1. РАЗРАБОТАН:
			
			

			
Акционерным обществом    «Казахстанский центр модернизации и развития жилищно-коммунального хозяйства»
			
		
		

			

			
2. ПРЕДСТАВЛЕН:
			
			

			
Департаментом научно-технической политики и нормирования Агенства Республики Казахстан по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства
			
		
		

			

			
3. ПРИНЯТ И ВВЕДЕН В ДЕЙСТВИЕ:
			
			

			
Приказом Председателя Агентства Республики Казахстан по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства от 10 февраля 2012 года № 4 с 1 мая 2012 года
			
		
		

			

			
4. ВЗАМЕН:
			
			

			
Введен впервые

			
 
			
		
	

Настоящий государственный норматив не может быть полностью или частично воспроизведен, тиражирован и распространен в качестве официального издания без разрешения Уполномоченного государственного органа РКв сфере архитектурной, градостроительной и  строительной деятельности, жилищных отношений и коммунального хозяйства.

Осуществление деятельности в какой-либо области приводит к выработке понятийного аппарата как совокупности терминов. Используемые специфические термины должны иметь однозначные определения. Жилищно-коммунальное хозяйство (ЖКХ) также является специфической областью деятельности и имеет свой понятийный аппарат. Основные термины, используемые в сфере ЖКХ, как правило, имеют, легальные определения. Легальные определения - определения соответствующих терминов, приведенные в нормативно-правовых актах.

Данный словарь учитывает не только те специфические особенности объектов, входящих в жилищно-коммунальный комплекс, но и профессиональный уровень работников, которые будут применять его во всех видах документаций, входящих в сферу действия или использующих результаты этой деятельности. Более того, учитывается и то, что некоторые термины и определения могут иметь различное толкование. Поэтому в словаре приводятся в качестве справочных термины, которые разрешается применять в случаях, исключающих возможность их различного толкования. Приведенные определения можно при необходимости изменять, вводя в них дополнительные признаки, раскрывая значение используемых в них терминов, указывая объекты, входящие в объем определяемого понятия. Изменения не должны нарушать объем и содержание понятий, определенных в данном нормативно-техническом документе.

Для каждого понятия установлен один термин.

Недопустимый к применению термин-синоним приведен в словаре в качестве справочного и обозначен пометой «Ндп.».

Термины набраны полужирным шрифтом.

	
		
		
	
	

		

			

			
1 Жалпы түсініктер 
			
			

			
1 Общие понятия 

			
 
			
		
		

			

			
Абаттандыру дәрежесі:  Тұтынушыларға коммуналдық қызмет көрсету үшін пайдаланылатын үй ішіндегі инженерлік коммуникациялар мен көп пәтерлі үй немесе тұрғын үй жабдығының болуы.
			
			

			
Степень благоустройства : Наличие внутридомовых инженерных коммуникаций и оборудования многоквартирного дома или жилого дома, используемых для предоставления потребителям коммунальных услуг.
			
		
		

			

			
Абонент өкілі:  Белгіленген тәртіп бойынша абоненттің мүддесін қорғауға өкілденген тұлға.
			
			

			
Представитель абонента : Лицо, уполномоченное в установленном порядке представлять интересы абонента.
			
		
		

			

			
Абсолюттық жылдық максимумдардың (минимумдардың) орташа температурасы:  Сол пункте көп жылдар кезеңінде байқалған ауа температурасының абсолюттық жылдық максимумдарының (минимумдарының) ортаарифметикалық мәні  [40].
			
			

			
Средняя температура из абсолютных годовых максимумов (минимумов) : Среднеарифметическое значение из абсолютных годовых максимумов (минимумов) температуры воздуха, наблюдаемых в данном пункте за многолетний период [40].
			
		
		

			

			
Автоматтандылылған көбікпен өрт сөндіру жүйесі:  Бұған су мен көбік жасаушыға арналған резервуарлар, сорғы станциялары, өрт гидранттары бар ерітінді құбырлар, басқару торабы, сондай-ақ резервуарлар мен ғимараттарда орналастырылған, оларға көбік жасаушыны жеткізуге арналған жабдықтаушы және таратушы құбырлары бар көбік генераторлары енеді [92].
			
			

			
Система автоматического пенного пожаротушения : Включает резервуары для воды и пенообразователя, насосную станцию, подводящие растворопроводы с пожарными гидрантами, узлы управления, а также установленные на резервуарах и в зданиях генераторы пены с питающими и распределительными трубопроводами для подачи раствора пенообразователя к этим генераторам, средства автоматизации [92].
			
		
		

			

			
Автоматты өрт дабылшысы : Өрт жағдайында хабар беретін дабылшы [57, 86].
			
			

			
Автоматический пожарный извещатель : Пожарный извещатель, реагирующий на факторы, сопутствующие пожару [57, 86].
			
		
		

			

			
Адамның тiршілік етуiне қолайлы жағдайлар : Тiршiлiк ету ортасы факторларының адамға зиянды ықпалы жоқ кездегi жай-күйi.
			
			

			
Благоприятные условия жизнедеятельности человека : Состояние среды обитания, при котором отсутствует вредное воздействие ее факторов на человека.
			
		
		

			

			
Аз қабатты тұрғын үй құрылысының аумағы:  Елді мекеннің қоныстану аумағының бір бөлігі немесе тұтасымен елді мекен. Аз қабатты тұрғын үйлерді, әлеуметтік инфрақұрылым, инженерлік және көлік коммуникация нысандарын орналастыруға арналған [97].
			
			

			
Территория малоэтажного жилищного строительства : Часть селитебной территории поселения или поселение в целом. Предназначена для размещения малоэтажной жилой застройки, объектов социальной инфраструктуры, инженерных и транспортных коммуникаций [97].
			
		
		

			

			
Азқабатты тұрғын құрылыс:  Әдетте, пәтердің жер телімімен тікелей байланысын қамтамасыз етуді қоса есептегенде төрт қабатқа дейінгі тұрғын құрылыс [97].
			
			

			
Малоэтажная жилая застройка : Жилая застройка этажностью до 4 этажей включительно с обеспечением, как правило, непосредственной связи квартир с земельным участком [97].
			
		
		

			

			
Ақау:  Кез келген бетте байқалатын қабыршақ, төмпешік, жарылып кеткендік, қауіп-қатер және сызат белгісі, сондай-ақ көлденең салынған профиль аумағында қабат-қабат болып шарбылану сияқты өнімнің қалыпты талаптарға әрбір сәйкес келмеуі [55].
			
			

			
Дефект : Каждое отдельное несоответствие продукции установленным требованиям: - раковины, вздутия, трещины, риски и царапины на любой поверхности, а также расслаивание в области поперечного сечения профиля [55].
			
		
		

			

			
Ақпараттық жүйе : Ақпараттық процестерді іске асыруға арналған ақпараттық технологиялардың, ақпараттық желілердің және оларды бағдарламалық-техникалық жағынан қамтамасыз ету құралдарының жиынтығы [25].
			
			

			
Информационная система : Совокупность информационных технологий, информационных сетей и средств их программно - технического обеспечения, предназначенных для реализации информационных процессов [25].
			
		
		

			

			
Ақпараттық қызметтер көрсету : Пайдаланушыларға олардың сұратуы бойынша немесе тараптардың келісімі бойынша ақпараттық ресурстарды, ақпараттық жүйелерді беру жөніндегі қызмет [25].
			
			

			
Информационные услуги : Деятельность по предоставлению информационных ресурсов, информационных систем пользователям по их запросам или по соглашению сторон [25].
			
		
		

			

			
Алдың ала окшауланған құбыр : «і шкі» жағы болаттан, жылу сақтау қабаты мен сыртқы мырышпен қапталған қабыттан тұратын мұрша немесе жылу беру жүйесінің жер үсті не жер асты салу тәсіліне байланысты тығыстығы жоғары пилиэтиленнен жасалған құбыр.
			
			

			
Предизолированная труба : Труба, состоящую из «внутренней» стальной трубы, слоя теплоизоляции и внешней оцинкованной оболочки или оболочки из полиэтилена высокой плотности в зависимости от наземного или подземного способа прокладки теплотрассы.
			
		
		

			

			
Аналитикалық есеп:  Әрбір синтетикалық есеп-қисап ішіндегі  мүлік туралы, міндет және шаруашылық операциялар туралы жеке-жеке ақпараттардың басын біріктіретін бухгалтерлік есіптің дербес, материалдық және басқа да аналитикалық есептерінде жүргізілетін есептеулер [19].
			
			

			
Аналитический учет : Учет, который ведется в лицевых, материальных и иных аналитических счетах бухгалтерского учета, группирующих детальную информацию об имуществе, обязательствах и о хозяйственных операциях внутри каждого синтетического счета [19].
			
		
		

			

			
Апат : Нысанның жұмыс қабілеттілігінің бір деңгейден немесе салыстырмалы түрде бір қызмет ету деңгейінен екінші өте төмен деңгейге нысанның жұмыс тәртібінің көлемді бұзылуымен өтуін тұжырымдаушы оқиға [86]; тұрғын-коммуналды шаруашылық құрылыстың құрылымдық (констуктивті) бөлшектері немесе құрал-жабдық, инженерлік желілердің техногендік немесе табиғи себептермен бұзылуы немесе істен шығып қалуы, әрі техникалық шарттарға сай одан әрі пайдалануға кедергі болуы және қоршаған ортаға, жеке тұлға немесе заңды тұлға мүлкіне және халық денсаулығына зиян келтіруі.
			
			

			
Авария : Событие, заключающееся в переходе объекта с одного уровня роботоспособности ил относительного уровня функционирования на другой, существенно более низкий, с крупными нарушениями режима работы объекта [86]; Повреждение или выход из строя инженерных сетей, оборудования или конструктивных элементов сооружений жилищно-коммунального хозяйства, возникшее по техногенным или естественным причинам, которые препятствуют их дальнейшей эксплуатации в соответствии с техническими условиями и причиняют ущерб окружающей среде, имуществу юридических или физических лиц и здоровью населения.
			
		
		

			

			
Апаттық бронь:  Технологиялық процессі толық тоқтатылған кәсіпорынның қоршаған орта мен қызметкерлерге қауыпсыз жағдай туғызарлық жылу энергиясы шығынының ең төменгі мөлшері.
			
			

			
Бронь аварийная : Минимальный расход тепловой энергии и (или) теплоносителей, обеспечивающий безопасное для персонала и окружающей среды состояние предприятия с полностью остановленным технологическим процессом.
			
		
		

			

			
Ауа жаңарту:  Қызмет көрсетуші немесе жұмыс орнында орташа қамтамасыз етілмеген бір ауысыммен күндіз жұмыс істейтін орында 300 а/г және күнібойы жұмыс істейтін орында 400 а/г болған жағдайда рұқсат етілетін метерологиялық жағдайды және ауа тазалығын қамтамасыз ету мақсатымен ауаны ғимараттан артық жылу, ылғал, зиянды және басқа да заттарды жою үшін ауа алмастыру [69].
			
			

			
Вентиляция : Обмен воздуха в помещениях для удаления избытков теплоты, влаги, вредных и других веществ с целью обеспечения допустимых метеорологических условий и чистоты воздуха в обслуживаемой или рабочей зоне при средней необеспеченности 400 ч/г - при круглосуточной работе и 300 ч/г - при односменной работе в дневное время [69].
			
		
		

			

			
Ауаны бірдейлестіру:  Адамдардың өзін неғұрлым қолайлы сезінуі үшін негізінен тиімді метерологиялық жағдаймен қамтамасыз ету, технологиялық үрдісті жүргізу, орта есеппен қамтамасыздандырылмаған мәдениет құндылықтарын сақтау мақсатында ауаны бірдейлестірудің келесі кластары үшін: бірінші - орта есеппен күні бойы жұмыс істегенде 100 с/г немесе бір айналыммен күндіз істегенде 70 с/г; екінші - орта есеппен күні бойы жұмыс істегенде 250 с/г немесе бір ауысыммен күндіз істегенде 175 с/г; үшінші - орта есеппен күні бойы істегенде 450 с/г немесе бір ауысыммен күндіз істегенде 315 с/г жабық ғимараттарда (орындарда) ауаның барлық немесе жеке параметрлерін (температура, салыстырмалы ылғалдылықты, тазалық, қозғалыс жылдамдығын) автоматы түрде қолдау (сақтау) [69].
			
			

			
Кондиционирование воздуха : Автоматическое поддержание в закрытых помещениях всех или отдельных параметров воздуха (температуры, относительной влажности, чистоты, скорости движения) с целью обеспечения главным образом оптимальных метеорологических условий, наиболее благоприятных для самочувствия людей, ведения технологического процесса, обеспечения сохранности ценностей культуры со средней необеспеченностью для следующих классов кондиционирования воздуха: первого - в среднем 100 ч/г при круглосуточной работе или 70 ч/г при односменной работе в дневное время; второго - в среднем 250 ч/г при круглосуточной работе или 175 ч/г при односменной работе в дневное время; третьего - в среднем 450 ч/г при круглосуточной работе или 315 ч/г при односменной работе в дневное время [69].
			
		
		

			

			
Ауаны рециркуляциялау:  Үй-жайдағы ауаны сыртқы ауамен араластыру және бұл қоспа осы немесе басқа үй-жайларға жіберу; бір үй-жайдың ішіндегі, соның ішінде жылыту агрегаттарымен (құралдармен) немесе желдеткіштермен жылытылатын (салқындатылатын) ауаны араластыру рециркуляция болып саналмайды [69].

			
 
			
			

			
Рециркуляция воздуха : Подмешивание воздуха помещения к наружному воздуху и подача этой смеси в данное или другие помещения; рециркуляцией не является перемешивание воздуха в пределах одного помещения, в том числе сопровождаемое нагреванием (охлаждением) отопительными агрегатами (приборами) или вентиляторами-веерами [69].
			
		
		

			

			
Ауаның ылғалдылығы : Ауаның өзгерген температурасына байланысты табиғи өзгерісте болатын абсолюттік және қатынасты ылғалдылығы [40].
			
			

			
Влажность воздуха : Естественно изменяющиеся значения относительной и абсолютной влажности воздуха в сочетании с изменяющейся при этом его температурой [40].
			
		
		

			

			
Ауыз су : Табиғи күйдегі немесе дайындалғаннан кейінгі су, ол бекітілген санитарлық нормаларға және талаптарға сай келіп, тұрғындарға ауызсу ретінде және тұрмыстық қажеттіліктеріне және (немесе) тамақ өнімін өндіруге арналады.
			
			

			
Питьевая вода : Вода после подготовки или в естественном состоянии, отвечающая установленным санитарным нормам и требованиям и предназначенная для питьевых и бытовых нужд населения и (или) производства пищевой продукции.
			
		
		

			

			
Аэродинамикалық шу : Газдардағы тұрақты және тұрақсыз процестер салдарынан пайда болатын шу (тесіктен сығылған ауаның немесе газдың шығуы; құбырлардағы ауа немесе газ ағыны кезіндегі немесе ауада денелердің жоғары жылдамдықпен қозғалуы кезіндегі қысымның соғуы, форсункаларда сұйық немесе шашыратылған отынның жануы) [63].
			
			

			
Шум аэродинамического происхождения : Шум, возникающий вследствие стационарных или нестационарных процессов в газах (истечение сжатого воздуха или газа из отверстий; пульсация давления при движении потоков воздуха или газа в трубах или при движении в воздухе тел с большими скоростями, горение жидкого и распыленного топлива в форсунках и др.) [63].
			
		
		

			

			
Әуе шуларынан оқшаулау:  Әуе шуы деңгейін төмендететін сипаты бар мөлшер [49].
			
			

			
Изоляция от воздушного шума : Величина, характеризующая снижение уровня воздушного шума [49].
			
		
		

			

			
Байланыстың импульстік желісі:  Бақылау-өлшеуіш жабдықтарды, көрсеткіш (датчик) немесе реттеуіштерді сұрыпталған құрылғымен байланыстырушы құбыр жолы. Ол бақылау-өлшеуіш жабдықтардың, көрсеткіш (датчик) немесе реттеуіштердің сезімтал бөліктеріне бақыланатын немесе реттелетін технологиялық ортаның тікелей немесе бөліп тұратын орта арқылы әсер етуін көрсетуге арналған. Байланыстың импульстік желісіне жабдықтар мен реттеуіштердің манометрлік өлшеуіш құрылғыларын термосезгіш элементтермен (термобаллондармен) жалғастырушы манометрлік термометр капиллярлары мен температураны реттеуіштер жатады [78].
			
			

			
Импульсная линия связи : Трубная проводка, соединяющая отборное устройство с контрольно-измерительным прибором, датчиком или регулятором. Она предназначена для передачи воздействий контролируемой или регулируемой технологической среды на чувствительные органы контрольно-измерительных приборов, датчиков или регуляторов, непосредственно или через разделительные среды. К импульсным линиям связи относятся также капилляры манометрических термометров и регуляторов температуры, соединяющие термочувствительные элементы (термобаллоны) с манометрическими измерительными устройствами приборов и регуляторов [78].
			
		
		

			

			
Бас тарту : Объекті жұмыс істеу жай-күйінің бұзылуына байланысты оқиға.
			
			

			
Отказ : Событие, заключающееся в нарушении работоспособного состояния объекта.
			
		
		

			

			
Басқарушы компаниялар - ТКШ саласындағы операторлар : Меншіктің және ұйымдастырушылық-құқықтықтың кез келген нысанындағы ұйымдары, олардың басқаруына әлеуметтік және ресурстық тиімділігін жетілдіру, дағдарысқа қарсы шараларды жедел түрде жүзеге асыру, тозған қорларды ауыстыру үшін бюджеттен тыс инвестицияларды тарту мақсатында коммуналдық инфрақұрылым объектілері беріледі.
			
			

			
Управляющие компании : операторы в сфере ЖКХ : Организации любой формы собственности и организационно-правовой формы, которым передаются в управление объекты коммунальной инфраструктуры с целью повышения социальной и ресурсной эффективности, оперативной реализации антикризисных мер, привлечения внебюджетных инвестиций для замены изношенных фондов и их модернизации.
			
		
		

			

			
Баспалдақты-лифтілі торап:  Тік (вертикалды) коммуникацияларды: баспалдақ торы мен лифтерді орналастыру үшін жасалатын орын [73].
			
			

			
Лестнично-лифтовой узел : Помещение, предназначенное для размещения вертикальных коммуникаций, -лестничной клетки и лифтов [73].
			
		
		

			

			
Борышкер : Қазақстан Республикасының заңында [5] көзделген тәртiппен өзiне сырттай байқау рәсiмiнiң, оңалту рәсiмiнiң, конкурстық iс жүргiзудiң, борышкердi конкурстық iс қозғамай тарату рәсiмдерiнiң қолданылуына төлем қабiлетсiздiгi немесе дәрменсiздiгi негiз болып табылатын дара кәсiпкер немесе заңды тұлға.
			
			

			
Должник : Гражданин, в том числе индивидуальный предприниматель, или юридическое лицо, неплатежеспособность или несостоятельность которого является основанием применения к нему процедур внешнего наблюдения, банкротства или внесудебной процедуры ликвидации в порядке, предусмотренном законодательством РК [5].
			
		
		

			

			
Бөлме:  Азаматтардың мекендеуіне (тұруына) арнап салынған, жапсыра салынған тұрғын үйдегі, ғимараттағы құрылымдық-жекеленген бөлшектегі еденнен төбеге дейін қабырғамен шектелген, ортақ қолданыс орнына шығатын есігі бар көппәтерлі немесе жеке тұрғын үйдегі, болмаса ғимараттағы пәтерлер.
			
			

			
Комната : Жилое помещение, ограниченное стенами от пола до потолка в жилом доме, в структурно-обособленной части иного здания, которое построено, пристроено и т.д. для проживания граждан, имеющее выход в места общего пользования квартиры, многоквартирного или индивидуального жилого дома либо здания.
			
		
		

			

			
Бөлмедегі климат ахуалы : Бөлме ішіндегі температураны дымқылдықты және ауа айналымын сипаттайтын, сондай-ақ адамға әсер етер жағдай.
			
			

			
Микроклимат помещения : Состояние внутренней среды помещения, оказывающее воздействие на человека, характеризуемое показателями температуры воздуха и ограждающих конструкций, влажностью и подвижностью воздуха.
			
		
		

			

			
Бөлу:  Жанғыш немесе қиын жанғыш материалдан жасалған ғимарат құралымымен түйісетін жерде пештің немесе түтін каналының (мұржаның) қабырғасын қалыңдату [69]
			
			

			
Разделка : Утолщение стенки печи или дымового канала (трубы) в месте соприкосновения ее с конструкцией здания, выполненной из горючего или трудногорючего материала [69].
			
		
		

			

			
Бөлшектік термограмма:  Оның жылу оқшаулау сапа көрсеткішін бағалау үшін алынатын қоршап тұратын конструкциялардың үзінді қабатының термограммасы [48].
			
			

			
Детальная термограмма : Термограмма поверхности фрагмента ограждающей конструкции, получаемая для оценки показателей качества его теплоизоляции [48].
			
		
		

			

			
Бөліктелген тұрғын үй:  Екі және одан көп пәтерден тұратын және олардың әрқайсысының өз алдына пәтералды жеріне шығатын есігі бар ғимарат.
			
			

			
Блокированный жилой дом : Здание, состоящее из двух квартир и более, каждая из которых имеет непосредственно выход на приквартирный участок.
			
		
		

			

			
Бұзылатын конструкциялар (элементтер):  Уақытша және үнемі түсетін салмақты, оның ішінде ғимараттың басқа да бөліктерінен түсетін салмақты да қабылдайтын конструкция [59].

			
 
			
			

			
Несущие конструкции (элементы) : Конструкции, воспринимающие постоянную и временную нагрузку, в том числе нагрузку от других частей зданий [59].
			
		
		

			

			
Бұзылмалы -жиналмалы типтегі шұғыл (түгенделген) ғимарат немесе құрылыс:  Жеке блок-контейнерлерден, жазық және желілі бөлшектерден немесе олардың қосындысынан тұратын, құрылымдық жүйеге пайдаланылатын (эксплутациялық)  орында біріктірілетін  шұғыл ғимарат немесе құрылыс [47].
			
			

			
Мобильное (инвентарное) здание или сооружение сборно-разборного типа : Мобильное (инвентарное) здание или сооружение, состоящее из отдельных блок-контейнеров, плоских и линейных элементов или их сочетаний, соединенных в конструктивную систему на месте эксплуатации [47].
			
		
		

			

			
Бірпәтерлі тұрғын үй:  Бір отбасының және олармен туыстық немесе басқа да жақындықтары бар адамдардың үнемі бірге тұруы үшін жасалған үй [81].
			
			

			
Дом жилой одноквартирный : Дом, предназначенный для постоянного совместного проживания одной семьи и связанных с ней родственными узами или иными близкими отношениями людей [81].
			
		
		

			

			
Бюджеттік түсім:  Үйді үлгілі ұстағаны үшін және басқа да мақсатта берілетін сыйақы мен қолдау көрсету, коммуналдық қызметті төлеу үшін берілетін жеңілдік өтеуі, ортақ мүлікті ұстау, қызмет көрсету және жөндеуден өткізу үшін берілетін демеу қаржы (дотация), тұрғын үй жәрдемі түріндегі бюджеттен алынатын бөлінген қаржы, ақшалай қаражат.
			
