабарламаның нақтылығын қамтамасыз ете отырып, ауызша және жазбаша екі жақты аудару.   
			
		
		

			

			
Ф 3   
			
			

			
Аударылатын мәтiндердiң қажетті редакциялауын жүзеге асыру.   

			

			

			

			Өткізілген кездесулер мен келіссөздер туралы есептілік жасауда қатысады, сондай-ақ қажетті есепке алуды жүргізу мен техникалық құжаттаманы рәсімдеу.   

			

			

			

			Шетел фирмалардың өкілдеріне қызмет көрсетуді ұйымдастыруда осы фирмалармен келісім шарттардың талаптарын орындауды қамтамасыз етуге қатысу.   

			

			

			

			Конференцияларға, симпозиумдарға, конгресстер мен басқа да халықаралық кездесулерге қатысу және сөз сөйлеу    
			
			

			
Замануи инновациялық және ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялар;   

			

			

			

			халықаралық ынтымақтастықтың түрлері (бірлесе орындалатын бағдарламалар, жобалар, гранттар, ғылыми хат алмасу) және нысандары бойынша ресми құжаттарды рәсімдеу туралы ақпараттар алу, өңдеу және сақтау әдістерін қоса іргелі және кәсіби дайындықтың болуы.   
			
		
	

	
		
		
		
	
	

		

			

			
Р/с   

			

			

			

			№   
			
			

			
Ұйымның атауы   
			
			

			
Келісілген күні   
			
		
		

			

			
1   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
2   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
3   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
4   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
5   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникация министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
6   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
7   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
8   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
9   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
10   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
11   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
12   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
13   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Қоршаған орта және су ресурстары министрлігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
14   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
15   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Спорт және дене шынықтыру істері агенттігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
16   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
17   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасы   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
		

			

			
18   
			
			

			
Қазақстан Республикасы Кәсіподақтар федерациясы   
			
			

			


			

			

			

			

			

			

			 
			
		
	

  Осы КС ______________________________________________________________

____________________________________________________________ тіркелді

КС тізіліміне енгізілді, тіркеу № _______________________,

Хат (хаттама) № ___________       Күні __________________