			

			
Бюджетные поступления : Денежные средства, ассигнуемые из бюджета в виде жилищных субсидий, дотаций на содержание, обслуживание и ремонт общего имущества, компенсаций льгот на оплату коммунальных услуг, премий и поощрений за образцовое содержание домовладения и на другие цели.
			
		
		

			

			
Веранда:  Негізгі ғимаратқа қосылған, шынымен қапталған, жылу берілмейтін бөлме [72, 73].
			
			

			
Веранда : Застекленное неотапливаемое помещение, пристроенное к зданию или встроенное в него [72, 73].
			
		
		

			

			
Газбен қамтамасыз ету:  Тұрғын ғимаратқа жалғанған желі бойынша қажетті мөлшерде берілетін тиісті сападағы газбен тұтынушыларды күні бойы қамтамасыздандыру, сондай-ақ тұрмыстық газды баллондарда сату.
			
			

			
Газоснабжение : Круглосуточное обеспечение потребителя газом надлежащего качества, подаваемым в необходимых объемах по присоединенной сети в жилое помещение, а также продажа бытового газа в баллонах.
			
		
		

			

			
Галерея типтес тұрғын ғимарат:  Жатақхана пәтерлері немесе бөлмелері бір жақ қабырғасына ашық немесе жабық галерея түрінде орналасқан және кем дегенде екі баспалдаққа сол галерея арқылы шыға алатын ғимарат.
			
			

			
Жилое здание галерейного типа : Здание, в котором квартиры или комнаты общежития размещены по одну сторону открытой или закрытой галереи и имеют через эту галерею выходы не менее, чем на две лестницы.
			
		
		

			

			
Гидравликалық сынау:  Сұйықтық (су, қатпайтын қоспа т.б.) толтырғаннан кейін жұмыс істеуге қажетті мөлшерден асатын, сыналатын қысым қалыптастыру арқылы су-бу арматураларын, құбыржолдарын, ыдыс-сауыттарды, аппаратураларды, жабдықтарды немесе оның жеке бөліктерін сынақтан өткізу [94].

			
 
			
			

			
Гидравлическое испытание : Испытание пароводяной арматуры, трубопроводов, емкостей, аппаратуры, оборудования или отдельных его частей путем наполнения их жидкостью (водой, незамерзающей смесью) с последующим созданием пробного давления, превышающего рабочее в размерах [94].
			
		
		

			

			
Гидродинамикалық шу:  Сұйықтарда тұрақты және тұрақсыз процестер салдарынан пайда болатын шу (гидравликалық соққылар, ағын турбуленттігі, кавитация және т.б.) [63].
			
			

			
Шум гидродинамического происхождения : Шум, возникающий вследствие стационарных и нестационарных процессов в жидкостях (гидравлические удары, турбулентность потока, кавитация и др.) [63].
			
		
		

			

			
Гидрооқшаулау қабаты:  Еденге ағын су және басқа да сұйықтықтарды, сондай-ақ жер асты суларын өткізуге кедергі болатын қабат [67].
			
			

			
Гидроизоляционный слой : Слой, препятствующий прониканию через пол сточных вод и других жидкостей, а также прониканию в пол грунтовых вод [67].
			
		
		

			

			
Ғимарат:  Барлық инженерлік коммуникациялары, жабдықтары т.с.с. жылжымайтын мүлікпен жалғасатын және үйдің бөлінбейтін бөлшегі болып есептелетін, бұрыннан бар немесе қайра салынған көппәтерлі тұрғын үй.
			
			

			
Здание : Существующий или вновь построенный многоквартирный жилой дом, включая все инженерные коммуникации, оборудование и т.п., соединенные с недвижимостью и считающиеся неотъемлемой частью дома.
			
		
		

			

			
Ғимарат бөлшегінің ақауы:  Оны жасауда, монтаждауда немесе жөндеу жұмыстарын жүргізуде ереже, норма және техникалық жағдайды бұзумен байланысты ғимарат бөлшегінің бұзылушылығы .
			
			

			
Дефект элемента здания : Неисправность (изъян) элемента здания, вызванная нарушением правил, норм и технических условий при его изготовлении, монтаже или ремонте.
			
		
		

			

			
Ғимарат элементінің бұзылуы : Қолдану талаптарының бірінің орындалмауынан туындайтын элементтің жағдайы .
			
			

			
Неисправность элемента здания : Состояние элемента, при котором им не выполняется хотя бы одно из заданных эксплуатационных требований .
			
		
		

			

			
Ғимаратқа (имаратқа, жабдыққа, коммуникацияларға, тұрғын үй-коммуналдық мақсаттағы нысандарға) техникалық қызмет көрсету : Нысанды (ғимаратты, имаратты, жабдықты, коммуникацияны, тұрғын үй-коммуналдық мақсаттағы нысандарды) мақсатына қарай қолдану, күту, сақтау және тасымалдау кезінде олардың жарамдылығын және жұмыс қабілетін сақтау жөніндегі операциялар немесе операциялар кешені [11]; - ғимарат элементтерінің жарамдылық жағдайын және берілген параметрлерін, сондай-ақ оның техникалық құрылғыларының жұмыс режимдерін сақтау бойынша жұмыстар кешені .
			
			

			
Техническое обслуживание здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) : Комплекс операций или операция по поддержанию работоспособности или исправности объекта (здания, сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) при использовании по назначению, ожидании, хранении и транспортировании [11]; - Комплекс работ по поддержанию исправного состояния элементов здания и заданных параметров, а также режимов работы его технических устройств .
			
		
		

			

			
Ғимаратқа (құрылыс, жабдық, коммуналды-тұрғын үйге арналған коммуникация және нысандарға) диспетчерлік қызмет көрсету:  Коммуналды-тұрғын үйлік жағдай көрсетуге және олардың орындалуын бақылауға тұтынушылардың талап-қағазын қабылдау, есепке алу, тіркеу бойынша операциялар кешені [11].

			
 
			
			

			
Диспетчерское обслуживание здания (сооружения, оборудования, коммуникаций и объектов жилищно-коммунального назначения) : Комплекс операций по приему, регистрации, учету заявок потребителей на оказание жилищно-коммунальных услуг и контролю за их исполнением [11].
			
		
		

			

			
Ғимаратқа (үймеретке, жабдыққа, коммуникациялар мен тұрғын үй коммуналдық мақсаттағы объектілер) апаттық қызмет көрсету:  Тұтынушылар өмірі мен қауіпсіздігін сақтау жағдайындағы апат пен бұзылушылықты қалпына келтірудің кезекті шаралар кешені.
			
			

			
Аварийное обслуживание здания (сооружения, оборудования, коммуникаций и объектов жилищно-коммунального назначения) : Комплекс первоочередных операций и мероприятий по незамедлительному устранению аварий и неисправностей, сохранению и восстановлению условий, необходимых для жизнеобеспечения и безопасности потребителей.
			
		
		

			

			
Ғимаратты (имаратты, жабдықты, коммуникацияларды, тұрғын үй-коммуналдық мақсаттағы нысандарды) ағымдық жөндеу:  Ғимараттың (имараттың, жабдықтың, коммуникациялардың, тұрғын үй-коммуналдық мақсаттағы нысандардың) жарамдылығын немесе жұмыс қабілетін қалпына келтіру, құраушы бөлшектердің шектеулі атаужүйесін нормативтік және техникалық құжаттамада белгіленген көлемде ауыстыру немесе қалпына келтіру арқылы оның ресурсын ішінара қалпына келтіру үшін орындалатын жөндеу [11]; - ғимарат конструкцияларының және инженерлік жабдықтар жүйесінің жарамдылығын немесе жұмыс қабілетін қалпына келтіру, сонымен қатар пайдалану көрсеткіштерін қолдау үшін ғимаратты жөндеу ; - конструкциялардың, әрлеулердің, инженерлік жабдықтың мерзімнен бұрын тозуын алдын алу мақсатында жүйелі және дер кезінде өткізілетін жұмыстар, сонымен қатар ұсақ залалдар мен ақаулықты жоюмен байланысты өткізілетін жұмыстар [88]; - ғимарат элементтерінің және сыртқы абаттандырудың ақаулықтарын (жұмыс қабілетін қалпына келтіру) жою мақсатында, пайдалану көрсеткiштерiн жобада көрсетілген деңгейде ұстап тұру үшін жоспарлы түрде орындалатын жөндеу-құрылыс жұмыстарының кешені [89].
			
			

			
Текущий ремонт здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) : Ремонт, выполняемый для восстановления исправности или работоспособности здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения), частичного восстановления его ресурса с заменой или восстановлением составных частей ограниченной номенклатуры в объеме, установленном нормативной и технической документацией [11]; - Ремонт здания с целью восстановления исправности (работоспособности) его конструкций и систем инженерного оборудования, а также поддержания эксплуатационных показателей ; - Систематически и своевременно проводимые работы по предупреждению преждевременного износа конструкций, отделки, инженерного оборудования, а также работы по устранению мелких повреждений и неисправностей [88]; - Комплекс ремонтно-строительных работ, выполняемых в плановом порядке с целью устранения неисправностей (восстановления работоспособности) элементов здания и внешнего благоустройства, поддержания эксплуатационных показателей на уровне, предусмотренном проектом [89].
			
		
		

			

			
Ғимаратты (имаратты, жабдықты, қатынастарды, тұрғын үй-коммуналдық нысандарды) ұстау:  Ғимаратқа (имаратқа, жабдықтарға, қатынастарға, тұрғын үй-коммуналдық нысандарға) техникалық қызмет көрсету, оны жинау, тексеру, сынау және оның жағдайын техникалық бақылау.
			
			

			
Содержание здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) : Комплекс услуг по техническому обслуживанию, уборке, диагностике, испытаниям и обследованиям здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) и техническому надзору за его состоянием.
			
		
		

			

			
Ғимаратты (имаратты, жабдықты, қатынастарды, тұрғын-коммуналдық нысандарды) жөндеу:  Ғимараттың (имараттың, жабдықтың, қатынастың, тұрғын-коммуналдық нысандардың) жұмысқа қабілеттілігін және қорын немесе оның құрама бөліктерінің қорын қалпына келтіруге бағытталған операциялар кешені [11]; - ғимараттың негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерін өзгертуге байланысты емес сапалық және физикалық тозуды жоюға бағытталған құрылыс жұмыстары мен ұйымдастыру-техникалық шараларының кешені.
			
			

			
Ремонт здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) : Комплекс операций по восстановлению исправности или работоспособности здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) и восстановлению его ресурса или ресурса его составных частей [11]; - Комплекс строительных работ и организационно-технических мероприятий по устранению физического и морального износа, не связанных с изменением основных технико-экономических показателей здания.
			
		
		

			

			
Ғимаратты (құрылыс, жабдық, коммуникация, коммуналды-тұрғын үй объектілерін) күрделі жөндеуден өткізу:  Негізгіні қоса есептегенде кез келген құрылымдық бөлшекті ауыстыру немесе қалпына келтіру арқылы ғимараттың (құрылыс, жабдық, коммуникация, коммуналды-тұрғын үй нысандарын) ресурстарын қалпына келтіру үшін жүргізілетін жөндеу жұмыстары [26]; -тозығы жеткендіктен және (немесе) қирап қалғандықтан ғимараттың жеке бөлшектерін балама немесе олардың эксплутация (қолданыс) көрсеткішін жақсартатын басқасымен ауыстыру бойынша орындалатын жұмыстар [32]; - тозығы жетіп, қирап қалғандықтан ғимараттың инженерлік-техникалық жабдығының жеке бөлшегін не толық құрылымын ауыстыру және қалпына келтіру [88]; - ғимарат ресурстарын қалпына келтіру мақсатымен, сондай-ақ эксплутациялық көрсеткіштерді жақсарту мақсатымен ауыстыру, қажет болған жағдайда инженерлік жабдық жүйесі мен құрылымдық бөлшектерін ауыстыра отырып жөндеуден өткізу .
			
			

			
Капитальный ремонт здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) : Ремонт, выполняемый для восстановления ресурса здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) с заменой или восстановлением любых составных частей, включая базовые [26]; - Работы по восстановлению или замене отдельных частей зданий (сооружений) в связи с их физическим износом и (или) разрушением на аналогичные или иные, улучшающие их эксплуатационные показатели [32]; - Замена и восстановление отдельных частей или целых конструкций и инженерно-технического оборудования зданий в связи с их физическим износом и разрушением [88]; - Ремонт здания с целью восстановления его ресурса с заменой при необходимости конструктивных элементов и систем инженерного оборудования, а также улучшения эксплуатационных показателей .
			
		
		

			

			
Ғимаратты (үймереттерді, жабдықтарды, коммуникацияларды, тұрғын үй коммуналдық объектілерін) маусымдық пайдалану:  Ғимаратты (үймереттер, жабдықтарды, коммуникацияларды, тұрғын-коммуналдық объектілерді) күтіп-ұстау және жөндеу, жылдың әр түрлі кезеңдерінде тұрғын үй коммуналдық қызмет көрсету ерекшеліктерін көрсетеді.

			
ЕСКЕРТУ. Маусымдық пайдаланудың қысқы (күзгі-қысқы) және жазғы (көктемгі-жазғы) кезеңдері болады.
			
			

			
Сезонная эксплуатация здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) : Содержание и ремонт здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения), отражающие особенности оказания жилищно-коммунальных услуг в различные периоды года. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Различают зимний (осенне-зимний) и летний (весенне-летний) периоды сезонной эксплуатации.
			
		
		

			

			
Ғимаратты немесе имаратты пайдалану:  Ғимаратты немесе имаратты құрылымдардың техникалық құжаттама талаптарымен белгіленген параметрлер бойынша берілген қызметтерді орындауға қабілеттілігін сақтау жөніндегі қажетті іс-шаралардың қызметтік мақсатта жүргізілуін пайдалану [50].
			
			

			
Эксплуатация здания или сооружения : Использование здания или сооружения по функциональному назначению с проведением необходимых мероприятий по сохранению состояния конструкций, при котором они способны выполнять заданные функции с параметрами, установленными требованиями технической документации [50].
			
		
		

			

			
Ғимараттың (имараттың, жабдықтың, коммуникациялардың, тұрғын үй-коммуналдық мақсаттарға арналған нысандардың, элементтің) физикалық тозуы:  Бастапқы (жаңа кезіндегі) күйімен салыстырғанда ғимараттың (имараттың, жабдықтың, коммуникациялардың, тұрғын үй-коммуналдық мақсаттарға арналған нысандардың) техникалық күйінің өзгеруін сипаттайтын көрсеткіш; [11]; - белгілі уақыт аралығында ғимараттың (элементтің) техникалық және оған байланысты басқа да пайдалану көрсеткіштерінің нашарлау деңгейін сипаттайтын шама .
			
			

			
Физический износ здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения, элемента) : Показатель, характеризующий изменение технического состояния здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) по сравнению с первоначальным состоянием [11]; - Величина, характеризующая степень ухудшения технических и связанных с ними других эксплуатационных показателей здания (элемента) на определенный момент времени .
			
		
		

			

			
Ғимараттың жалпы ауданы:  Сыртқы іргелердің ішкі бетінің шеңберінде өлшенген ғимараттың барлық қабаттарының (соның ішіне техникалық, мансардалық, шығыңқы іргелік және төле қабаттары), сонымен қатар балкондар мен лоджиялар аудандарының жиынтығы.
			
			

			
Площадь здания общая : Определяется как сумма площадей всех этажей здания (включая технические, мансардные, цокольные и подвальные), измеренных в пределах внутренних поверхностей наружных стен, а также площадей балконов и лоджий. Площади помещений определяются по их размерам, измеряемым между отдельными поверхностями стен и перегородок в уровне пола.
			
		
		

			

			
Ғимараттың қабаттылығы:  Барлық жер үстіндегі қабаттарды, егер жабынының беті жердің орташа жоспарлау белгісінен 2 м кем болмайтын техникалық және шығыңқы іргелі қабаттарды қоса алғандағы ғимарат қабаттарының саны.
			
			

			
Этажность здания : Число этажей здания, включая все надземные этажи, технический и цокольный, если верх его перекрытия находится выше средней планировочной отметки земли не менее чем на 2 м.
			
		
		

			

			
Ғимараттың моральдық тұрғыдан тозуы:  Тұру шарттарын, көрсетілетін қызмет көлемі мен сапасын анықтайтын негізгі параметрлердің қазіргі талаптармен сәйкес келмеу деңгейін сипаттайтын мөлшер .
			
			

			
Моральный износ здания : Величина, характеризующая степень несоответствия основных параметров, определяющих условия проживания, объем и качество предоставляемых услуг современным требованиям .
			
		
		

			

			
Ғимараттың пайдалану көрсеткiштерi:  Ғимараттың пайдалану сапасын білдіретін техникалық, көлемдiк-жайғасымдау, санитарлық-гигиеналық, экономикалық және эстетикалық сипаттамаларының жиынтығы .
			
			

			
Эксплуатационные показатели здания : Совокупность технических, объемно-планировочных, санитарно-гигиенических, экономических и эстетических характеристик здания, обуславливающих его эксплуатационные качества .
			
		
		

			

			
ғ  имараттың терможаңалығы : Тозуды процесс жоғалтылған ғимаратты қоршайтын құралымдардың теплотехникалық сапаларының бастапқы деңгейiне дейiн қалпына келтiру бағытталған жұмыстардың құрылыс кешенi
			
			

			
Термомодернизация здания : Комплекс строительных работ, направленных на приведение теплотехнических показателей всех ограждающих конструкций к современным требованиям без изменения инженерного оборудования и объемно-планировочного решения здания.
			
		
		

			

			
ғ  имараттың терможаңғыртуы : Инженерлiк жабдық және ғимараттың көлемдiк орналастыру шешiмi қазiргi талаптарға барлық қоршаушы құралымдардың теплотехникалық көрсеткiштерiнiң келтiруiне өзгерiссiз бағытталған жұмыстардың құрылыс кешенi.
			
			

			
Термореновация здания : Комплекс ремонтно-строительных работ, направленных на восстановление до первоначального уровня теплотехнических качеств ограждающих конструкций здания, утраченных в процессе физического износа.
			
		
		

			

			
Ғимараттың термоконструкциясы : Ғимараттың пайдалануына жанармайлық-энергетиялық қорлардың меншiктi шығынды төмендетуiн мақсатпен ғимарат және оның инженерлiк жабдық қайта құрылымға қатысты жөндеу-құрылыс жұмыстардың кешенi.
			
			

			
Термореконструкция здания : Комплекс ремонтно-строительных работ, связанных с переустройством здания и его инженерного оборудования с целью снижения удельного расхода топливно-энергетических ресурсов на эксплуатацию здания.
			
		
		

			

			
Дағдылы кіру есігі:  Жедел әрекет ете алмайтын, оның ішінде кресло-коляскадағы келушілер өтуі үшін жасалған кіру есігі [96].
			
			

			
Вход адаптированный : Вход, приспособленный для прохода маломобильных посетителей, в том числе на креслах-колясках [96].
			
		
		

			

			
Дәліз типтес тұрғын ғимарат:  Жатақхананың қабаттарындағы барлық пәтерлері немесе бөлмелері кем дегенде екі баспалдаққа ортақ дәліз арқылы шыға алатын ғимарат.
			
			

			
Жилое здание коридорного типа : Здание, в котором все квартиры или комнаты общежития на этаже имеют выходы через общий коридор не менее, чем на две лестницы.
			
		
		

			

			
Дербес сынау кезеңі (дербес сынау):  Монтаждау және іске қосып баптау жұмыстарын қамтитын, кешенді тексеріс үшін жұмыс комиссиясының қабылдауына жабдықтарды дайындау мақсатында жекелеген машиналарды, механизмдер мен агрегаттарды сынау үшін қажетті жұмыс құжаттамаларында, стандарттар мен техникалық шарттарда қарастырылған талаптарды орындауды қамтамасыз ететін кезең [77].
			
			

			
Период индивидуальных испытаний (индивидуальные испытания) : Период, включающий монтажные и пусконаладочные работы, обеспечивающие выполнение требований, предусмотренных рабочей документацией, стандартами и техническими условиями, необходимыми для проведения индивидуальных испытаний отдельных машин, механизмов и агрегатов с целью подготовки оборудования к приемке рабочей комиссией для комплексного опробования [77].
			
		
		

			

			
Дисбаланс: Ғимаратқа берілетін және одан желдету жүйелерімен жасанды түрткі болу арқылы шығарылатын ауа, ауамен жылыту және ауаны сәйкестендіру шығымының әр алуандығы [69].
			
			

			
Дисбаланс : Разность расходов воздуха, подаваемого в помещение (здание) и удаляемого из него системами вентиляции с искусственным побуждением, кондиционирования воздуха и воздушного отопления [69].
			
		
		

			

			
Еденасты:  Бірінші немесе іргелік қабаттың жабыны мен топырақтың жоғарғы жағының арасындағы инженерлік жүйе құбырларын орналастыруға арналған кеңістік [81].
			
			

			
Подполье : Предназначенное для размещения трубопроводов инженерных систем пространство между перекрытием первого или цокольного этажа и поверхностью грунта [81].
			
		
		

			

			
Екі есе оқшаулау : Жұмыстық және қосымша оқшаулаудан тұратын электрлік оқшаулау [39].
			
			

			
Двойная изоляция : Электрическая изоляция, состоящая из рабочей и дополнительной изоляции [39].
			
		
		

			

			
Екі қабатты пәтер:  Екі шектес қабаты бар және олар пәтерішілік баспалдақпен байланысқан пәтер, тұрғын және қосымша орындар .
			
			

			
Квартира в двух уровнях : Квартира, жилые и подсобные помещения которой размещены в двух смежных этажах и соединены внутриквартирной лестницей .
			
		
		

			

			
Еңбек жағдайлары : Еңбекке ақы төлеу, нормалау, жұмыс уақыты мен тынығу уақытының режимi жағдайлары, кәсiптердi (лауазымдарды) қоса атқару, қызмет көрсету аймағын ұлғайту, уақытша жұмыста болмаған қызметкердiң мiндеттерiн атқару, еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау тәртiбi, техникалық, өндiрiстiк-тұрмыстық жағдайлар, сондай-ақ тараптардың келiсуi бойынша өзге де еңбек жағдайлары [1].
			
			

			
Условия труда : Условия оплаты, нормирования труда, режима рабочего времени и времени отдыха, порядок совмещения профессий (должностей), расширения зон обслуживания, выполнения обязанностей временно отсутствующего работника, безопасности и охраны труда, технические, производственно-бытовые условия, а также иные по согласованию сторон условия труда [1].
			
		
		

			

			
Еңбек қатынастары : Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында, еңбек шартында, ұжымдық шартта көзделген құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру үшін қызметкер мен жұмыс берушінің арасында туындайтын қатынастар [1].
			
			

			
Трудовые отношения : Отношения между работником и работодателем, возникающие для осуществления прав и обязанностей, предусмотренных трудовым законодательством Республики Казахстан, трудовым, коллективным договорами; [1].
			
		
		

			

			
Еңбек нормасы:  Жұмыскерлер үшін жасау, мерзім, қызмет ету нормалары техника, технологиялар, еңбек және өндіріс ұйымдары қолжеткізген деңгейге сай белгіленеді [1].
			
			

			
Нормы труда : Нормы выработки, времени, обслуживания - устанавливаются для работников в соответствии с достигнутым уровнем техники, технологии, организации производства и труда [1].
			
		
		

			

			
Еңбек шарты : Қызметкер мен жұмыс берушiнiң арасындағы жазбаша келiсiм, бұған сәйкес қызметкер белгiлi бiр жұмысты (еңбек функциясын) жеке өзi орындауға, еңбек тәртiптемесiнiң ережелерiн сақтауға мiндеттенедi, ал жұмыс берушi қызметкерге келiсiлген еңбек функциясы бойынша жұмыс беруге, осы Кодексте, Қазақстан Республикасының заңдары мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнде, ұжымдық шартта, жұмыс берушiнiң актiлерiнде көзделген еңбек жағдайын қамтамасыз етуге, қызметкерге уақтылы және толық мөлшерде жалақы төлеуге мiндеттенедi [1].
			
			

			
Трудовой договор : Письменное соглашение между работником и работодателем, в соответствии с которым работник обязуется лично выполнять определенную работу (трудовую функцию), соблюдать правила трудового распорядка, а работодатель обязуется предоставить работнику работу по обусловленной трудовой функции, обеспечить условия труда, предусмотренные Трудовым Кодексом, законами и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан, коллективным договором, актами работодателя, своевременно и в полном размере выплачивать работнику заработную плату [1].
			
		
		

			

			
Еңбектi қорғау : Құқықтық, әлеуметтiк-экономикалық, ұйымдастыру-техникалық, санитарлық-эпидемиологиялық, емдеу-профилактика, оңалту және өзге де iс-шаралар мен құралдарды қамтитын, еңбек қызмет процесiнде қызметкерлердiң өмiрi мен денсаулығының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жүйесi [1].
			
			

			
Охрана труда : Система сохранения жизни и здоровья работников в процессе трудовой деятельности, включающая в себя правовые, социально-экономические, организационно-технические, санитарно-гигиенические, лечебно-профилактические, реабилитационные и иные мероприятия и средства [1].
			
		
		

			

			
Еңбектiң қауiпсiз жағдайлары : Жұмыс берушiнiң қызметкерге зиянды және (немесе) қауiптi өндiрiстiк факторлардың әсерi болмайтындай не олардың әсер ету деңгейi қауiпсiздiк нормаларынан аспайтындай етiп жасаған еңбек жағдайлары [1].
			
			

			
Безопасные условия труда : Условия труда, при которых воздействие на работающих вредных или опасных производственных факторов исключено либо уровни их воздействия не превышают установленные нормативы [1].
			
		
		

			

			
Есепке алу жеке жабдығы:  Бір  тұрғын үй немесе көп пәтерлі үйдің бір тұрғын жайында тұрып жатқан тұтынушының коммуналды ресурстарды қанша көлемде (мөлшерде) тұтынытынын анықтау үшін қолданатынын өлшеу құралы.
			
			

			
Индивидуальный прибор учета : Средство измерения, используемое для определения объемов (количества) потребления коммунальных ресурсов потребителями, проживающими в одном жилом помещении многоквартирного дома или в жилом доме.
			
		
		

			

			
Есепке алу құралы : Көрсетілген коммуналдық қызмет көлемін өлшеуге арналған, мөлшерленген метрологиялық сипаттамалары бар, белгілі уақыт интервалы ағымында физикалық шама бiрлiкті көрсетіп, сақтай алатын, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнама тәртібінде рұқсат етілген коммерциялық есеп алудың техникалық құрал.
			
			

			
Прибор учета : Техническое средство, предназначенное для измерения объёма предоставленной коммунальной услуги, имеющего нормированные метрологические характеристики, воспроизводящее и хранящие единицу физической величины в течение определенного интервала времени, и разрешенное к применению для коммерческого учёта. Различаются Индивидуальный прибор учета и общедомовой (коллективный) прибор учета.
			
		
		

			

			
Жабдықтардың, бұйымдардың және материалдардың спецификациясы:  Жабдықтардың, бұйымдардың және материалдардың құрамын анықтайтын, құрылысты жинақтауға, дайындауға және жүзеге асыруға арналған мәтіндік жобалық құжат.
			
			

			
Спецификация оборудования, изделий  и материалов : Текстовый проектный документ, определяющий состав оборудования, изделий и материалов, предназначенный для комплектования, подготовки и осуществления строительства.
			
		
		

			

			
Жабдықтаушы:  Келісім бойынша тұтынушыға тауарды немесе қызметтерді қамтамасыз ететін заңды немесе жеке тұлға.
			
			

			
Поставщик : Юридическое или физическое лицо, обеспечивающее по договору поставку товара или услуг потребителю.
			
		
		

			

			
Жабдықты демонтаждау:  Кәсіпорын, ғимарат және құрылысты реконструкциялау, техникалық қайта жабдықтау немесе кеңейту кезінде жабдықты орнатылған жерінен бұзып алу және қажет болған жағдайда басқа жерге ауыстырып орнату немесе жаңа жабдықпен ауыстыру мақсатымен консервілеу (консервациялау). Жөндеу жұмысын жүргізу  (тозығы жеткен бөлшекті түзету немесе ауыстыру) үшін жабдықты орнатылған жерінен шешіп алып немесе шешпей бұзу жабдықты демонтаждау болып табылмайды. Жабдықты демонтаждау бойынша жұмыс құрамы оның одан әрі қолданылуына байланысты. Одан әрі пайдалануға арналған жабдыққа демонтаждау жұмысына жабдықты толық, я жартылай бұзу жатады және ұзақ не қысқа мерзімді сақтау үшін оның тораптарын немесе бөлшектерін консервілеу жатады. Одан әрі пайдалануға жарамайтын (қиратылуы қажет) жабдыққа демонтаждау жұмысына, әдетте, нәтижесінде оны қирататын жұмыс түрлері жатады [94].
			
			

			
Демонтаж оборудования : Разборка оборудования со снятием его с места установки и, в необходимых случаях, консервацией с целью перемещения на другое место установки или замены новым оборудованием в период реконструкции, расширения или технического перевооружения предприятий, зданий и сооружений. Разборка оборудования со снятием или без снятия с места установки для выполнения ремонта (исправления или замены изношенных частей) не относится к демонтажу оборудования. Состав работ по демонтажу оборудования зависит от дальнейшего предназначения демонтируемого оборудования. Работы по демонтажу оборудования, предназначенного для дальнейшего использования, могут включать полную или частичную разборку оборудования и консервацию его узлов или деталей в случае предполагаемого длительного или краткосрочного хранения. Работы по демонтажу оборудования, не подлежащего дальнейшему использованию за негодностью (предназначено в лом) включают, как правило, работы, в результате которых оно должно быть разрушено [94].
			
		
		

			

			
Жабдықты кешенді тексеру кезеңі (кешенді тексеру):  Жұмыс комиссиясының кешенді тексеріс үшін жабдықтарды қабылдаған соң орындалатын іске қосып баптау жұмыстарын және мемлекеттік қабылдау комиссиясының объектіні пайдалануға қабылдамас бұрын кешенді тексерістің өзін өткізуді қамтитын кезең [77].
			
			

			
Период комплексного опробования оборудования (комплексное опробование) : Период, включающий пусконаладочные работы, выполняемые после приемки оборудования рабочей комиссией для комплексного опробования, и проведение самого комплексного опробования до приемки объекта в эксплуатацию государственной приемочной комиссией [77].
			
		
		

			

			
Жабдықтың монтаж алды ревизиясы : Жұмысқа жарамды қалпына келтіру үшін ұзақ (кепілдік уақытынан астам) уақыт қоймаларда сақталған жабдықты ревизиялау. Техникалық шарттарда немесе жабдықтардың жекеленген түрлерін монтаждау нұсқаулықта қарастырылған жабдықты ревизиялау монтаж жасау технологиясының құрамды бөлшегі болып табылады [94].
			
			

			
Предмонтажная ревизия оборудования : Ревизия оборудования, хранящегося на складах длительное время (сверх гарантийных сроков) для проведения его в пригодное состояние. Ревизия оборудования, предусмотренная техническими условиями (ТУ) или инструкциями на монтаж отдельных видов оборудования, является составной частью технологии монтажа [94].
			
		
		

			

			
Жабын:  Пайдалану әсеріне тікелей ұшырайтын еденнің жоғарғы қабаты [67]; - үй-жайды сыртқы климаттық факторлар мен әсерден қорғауға арналған ғимараттың жоғарғы қоршамасы. Жоғарғы қабаттың аражабынының үстінде кеңістік (өтпелі немесе жартылай өтпелі) бар болса, ол шатырлы деп аталады [83]; - бірмезгілде көтеру, ылғалдан сақтау, ал шатырсыз (аралас) төбелер мен жылы шатырларда жылу оқшаулау қызметін атқаратын жоғарғы қоршама құралым [87].
			
			

			
Покрытие : Верхний слой пола, непосредственно подвергающийся эксплуатационным воздействиям [67]; - Верхнее ограждение здания для защиты помещений от внешних климатических факторов и воздействий. При наличии пространства (проходного или полупроходного) над перекрытием верхнего этажа покрытие именуется чердачным [83]; - Верхняя ограждающая конструкция, одновременно выполняющая несущие, гидроизолирующие, а при бесчердачных (совмещенных) крышах и при теплых чердаках также теплоизолирующие функции [87].
			
		
		

			

			
Жабын астылық негіз:  Суоқшаулағыш кілемнің (орамды немесе мастикалы) қабаттарын желімдеп жапсыратын көтергіш тақталар немесе тұтастырғыштардың жылуоқшаулағыш беті [83].
			
			

			
Основание под кровлю : Поверхность теплоизоляции, несущих плит или стяжек, по которой наклеивают слои водоизоляционного ковра (рулонного или мастичного) [83].
			
		
		

			

			
Жабын, шатыр:  Ғимаратты атмосфералық жауын-шашыннан қорғайтын жоғарғы жабын элементі [83]; - ғимаратты атмосфералық жауын-шашыннан сақтайтын жоғарғы жабын элементі [87].
			
			

			
Кровля : Верхний элемент покрытия, предохраняющий здание от проникновения атмосферных осадков [83]; - Верхний элемент покрытия, защищающий здание от атмосферных осадков [87].
			
		
		

			

			
Жағдайдың шектелуі:  Құралымның, негіздің (ғимарат немесе бүтіндей имарат) берілген пайдалану талаптарын немесе жұмысты өндіру (жаңарту) кезіндегі талаптарды қанағаттандырмайтын жағдай [50].
			
			

			
Предельное состояние : Состояние, при котором конструкция, основание (здание или сооружение в целом) перестают удовлетворять заданным эксплуатационным - требованиям или требованиям при производстве работ (возведении) [50].
			
		
		

			

			
Жалға алу келісімшарты:  Жалға берушінің жалға алушы және оның отбасы мүшелеріне шектеусіз мөлшердегі төлемақымен уақытша иеленуге және пайдалануға немесе пайдалануға беретін тұрғын ғимаратты қоса есептегендегі тұрғын үй саласындағы жылжымайтын мүлігі бойынша, ал жалға алушының оны шартқа сай пайдалануы және коммуналдық қызметке төлемді қоса есептегенде жал төлемақысын уақытында төлеп отыру міндетін алуы туралы келісімі [11].
			
			

			
Договор аренды : Соглашение, по которому арендодатель предоставляет арендатору и членам его семьи недвижимость в жилищной сфере, включая жилые помещения, без ограничения размеров за договорную плату во временное владение и пользование либо пользование, а арендатор обязуется использовать ее в соответствии с договором и своевременно вносить арендную плату, включая плату за коммунальные услуги [11].
			
		
		

			

			
Жалға беруші : 1) Жалға алушыға тұрғын ғимараттан уақытша иеленуге және пайдалануға немесе уақытша пайдалануға беретін тұрғын қор иесі немесе соған уәкіл тұлға [2]; 2) мүліктерді жалға беру құқығы оның иесіне тиісті. Жалға беруші, сондай-ақ заңмен уәкілденген тұлға немесе мүлікті жалға беру иесі болуы да мүмкін [5]; тұрғын жайды жалдау шартындағы тұрғын жайдың меншік иесі немесе тұрғын үйді жалдауға беруге меншік иесі уәкілеттік берген адам болып табылатын тарап [11].       
			
			

			
Арендодатель : Собственник жилищного фонда или управомоченное им лицо, предоставляющее жилое помещение арендатору во временное владение и пользование или во временное пользование [2]; Право сдачи имущества в аренду принадлежит его собственнику. Арендодателями могут быть также лица, управомоченные законом или собственником сдавать имущество в аренду [5]; Сторона в договоре найма жилища, являющаяся собственником жилища или лицом, уполномоченным собственником сдавать жилище внаем [11].
			
		
		

			

			
Жалдауға беруші        : Тұрғын жайды жалдау шартындағы тұрғын жайдың меншік иесі немесе тұрғын үйді жалдауға беруге меншік иесі уәкілеттік берген адам болып табылатын тарап        [11].
			
			

			
Наймодатель : Сторона в договоре найма жилища, являющаяся собственником жилища или лицом, уполномоченным собственником сдавать жилище внаем [11].
			
		
		

			

			
Жалпы үйдің (ұжымдық) есеп алу құрал : Көп пәтерлi үйдiң коммуналдық қызметтердi жалпы тұтыну көлемін анықтайтын, пайдалану жауапкершілік шекарада орнатылатын есеп алу құралы.
			
			

			
Общедомовой (коллективный) прибор учета : Прибор учета, расположенный на границе эксплуатационной ответственности, определяющий общий объём потребления коммунальных услуг в многоквартирном доме.
			
		
		

			

			
Жанатын (жанып кететін) заттар мен материалдар:  Өз бетімен тұтанғыш қасиетке ие, сондай-ақ тұтандырғыш көздің ықпалымен жанатын және оны құртқаннан кейін де өз бетімен жана беретін заттар мен материалдар. Жабық тигельда тұтану температурасы 61° С-тан аспайтын немесе ашық тигельда 66° С болатын жанғыш сұйықтықтар және жабық тигельда тұтанбайтын флегматизацияланған қоспалардың жанғыш сұйықтықтары тез тұтанғыштар қатарына жатады. 28° С-тан жоғары болмайтын температурада тұтанатын тез тұтанғыш сұйықтықтар аса қауіпті деп аталады [38].
			
			

			
Горючие (сгораемые) вещества и материалы : Вещества и материалы, способные самовозгораться, а также возгораться при воздействии источника зажигания и самостоятельно гореть после его удаления. Горючие жидкости с температурой вспышки не более 61 °С в закрытом тигле или 66 °С в открытом тигле, зафлегматизированных смесей, не имеющих вспышку в закрытом тигле, относят к легковоспламеняющимся. Особо опасными называют легковоспламеняющиеся жидкости с температурой вспышки не более 28 °С [38].
			
		
		

			

			
Жаңбырқабылдағыш:  Су бұру жүйесіндегі жауын суларын қабылдап, шығаруға арналған қондырғы [45].
			
			

			
Дождеприемник : Сооружение на сети водоотведения, предназначенное для приема и отвода дождевых вод [45].
			
		
		

			

			
Жапсаржай:  Өндірістік ғимараттар мен бөлмелерден өртке қарсы кедергілермен бөлініп тұратын, әкімшілік және тұрмыстық үй-жайларды орналастыруға арналған ғимарат бөлігі. Жапсаржайларға инженерлік жабдықтарды орналастыруға (ішінара) болады [75].
			
			

			
Пристройка : Часть здания, предназначенная для размещения административных и бытовых помещений, отделяемая от производственных зданий и помещений противопожарными преградами. В пристройках допускается размещать (частично) инженерное оборудование [75].
			
		
		

			

			
Жарық қалтасы : Дәлізге жалғасқан және оны жарықтандыруға арналған табиғи жарықпен жарықтанатын бөлме. Жарық беру қалтасының рөлін дәлізден ені 1,2 м-ден кем емес әйнектелген есіктермен бөлінген баспалдақ торлары атқара алады. Бұл жағдайда жарық беру қалтасының ені ретінде баспалдақ торына өту ойығының ені алынады [73].
			
			

			
Световой карман : Помещение с естественным освещением, примыкающее к коридору и служащее для его освещения. Роль светового кармана может выполнять лестничная клетка, отделенная от коридора остекленной дверью шириной не менее 1,2 м. При этом за ширину светового кармана принимается ширина проема в лестничную клетку [73].
			
		
		

			

			
Жарық фонары:  Баспалдақ торы немесе ішкі ауланы жарықтандыруға арналған жабынның әйнектелген құралымы [73].
			
			

			
Световой фонарь : Остекленная конструкция покрытия для освещения лестничной клетки или внутреннего дворика [73].
			
		
		

			

			
Жарылуы қауіпті қоспа:  Жану бастала қалған жағдайда өрт жанбаған қоспаның барлық көлеміне тарайтын және жарылыс қысымы 5 кПа-дан жоғарылап, дами түсетін, қалыпты атмосфералық жағдайдағы (сынап бағаны қысымы 760 мм және ауа температурасы 20 °С) жанар газ, бу, шаң, аэрозоль немесе ауамен қосылған талшық қоспасы. Технологиялық үрдіс барысында бөлінетін жобаға сай тапсырманы орындау қажет [69].
			
			

			
Взрывоопасная смесь : Смесь горючих газов, паров, пыли, аэрозолей или волокон с воздухом при нормальных атмосферных условиях (давлении 760 мм рт.ст. и температуре 20 °С), у которой при воспламенении горение распространяется на весь объем несгоревшей смеси и развивается давление взрыва, превышающее 5 кПа. Взрывоопасность веществ, выделяющихся при технологических процессах, следует принимать по заданию на проектирование [69].
			
		
		

			

			
Жарылыс : Ортаның энергия шығаруы және тығыздалған газдар құруымен жалғасатын химиялық шапшаң өзгеріс [36]
			
			

			
Взрыв : Быстрое экзотермическое химическое превращение взрывоопасной среды, сопровождающееся выделением энергии и образованием сжатых газов, способных проводить работу [36].
			
		
		

			

			
Жарылысқауіпсіздігі:  Жарылыс мүмкіндігі болмайтын, немесе жарылыс бола қалған жағдайда туындайтын қауіп және зиянды факторлар адамдарға әсерін тигізуден сақтап қалуды және материалдық құндылықтарды сақтауды қамтамасыз ететін өндірістік үрдіс жағдайы [36].
			
			

			
Взрывобезопасность : Состояние производственного процесса, при котором исключается возможность взрыва, или в случае его возникновения предотвращается воздействие на людей вызываемых им опасных и вредных факторов и обеспечивается сохранение материальных ценностей [36].
			
		
		

			

			
Жарылыстанқорғау:  Жарылыстың  қауіпті және зиянды факторларының адамдарға әсерін тигізуден сақтау және материалдық құндылықтарды сақтауды қамтамасыз ететін шаралар [36].
			
			

			
Взрывозащита : Меры, предотвращающие воздействие на людей опасных и вредных факторов взрыва и обеспечивающие сохранение материальных ценностей [36].
			
		
		

			

			
Жарылыстың максималды қысымы:  Газ, бу немесе шаң-ауа қоспасының жабық ыдыста  қоспаның алғашқы қысымы 101,3 кПа болған жағдайда дефлаграциялық тұтануда туындайтын ең көп (басы артық) қысым. Жарылыстың максималды қысымының маңызын жарылысты өрт және өрт қауіпі бойынша ғимарат категориясының технологиялық жобалау нормасы талаптарына сай келу-келмеуін анықтау барысында, талаптарға сай технологиялық үрдіс жарылысты-өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын тізу барысында қолдану қажет [12, 36, 38].
			
			

			
Максимальное давление взрыва : Наибольшее избыточное давление, возникающее при дефлаграционном сгорании газо-, паро- или пылевоздушной смеси в замкнутом сосуде при начальном давлении смеси 101,3 кПа. Значение максимального давления взрыва следует применять при определении категории помещений по взрывопожарной и пожарной опасности в соответствии с требованиями норм технологического проектирования, при разработке мероприятий по обеспечению пожаровзрывобезопасности технологических процессов в соответствии с требованиями [12, 36, 38].
			
		
		

			

			
Жасырын жұмыстар:  Құрылыс нысанын пайдалануға берген кезде қабылдау комиссиясы көзбен көру арқылы тексере алмайтын және кейін орындалатын жұмыстар нәтижесінде құралымдармен жабылып қалатын кейбір жұмыс түрлері (іргетастарды орнату, гидрооқшаулау, темірбетон құралымдарының ішіне арматура және төсейтін бұйымдарды орнату және т.б.) [32].
			
			

			
Работы скрытые : Отдельные виды работ (устройство фундаментов, гидроизоляции, установка арматуры и закладных изделий в железобетонных конструкциях и т.п.), которые недоступны для визуальной оценки приемочными комиссиями при сдаче объекта строительства в эксплуатацию и скрываемые, последующими работами и конструкциями [32].
			
		
		

			

			
Жауыннан қорғаушы бет (профиль), су ағызатын тетік:  Жауын суын бұрып әкету және терезе құрылымына оның сіңуінен сақтауға арналған бөлшек [53].
			
			

			
Дождезащитный профиль, отлив : Деталь, предназначенная для отвода дождевой воды и защищающая оконную конструкцию от ее проникновения [53].
			
		
		

			

			
Жеке қызмет көрсету бөлмесі (қызметтік) : Мекеменің (кәсіпорынның) қызметкерлері өзіне-өзі немесе аз келушілерге қызмет көрсету жүзеге асырылатын кабина немесе кабинет. Кабинаның (кабинеттің) габариттерінде ілесіп келген тұлғаның да орналасу мүмкіндігін де ескеру керек [96].
			
			

			
Помещение индивидуального обслуживания (функциональное) : Кабина или кабинет, где осуществляется самообслуживание или обслуживание маломобильного посетителя персоналом учреждения (предприятия). Габариты кабины (кабинета) должны учитывать, как правило, возможность размещения также сопровождающего лица [96].
			
		
		

			

			
Жеке тұрғын үй қоры        : Жеке немесе мемлекеттік емес заңды тұлғаларға және олардың бірлестіктеріне меншік құқығымен тиесілі тұрғын жай        [11].
			
			

			
Частный жилищный фонд : Жилища, принадлежащие на праве собственности физическим или негосударственным юридическим лицам и их объединениям [11].
			
		
		

			

			
Жеке тұрғын үй құрылысы : Жеке қожалық құқығында, азаматтың ақшасына немесе тікелей өзінің қатынасуымен салынатын, тұрғын үймен қамтамасыз ету түрі [97].
			
			

			
Индивидуальное жилищное строительство : Форма обеспечения граждан жилищем путем строительства домов на праве личной собственности, выполняемого при непосредственном участии граждан или за их счет [97].
			
		
		

			

			
Жеке үй иелігі:  Тұрғын үй немесе тұрғын үймен бірге саналатын жер телімінде орналасқан тұрғын үй мен есік алдындағы жеке тұрған құрылыстар (гараж, монша (сауна, бассейн), жылы жай (қысқы бақ) және басқа да күрделі құрылымдар).
			
			

			
Индивидуальное домовладение : Жилой дом или жилой дом и отдельно стоящие надворные постройки (гараж, баня (сауна, бассейн), теплица (зимний сад) и иные капитальные строения), расположенные на общем с жилым домом земельном участке.
			
		
		

			

			
Жеке үй салушылар : Жеке шаруашылығын жүргізу мақсатында тұрғын үй мен шаруашылыққа арналған қосымша құрылыстарды салу үшін бекітілген тәртіп бойынша жер телімін алған азаматтар, олар құрылысты өз күшімен немесе басқа адамдарды немесе құрылыс ұйымдарын жұмылдыру арқылы жүзеге асырады [97].
			
			

			
Индивидуальные застройщики (физические лица) : Граждане, получившие в установленном порядке земельный участок для строительства жилого дома с хозяйственными постройками для ведения личного подсобного хозяйства и осуществляющие это строительство либо своими силами, либо с привлечением других лиц или строительных организаций [97].
			
		
		

			

			
Желдетуге арналған шахта:  Қабаттағы желдетілетін барлық пәтерлердің жалпы ауданының кемінде 1/30 көлденең қимасы бар ғимараттың биіктігіне негізделген желдету торымен көлденең қорғалған бос кеңістік [73].
			
			

			
Шахта для проветривания : Защищенное вентиляционной решеткой полое вертикальное пространство на всю высоту здания с горизонтальным сечением не менее 1/30 общей площади всех проветриваемых квартир на этаже [73].
			
		
		

			

			
Жер иеленушілер:  Үнемі (мерзімі шектеусіз) пайдалану құқығымен немесе өтемсіз шұғыл пайдалану құқығымен жер телімін иеленуші және пайдаланушы тұлғалар [2].
			
			

			
Землепользователи : Лица, владеющие и пользующиеся земельными участками на праве постоянного (бессрочного) пользования или на праве безвозмездного срочного пользования [2].
			
		
		

			

			
Жер         телім :         Тұрғын үйге (тұрғын ғимаратқа) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бекітіліп берілген жер аумағы        [11].
			
			

			
Земельный участок:  Земельная территория, закрепленная за жилым домом (жилым зданием) в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан [11];
			
		
		

			

			
Жер телімдерін жалдаушылар : Жалдық шарт негізінде жер телімдеріне иелік етіп, пайдаланушылар [2].
			
			

			
Арендаторы земельных участков : Лица, владеющие и пользующиеся земельными участками по договору аренды, договору субаренды [2].
			
		
		

			

			
Жер телімдерін мемлекеттік кадастрлық есепке алу:  Әр жер телімін басқа жер телімінен  біршама бөліп көрсетуге және оның сапалық және экономикалық бағасын жүзеге асыруға мүмкіндік беретіндей мінездеме алынатын жер телімін Жердің бірыңғай мемлекеттік реестрінде жекелендіру және сипаттау. Жер телімін мемлекеттік кадастрлық есепке алу негізінде әр жер теліміне кадастрлық номер беріледі [11].
			
			

			
Государственный кадастровый учет земельных участков : Описание и индивидуализация в Едином государственном реестре земель земельных участков, в результате чего каждый земельный участок получает такие характеристики, которые позволяют однозначно выделить его из других земельных участков и осуществить его качественную и экономическую оценки. Государственный кадастровый учет земельных участков сопровождается присвоением каждому земельному участку кадастрового номера [11].
			
		
		

			

			
Жер телімдерінің меншік иесі:  Жер телімдерінің меншік иесі болып табылатын тұлғалар [2].
			
			

			
Собственники земельных участков : Лица, являющиеся собственниками земельных участков [2].
			
		
		

			

			
Жерасты және (немесе) жерүсті инженерлік коммуникациялар жоспары:  Арнайы жоспар (цифрлық, кескіндемелік және басқа да пішіндегі), онда сұйықтықтар мен газдарды тасымалдауға, жер жағдайын қажетті ең төменгі бейнелеу арқылы энергия мен ақпараттарды, олардың техникалық сипаттамаларымен беруге пайдаланылатын жерасты немесе жерүсті желілік имараттар бейнеленеді [79].
			
			

			
План подземных и (или) надземных инженерных коммуникаций : Специальный план (в цифровой, графической и иных формах), на котором отображены подземные и (или) надземные линейные сооружения, используемые для транспортировки жидкостей и газов, передачи энергии и информации с их техническими характеристиками, как правило, с минимально необходимым отображением ситуации местности [79].
			
		
		

			

			
Жерге орналастыру құжатнамасы:  Қоныстану нәтижесінде алынған құжаттар [2].
			
			

			
Землеустроительная документация : Документы, полученные в результате проведения землеустройства [2].
			
		
		

			

			
Жертөле қабаты (жертөле) : Еден белгісі жердің жайғасым белгісінен онда орналасқан жайлардың биіктігінің жартысына қарағанда төмен қабат [73, 74].
			
			

			
Этаж подвальный : Этаж при отметке пола помещений ниже планировочной отметки земли более чем на половину высоты помещений [73, 74].
			
		
		

			

			
Жинақтаушы жабдықтар:  Жабдықтың негізгі бірлігімен бірге немесе жеке берілетін, оларсыз жабдықтың қажетіне пайдаланылуы мүмкін болмайтын, негізгі жабдықта немесе соның жанында оңдалатын қосымша (көмекші) тораптар, агрегаттар мен механизмдер [94].
			
			

			
Комплектующее оборудование : Поставляемые отдельно или вместе с основной единицей оборудования вспомогательные узлы, агрегаты и механизмы, монтируемые на основном оборудовании или рядом с ним, без которых невозможно использование оборудования по назначению [94].
			
		
		

			

			
Жобалық белгі:  Жобамен берілген нүктенің бастапқы деңгеймен салыстырғандағы биіктігі [53].
			
			

			
Проектная отметка : Высота точки относительно исходного уровня, заданная проектом [53].
			
		
		

			

			
Жобалық құжатнама:  Салудың эскиздік жобасы (СЭЖ), (құрылыс) салу жобасы (СЖ), салудың жұмыс жобасы (СЖЖ), эскиздік жоба (ЭЖ), технико-экономикалық негіздеме (ТЭН), жоба (Ж), жұмыс жобасы (ЖЖ), жұмыс құжатнамасы (ЖҚ) сияқты деңгейіндегі құжатнамалар.
			
			

			
Документация проектная : Документация на стадиях: эскизный проект застройки (ЭПЗ), проект застройки (ПЗ), рабочий проект застройки (РПЗ), эскизный проект (ЭП), технико-экономическое обоснование (ТЭО), проект (П), рабочий проект (РП), рабочая документация (РД).
			
		
		

			

			
Жол берілетін шекті шығарын : Зиянды (ластаушы) заттың атмосфералық ауаға шығарылу нормативі, ол атмосфералық ауаны ластаудың жылжымалы және тұрақты көзі үшін сол көзде атмосфералық ауа сапасының гигиеналық және экологиялық нормативтері, экологиялық жүйелерге түсетін жол берілетін шекті (қауіпті) ауыртпалық, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген басқа да экологиялық нормативтер сақталған жағдайда шығарындылардың үлестік нормативтері ескеріле отырып белгіленеді [4].
			
			

			
Предельно допустимый выброс : Норматив выброса вредного (загрязняющего) вещества в атмосферный воздух, который устанавливается для передвижного и стационарного источника загрязнения атмосферного воздуха с учетом удельных нормативов выбросов, при условии соблюдения данным источником гигиенических и экологических нормативов качества атмосферного воздуха, предельно допустимых (критических) нагрузок на экологические системы, других экологических нормативов, установленных законодательством Республики Казахстан [4].
			
		
		

			

			
Жөндеуге жарамдылық:  Тоқтап қалулардың, зақымданулардың алдын алу мен пайда болу себептерін анықтауға және техникалық қызмет пен жөндеу жүргізу арқылы олардың салдарын жоюға бейімделуден тұратын нысанның қасиеті.
			
			

			
Ремонтопригодность : Свойство объекта, заключающееся в приспособлении к предупреждению и обнаружению причин возникновения его отказов, повреждений и устранению их последствий путем проведения технического обслуживания и ремонта.
			
		
		

			

			
Жөндеуге жарамдылық коэффиценті:  Бұйым конструкциясының бұзылған жерін ескертуге және тауып алып, оны жөндеу жолымен жоюға бейім келуімен сипатталатын мөлшер.
			
			

			
Коэффициент ремонтопригодности : Величина, характеризующая приспособленность конструкции изделия к предупреждению и обнаружению повреждений и устранению их путем ремонта.
			
		
		

			

			
Жұмыс аумағы ауасындағы зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясы (ШРК) : Күн сайын 8 сағат уақыт ішінде немесе басқа ұзақтықта, бірақ аптасына 41 сағаттан аспайтын уақытта әсер еткен кезде адам ағзасында жұмыс барысында немесе қазіргі және келесі ұрпақ өмірінің ұзақ уақыт соң заманауи әдістермен байқалатын аурулық өзгерістер туындатпайтын көлем бірлігіндегі зиянды химиялық заттың ең көп мөлшері [34].
			
			

			
Предельно допустимые концентрации (ПДК) вредных веществ в воздухе рабочей зоны : Концентрации, которые при ежедневной (кроме выходных дней) работе в течение 8 ч или при другой продолжительности, но не более 41 ч в неделю, в течение всего рабочего стажа не могут вызвать заболеваний или отклонений в состоянии здоровья, обнаруживаемых современными методами исследований в процессе работы или в отдаленные сроки жизни настоящего и последующего поколений [34].
			
		
		

			

			
Жұмыс беруші:  Қызметкер еңбек қатынастарында болатын жеке немесе заңды тұлға [1].
			
			

			
Работодатель : Организация (юридическое лицо), представляемая ее руководителем (администрацией), либо физическое лицо, с которым работник состоит в трудовых отношениях [1].
			
		
		

			

			
Жылдың жылы кезеңі:  Сыртқы ауаның о рташа тәулік ауа температурасы + 10 °С жоғары болатын жыл мезгілі; сыртқы ауаның орташа тәулік ауа температурасы 8 °С жоғары болатын жыл мезгілі [34].
			
			

			
Теплый период года : Период года, характеризуемый среднесуточной температурой наружного воздуха выше + 10 °С; - Период года, характеризующийся среднесуточной температурой наружного воздуха выше 8 °С [34].
			
		
		

			

			
Жылдың суық мезгілі:  Сыртқы ауаның орта тәуліктік температурасы +10°С және одан төмен көрсеткішпен сипатталатын жылдың суық мергілі; сыртқы ауаның орта тәуліктік температурасы 8°С және одан төмен көрсеткішпен сипатталатын жылдың суық мергілі [34].
			
			

			
Холодный период года : Период года, характеризуемый среднесуточной температурой наружного воздуха, равной +10 °С и ниже; - Период года, характеризующийся среднесуточной температурой наружного воздуха, равной 8 °С и ниже [34].
			
		
		

			

			
Жылжымайтын мүлiк : Жер телімдерi, ғимараттар, құрылыстар және жермен тығыз байланысты өзге де мүлiк, яғни мақсатына шамадан тыс зиян келтiрiлмей көшiрiлуi мүмкiн болмайтын объектiлер [18].
			
			

			
Недвижимое имущество (недвижимость) : Земельные участки, здания, сооружения и иное имущество, прочно связанное с землей, то есть объекты, перемещение которых без несоразмерного ущерба их назначению невозможно [18].
			
		
		

			

			
Жылжымайтын нысандарды түгендеу (техникалық есепке алу):  Жылжымайтын мүлік нысандарын сипаттау және жекешелендіру, соның негізінде оны басқа жылжымайтын мүлік нысандарынан ерекшелендіріп тұруға мүмкіндік алатындай мінездемеге ие болады. Жылжымайтын мүлік нысанын есепке алу барысында оған кадастрлық номер беріледі [18].
			
			

			
Инвентаризация (технический учет) объекта недвижимости : Описание и индивидуализация объекта недвижимого имущества (земельного участка, здания, сооружения, жилого или нежилого помещения), в результате чего он получает такие характеристики, которые позволяют однозначно выделить его из других объектов недвижимого имущества. Учет объекта недвижимого имущества сопровождается присвоением ему кадастрового номера [18].
			
		
		

			

			
Жылу қолдану жүйесінің абоненті : Жеке меншігінде немесе басқа да заңды негізде жылумен қамтамасыз ету ұйымымен белгілі бір тәртіп бойынша жылу энергиясын беру (алу) және (немесе) жылутасығыштарды босату үшін шартқа отырған, коммуналды жылумен қамтамасыз ету жүйелеріне тікелей тіркелген жылутұтыну жүйелері мен нысандары; су құбыры- су бұру  шаруашылық ұйымымен белгілі бір тәртіп бойынша су беру (алу) және (немесе) ағынды суды қабылдау (төгу) үшін шартқа отырған, коммуналды сумен қамтамасыз ету және (немесе) су бұру жүйелеріне тікелей тіркелген сумен қамтамасыз ету және (немесе) су бұру жүйелері мен нысандары; сондай-ақ басқа да үй-коммуналдық шаруашылық жүйелері мен нысандары бар заңды тұлға немесе заңды тұлғалық білімі жоқ жеке кәсіпкер [14].
			
			

			
Абонент системы теплопотребления : Юридическое лицо, а также индивидуальный предприниматель, осуществляющее индивидуальное предпринимательство без образования юридического лица, имеющие в собственности или на ином законном основании объекты и системы теплопотребления, которые непосредственно присоединены к системам коммунального теплоснабжения, заключившие с теплоснабжающей организацией в установленном порядке договор на отпуск (получение) тепловой энергии и (или) теплоносителей; объекты и системы водоснабжения и (или) водоотведения, которые непосредственно присоединены к системам коммунального водоснабжения и (или) водоотведения, заключившие с организацией водоотводящего хозяйства в установленном порядке договор на отпуск (получение) воды и (или) прием (сброс) сточных вод, а также другие объекты и системы жилищно-коммунального хозяйства [14].
			
		
		

			

			
Жылу қуатын (энергиясын) келісімшартсыз тұтыну:  Белгіленген тәртіп бойынша жылумен қамтамасыз ету шартынсыз жылу тасығышты, жылу энергиясын тұтыну, немесе жылумен қамтамасыз ету жүйесіне белгіленген тәртіппен қосылуды бұза отырып қосылып алған жылу тұтыну қондырғыларын пайдалану арқылы жылу тасығышты, жылу энергиясын тұтыну, немесе жылу энергиясын беру мөлшеріне шек қойылғаннан кейін жылу тасығыштарды, жылу энергиясын белгіленген мөлшерден көп тұтыну, немесе жылумен қамтамасыз ету мекемесі немесе жылу желілі мекемелер жылу энергияны беруге шек қойғаннан кейін немесе жылу энергиясын тұтынуды тоқтатуды енгізгеннен кейін және ондай шектеу немесе ондай тоқтату тұтынушымен жүзеге асырылуы керек болғанда жылу тасығыштарды, жылу энергиясын тұтыну.
			
			

			
Бездоговорное потребление коммунальной услуги : Потребление коммунальных услуг, без заключения в установленном порядке договора с предоставляющей услуги организацией, либо потребление коммунальных услуг, с использованием специального оборудования, подключенного к системе коммунального снабжения с нарушением установленного порядка подключения, либо потребление коммунальных услуг, после введения ограничения подачи данных услуг в объеме, превышающем допустимый объем потребления, либо потребление коммунальных услуг, после предъявления требования предоставляющей услуги организации о введении ограничения на потребление коммунальных услуг или прекращении потребления коммунальных услуг, если введение такого ограничения или такое прекращение должно быть осуществлено потребителем.
			
		
		

			

			
Жылу қуатын келісімшартпен тұтыну:  Жылу қуатын тұтынудың шартпен белгіленген айлық, кварталдық, жылдық мөлшері.
			
			

			
Договорное потребление тепловой энергии : Установленная договором величина годового, квартального, месячного потребления тепловой энергии.
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтау : Тұрғын үй, қоғамдық, өнеркәсіптік ғимараттарды және технологиялық тұтынушыларды жылыту, желдету, ыстық сумен жабдықтау жүйелерін жылу тасымалдағышының (ыстық су немесе бу) көмегі арқылы жылумен қамтамасыз ету.
			
			

			
Теплоснабжение : Снабжение теплом жилых, общественных и промышленных зданий (сооружений) для обеспечения коммунально-бытовых (отопление, вентиляция, горячее водоснабжение) и технологических нужд потребителей.
			
		
		

			

			
Жылутаратушыны келісімшартпен тұтыну:  Абоненттің жылутаратушыны (жылу желісіне немесе жылу көзіне қайтармай) тұтынуының шартпен белгіленген айлық, кварталдық, жылдық мөлшері.
			
			

			
Договорное потребление теплоносителя : Установленная договором величина годового, квартального, месячного потребления абонентом теплоносителя (без возврата в тепловую сеть или на источник тепла).
			
		
		

			

			
Жылыту:  Жабық үй-жайларда орта есеппен қамтамасыз етілмеуі 50 с/г нормаланатын температураны сақтау [69].
			
			

			
Отопление : Поддержание в закрытых помещениях нормируемой температуры со средней необеспеченностью 50 ч/г [69].
			
		
		

			

			
Жылыту жүйесін жалғаудың тәуелсіз сызбасы:  Жылу желісіндегі су жылуалмастырғыштарда жылыту жүйесіне түсетін екінші жылу тасығышты жылытады.
			
			

			
Независимая схема присоединения систем отопления : Схема присоединения, при которой вода из тепловой сети в теплообменниках нагревает вторичный теплоноситель, поступающий в отопительную систему.
			
		
		

			

			
Заңды тұлға:  Жеке меншігінде, шаруашылығында немесе оперативті басқаруда жекеленген мүлкі болса және ол мүліктерге өз міндеті бойынша жауап берсе, өз тарапынан мүліктік және жеке мүліктік емес құқықты сатып ала алса және жүзеге асырса, сотта тілеуші (жоқшы және талапкер) және жауап беруші бола алса, ол ұйым заңды тұлға болып мойындалады. Заңды тұлғалардың өзіндік баланстары немесе сметалары болуы керек  [5].
			
			

			
Лицо юридическое : Признается организация, которая имеет в собственности, хозяйственном ведении или оперативном управлении обособленное имущество и отвечает по своим обязательствам этим имуществом, может от своего имени приобретать и осуществлять имущественные и личные неимущественные права, нести обязанности, быть истцом и ответчиком в суде. Юридические лица должны иметь самостоятельный баланс или смету [5].
			
		
		

			

			
 

			
Зиянды заттар : Санэпидемстанция органдары зиян заттың шекті рұқсат етілген концентрациясы (ШРК) белгілеген заттар [69].
			
			

			
 

			
Вредные вещества : Вещества, для которых уполномоченными органами установлена предельно допустимая концентрация (ПДК) вредного вещества [69].
			
		
		

			

			
Инженерлік инфрақұрылым        : Адамдардың тіршілік етуі, сондай-ақ өндірістің немесе тауарлар мен көрсетілетін қызмет айналымының тұрақты жұмыс істеуі үшін қалыпты жағдай туғызатын кәсіпорындардың (ұйымдардың), объектілердің (ғимараттар мен құрылыстардың), инженерлік және коммуналдық қамтамасыз ету коммуникацияларының және желілерінің жиынтығы       [16].
			
			

			
Инженерная инфраструктура        : Совокупность предприятий (организаций), объектов (зданий и сооружений), коммуникаций и сетей инженерного и коммунального обеспечения, создающая нормальные условия для жизнедеятельности людей, а также устойчивого функционирования производства или обращения товаров и услуг       [16].
			
		
		

			

			
Инженерлік тораптар:  Елді мекендер мен өнеркәсіптік кәсіпорындардың аумақтарында, сондай-ақ ғимараттарда тартылатын түрлі мақсаттағы құбырлар мен кабельдер (су құбырлары, су бұру, жылыту, байланыс жүйелері және т.б.) [85].
			
			

			
Инженерные сети:  Трубопроводы и кабели различного назначения (водопровод, водоотведение, отопление, связь и др.), прокладываемые на территориях населенных пунктов и промышленных предприятий, а также в зданиях [85].
			
		
		

			

			
Инфрақұрылым : қ оғамның тiршiлiк етугежағдайларын мен материалдық өндірістің әрекететуге қажетті ғимараттар мен имараттардың,жүйелер мен қызметтірдің жиынтығы. Инфроқұрылым өндірістік (жолдар, каналдар,порттар, қоймалар, байланыс жүйелер жәнет.б.) және әлеуметтік (мектептер, ауруханалар, театрлар, стадиондар және т.б.(болып екіге бөлінеді. Кейде «инфрақұрылым» терминi инфрақұрылым шаруашылық салаларының кешенін дегінді білдіреді (көлiк, денсаулық сақтау, бiлiм, байланыс және т.б.).
			
			

			
Инфраструктура : Совокупность сооружений, зданий, систем и служб, необходимых для функционирования отраслей материального производства и обеспечения условий жизнедеятельности общества. Различают производственную (дороги, каналы, порты, склады, системы связи и др.) и социальную (школы, больницы, театры, стадионы и др.) инфраструктуры. Иногда термином ''инфраструктура'' обозначают комплекс т. н. инфраструктурных отраслей хозяйства (транспорт, связь, образование, здравоохранение и др.).
			
		
		

			

			
Кәсіпорын:  Құқық объектісі ретінде кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыру үшiн пайдаланылатын мүлiктiк кешен кәсiпорын деп танылады. Жалпы кәсіпорын мүліктік кешен ретінде жылжымайтын мүлік болып табылады. Кәсіпорын жалпы немесе оның бөлігі мүліктік кешен ретінде сатып алу-сату, кепілге алу, жалға алу және заттық құқықты алу, өзгерту және тоқтатумен байланысты өзге де мәмілелердің объектісі бола алады. Мүліктік кешен ретінде кәсіпорын құрамына оның қызметін жүзеге асыру үшін пайданылатын мүліктің барлық түрлері, соның ішінде жер телімі, ғимарат, үймереттер, жабдық, құрал-саймандар, шикізат, өнім және кәсіпорынды, оның өнімін, жұмысы мен қызметін жекелетіп бөлетін белгілер (фирмалық атауы, тауарлық белгілер, қызмет көрсету белгілері), және өзгелер заңмен немесе келісіммен қарастырылмаған болса, басқа да жеке құқықтары енеді [5].
			
			

			
Предприятие : Предприятием как объектом прав признается имущественный комплекс, используемый для осуществления предпринимательской деятельности. Предприятие в целом как имущественный комплекс признается недвижимостью. Предприятие в целом или его часть могут быть объектом купли-продажи, залога, аренды и других сделок, связанных с установлением, изменением и прекращением вещных прав. В состав предприятия как имущественного комплекса входят все виды имущества, предназначенные для его деятельности, включая земельные участки, здания, сооружения, оборудование, инвентарь, сырье, продукцию, права требования, долги, а также права на обозначения, индивидуализирующие предприятие, его продукцию, работы и услуги (фирменное наименование, товарные знаки, знаки обслуживания), и другие исключительные права, если иное не предусмотрено законом или договором [5].
			
		
		

			

			
Келісім қатынастары:  Орындалуды міндетті түрде талап ететін, мердігерлік келісімде белгіленген міндеттемелер шарттарына және заң, өзге де құқықтық және нормативтік актілер талаптарына сәйкес туындаған қатынастар [1, 5].
			
			

			
Отношения договорные : Отношения, возникающие в соответствии с условиями обязательств, определенных в договоре подряда, и требованиями закона, иных правовых и нормативных актов, которые обязательны для выполнения [1, 5].
			
		
		

			

			
Кепiлдiктер : Қызметкерлерге әлеуметтiк-еңбек қатынастары саласында берiлген құқықтардың жүзеге асырылуын қамтамасыз етуге көмектесетiн құралдар, тәсiлдер мен жағдайлар [1].
			
			

			
Гарантии : Средства, способы и условия, с помощью которых обеспечивается осуществление предоставленных работникам прав в области социально-трудовых отношений [1].
			
		
		

			

			
Кепіл : Кепілұстаушы несие беруші, қарыздар өз міндетін орындамаған күнде, кепілге қойылған мүлікті пайдаланумен өзінің талабын қанағаттандыруға заң жүзінде басқа несие берушілерден мәртебелі жағдайда болатын міндеттемені атқару тәсілі [26].
			
			

			
Залог : Способ обеспечения обязательства, при котором кредитор-залогодержатель приобретает право в случае неисполнения должником обязательства получить удовлетворение за счет заложенного имущества преимущественно перед другими кредиторами [26].
			
		
		

			

			
Кепілдік мерзім : Мердігер өз тарапынан жіберілген кемшіліктер келісімшартта белгіленген мерзім ішінде аңғарылған болса, оны өзі тегін жөндеуге (орындауға) берер кепілдік мерзімі [32]; Тауар (жұмыс, көрсетiлетiн қызмет) тиiстi түрде пайдаланылған және сақталған жағдайда оның сапасына сатушы (дайындаушы, орындаушы) кепiлдiк беретiн уақыт кезеңi [27].
			
			

			
Гарантийный срок : Период, на который подрядчик гарантирует бесплатное выполнение работ, связанных с устранением допущенных по его вине недостатков, выявленных в установленный договором срок [32]; Период времени, в течение которого продавец (изготовитель, исполнитель) гарантирует качество товара (работы, услуги) при условии его надлежащего использования и хранения [27].
			
		
		

			

			
Коммуналды инфрақұрылым жүйесін дамыту бойынша коммуналды кешенді ұйымдастырудың инвестициялық бағдарламасы:  Коммуналды инфрақұрылымдар жүйесін кешенді дамыту бағдарламасын жүзеге асыру мақсатымен тұрмыстық қалдықтарды жоюда (көміп тастау) қолданылатын коммуналдық кешенді ұйымдастыру үшін жергілікті өзін-өзі басқару органдары белгілеп беретін құрылысты қаржыландыру және (немесе) коммуналды инфрақұрылымдар мен нысандар жүйесінің модернизациясы бағдарламасы.
			
			

			
Инвестиционная программа организации коммунального комплекса по развитию системы коммунальной инфраструктуры : Определяемая органами местного самоуправления для организации коммунального комплекса программа финансирования строительства и (или) модернизации системы коммунальной инфраструктуры и объектов, используемых для утилизации (захоронения) бытовых отходов, в целях реализации программы комплексного развития систем коммунальной инфраструктуры.
			
		
		

			

			
Коммуналды қызмет тұтыну нормативі:  Жеке, ортақ есепке алу жабдықтары болмаған жағдайда коммуналдық қызмет үшін төлем көлемін анықтауда қолданылатын коммуналды ресурстарды тұтынушының бір айда тұтыну көлемі (саны). Тұрғын-коммуналды қызмет ұсынған қажетті деген ең аз көлем мен санды объективті сипаттаушы нормативтер. Коммуналды қызметті тұтыну нормативі шеңберінде тұрғын және коммуналды қызмет үшін төлем бойынша демеу қаржы де есептеледі [11, 31].
			
			

			
Норматив потребления коммунальных услуг : Месячный объем (количество) потребления коммунальных ресурсов потребителем, используемый при определении размера платы за коммунальные услуги при отсутствии индивидуальных, общих (квартирных) приборов учета. Нормативы, характеризующие объективно необходимый минимальный объем и качество предоставляемых жилищно-коммунальных услуг. В пределах норматива потребления коммунальных услуг осуществляется расчет субсидий по оплате жилья и коммунальных услуг [11, 31].
			
		
		

			

			
Коммуналды пәтер:  Қосалқы (көмекші) орындарды (көпшілік қолданатын орындарды) және инженерлік жабдықтарды ортақ пайдаланатын, бір отбасы мүшесі болмайтын, екі немесе одан көп тұтынушыға немесе иегерлерге тән бірнеше тұрғын жайлардан тұратын пәтер.
			
			

			
Коммунальная квартира : Квартира, состоящая из нескольких жилых помещений, принадлежащих двум или более пользователям или собственникам, не являющимися членами одной семьи, совместно использующим вспомогательные помещения (места общего пользования) и инженерное оборудование в местах общего пользования.
			
		
		

			

			
Коммуналды шаруашылық:  Тұрғындарға қызмет көрсету (көшені, ауланы тазалау, жол шаруашылығы, монша, химиялық тазарту, қалалық көлік, су бұру, жылумен, энергиямен және сумен қамтамасыз ету) бойынша техникалық құралдар, қызмет көрсету, ұйымдар жиынтығы.
			
			

			
Коммунальное хозяйство : Совокупность служб, организаций, технических средств по обслуживанию населения (водоснабжение, энергоснабжение, теплоснабжение, водоотведение, городской транспорт, химчистка, бани, дорожное хозяйство, уборка улиц, дворов и т.д.).
			
		
		

			

			
Коммуналдық кешен ұйымы:  Ұйымдастырушылық-құқықтық түріне  қарамастан заңды тұлға, ол электрмен, жылумен, сумен қамтамасыз ету, су бұру және сарқыма суды тазалау мақсатында тауарды өндіру (қызмет көрсету) үшін қолданылатын коммуналдық инфрақұрылым жүйесін пайдаланылуын жүзеге асырады және қатты тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату (көму) үшін қолданылатын объектілерді пайдалануды іске асырады.
			
			

			
Организация коммунального комплекса : Юридическое лицо независимо от его организационно-правовой формы, осуществляющее эксплуатацию системы коммунальной инфраструктуры, используемой для производства товаров (оказания услуг) в целях обеспечения электро-, тепло-, водоснабжения, водоотведения и очистки сточных вод, и осуществляющее эксплуатацию объектов, используемых для утилизации (захоронения) твердых бытовых отходов.
			
		
		

			

			
Коммуналдық кешен ұйымының қызметі мен тауарларға тұтынушылардың қолжетімділігі:  Тұтынушыға арналған құн (тариф) мен бағаға (тарифтерге) үстемені есепке алғанда коммуналдық кешен ұйымының қызметіне және қажетті тауарларды алуға және төлеуге қолжетімділік.
			
			

			
Доступность для потребителей товаров и услуг организаций коммунального комплекса : Доступность приобретения и оплаты потребителями соответствующих товаров и услуг организаций коммунального комплекса с учетом цен (тарифов) для потребителей и надбавок к ценам (тарифам) для потребителей.
			
		
		

			

			
Коммуналдық кешен ұйымының өндірістік бағдарламасы:  Белгілі ұйымның электрмен, жылумен, сумен қамтамасыз ету, сарқынды суды тазалау, қатты тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату (көму) саласындағы тауарларды өндіруді (қызмет көрсетуді) қамтамасыз ету бойынша қызметінің бағдарламасы. Оның ішіне осы ұйымның қатты тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату (көму) үшін пайдаланатын коммуналдық инфрақұрылым жүйесін және (немесе) объектілерін жөндеу шаралары енеді (одан әрі осылай - өндірістік бағдарлама).
			
			

			
Производственная программа организации коммунального комплекса : Программа деятельности указанной организации по обеспечению производства ею товаров (оказания услуг) в сфере электро-, тепло-, водоснабжения, водоотведения и очистки сточных вод, утилизации (захоронения) твердых бытовых отходов, которая включает мероприятия по реконструкции эксплуатируемой этой организацией системы коммунальной инфраструктуры и (или) объектов, используемых для утилизации (захоронения) твердых бытовых отходов (далее также - производственная программа).
			
		
		

			

			
Коммуналдық қызмет:  Көппәтерлі үйдегі тұрғынжай иегерлеріне ыстық-суық сумен қамтамасыз ету, суды төгу, электрмен (оның ішінде тұрмыс баллонын әкеп беру) қамтамасыз ету, жылу (жылумен қамтамасыз ету, оның ішінде пеш жағатын болса қатты отынды әкеп беру) сияқты азаматтардың тұрғын үйде тұруына қолайлы жағдайды қамтамасыз етуші қызмет.
			
			

			
Коммунальные услуги : Услуги по поддержанию и восстановлению надлежащего технического и санитарно-гигиенического состояния зданий, сооружений, оборудования, коммуникаций и объектов жилищно-коммунального назначения, вывозу бытовых отходов, подаче потребителям коммунальных ресурсов и отводу сточных вод: электрической энергии, питьевой воды, газа, тепловой энергии, горячей воды.
			
		
		

			

			
Коммуналдық ресурстар : Коммуналдық қызмет көрсетуге қолданылатын суық және жылы су, электроэнергия, газ, баллондағы тұрмыстық газ, жылу энергиясы, қатты отын.
			
			

			
Коммунальные ресурсы : Холодная вода, горячая вода, электрическая энергия, газ, бытовой газ в баллонах, тепловая энергия, твердое топливо, используемые для предоставления коммунальных услуг.
			
		
		

			

			
Коммуналдық төлемдер : Коммуналдық қызметтер бойынша, радиобайланыс қызметтері, теледидар және т.б. қызмет түрлері бойынша үй иелерiнiң жеке шығындарын төлеуге арналған төлемдері [11, 31].
			
			

			
Коммунальные платежи : Платежи на покрытие индивидуальных расходов домовладельцев по коммунальным услугам, услугам радиосвязи, телевидения и пр [11, 31].
			
		
		

			

			
Коммуналдық-тұрмыстық қалдықтары : Адам тiршiлiк әрекетiнiң нәтижесiнде пайда болған қалдықтар.
			
			

			
Коммунально-бытовые отходы : Отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека.
			
		
		

			

			
Кондоминиум : Жылжымайтын мүлiкке меншiктiң (өзге де құқықтың) ерекше нысаны, бұл ретте жылжымайтын мүлiктiң жекелеген бөлiктерi жеке және (немесе) заңды тұлғалардың бөлек (дербес) меншiгiнде (өзге де құқықта) болады, ал жылжымайтын мүлiктiң бөлек меншiкке жатпайтын бөлiктерi, оның iшiнде жер телімдері де, оларға ортақ үлестiк меншiк құқығымен (өзге де ортақ құқықпен) тиесiлi болады және бөлек (дербес) меншiгiндегi (өзге де ортақ құқықтағы) жылжымайтын мүлiк бөлiктерiне құқықтардан ажыратылмайды [2].
			
			

			
Кондоминиум : Особая форма собственности (иного права) на недвижимость, при которой отдельные части недвижимости находятся в раздельной (индивидуальной) собственности (ином праве) физических и (или) юридических лиц, а те части недвижимости, которые не находятся в раздельной собственности, в том числе и земельный участок, принадлежат им на праве общей долевой собственности (ином общем праве) и не отделимы от прав на части недвижимости, находящейся в раздельной (индивидуальной) собственности (ином праве) [2].
			
		
		

			

			
Конкурстық басқарушы : Конкурстық iс жүргiзудi жүзеге асыру үшiн белгiленген тәртiппен тағайындалған адам [17].
			
			

			
Конкурсный управляющий: Лицо, назначенное в установленном порядке для осуществления конкурсного производства [17].
			
		
		

			

			
Конкурстық комиссия: Қазақстан Республикасының заңында [29] көзделген конкурс тәсiлiмен мемлекеттiк сатып алуды өткiзу рәсiмдерiн орындау үшiн мемлекеттiк сатып алуды ұйымдастырушы құратын алқалы орган.
			
			

			
Конкурсная комиссия:  Коллегиальный орган, создаваемый организатором государственных закупок для выполнения процедуры проведения государственных закупок способом конкурса, предусмотренным Законом Республики Казахстан [29].
			
		
		

			

			
Конструктивті үстеме:  Конструктивті қажеттіліктен, оның ішінде (тепературадан, жауын-шашыннан) ақау берген жік-жапсар орындары қажеттілігінен пайда болған үстеме [44].
			
			

			
Конструктивная вставка : Вставка, вызванная конструктивной необходимостью, в том числе в местах деформационных (температурных, осадочных) швов [44].
			
		
		

			

			
Коттедж типті тұрғын үйлер:  1) Тапсырыс беруші ұйымдар -заңды тұлға және олардың жекеленген құрылымдық бөлімшелері салған үйлер. Коттедж типті тұрғын үйлерге шағын жер телімі бар бірпәтерлі жеке тұрғын үйлер жатады; 2) несие көмегімен және өз есебінен тұрғындардың (тапсырыс беруші -жеке тұлғалардың) салған жеке тұрғын үйлері [81].
			
			

			
Дома жилые коттеджного типа : 1) Дома, построенные организациями заказчиками - юридическими лицами и их обособленными подразделениями. К жилым домам коттеджного типа относятся одноквартирные индивидуальные жилые дома, при которых имеется небольшой участок земли; 2) индивидуальные жилые дома, построенные населением (заказчиками - физическими лицами) за свой счет и с помощью кредитов [81].
			
		
		

			

			
Көмекші, қосалқы желі : Құбыр жолы, оның көмегімен: а) таңдаулы қондырғы, өлшеуіш аспаптар, автоматтандыру құралдары, тіпті импульстік желілердің өзінің де бұзылуына және жұмыс істемей қалуына себеп болатын тығындалу, бітеліп қалу және басқа да құбылыстардың агрессивті ықпалынан алдын ала сақтау үшін импульстік байланыс желілеріне оларда қарсы тасқынды қалыптастыратын қорғаушы сұйықтық немесе газды жібереді; б) оларды пайдалану кезінде уақыт аралатып үрлеу немесе шайып отыру үшін аспап, реттеуіш, импульстік байланыс желілеріне сұйықтық немесе газ жібереді; в) таңдау (мысалы, сұйық мұнайөнімдерін талдағыштарға) жасалатын жерден алыстағы өлшеуіш аспаптарына сынама беруді жеделдету мақсатымен талдау (анализ) жасау үшін технологиялық аппараттардан немесе құбаржолынан алынатын өнімнің бір бөлігі параллель ағыны қалыптастырылады [78].
			
			

			
Вспомогательная линия : Трубная проводка, посредством которой: а) подводятся к импульсным линиям связи защитные жидкости или газы, создающие в них встречные потоки для предохранения от агрессивных воздействий, закупорки, засорения и других явлений, вызывающих порчу и отказ в работе отборных устройств, измерительных приборов, средств автоматизации и самих импульсных линий; б) подводятся к приборам, регуляторам, импульсным линиям связи жидкости или газа для периодической промывки или продувки их во время эксплуатации; в) создается параллельный поток части продукта, отбираемого из технологического аппарата или трубопровода для анализа, с целью ускорения подачи пробы к измерительному прибору, удаленному от места отбора (например, к анализатору жидких нефтепродуктов) [78].
			
		
		

			

			
Көпқабатты ғимарат:  Екі және одан да көп қабаттары бар ғимарат [69].
			
			

			
Многоэтажное здание : Здание с числом этажей 2 и более [69].
			
		
		

			

			
Көппәтерлі тұрғын үй : Пәтерден тыс бөлмелер және инженерлік жүйелерден тұратын көппәтерлі тұрғын үй.
			
			

			
Многоквартирный жилой дом : Жилой дом, в котором имеются две или более жилых единиц, имеющих выход в места общего пользования дома.
			
		
		

			

			
Көппәтерлі үйдегі ортақ мүліктердің тиісті құрамы (жағдайы) : Ондай үйлерде азаматтардың өмір сүруіне қолайлы және қауіпсіз жағдай туғызу мақсатымен көппәтерлі үйдегі ортақ мүліктердің құрамының техникалық нормаларға сәйкестігін қамтамасыз ететін әрекеттер. 
			
			

			
Надлежащее содержание общего имущества многоквартирного дома : Деятельность по обеспечению содержания общего имущества многоквартирного дома в соответствии с требованиями технических норм в целях создания и поддержания благоприятных и безопасных условий проживания граждан в таком доме.
			
		
		

			

			
Көпшілікке арналған шарт:  Коммерциялық ұйыммен жасалып, тауарларды сату, жұмысты орындау немесе қызмет көрсету бойынша ол ұйымның міндеттерін белгілейді. Ондай ұйымдар кім оған өтініш білдірсе (бөлшек сауда, көпшілік қолданатын көлікпен тасымалдау, байланыс қызметі, энергиямен қамтамасыз ету, медициналық, қонақ үй қызметі т.б.), солардың әр қайсының талабын өз іс-әрекеті арқылы жүзеге асыруы қажет [5].
			
			

			
Договор публичный : Договор, заключенный коммерческой организацией и устанавливающий ее обязанности по продаже товаров, выполнению работ или оказанию услуг, которые такая организация по характеру своей деятельности должна осуществлять в отношении каждого, кто к ней обратится (розничная торговля, перевозка транспортом общего пользования, услуги связи, энергоснабжение, медицинское, гостиничное обслуживание и т.п.) [5].
			
		
		

			

			
Көрсетiлетiн қызмет : Тұтынушылардың қажеттiлiктерiн қанағаттандыруға бағытталған, нәтижелерi материалдық сипатта болмайтын қызмет [27].
			
			

			
Услуга : Деятельность, направленная на удовлетворение потребностей потребителей, результаты которой не имеют материального выражения [27].
			
		
		

			

			
КТШ магистральды құбыр жолы:  Тұрғын-коммуналды- шаруашылықтың сумен, жылумен қамтамасыз ету немесе су бұру жүйесіндегі басты құбыр.
			
			

			
Магистральный трубопровод ЖКХ : Главная труба в системах водоснабжения, теплоснабжения или водоотведения жилищно-коммунального хозяйства.
			
		
		

			

			
Кіріктіре салынған, кіріктіре -жапсарлай салынған және жалғай салынған мекемелер мен кәсіпорын : Тұрғын үй немесе басқа нысандар құрылымына енетін мекемелер мен кәсіпорындар [97].
			
			

			
Встроенные, встроенно-пристроенные и пристроенные учреждения и предприятия : Учреждения и предприятия, входящие в структуру жилого дома или другого объекта [97].
			
		
		

			

			
Қабат : Биіктігі бойынша ғимараттың еден және аражабынмен немесе еден және жабынмен шектелетін бөлігі [81].
			
			

			
Этаж : Часть дома между верхом перекрытия или пола по грунту и верхом расположенного над ним перекрытия [81].
			
		
		

			

			
Қабылдап алу бақылауы:  Нысан құрылысының немесе оның кезеңдерінің, жасырын жұмыстарының және басқа да бақылау нысандарының аяқталуына бақылау жүргізу. Оның нәтижелері бойынша бақылау нысанының пайдалануға жарамдылығы туралы немесе жұмыстарды одан әрі орындауға байланысты сол көрсеткішті қабылдап алу бақылауын бірнеше деңгейде және әр түрлі әдістермен жүзеге асыруға байланысты (мысалы, топырақтың жеке қабаттарының және үйіндінің тұтастай тығыздығы) құжатталған шешім қабылданады. Мұндайда төменгі деңгейдегі бақылау нәтижелері жоғары деңгейдегі бақылау нысанасына айналуы мүмкін (мысалы, үйінді негізін қабылдау бойынша жасырын жұмыстарды куәландыратын акті үйіндіні тұтастай қабылдағанда ұсынылады). Жауапты құралымдарды қабылдаудың аралық актілерінде, қадаларды сынақтық жүктемемен сынау және ғимараттар мен имараттарды салу жұмыстарын қабылдау жөніндегі қолданыстағы нормативтерде қарастырылған қабылдап алу бақылауының нәтижелері жасырын жұмыстарды куәландыру актілерінде тіркеледі. Қабылданатын өнімді бақылаудың нәтижелері бойынша оның жеткізілуге және (немесе) пайдалануға жарамдылығы туралы бақылау [76].
			
			

			
Приемочный контроль : Контроль, выполняемый по завершении строительства объекта или его этапов, скрытых работ и других объектов контроля. По его результатам принимается документированное решение о пригодности объекта контроля к эксплуатации или выполнению последующих работ. Приемочный контроль одного и того же показателя может осуществляться на нескольких уровнях и разными методами (например, плотность грунта отдельных слоев и насыпи в целом). При этом результаты контроля низшего уровня могут служить предметом контроля высшего уровня (например, акты освидетельствования скрытых работ по приемке основания насыпи представляются при приемке насыпи в целом). Результаты приемочного контроля фиксируются в актах освидетельствования скрытых работ, актах промежуточной приемки ответственных конструкций, актах испытания свай пробной нагрузкой и других документах, предусмотренных действующими нормативами по приемке строительных работ, зданий и сооружений [76].
			
		
		

			

			
Қабылдау жұмысшы комиссия:  Аяқталған құрылыстық нысан бойынша орындалған жұмыстарды қабылдау үшін белгілі тәртіппен бекітілген комиссия.
			
			

			
Комиссия приемочная рабочая : Комиссия, назначаемая в установленном порядке для приемки выполненных работ по законченному строительному объекту.
			
		
		

			

			
Қабылдау өткізу сынағы : Өнімді қабылдау бақылауы кезеңінде өткізілетін зерттеулер [56].
			
			

			
Приемосдаточные испытания : Контрольные испытания продукции при приемочном контроле [56].
			
		
		

			

			
Қалдықтардың түрi : Шығу көзiне, қасиеттерiне және жұмыс iстеу технологиясына сәйкес жалпы белгiлерi бар, қалдықтар жiктеуiшi негiзiнде айқындалатын қалдықтар жиынтығы [4].
			
			

			
Вид отходов : Совокупность отходов, имеющих общие признаки в соответствии с их происхождением, свойствами и технологией обращения, определяемые на основании классификатора отходов [4].
			
		
		

			

			
Қауiптi қалдықтар : Зиянды заттарды қамтитын және қауiптi қасиеттерi бар (уыттылық, жарылыс қаупi, өрт қаупi, жоғары реакциялық қабiлетi бар) не адам денсаулығы мен қоршаған орта үшiн жеке тұрғанда немесе басқа заттармен өзара әрекетке түскен кезде қауiп төндiруi мүмкiн қалдықтар [4].
			
			

			
Опасные отходы : Отходы, которые содержат вредные вещества, обладающие опасными свойствами (токсичностью, взрывоопасностью, пожароопасностью, высокой реакционной способностью) или содержащие возбудителей инфекционных болезней, либо которые могут представлять непосредственную или потенциальную опасность для окружающей природной среды и здоровья человека самостоятельно или при вступлении в контакт с другими веществами [4].
			
		
		

			

			
Қауiптi өндiрiстiк фактор : Қызметкерге әсер етуi еңбекке қабiлеттiлiгiнен уақытша немесе тұрақты айрылуға (өндiрiстiк жарақатқа немесе кәсiптiк ауруға) немесе өлiмге әкеп соқтыруы мүмкiн өндiрiстiк фактор [1].
			
			

			
Опасный производственный фактор : Производственный фактор, воздействие которого на работника может привести к временной или стойкой утрате трудоспособности (производственной травме или профессиональному заболеванию) или смерти [1].
			
		
		

			

			
Қауіпсіз қашықтық : Адам қауіпті жерден тыс болғанда адам мен қауіп көзінің және зиянды өндіріс факторының арасындағы ең қысқа қашықтық [66].
			
			

			
Безопасное расстояние : Наименьшее расстояние между человеком и источником опасного и вредного производственного фактора, при котором человек находится вне опасной зоны [66].
			
		
		

			

			
Қауіпсіздік талаптары : Заң актілерінде немесе стандарттарда белгіленген міндетті талаптар, олар тұтынушылардың өмірін, денсаулығын қамтамасыз етуге, қоршаған ортаны қорғауға, тұтынушылардың мүлкіне зиян келтірмеуге бағытталған [27, 65].
			
			

			
Требования безопасности : Обязательные требования, установленные в законодательных актах или в стандартах, которые направлены на обеспечение жизни, здоровья потребителей, охраны окружающей среды, предотвращение причинения вреда имуществу потребителей [27, 65].
			
		
		

			

			
Қауіпсіздік техникасы:  Жұмыс істеушілерге қауіпті өндірістік факторлардың ықпалын болдырмайтын ұйымдастыру шаралары, техникалық құралдар мен әдістер жүйесі [66].
			
			

			
Техника безопасности : Система организационных мероприятий технических средств и методов, предотвращающих воздействие на работающих опасных производственных факторов [66].
			
		
		

			

			
Қиыстырылған табиғи жарық:  Жоғарғы және бүйірдегі (қапталдағы) табиғи жарықтың үйлесуі [80].
			
			

			
Комбинированное естественное освещение : Сочетание верхнего и бокового естественного освещения [80].
			
		
		

			

			
Қоғамдық мақсаттағы бөлме:  Үйде тұрып жатқан адамдардың жеке кәсіпкерлікпен және басқа да қоғамдық қызметпен шұғылдануына арналған тұрғын үйдің ішінен немесе оған жапсарлас салынған бөлме [81].
			
			

			
Помещение общественного назначения : Встроенное в жилой дом или пристроенное к нему помещение, предназначенное для индивидуальной предпринимательской и другой общественной деятельности проживающих в доме людей [81].
			
		
		

			

			
Қоқыс құбыры : Ғимараттағы инженерлік қондырғылар кешенінің қоқысты қабылдайтын тікелей тасымалдайтын және сақтайтын бөлігі.

			
 
			
			

			
Мусоропровод : Устройство в многоэтажных (преимущественно жилых) зданиях для удаления мусора по трубам.
			
		
		

			

			
Қолданудың жауапкершілікті шегі:  Жылуберу жүйесінің элементтерінің сызығы міндетті бұйрығы бойынша (жауапкершілікті) жылуберу жүйесінің және басқада элементтерін қолдану екі жақтын келісімімен орнатылған.
			
			

			
Граница эксплуатационной ответственности : Линия раздела элементов систем теплоснабжения по признаку обязанностей (ответственности) по эксплуатации тех или иных элементов систем теплоснабжения, устанавливаемая соглашением сторон.
			
		
		

			

			
Қолданушылық реттеу : Тұтынушының тілегіне қарай жинақтау қондырғысы және кранды толық жабу (ашу) шегінде орнатылатын тиісті реттелетін органның тұратын орны.
			
			

			
Потребительское регулирование : Положение соответствующего регулирующего органа, устанавливаемое потребителем по своему желанию в пределах между монтажной установкой и полным закрытием (открытием) крана.
			
		
		

			

			
қ  ор тұтыну ( қ  олдану) : (б ұйым, өнiм) Объекттiң тiршiлiк циклдасы, қоғамның дамытуы кезеңдерiнде әр түрлi түрлердiң қолдану нысананы көздейтiн табиғи ресурстардың меншiктi шығысы. 

			
ЕСКЕРТУ. Ресурстардың меншiктi шығы ескерту (қажеттi) пайдалы шығындар және әртүрлi тектiң (жоғалту) шығындарында бөледi.
			
			

			
Ресурсопотребление (ресурсоиспользование) : Естественное или целенаправленное использование, расход ресурсов различных видов на стадиях жизненного цикла объекта (изделия, продукции), развития общества.

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Расход ресурсов разделяют на полезные (необходимые) затраты и издержки (потери) разного рода.
			
		
		

			

			
Қорғалатын ғимарат:  Шектес бөлмелерге байланысты ауа ағындамас үшін немесе жоғары, я төмен ауа қысымы қалыптасатын кіре берісінде тамбур-шлюзі бар ғимарат [69].
			
			

			
Защищаемое помещение : Помещение, при входе в которое для предотвращения перетекания воздуха имеется тамбур-шлюз или создается повышенное или пониженное давление воздуха по отношению к смежным помещениям [69].
			
		
		

			

			
Қорғау нысаны:  Ғимарат, имарат, үй-жай, үдеріс, технологиялық құрылғы, зат, материал, көлік құралы, бұйымдар, сонымен қатар олардың элементтері мен жиынтықтары. Қорғау нысаны құрамына адам да кіреді [12].
			
			

			
Объект защиты : Здание, сооружение, помещение, процесс, технологическая установка, вещество, материал, транспортное средство, изделия, а также их элементы и совокупности. В состав объекта защиты входит и человек [12].
			
		
		

			

			
Қоршау құралымдары: Ғ имараттың сыртқы қабығын құрайтын немесе оны жекелеген үй-жайларға бөлетін құрылыс құралымдары. Қоршау құралымдары көтерме құралымдары қызметін де, қоршау құралымдары қызметін де атқара алады [59].
			
			

			
Ограждающие конструкции : Конструкции, выполняющие функции ограждения или разделения объемов (помещений) здания. Ограждающие конструкции могут совмещать функции несущих (в том числе самонесущих) и ограждающих конструкций [59].
			
		
		

			

			
Қосалқы абонент : «Абонент» ұғымында көрсетілген тұлға, ол абонентпен жасалған шарт бойынша абоненттің жылу тораптарына қосылған жылу тораптары арқылы жылу энергиясын және (немесе) жылутаратқыштарды алады; су құбырлары (тораптары) арқылы ауыз суды және (немесе) сарқын суды суқұбыр - су бұру шаруашылығы абонентінің су бұру шаруашылық тораптарына жібереді.
			
			

			
Субабонент : Лицо, названное в понятии «абонент», получающее по договору с абонентом тепловую энергию и (или) теплоносители по тепловой сети, присоединенной к тепловой сети абонента; питьевую воду из водопроводных сетей и (или) сбрасывающее сточные воды в сети водоотведения абонента организации водоотводящего хозяйства.
			
		
		

			

			
Қосалқы бөлме:  Тұрып жатқан адамдардың тазалық немесе шаруашылық-тұрмыстық қажеттеріне арналған (жуынатын, дәретхана, ас үй, қойма) бөлме, сондай-ақ кіреберіс, пәтер ішіндегі холл және дәліздер.
			
			

			
Подсобное помещение : Помещение в составе жилого помещения, предназначенное для удовлетворения хозяйственно-бытовых нужд проживающих (кухня, туалет, ванная, кладовая и т.д.).
			
		
		

			

			
Қосалқы мердігер ұйым:  Салынып жатқан объектіде монтаждау және арнайы құрылыс жұмыстардың жекеленген немесе кешенді түрін орындауға келісімдік бастамалар негізінде жұмылдырылатын мамандандырылған мердігер ұйым, немесе жеке жоба я оның бөлігін әзірлеуге жұмылдырылатын мамандандырылған жобалау ұйымы.
			
			

			
Организация субподрядная : Специализированная подрядная организация, привлекаемая на договорных началах для выполнения на возводимом объекте отдельных или комплексов монтажных и специальных строительных работ, либо специализированная проектная организация, привлекаемая для разработки отдельного проекта или его части.
			
		
		

			

			
Қосалқы мердігер ұйымы:  Салынып жатқан объектідегі құрылыс, жөндеу, құрастыру және арнайы құрылыс жұмыстарының жекелеген кешендерін орындау үшін, бас мердігердің шарт негізінде қатыстыратын мамандандырылған мердігерлік ұйым [32].
			
			

			
Субподрядчик : Специализированная подрядная организация, привлекаемая генеральным подрядчиком на договорных условиях для выполнения на строящемся объекте отдельных видов строительных, специальных строительных, ремонтных, монтажных работ [32].
			
		
		

			

			
Құбыр элементтері:  Құбыршалар (құбырлар), бұрмалар, өткелдер, үштіктер, фланцтер, компенсаторлар, ажыратқыш, реттеуші және сақтандырғыш арматура, тіреулер, аратөсемдер мен бекіту бұйымдары, құбырларда бақылау және басқару үшін орнатылған құрылғылар, конденсациялық және өзге де бөлшектер мен құрылғылар [42].
			
			

			
Элементы трубопровода : Патрубки (трубы), отводы, переходы, тройники, фланцы, компенсаторы, отключающая, регулирующая, предохранительная арматура, опоры, прокладки и крепежные изделия, устройства, устанавливаемые на трубопроводах для контроля и управления, конденсационные и другие детали и устройства [42].
			
		
		

			

			
Құқықтық өкілеттік : Қатысушыға заңмен қарастырылған құқықтық қатынас, белгілі әрекетті атқаруға және оны басқа қатысушыдан талап ету мүмкіндігі.
			
			

			
Правомочие : Предоставление законом участнику правоотношения возможность совершать определенные действия и требовать их от другого участника.
			
		
		

			

			
Құрастырмалы темірбетон төбе:  Бөлмені атмосфералық әсерлерден қорғауға арналған ғимараттың жоғарғы қоршау құралымы. Төбелер шатырлы және шатырсыз болуы мүмкін [87].
			
			

			
Сборная железобетонная крыша : Верхняя ограждающая конструкция здания для защиты помещений от атмосферных воздействий. Крыши могут быть чердачные и бесчердачные [87].
			
		
		

			

			
Құрылыс нормалары мен ережелері:  Атқарушы билік огандары қабылдаған, міндетті талаптар қоятын құрылыс саласындағы нормативтік құжат. Құрылыс нормалары мен ережелері техникалық регламенттің жеке жағдайы болып табылады [93].
			
			

			
Строительные нормы и правила : Нормативный документ в области строительства, принятый органом исполнительной власти и содержащий обязательные требования. Строительные нормы и правила являются частным случаем технического регламента [93].
			
		
		

			

			
Құрылыстық мердігерлік келісімдері бойынша орындалатын жұмыстар (орындалған мердігерлік жұмыстар көлемі):  Тапсырыс берушімен жасалған 

			
 

			
 

			
 

			
құрылыстық мердігерлік келісімі және (немесе) мемлекеттік келісім-шартббойынша орындалған жұмыстар. Бұл жұмыстар құнына құрылыс және монтаждау жұмыстарының (жаңа құрылыс, қалпына келтіру, кеңейту, техникалық қайта қарулау), күрделі және ағымдағы жөндеу және өзге де жұмыстардың (іске қосып баптау жұмыстары, техникалық, гидрошайылма, бұрғылау-жару, ашу жұмыстары) құны енеді.
			
			

			
Работы, выполненные по договорам строительного подряда (объем выполненных подрядных работ) : Это работы, выполненные собственными силами по 

			
 

			
 

			
 

			
договорам строительного подряда и (или) государственным контрактам, заключаемым с заказчиками. В стоимость этих работ включается стоимость строительных и монтажных работ (новое строительство, реконструкция, расширение, техническое перевооружение), работ по капитальному и текущему ремонту и прочих работ (пусконаладочных, культуртехнических, гидронамывных, буровзрывных, вскрышных и др.).
			
		
		

			

			
Қызмет көрсететін ғимарат аумағы (мекендеу аумақтары):  Еден деңгейінен 0,1 және 2,0 м жоғары (бірақ төбені жылыту құрылғылары болса, онда төбеге бір метрге жеткізбей), терезе мен жылыту аспаптары ішкі және сыртқы қабырғаның ішкі бетінен 0,5 м қашықтықта орналасып, жазықтықпен шектелген, еден мен қабырғаға параллель жатқан ғимараттағы кеңістік [12].
			
			

			
Обслуживаемая зона помещения (зона обитания) : Пространство в помещении, ограниченное плоскостями, параллельными полу и стенам: на высоте 0,1 и 2,0 м над уровнем пола (но не ближе чем 1 м от потолка при потолочном отоплении), на расстоянии 0,5 м от внутренних поверхностей наружных и внутренних стен, окон и отопительных приборов [12].
			
		
		

			

			
Қызмет көрсетуші ұйымдар:  Көппәтерлі үйлерден орын алған иегерлерге, ондай үйдегі ортақ мүліктерге жөндеу жұмыстарын жүргізу бойынша және басқа да қызмет көрсететін ұйым.
			
			

			
Обслуживающие организации : Организации, оказывающие собственникам помещений в многоквартирном доме услуги и выполняющие работы по ремонту общего имущества в таком доме.
			
		
		

			

			
Қызметкер : Жұмыс берушiмен еңбек қатынастарында тұратын және жеке еңбек шарты бойынша жұмысты тiкелей орындайтын жеке тұлға [1].
			
			

			
Работник : Физическое лицо, состоящее в трудовых отношениях с работодателем и непосредственно выполняющее работу по трудовому договору [1].
			
		
		

			

			
Ластаушы зат : Химиялық немесе биологиялық зат не атмосфералық ауаның құрамында болатын және жол берілетін шекті нормативтерден асып түсетін белгілі бір шоғырлану түрінде адамның денсаулығы мен қоршаған ортаға зиянды әсер ететін сондай заттардың қоспасы [4].
			
			

			
Загрязняющее вещество : Химическое или биологическое вещество либо смесь таких веществ, которые содержатся в атмосферном воздухе и которые в определенных концентрациях, превышающих предельно допустимые нормативы, оказывают вредное воздействие на здоровье человека и окружающую среду [4].
			
		
		

			

			
Лизинг шарты:  Шартқа сәйкес  жалға беруші (лизинг беруші) жалға алушы (лизинг алушы) көрсеткен мүлікті белгілі бір сатушыдан меншігіне алуға және лизинг алушыға сол мүлікті төлемақымен оған уақытша иеленуге және пайдалануға беруге міндеттелетін шарт. Лизинг шартында алынатын мүлік және оның сатушысын лизингті беруші өзі таңдайтыны қарастырылуы да мүмкін [15].
			
			

			
Договор лизинга : Договор, в соответствии с которым арендодатель (лизингодатель) обязуется приобрести в собственность указанное арендатором (лизингополучатель) имущество у определенного им продавца и предоставить лизингополучателю это имущество за плату во временное владение и пользование. Договором лизинга может быть предусмотрено, что выбор продавца и приобретаемого имущества осуществляется лизингодателем [15].
			
		
		

			

			
Лифт:  Вертикалды қозғалыстағы кабинаның, әдетте, үзіліспен әрекет ететін стационарлық көтеруі.
			
			

			
Лифт : Стационарный подъёмник обычно прерывного действия с вертикальным движением кабины.
			
		
		

			

			
Лицензия : Лицензия талаптары мен шарттарын міндетті түрде сақтаған жағдайда белгілі бір әрекет немесе жұмыстардың нақты түрлерін атқаруға лицензия беруші органның заңды тұлға немесе жеке кәсіпкерге арнайы рұқсат беруі [3]; -заңды немесе жеке тұлғаның нақты әрекет түрін немесе жұмыстың жеке түрлерін орындай алу құқығын растайтын құжат [32].
			
			

			
Лицензия : Специальное разрешение на осуществление конкретного вида деятельности при обязательном соблюдении лицензионных требований и условий, выданное лицензирующим органом юридическому лицу или индивидуальному предпринимателю [3]; - Документ, подтверждающий право юридического или физического лица на определенный род деятельности или выполнение отдельных видов работ [32].
			
		
		

			

			
Лицензиялау:  Лицензия беру, құжатты қайта рәсімдеу, лицензияның барын растау, лицензияны тоқтата тұру және іске қайта қосу, лицензия күшін жою және лицензия беруші органдардың лицензианттар лицензияланған істердің барлық түрлерін жүзеге асырған жағдайда лицензия талаптары мен шарттарына сәйкес келуін қадағалау [3].
			
			

			
Лицензирование : Мероприятия, связанные с предоставлением лицензий, переоформлением документов, подтверждающих наличие лицензий, приостановлением и возобновлением действия лицензий, аннулированием лицензий и контролем лицензирующих органов за соблюдением лицензиатами при осуществлении лицензируемых видов деятельности соответствующих лицензионных требований и условий [3].
			
		
		

			

			
Лицензиялық талап және шарт:  Лицензияланатын әрекет түрін жүзеге асыруда лицензия беруші міндетті түрде орындауы қажет болатын лицензиялау туралы ережелермен бекітілген талаптар мен шарттар әрекетінің нақты түрлерінің жиынтығы [3].
			
			

			
Лицензионные требования и условия : Совокупность установленных положениями о лицензировании конкретных видов деятельности требований и условий, выполнение которых лицензиатом обязательно при осуществлении лицензируемого вида деятельности [3].
			
		
		

			

			
Лоджия : Сыртқы жағы ашық, үш жағынан қоршалған, төбесі жабық, жазғы күні дем алуға және күннен қорғалуға даярланған бөлме [73, 74].
			
			

			
Лоджия : Перекрытое и огражденное в плане с трех сторон помещение, открытое во внешнее пространство, служащее для отдыха в летнее время и солнцезащиты [73, 74].
			
		
		

			

			
Мансард (мансард қабаты):  Маңдай беті толықтай немесе жартылай еңкіш бетті немесе шатырды бөліп тұратындай етіп жасалған шатыр кеңістігіндегі қабат, бірақ шатыр мен маңдай алды қиылыс бойы жазықтығы мансард қабаты еденінің деңгейінен 1,5 м-ден аспайтындай биіктікте болуы қажет [73]; - шатырдың бос кеңістігіне тұрғын жай орналастыру үшін жасалған қабат [72].
			
			

			
Мансарда (этаж мансардный) : Этаж в чердачном пространстве, фасад которого полностью или частично образован поверхностью (поверхностями) наклонной или ломаной крыши, при этом линия пересечения плоскости крыши и фасада должна быть на высоте не более 1,5 м от уровня пола мансардного этажа [73]; - Этаж для размещения помещений внутри свободного чердачного пространства [72].
			
		
		

			

			
Материалдық ресурстарды шығындау нормасы:  Өнімнің (жұмыс) бірлігін өндіру үшін қажетті материалдық ресурстар саны.
			
			

			
Норма расхода материальных ресурсов : Количество материальных ресурсов, необходимое для производства единицы продукции (работ).
			
		
		

			

			
Мекеме:  Меншік иесінің басқарушылық, әлеуметтік-мәдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де функцияларды жүзеге асыру үшін құрған және өзі толық немесе ішінара қаржыландыратын ұйымы [5].
			
			

			
Учреждение : Организация, созданная собственником для осуществления управленческих, социально-культурных или иных функций некоммерческого характера и финансируемая им полностью или частично [5].
			
		
		

			

			
Мекеме активі:  Әдетте, мүлік (машиналар және механизмдер, қоймалар және материалдар, уақытша құрылыстар және құрылыс алаңында бар нысандар, жекеменшік құрылыс нысан және т.с.с.); - ұйымның қаржы статусы (ақша, есеп айырысу қағазы, құнды қағаздар, үшінші тұлғаның мүмкін болатын тілек-талабы); - еңбек күші (басқару аппараты, жұмысшы және техникалық жұмыскерлер, серіктестер); - «жанама активтер» (кіріс және шығыс ақпараты, жаңа технологиялар және техникалық әдіс-тәсілдер, абырой және т.б.) [19].
			
			

			
Активы организации : Материальные активы, имущество (машины и механизмы, склады и материалы, временные постройки и существующие на стройплощадке объекты, собственно строительный объект и т.п.); - Финансовый статус организации (денежная наличность, расчетные счета, ценные бумаги, возможные претензии третьих лиц); - Рабочая сила (аппарат управления, рабочие и технические работники, партнеры); - "Нематериальные активы" (входящая и выходящая информация, новые технологии и технические приемы, репутация и т.п.) [19].
			
		
		

			

			
Мекен -жай:  Тұрғын үй, пәтер, қызмет орны берген тұрғын жай, арнайы үйлер (жатақхана, пана-қонақ үй, маневр (әдіс, айла, еп) қоры үйі, қарттар үйі, кемтарлар үшін салынған интернат үй, ардагерлер т.б. үйі), сондай-ақ азамматтар меншік иесі ретінде, жалға алу шартымен, жал шартымен не Қазақстан Республикасы заңнамасы белгілеген басқа да негізде үнемі немесе басымдықпен тұратын басқа да тұрғын ғимараттар [1, 11].
			
			

			
Место жительства : Жилой дом, квартира, служебное жилое помещение, специализированные дома (общежитие, гостиница-приют, дом маневренного фонда, специальный дом для одиноких престарелых, дом-интернат для инвалидов, ветеранов и другие), а также иное жилое помещение, в котором гражданин постоянно или преимущественно проживает в качестве собственника, по договору найма (поднайма), договору аренды либо на иных основаниях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан [1, 11].
			
		
		

			

			
Мемлекеттiк қала құрылысының кадастрі : қ ала құрылысын реттейтін аумақты оның әлеуметтік-құқықтық тәртіпте пайдалану, инженерлік-техникалық қамту деңгейіне, ресурстармен қамтылуы мен қоршаған ортаның жағдайы сипаттамалары бойынша каптаграфиялық, статистикалық және мәтіндік ақпаратты қамтитын сандық және сапалық көрсеткіштердің бірыңғай жүйесі.
			
			

			
Государственный градостроительный кадастр : Единая система количественных и качественных показателей, включающих картографическую, статистическую и текстовую информацию, характеризующую территорию градостроительного регулирования по признакам социально-правового режима ее использования, уровню инженерно-технической оснащенности, ресурсообеспеченности и состоянию окружающей среды.
			
		
		

			

			
Мемлекеттік жер кадастры:  Орналасу жағдайы, жердің құқықтық деңгейі, не мақсатпен берілгені және территориялық аймақтар жөнінде мәліметтер мен жер телімінде нелер бар және сол жер телімімен тығыз байланысты нысандар (мемелекеттік жер кадастры мәліметі) туралы жер телімін мемлекеттік кадастрлық есепке алуды жүргізу нәтижесінде алынған құжаттық мәліметтердің жүйелі жиынтығы [11]; - жердің құқықтық режимі туралы, кадастрлық құны туралы, орналасу жағдайы, жер телімінің көлемі және онымен тығыз байланысты жылжымайтын мүлік нысандары, мемлекеттік кадастрлық есепке алу нысандары туралы құжатталған мәлімметтердің жүйелі жиынтығы. Мемлекеттік жер кадастрына жер телімдеріне құқылы субъектілер туралы мәліметтер де жатады [2].
			
			

			
Государственный земельный кадастр : Систематизированный свод документированных сведений, получаемых в результате проведения государственного кадастрового учета земельных участков, о местоположении, целевом назначении и правовом положении земель и сведений о территориальных зонах и наличии расположенных на земельных участках и прочно связанных с этими земельными участками объектов (сведения государственного земельного кадастра) [11]; - Систематизированный свод документированных сведений об объектах государственного кадастрового учета, о правовом режиме земель, о кадастровой стоимости, местоположении, размерах земельных участков и прочно связанных с ними объектов недвижимого имущества. В государственный земельный кадастр включается информация о субъектах прав на земельные участки [2].
			
		
		

			

			
Мемлекеттік тұрғын үй қоры        : Мемлекетке меншік құқығымен тиесілі және жергілікті атқарушы органдардың қарауындағы (мемлекеттік коммуналдық тұрғын үй қоры) не мемлекеттік кәсіпорынның қарауындағы (мемлекеттік кәсіпорынның тұрғын үй қоры) тұрғын жай [11].       
			
			

			
Государственный жилищный фонд: Жилища, принадлежащие на праве собственности государству и находящиеся в ведении местных исполнительных органов (государственный коммунальный жилищный фонд) либо в ведении государственного предприятия (жилищный фонд государственного предприятия) [11].
			
		
		

			

			
Меншік иесі:  Көп пәтерлі үйде тұрғын үй және/немесе тұрғын емес үй-жайдың меншік иесі, оның көп пәтерлі үйдегі ортақ меншікке ортақ мүліктегі өз үлесіне құқығы болады.
			
			

			
Собственник : Собственник жилого и/или нежилого помещения в многоквартирном доме, имеющий право на долю в общей собственности на общее имущество в многоквартирном доме.
			
		
		

			

			
Мердігер:  Мердігерлік және (немесе) мемлекеттік келісімшарт бойынша жұмыстар немесе қызметтерді орындайтын жеке немесе заңды тұлға [32].
			
			

			
Подрядчик : физическое и юридическое лицо, которое выполняет работы или услуги по договору подряда и (или) государственному контракту [32].
			
		
		

			

			
Мердігер қарауында болу:  Егер мердігер келісімшартында қарастырылмаған жағдай орын алса, онда жұмыс оның материалдарынан, оның күшімен және қаражаттарымен мердігер қарауындағылармен орындалады. Мердігер оларға ұсынған материалдар мен жабдықтардың тиісті сапалылығына, сондай-ақ үшінші жақтың құқығы ауыртпалық түсірген материалдар мен жабдықтарға жауапкершілік алады [5].
			
			

			
Иждивение подрядчика : Если иное не предусмотрено договором подряда, работа выполняется иждивением подрядчика - из его материалов, его силами и средствами. Подрядчик несет ответственность за ненадлежащее качество предоставленных им материалов и оборудования, а также за предоставление материалов и оборудования, обремененных правами третьих лиц [5].
			
		
		

			

			
Мердігерлік жұмыстар:  Мердігер орындайтын құрылыс, монтаждау жұмыстары, ғимараттар мен имараттарды жөндеу жұмыстары, сонымен қатар құрылысқа жасасқан келісімге сәйкес келетін жұмыстың өзге де түрлері [19].

			
 
			
			

			
Работы подрядные : Работы, выполняемые подрядчиком, в состав которых входят строительные, монтажные работы, работы по ремонту зданий и сооружений, а также другие виды работ согласно договору на строительство [19].
			
		
		

			

			
Мердігерлік жұмыстың орындалуына контракт: Т апсырыс беруші, болмаса тапсырыс беруші-салушы, болмаса коммуналды-тұрғын шаруашылықтағы тапсырыс беру қызметі мен Қазақстан Республикасы заңнамасына сай конкурс жеңімпазы арасында жасалатын контракт. Ол бойынша тапсырыс беруші келісім шарт негізінде құрылысты ұйымдастыруды және қаражаттандыруды немесе коммуналды-тұрғын шаруашылық нысандарына қызмет етуді жүзеге асырудағы өз қызметінің (функциясының) бір бөлігін басқаға тапсырады [88].
			
			

			
Контракт на выполнение подрядных работ : Контракт, заключаемый между заказчиком, либо заказчиком-застройщиком, либо службой заказчика в жилищно-коммунальном хозяйстве, которым заказчик на договорной основе передал часть своих функций по осуществлению организации и финансированию строительства или обслуживанию объектов жилищно-коммунального хозяйства, и победителем конкурса в соответствии с законодательством Республики Казахстан [88].
			
		
		

			

			
Мердігерлік шарты (контракт):  Екі жақтың міндеттерін, құқықтарын және жауапкершіліктерін анықтайтын ортақ құжат. Ол бойынша мердігер тапсырыс берушінің тапсырмалары бойынша белгілі жұмыстарды орындауға, ал тапсырыс беруші ол жұмысты қабылдап алып, атқарылған еңбекті төлеуге міндеттеледі [5].
			
			

			
Договор подряда (контракт) : Соглашение сторон, определяющее взаимные права, обязанности и ответственность сторон, по которому подрядчик обязуется выполнить определенную работу по заданию заказчика, а заказчик обязуется принять и оплатить выполненную работу [5].
			
		
		

			

			
Механикалық шу:  Машиналар және жабдықтар беттерінің дірілі, сондай-ақ бөлшектердің, жинамалы бірліктердің немесе тұтастай құралым қосылыстарының бірлі-жарымды немесе жүйелі соғылуы салдарынан пайда болатын шу [63].
			
			

			
Шум механического происхождения : Шум, возникающий вследствие вибрации поверхностей машин и оборудования, а также одиночных или периодических ударов в сочленениях деталей, сборочных единиц или конструкций в целом [63].
			
		
		

			

			
Монтаж жұмыстары:  Машиналар, агрегаттар, аппараттар және басқа жабдықтарды жобалық ыңғайға келтіру, бекіту, оларға су, бу, шикізат, электроэнергия, дайын өнімдерді беретін әр алуан коммуникацияларды, басқару мен бақылау құралдарын тіркеу үшін жинастыру және орнату бойынша негізгі жұмыстар [94].
			
			

			
Монтажные работы : Основные работы по сборке и установке в проектное положение машин, агрегатов, аппаратов и другого оборудования с закреплением его, присоединением к нему различных коммуникаций, подающих сырье, воду, пар, электроэнергию, готовую продукцию, средств контроля и управления [94].
			
		
		

			

			
Монтажды реттеу : Жылу жүйесін жөндеу барысындағы кранның реттеу органының сәйкестік жағдайы.
			
			

			
Монтажное регулирование : Положение соответствующего регулирующего органа крана, устанавливаемое при наладке системы отопления.
			
		
		

			

			
Мүлік:  Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сай мүлікке жататын азаматтық құқық нысандарының (мүліктік құқықтан басқа) түрлерін мүлік деп  түсінуге болады [6].
			
			

			
Имущество : Под имуществом понимаются виды объектов гражданских прав (за исключением имущественных прав), относящихся к имуществу в соответствии с Гражданским кодексом Республики Казахстан [6].
			
		
		

			

			
Мүлiктi бағалау : Шаруашылық қаражаттар мен олардың пайда болу көздердің жеке түрлерінің бухгалтерлік есепте көрініс табатын, ақшалай түрдегі өлшемдері.
			
			

			
Оценка имущества : Выражение в денежном измерении отражаемых в бухгалтерском учете отдельных видов хозяйственных средств и источников их образования. 
			
		
		

			

			
Мүлікке келтірілген нұқсан:  1) Жойылған (ұрланған) мүліктің құны және/немесе бүлінген мүліктің жоғалған құны; 2) мүліктің құруы, бүлінуі, оның салдарынан қолдану мақсаты бойынша пайдалану мүмкіндігі болмайды [8].
			
			

			
Ущерб имуществу : 1) Стоимость уничтоженного (похищенного) имущества и/или утраченная стоимость поврежденного имущества; 2) понимается гибель или повреждение имущества, вследствие которого становится невозможным его использование по назначению [8].
			
		
		

			

			
Нақтылық классы:  Оларға мемлекеттік стандартпен бекітіліп берілген нақтылыққа әсер етуші негізгі және қосалқы қателіктер мен басқа параметрлерді көрсетуге қызмет ететін өлшем құралдарының жалпы (қортындыланған) мінездемесі.
			
			

			
Класс точности : Обобщённая характеристика средств измерений, служащая показателем установленных для них государственными стандартами пределов основных и дополнительных погрешностей и других параметров, влияющих на точность.
			
		
		

			

			
Негізгі суоқшаулағыш кілем  (орамды және мастикалы жабындар құрамында ): Жабын асты негізі бойынша реттілікпен орындалатын, шыны материалдармен арматураланған мастикалы орамды материалдардың қабаттары немесе мастика қабаттары [83].
			
			

			
Основной водоизоляционный ковер (в составе рулонных и мастичных кровель) : Слои рулонных материалов на мастиках или слои мастик, армированные стекломатериалами, последовательно выполняемые по основанию под кровлю [83].
			
		
		

			

			
Норма:  Орындалуы тиiс сандық және сапалық өлшемдерді белгілейтін ереже [93].
			
			

			
Норма : Положение, устанавливающее количественные или качественные критерии, которые должны быть удовлетворены [93].
			
		
		

			

			
Нормаға сәйкес пайдалану : Нормаға немесе жобалау тапсырмасының технологиясына сай (шексіз) қолдану [50].
			
			

			
Нормальная эксплуатация : Эксплуатация, осуществляемая (без ограничений) в соответствии с предусмотренными в нормах или заданиях на проектирование технологическими или бытовыми условиями [50].
			
		
		

			

			
Нормалау әдісі:  Нормалар, нормативтер немесе ресурстың нормативті шығын көрсеткіштерін жасау тәсілі; - фактіге негізделген көрсеткіштердің барлық жиынтығын қарастыруды, негізгі норма құраушы факторларды есепке алу мен көрсетуді ұсынатын шығынның, шығыстың (жоғалту), шикі зат қоры мен қалдығының, материалдар мен жанар майлар және энергия қорларының нормативті көрсеткішін жасау тәсілі.
			
			

			
Метод нормирования : Способ разработки норм, нормативов или нормативных показателей расхода ресурсов; - Способ разработки нормативных показателей расхода, потерь, отходов и запаса сырья, материалов, топлива и энергии, предполагающий рассмотрение всей совокупности фактических данных, выделение и учет основных нормообразующих факторов.
			
		
		

			

			
Нормативтiк құқықтық акт : Референдумда қабылданған не уәкiлеттi орган немесе мемлекеттiң лауазымды адамы қабылдаған, құқықтық нормаларды белгiлейтiн, олардың қолданылуын өзгертетiн, тоқтататын немесе тоқтата тұратын белгiленген нысандағы жазбаша ресми құжат [13].
			
			

			
Акт нормативный правовой: Письменный официальный документ установленной формы, принятый на референдуме либо уполномоченным органом или должностным лицом государства, устанавливающий правовые нормы, изменяющий, прекращающий или приостанавливающий их действие [13].
			
		
		

			

			
Нормативті көрсеткіш:  Нормаға келтіруші нысанның нақты сандық белгісін көрсететін өзгерімді мөлшері. Еңбек құралдарына сәйкес келетін бұл көрсеткіш өндіріс және айналым жүйесінде шикізат, материал, жанар май мен энергияны (шығым, шығын мен қалдық, қорларды) қолдануды да сипаттайды.
			
			

			
Нормативный показатель : Переменная величина, выражающая конкретное количественное значение объекта нормирования. Применительно к предметам труда этот показатель характеризует использование (расход, потери и отходы, запасы) сырья, материалов, топлива и энергии в сфере производства и обращения.
			
		
		

			

			
Нормативті құжат:  Инженерлік  ізденулер, жобалар жасау барысында және құрылыс, реконструкция, ғимарат пен құрылысты күрделі жөндеуден өткізуде; кәсіпорынның техникалық жақтан қайта жабдықталуы мен кеңейтілуінде, сондай-ақ құрылыс конструкцияларын, материалдар мен бұйымдарды даярлауда маңызды боп табылатын  норма, тәртіп, ереже, талаптар кешенін белгілейтін құжатнама.
			
			

			
Документация нормативная : Документация, устанавливающая комплекс норм, правил, положений, требований, обязательных при проектировании, инженерных изысканиях и строительстве, реконструкции, капитальном ремонте зданий и сооружений; расширении и техническом перевооружении предприятий, а также при изготовлении строительных конструкций, изделий и материалов.
			
		
		

			

			
Нысанның өрт қауіпсіздігі:  Нысанның жағдайы, мұнда өрттің пайда болуы мен дамуын және өрттің қауіпті факторларының адамдарға әсерін белгіленген ықтималдылықпен болғызбайды, сондай-ақ материалдық құндылықтарды сақтау қамтамасыз етіледі [64].
			
			

			
Пожарная безопасность объекта : Состояние объекта, при котором с регламентируемой вероятностью исключается возможность возникновения и развития пожара и воздействия на людей опасных факторов пожара, а также обеспечивается защита материальных ценностей [64].
			
		
		

			

			
Оңалтушы басқарушы : Қазақстан Республикасының заңында [17] белгiленген тәртiппен оңалту рәсiмiнiң (сот рәсiмi, оның шеңберiнде дәрменсiз борышкерге кез келген қайта ұйымдастыру, ұйымдастыру-шаруашылық, басқару, инвестициялық, техникалық, қаржы-экономикалық, құқықтық және борышкердiң таратылуын болдырмау мақсатында оның төлем қабiлетiн қалпына келтiруге бағытталған Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтiн өзге де шаралар қолданылады) кезеңiне дәрменсiз борышкердiң мүлкiн және iстерiн басқару жөнiндегi өкiлеттiк берiлетiн адам.
			
			

			
Реабилитационный управляющий : Лицо, которому передаются полномочия по управлению имуществом и делами несостоятельного должника на период реабилитационной процедуры (судебная процедура, в рамках которой к несостоятельному должнику применяются любые реорганизационные, организационно-хозяйственные, управленческие, инвестиционные, технические, финансово-экономические, правовые и иные, непротиворечащие законодательству Республики Казахстан меры, направленные на восстановление платежеспособности должника с целью предотвращения его ликвидации) [17].
			
		
		

			

			
Операциялық бақылау : Жұмыс барысында немесе ол аяқталысымен жұргізілетін бақылау. Көп жағдайда өлшеу әдісі немесе техникалық тексеріс арқылы жүзеге асырылады. Операциялық бақылау нәтижелері жұмыстардың жалпы немесе арнайы журналында, геотехникалық бақылау журналында және сол ұйымда қолданыстағы сапаны басқару жүйесімен қарастырылған басқа да құжаттарда тіркеледі [76].

			
 
			
			

			
Операционный контроль : Контроль, выполняемый в процессе производства работ или непосредственно после их завершения. Осуществляется преимущественно измерительным методом или техническим осмотром. Результаты операционного контроля фиксируются в общих или специальных журналах работ, журналах геотехнического контроля и других документах, предусмотренных действующей в данной организации системой управления качеством [76].
			
		
		

			

			
Ортақ (пәтерлік) есептеу құралы:  Коммуналдық пәтерде тұтынылған коммуналдық қордың көлемін (санын) анықтау үшін пайдаланылатын өлшеу құралы.
			
			

			
Общий (квартирный) прибор учета : Средство измерения, используемое для определения объемов (количества) потребления коммунальных ресурсов в коммунальной квартире.
			
		
		

			

			
Ортақ мүлік        : Дара (бөлек) меншіктегі үй-жайлардан басқа, кондоминиум объектісінің бөліктері (абаттандыру элементтерін және ортақ пайдаланылатын басқа да мүліктерді қоса алғанда, кіреберістер, баспалдақтар, лифтілер, төбелер, шатырлар, подвалдар, пәтерден тыс не үйге ортақ инженерлік жүйелер мен жабдықтар, абоненттік почта жәшіктері, жер телімдері)       [11].
			
			

			
Общее имущество : Части объекта кондоминиума (подъезды, лестницы, лифты, крыши, чердаки, подвалы, внеквартирные либо общедомовые инженерные системы и оборудование, абонентские почтовые ящики, земельный участок, включая элементы благоустройства и другое имущество общего пользования), кроме помещений, находящихся в индивидуальной (раздельной) собственности [11].
			
		
		

			

			
Ортақ мүлiк күтіп-ұстау бойынша көрсетілетін қызметтер:  Басқарушы немесе қызмет көрсететін ұйымдардың ұсынатын қызметтері:

			
- көп пәтерлі үйдің ортақ мүлігін тексеру, ағымдағы және күрделі жөндеу, маусымдық пайдалануға және оның элементтерін күтіп-ұстау;

			
- ортақ пайдаланылатын үй-жайды жарықтандыру;

			
- ортақ пайдаланылатын үй-жайдың температуралық-ылғалдық режимін қамтамасыз ету;

			
- ортақ пайдаланылатын үй-жайды, сонымен қатар көппәтерлі үйдің ортақ мүлігінің құрамына кіретін жер телімін жинау және санитарлық-гигиеналық тазалау,

			
 қатты және сұйық қалдықтарды жинау және шығару;

			
 өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

			
ортақ мүлік иелігінің құрамына енетін жер телімінде орналасқан жасыл желек элементтерін күтіп ұстау.
			
			

			
Услуги по содержанию общего имущества : Услуги, предоставляемые управляющей или обслуживающими организациями по:

			
- осмотру, текущему и капитальному ремонту, подготовке к сезонной эксплуатации и содержанию элементов общего имущества в многоквартирном доме;

			
- освещению помещений общего пользования;

			
- обеспечению температурно-влажного режима помещений общего пользования;

			
- уборке и санитарно-гигиенической очистке помещений общего пользования, а также земельного участка, входящего в состав общего имущества в многоквартирном доме;

			
- сбору и вывозу твердых и жидких бытовых отходов;

			
- обеспечению пожарной безопасности;

			
- содержанию и уходу за элементами озеленения, расположенными на земельном участке, входящем в состав общего имущества.
			
		
		

			

			
Орындаушы : Шарт бойынша жұмысты орындаушы немесе қызмет көрсетушi жеке немесе заңды тұлға [27].
			
			

			
Исполнитель : Физическое или юридическое лицо, выполняющее работу или оказывающее услугу по договору [27].
			
		
		

			

			
От алғыштық, тұтанғыштық:  Жанар май буының ауамен қоспасының тұтану үрдістерінің ерекшеліктері мен нәтижесін сипаттайтын эксплуатациялық қасиеті [52]; - заттар мен материалдардың тұтанғыштық ерекшеліктері [64].
			
			

			
Воспламеняемость : Эксплуатационное свойство, характеризующее особенности и результаты процессов воспламенения смесей с воздухом паров топлива [52]; - Способность веществ и материалов к воспламенению [64].
			
		
		

			

			
От алу, тұтану:  Жалын қоса жүретін өзбетімен жану [64]; - тұтандыру көзімен басталатын және оны алып тастаған соң да жана беретін заттың жалындап жануы [38]; - тұтандыру көзінің әсерімен жалындап жанудың басталып, нақты уақытта сынақ стандарттында тұрдақты жалындап жанумен сипатталауы [64].
			
			

			
Воспламенение : Самовозгорание, сопровождаемое пламенем [64]; - Пламенное горение вещества, инициированное источником зажигания и продолжающееся после его удаления [38]; - Начало пламенного горения под действием источника зажигания, при настоящем стандартном испытании характеризуется устойчивым пламенным горением [64].
			
		
		

			

			
Отқа төзімділік:  Құралымдардың өрт жағдайында  көтергіш және (немесе) қоршау функцияларын сақтау қабілеті [64].
			
			

			
Огнестойкость конструкции : Способность конструкции сохранять несущие и (или) ограждающие функции в условиях пожара [64].
			
		
		

			

			
Өздігінен пайдалану:  Суды босатуға (алуға) және сарқынды суды қабылдауға жасалған келісім болмаған жағдайда, сонымен қатар абонент келісім шарттарын бұзған жағдайда сумен қамтамасыз ету және су бұру жүйесін пайдалану
			
			

			
Самовольное пользование : Пользование системами водоснабжения и водоотведения при отсутствии договора на отпуск (получение) воды и прием (сброс) сточных вод, а также в случае нарушения условий договора абонентом.
			
		
		

			

			
Өлшемдік бақылау:  Өлшеу құралдарымен, оның ішінде лабораториялық жабдықтарды пайдалана отырып жүргізілетін бақылау [76].
			
			

			
Измерительный контроль : Контроль, выполняемый с применением средств измерений, в том числе лабораторного оборудования [76].
			
		
		

			

			
Өміршеңдік:  Жылумен қамтамасыз ету жүйесінің тұтынушы қорегінің жалпылама бұзылуымен олардың каскадтық дамуына жол бермей ауытқуларға қарсы тұру қасиеті.
			
			

			
Живучесть : Свойство системы теплоснабжения противостоять возмущениям, не допуская их каскадного развития с массовым нарушением питания потребителей.
			
		
		

			

			
Өндірістік бөлмелер:  Адамдардың үнемі (ауысым бойынша) немесе кезеңдік (жұмыс күні бойында) еңбек әрекеті жүзеге асырылатын арнайы тағайындалған ғимараттар мен имараттардағы тұйықталған кеңістіктер[34].
			
			

			
Производственные помещения : Замкнутые пространства в специально предназначенных зданиях и сооружениях, в которых постоянно (по сменам) или периодически (в течение рабочего дня) осуществляется трудовая деятельность людей [34].
			
		
		

			

			
Өндірістік құжатнама:  Құрылыстық-монтаждық жұмыстарының жүргізілуі мен құрылыс нысанының техникалық жағдайын (атқарушы сұлбалар мен сызулар, жұмыс кестесі, қабылдау актісі мен жұмыстың орындалған көлемі ведомосты (тізімдемесі), жұмыстың ортақ және арнайы журналдары, т.б.) бейнелейтін құжаттар жиынтығы.
			
			

			
Документация производственная : Совокупность документов, отражающих ход производства строительно-монтажных работ и техническое состояние объекта строительства (исполнительные схемы и чертежи, рабочие графики, акты приемки и ведомости выполненных объемов работ, общие и специальные журналы работ).
			
		
		

			

			
Өрт дабылы:  Өрт туралы дабылды қалыптастыруға арналған техникалық құрал [57].
			
			

			
Пожарный извещатель (сигнализатор) : Устройство для формирования сигнала о пожаре [57].
			
		
		

			

			
Өрт кезінде көшіру жоспары:  Өрт пайда болған жағдайда нысандағы көшіру жолдары мен шығу есіктері көрсетілген, адамдардың өзін-өзі ұстау тәртібі, сондай-ақ қызмет көрсетуші қызметкерлердің іс-әрекет тәртібі мен реттілігі белгіленген құжат [64].
			
			

			
План эвакуации при пожаре : Документ, в котором указаны эвакуационные пути и выходы, установлены правила поведения людей, а также порядок и последовательность действий обслуживающего персонала на объекте при возникновении пожара [64].
			
		
		

			

			
Өрт қауіпсіздігі аймағы : Белгілі уақыт ішінде (өрт шыққан сәттен құтқару жұмыстары аяқталғанға дейін) адамдарды өрттің қауіпті факторларынан қорғау үшін өртке қарсы кедергілермен бөлініп тасталған, эвакуация мен құтқаруды жүргізудің кешенді шараларымен қамтамасыз етілген ғимараттың, имараттың, өрт сөндіру бөлімінің бөлігі  [82].
			
			

			
Пожаробезопасная зона : Часть здания, сооружения, пожарного отсека, выделенная противопожарными преградами для защиты людей от опасных факторов пожара в течение заданного времени (от момента возникновения пожара до завершения спасательных работ), обеспеченная комплексом мероприятий для проведения эвакуации и спасания [82].
			
		
		

			

			
Өрт қауіпті қоспа : Жанар газдардың, булардың, шаңның ауамен қосылып араласуы, қоспа жанған кезде қысым 5 кПа аспай өршиді. Қоспаның өрт қауіптілігі жолаудағы тапсырмада көрсетілуі тиіс [69].
			
			

			
Пожароопасная смесь : Смесь горючих газов, паров, пыли, волокон с воздухом, если при ее горении развивается давление, не превышающее 5 кПа. Пожароопасность смеси должна быть указана в задании на проектирование [69].
			
		
		

			

			
Өрт сөндіргіш:  Өрт ошақтарын қосымша өрт сөндіргіш заттар шығару есебінен сөндіруге арналған ауыспалы немесе жылжымалы құрылғы [57].
			
			

			
Огнетушитель : Переносное или передвижное устройство для тушения очагов пожара за счет выпуска запасенного огнетушащего вещества [57].
			
		
		

			

			
Өртсөндіру агрегаттық қондырғы:  Қорғалатын нысанада ғана жөндеуден өтетін өртті байқау техникалық құралдары, отсөндіру заттарын жасап шығару, сақтау және тасымалдау констуктивті түрде өртсөндіру қондырғысында өзін дербес бірлік ретінде таныта алады [64].
			
			

			
Агрегатная установка пожаротушения : Установка пожаротушения, в которой технические средства обнаружения пожара, хранения, выпуска и транспортирования огнетушащего вещества конструктивно представляют собой самостоятельные единицы, монтируемые непосредственно на защищаемом объекте [64].
			
		
		

			

			
Өтемді (құндық) шарт:  Өз міндеттерін орындағаны үшін алатын төлемақы немесе басқа да ұсынысты алатын шарт [5].
			
			

			
Договор возмездный : Договор, по которому сторона должна получить плату или иное встречное предоставление за исполнение своих обязанностей [5].
			
		
		

			

			
Пайдалану барысындағы сыртқы ортаның температурасы:  а) Өздігінен желдетілетін немесе өздігінен суытылатын, немесе табиғи ауа салқындатқышы бар бұйымдар үшін - сол бұйымдар орнатылған деңгейде және бұйымдардан тарайтын жылу осы температураға айтарлықтай әсер етпейтіндей қашықтықтағы (бұл қашықтық бұйым қабығының температурасына, шашырататын қуатына байланысты болады және бұйымға берілген стандартта көрсетіледі) бұйымның жанындағы ауаның немесе өзге газ ортасының температурасы; б) мәжбүрлі ауа немесе газ желдеткіштері бар және екінші қайтара су суытқышы бар бұйымдар үшін - кіретін ауа немесе газ температурасы; ішіне сұйықтық суытқышы бар бұйымдар үшін - кіретін суытатын сұйықтықтың температурасы; в) сұйықтыққа батырылған бұйымдар үшін - сол бұйымдар орнатылған деңгейде және бұйымдардан тарайтын жылу осы температураға айтарлықтай әсер етпейтіндей қашықтықтағы бұйымның жанындағы сұйықтықтың температурасы; егер бұл жағдайда сұйықтық айналып жүрсе - кіретін сұйықтықтың температурасы. Сұйықтыққа батырылған бұйымдар үшін, егер сол сұйықтықтың су салқындатқышы қолданылса, - кіретін судың температурасы; г) топырақ үстінде жұмыс істейтін бұйымдар үшін - сол бұйымдар орнатылған деңгейде және бұйымдардан тарайтын жылу осы температураға айтарлықтай әсер етпейтіндей қашықтықтағы бұйымның жанындағы температурасы; д) қысымы 600 Па (5 мм рт. ст.) төмен болатын жағдайда жұмыс істеуге арналған бұйымдар үшін - сәйкес келетін пайдалану немесе оларға ұқсайтын жағдайларда берілген қысымдағы жұмыс істемейтін бұйым қабығының температурасы. «Ретке салынған температура» деген терминді қолдану рұқсат етіледі [40].
			
			

			
Температура внешней среды при эксплуатации : а) Для изделий с самовентиляцией или самоохлаждением, или с естественным воздушным охлаждением - температура воздуха или другой газовой среды вблизи изделий на том же уровне, на котором они расположены, и на таком расстоянии от них, чтобы на эту температуру заметно не влияло рассеяние тепла от изделий (это расстояние зависит от температуры оболочки изделия, рассеиваемой ими мощности и указывается в стандартах на изделия); б) для изделий с принудительной воздушной или газовой вентиляцией и с вторичным водяным охлаждением - температура входящего воздуха или газа; для изделий с встроенными жидкостными охладителями - температура входящей охлаждающей жидкости; в) для изделий, погруженных в жидкость, - температура этой жидкости вблизи изделий на том же уровне, на котором они расположены, и на таком расстоянии от них, чтобы на эту температуру заметно не влияло рассеяние тепла от изделий; если жидкость при этом циркулирует - температура входящей жидкости. Для изделий, погруженных в жидкость, если применяется водяное охлаждение этой жидкости, - температура входящей воды; г) для изделий, работающих в почве, - температура вблизи изделий на том же уровне, на котором они расположены, и на таком расстоянии от них, чтобы на эту температуру заметно не влияло рассеяние тепла от изделий; д) для изделий, предназначенных для работы при давлениях ниже 600 Па (5 мм рт. ст.), - температура оболочки неработающего изделия при заданном давлении в условиях, соответствующих эксплуатационным или имитирующих их. Допускается термин "наведенная температура" [40].
			
		
		

			

			
Параметрдің интегралдық мәндерін телеөлшеу:  Мәндері уақыт кеңістігінде интеграциялау арқылы алынатын шамаларды қашықтықтан өлшеу.
			
			

			
Телеизмерение интегральных значений параметров : Измерение на расстоянии величин, значения которых получаются путем интегрирования во времени.
			
		
		

			

			
Параметрлердің ағымдағы мәндерін телеөлшем:  Бақылауға алынған объектінің режимін сипаттайтын шамаларды қашықтықтан өлшеу.
			
			

			
Телеизмерение текущих значений параметров : Измерение на расстоянии величин, характеризующих режим работы контролируемого объекта.
			
		
		

			

			
Пәтер:  Бір немесе бірнеше бөлмелерден тұратын, сондай-ақ ондай жекеленген орында тұрумен байланысты азаматтардың тұрмыстық және басқа да қажеттілікті қанағаттандыруға арналған қосалқы (көмекші) пайдалану орындары бар және ондай үйдегі жалпыға ортақ орындарды пайдалануға еркін кіруге болатын мүмкіндікті қамтамасыз ететін көппәтерлі үйдегі құрылымдық-жекеленген орындар.
			
			

			
Квартира : Структурно-обособленное помещение в многоквартирном доме, обеспечивающее возможность прямого доступа к помещениям общего пользования в таком доме и состоящее из одной или нескольких комнат, а также помещений вспомогательного использования, предназначенных для удовлетворения гражданам бытовых и иных нужд, связанных с их проживанием в таком обособленном помещении.
			
		
		

			

			
Пәтер жанындағы жер телімі : Тұрғын ғимаратқа (пәтерге) жақын орналастырылған жер телімі.
			
			

			
Приквартирный участок : Земельный участок, примыкающий к жилому зданию (квартире) с непосредственным выходом на него.
			
		
		

			

			
Пәтердегі жүріс-тұрыс ережесі:  Жалпы жиналыста қабылданған және жылжымайтын мүлікті басқаруға қажетті болып саналатын пәтерлер тұрғындарының жүріс-тұрысын анықтайтын ережелер, олар құрылтайшылық құжаттарға немесе қолданыстағы заңнамаларға қайшы келмеуі тиіс.
			
			

			
Правила поведения в квартире : Правила, определяющие поведения жильцов квартир, принимаемые общим собранием и считающиеся необходимыми для управления недвижимостью при условии, что эти правила не вступают в противоречие с учредительными документами или действующим законодательством.
			
		
		

			

			
Пәтерді сатып алушы:  Пәтерге бекітілген телім үлесін өз еркімен берілу арқылы пәтерді сатып алатын кез келген тұлға (немесе тұлғалар), бұған пәтердің қарызды өтеу үшін берілу жағдайы жатпайды.
			
			

			
Покупатель квартиры : Любое лицо (или лица), приобретающее квартиру посредством добровольной передачи доли участия, закрепленной за квартирой, кроме тех случаев, когда квартира передается как обеспечение долга.
			
		
		

			

			
Пәтердің жалпы көлемі:  Лоджа, балкон, веранда, террастарды қоса есептегендегі пәтердің тұрғын және қосымша орындарының жиынтық көлемі [73].
			
			

			
Общая площадь квартиры : Суммарная площадь жилых и подсобных помещений квартиры с учетом лоджий, балконов, веранд, террас [73].
			
		
		

			

			
Принципиалды (толық) сұлба:  Элементтердің толық құрамын және олардың арасындағы байланысты анықтайтын сұлба, және әдетте бұйымның (құрылғының) жұмыс істеу принциптері жайлы толық түсініктеме береді. Принципиалды сұлбаларды бұйымның (құрылғының) жұмыс істеу принциптерін меңгеру және оларды жөнге келтіру, бақылау үшін пайдаланады. Олар басқа констркуторлық құжаттарды мысалы, қосылу сұзбаларын (монтаждық) және сызбаларды әзірлеуге негіз болады [41].
			
			

			
Схема принципиальная (полная) : Схема, определяющая полный состав элементов и связей между ними и, как правило, дающая детальное представление о принципах работы изделия (установки). Схемами принципиальными пользуются для изучения принципов работы изделий (установок), а также при их наладке, контроле и ремонте. Они служат основанием для разработки других конструкторских документов, например, схем соединений (монтажных) и чертежей [41].
			
		
		

			

			
Реттелетін желдету:  Бұйымдардың ашылатын бөлшектерінің құралымдық шешімдері арқылы (ашылуды реттейтін шектеушісі бар жақтау, клапан, желдеткіш) ауа алмасудың түрлі еселігімен бөлмені желдетуді қамтамасыз ету [53].
			
			

			
Регулируемое проветривание : Обеспечение вентиляции помещений с различной кратностью воздухообмена путем конструктивных решений открывающихся элементов изделий (створка с регулируемым ограничителем открывания, клапан, форточка) [53].
			
		
		

			

			
Реттелетін қызмет:  Тауарлар, тұрғын үй коммуналдық саладағы жұмыстар мен қызметтерді өндіру аясындағы әрекет, олардың бағасын (тарифын) тиісті мемлекеттік билік және жергілікті басқару органдары реттейді, атап айтқанда: электр және жылу энергиясын (қуатын) өндіру, жіберу, тарату бойынша қызмет, газбен қамтамасыз ету бойынша қызмет, сумен қамтамасыз ету, су бұру, жылумен қамтамасыз ету, тұрғын үй қоры күтіп-ұстау, және жөндеу (күрделі де) жөніндегі қызметтер [99].
			
			

			
Регулируемая деятельность : Деятельность в сфере производства товаров, работ и услуг жилищно-коммунального назначения, цены (тарифы), на которые регулируются соответствующими органами государственной власти и местного самоуправления, а именно: деятельность по производству, передаче и распределению электрической и тепловой энергии (мощности), деятельность по газоснабжению, деятельность по водоснабжению, водоотведению, теплоснабжению, содержанию и ремонту (включая капитальный) жилищного фонда, [99].
			
		
		

			

			
Рұқсат етілетін микроклиматтық жағдайлар:  Термореттеуіш механизмдер кернеуі адамға ұзақ және жүйелі әсер еткенде адам ағзасы физиологиялық ыңғайланушылық мүмкіндіктің шегінен шықпай жылы қалыпынан тез өзгеріп және тез қалпына келуі мүмкін болатын микроклиматтың сандық көрсеткішінің үйлесуі. Бұл жағдайда денсаулыққа зиян келмейді немесе денсаулық нашарламайды, алайда жылусезгіштік қолайсыздық байқалады, жұмыс істеу қабілеті төмендейді де, өзін сезіну нашарлайды [34].
			
			

			
Допустимые микроклиматические условия : Сочетания количественных показателей микроклимата, которые при длительном и систематическом воздействии на человека могут вызывать преходящие и быстро нормализующиеся изменения теплового состояния организма, сопровождающиеся напряжением механизмов терморегуляции, не выходящим за пределы физиологических приспособительных возможностей. При этом не возникает повреждений или нарушений состояния здоровья, но могут наблюдаться дискомфортные теплоощущения, ухудшение самочувствия и понижение работоспособности [34].
			
		
		

			

			
Рұқсатнама:  Геометриялық параметрлердің шектік белгілерінің әр алуандығының абсолюттік белгілері [43].
			
			

			
Допуск : Абсолютное значение разности предельных значений геометрического параметра [43].
			
		
		

			

			
Рұқсатсыз өздігінен қосылу:  Рұқсат беретін құжаттамаларсыз немесе техникалық шарттарды бұзып іске қосылу.
			
			

			
Самовольное присоединение : Присоединение, произведенное без разрешительной документации либо с нарушением технических условий.
			
		
		

			

			
Сақтандыру шарты : Қарыз алушы қарыз талаптары бойынша өзiнен алынуға тиесiлi соманы белгiленген мерзiмде төлемеген жағдайда, сақтандыру ұйымының қарыз берушiнiң алдындағы мемлекет кепiлгерлiгiмен немесе мемлекеттiк кепiлдiкпен қамтамасыз етiлген қарыз бойынша берешектi өтеу жөнiндегi мiндеттемесiн көздейтiн шарт [3].
			
			

			
Договор страхования : Договор, предусматривающий обязательство страховой организации перед заимодателем по погашению задолженности по займу, обеспеченному поручительством государства или государственной гарантией, в случае неуплаты заемщиком причитающейся с него суммы по условиям займа в установленный срок [3].
			
		
		

			

			
Салқындатын қасиеттер:  Отындарды хладагент ретінде пайдалану кезінде қыздырылған беттерден жылуды сіңіру және бұрып әкету ерекшеліктері мен нәтижелерін сипаттайтын пайдалану қасиеттері [52].
			
			

			
Охлаждающие свойства : Эксплуатационные свойства, характеризующие особенности и результаты процессов поглощения и отвода тепла от нагретых поверхностей при применении топлив в качестве хладагентов [52].
			
		
		

			

			
Салу жобалары:  Квартал, шағын аудан және белгіленген қызыл сызық шегінде немесе жер телімі шегінде қала және ауылдық мекеннің жоспарлау құрылымының басқа да элементтері үшін әзірленетін жобалар. Жер телімінің салу жобасы құрылысты жүргізушілер бастамасы бойынша әзірленуі мүмкін [16].
			
			

			
Проекты застройки : Проекты, разрабатываемые для территорий кварталов, микрорайонов и других элементов планировочной структуры городских и сельских поселений в границах установленных красных линий или границах земельных участков. Проект застройки земельного участка может разрабатываться по инициативе застройщика [16].
			
		
		

			

			
Санация : Оңалту шарасы, оның барысында борышкер мүлкiнiң иесi (ол уәкiлеттiк берген орган), несие берушілер немесе өзге де тұлғалар дәрменсiз борышкерге қаржылық көмек көрсетедi, сондай-ақ борышкердiң резервтерiн жұмылдыру мен оның қаржы-шаруашылық жағдайын жақсарту жөнiнде өзге де шаралар кешенi iске асырылады [17].
			
			

			
Санация : Реабилитационная мера, в ходе которой собствеником имущества должника (уполномоченным им органом), кредиторами или иными лицами, несостоятельному должнику оказывается финансовая помощь, а также реализуется иной комплекс мер по мобилизации резервов должника и улучшению его финансово-хозяйственного положения [17].
			
		
		

			

			
Санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалар (бұдан әрi санитарлық ережелер) : Сақталмауы адам өмiрiне немесе денсаулығына қауiп төндiретiн, сондай-ақ аурулардың пайда болу және таралу қаупiн туғызатын, санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды (соның iшiнде тiршiлiк ету ортасы факторларының адам үшiн қауіпсiздiк және (немесе) зиянсыздық белгiлерiн) белгiлейтiн нормативтiк құқықтық актiлер.
			
			

			
Государственные санитарно-эпидемиологические правила и нормативы (санитарные правила) : Нормативные правовые акты, устанавливающие санитарно-эпидемиологические требования (в том числе критерии безопасности и (или) безвредности факторов среды обитания для человека), несоблюдение которых создает угрозу жизни или здоровью человека, а также угрозу возникновения и распространения заболеваний.
			
		
		

			

			
Саңылау арқылы желдету:  Аздап ашылған жиекті элементтің жапсарындағы белгілі бір өлшемді тесік арқылы бөлмені желдету (ашу ауданы 0,02 ш.м аспауы керек) [53].

			
ЕСКЕРТУ. Шалқасынан ашу кезінде саңылау арқылы желдету жиектің жоғарғы бөлігі арқылы ауаның енуін қамтамасыз етеді және желдеткіш көмегімен желдетуге теңестіріледі.
			
			

			
Щелевое проветривание : Ограниченное проветривание помещения через фиксированный зазор в притворе слегка приоткрытого створчатого элемента (площадь открывания не более 0,02 м2 ) [53]. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Щелевое проветривание при откидном способе открывания обеспечивает проникновение воздуха через верхнюю половину створки и может быть приравнено к проветриванию при помощи форточки.
			
		
		

			

			
Сараптама жүргізуші мекеме : Тәуелсіз ведомстводан тыс арнайы тексерісті өткізу жөніндегі іс-әрекетті жүзеге асыратын ұйым (аудиторлық ұйымдар, техникалық, технологиялық, ғылыми және өзге де ұйымдар) [99].
			
			

			
Экспертная организация : Организация, осуществляющая деятельность по проведению независимых вневедомственных проверок специального назначения (аудиторские организации, технические, технологические, научные и иные организации) [99].
			
		
		

			

			
Cарқын суды қабылдағыш:  Ағын сулар ағызылатын су объектісі [45].
			
			

			
Приемник сточных вод : Водный объект, в который сбрасываются сточные воды [45].
			
		
		

			

			
Сарқынды сулар : Адамның шаруашылық қызметi нәтижесiнде пайда болатын немесе табиғи немесе жасанды су объектiлерiне немесе жер бедерiне ағызып жiберiлетiн ластанған аумақтағы сулар [7].
			
			

			
Сточные воды : Воды, образующиеся в результате хозяйственной деятельности человека или на загрязненной территории, сбрасываемые в естественные или искусственные водные объекты или на рельеф местности [7].
			
		
		

			

			
Сарқынды сулардың су бұрудың нормасы : Бір тұтынышының немесе өндірілетін өнімнің бірлігіне пайдаланған ағынды судың көлемі [45].
			
			

			
Норма водоотведения сточных вод : Объем сточных вод в интервал времени от одного потребителя или на единицу вырабатываемой продукции [45].
			
		
		

			

			
Сәйкестік сертификаты:  Сертификатталған өнімнің қойылған талаптарға сәйкестігін растайтын сертификациялау ережелері бойынша берілген құжат; - сертификациялау жүйесінің ережелеріне сәйкес теңестірілген өнімнің, процестің немесе көрсетілетін қызметтің нақты стандартқа немесе басқа нормативтік құжатқа сәйкестігін қажетті сенімділікпен қамтамасыз етілуін көрсететін құжат [65].
			
			

			
Сертификат соответствия : Документ, выданный по правилам системы сертификации для подтверждения соответствия сертифицированной продукции установленным требованиям; - Документ, изданный в соответствии с правилами системы сертификации, указывающий, что обеспечивается необходимая уверенность в том, что должным образом идентифицированная продукция, процесс или услуга соответствуют конкретному стандарту или другому нормативному документу [65].
			
		
		

			

			
Секция типтес тұрғын ғимарат:  Бір немесе бірнеше секциялардан құралған ғимарат [73].
			
			

			
Жилое здание секционного типа : Здание, состоящее из одной или нескольких секций [73].
			
		
		

			

			
Селді бұрып әкетуші:  Жауын суларын сел төмендеткіштен ағын су қабылдағышына бұрып әкету үшін жасалатын құбыр жолы [45].
			
			

			
Ливнеотвод : Трубопровод для отвода дождевых вод от ливнеспуска в приемник сточных вод [45].
			
		
		

			

			
Селтөмендеткіш:  Жауын суларының артығын ағын су қабылдағышқа төгетін су бұру желідегі құрылым [45].
			
			

			
Ливнеспуск : Сооружение на сети водоотведения для сброса избытков дождевых вод в приемник сточных вод [45].
			
		
		

			

			
Сервитут : Бөтен жер телімiн және (немесе) жылжымайтын мүлiктiң басқа да объектiсiн шектеулi мақсатта пайдалану құқығы, оның iшiнде жаяу өту, көлiкпен өту, қажеттi коммуникацияларды тарту мен пайдалану және өзге де қажеттер үшiн шектеулi мақсатта пайдалану құқығы [18].
			
			

			
Сервитут : Право ограниченного целевого пользования чужим земельным участком, в том числе для прохода, проезда, прокладки и эксплуатации необходимых коммуникаций и иных нужд [18].
			
		
		

			

			
Сметалық норма:  Құрылыс, монтаж немесе басқа да жұмыстар белгіленген өлшемдердің ресурстық (құрылысшы еңбегінің шығымы, құрылыс машиналарының жұмыс уақыты, материалдар, бұйымдар және құрылымдар және т.б. қажеттілігі) жиынтығы.
			
			

			
Норма сметная : Называется совокупность ресурсов (затрат труда работников строительства, времени работы строительных машин, потребности в материалах, изделиях и конструкциях и т.п.), установленная на принятый измеритель строительных, монтажных или других работ.
			
		
		

			

			
Сметалық нормативтік құжаттар (сметалық нормативтер ): Жеке жинақтарға біріктірілетін сметалық нормалар, баға белгілеу және бағалар кешені. Қажетті талаптар көрсетілген ережелер және жағдайлармен бірге, олар ғимараттар мен құрылыстарды салу мен қайта құрудың, халық шаруашылығының барлық салаларындағы кәсіпорындарды кеңейту мен техникалық қайта жарақтандырудың сметалық құнын анықтауға арналған [90, 98].
			
			

			
Сметные нормативные документы (сметные нормативы) : Комплекс сметных норм, расценок и цен, объединяемых в отдельные сборники. Вместе с правилами и положениями, содержащими в себе необходимые требования, они служат для определения сметной стоимости строительства и реконструкции зданий и сооружений, расширения и технического перевооружения предприятий всех отраслей народного хозяйства [90, 98].
			
		
		

			

			
Су астында қалу:  Берілген аумақтың шаруашылық қызметінің бұзылуына, жерасты суларының физикалық және физика-химиялық қасиеттерінің өзгеруіне, топырақтың, өсімдік жабынының түрлік құрамының, құрылымының және өнімділігінің қайта өзгеруіне, жануарлардың мекендеу орын- дарының трансформациялануына әкелетін ауалау аймағы топырағының ылғалдануы және жерасты сулары деңгейінің көтерілуі [71].
			
			

			
Подтопление : Повышение уровня подземных вод и увлажнение грунтов зоны аэрации, приводящие к нарушению хозяйственной деятельности на данной территории, изменению физических и физико-химических свойств подземных вод, преобразованию почвогрунтов, видового состава, структуры и продуктивности растительного покрова, трансформации мест обитания животных [71].
			
		
		

			

			
Су бұру : Санитарлық-техникалық аспаптардан және технологиялық жабдықтардан ағын суды бұрып әкетуді және қажет болған жағдайда локальды тазалаушы ғимараттармен, сондай-ақ жауын суын және қар еріндісін сәйкес келетін өндірістік кәсіпорын немесе қоныс пункты су бұру желісіне бұрып әкетуді қамтамасыз етуші және қоршап тұратын конструкциялардың сыртқы бетімен шектелетін және бірінші қарау құдығына дейін жасап шығара алатын құбыр жолдары мен құрылғылар жүйесі [45].
			
			

			
Водоотведение : Система трубопроводов и устройств в объеме, ограниченном наружными поверхностями ограждающих конструкций и выпусками до первого смотрового колодца, обеспечивающая отведение сточных вод от санитарно-технических приборов и технологического оборудования и при необходимости локальными очистными сооружениями, а также дождевых и талых вод в сеть трубопроводов соответствующего назначения населенного пункта или промышленного предприятия [45].
			
		
		

			

			
Су қаттылығы: С у құрамында иондардың Са2+ и Mg2+  болуымен байланысты болатын ерекшеліктердің бірлігі. Ca2+ (судың кальцилік қаттылығы) және Mg2+ (судың магнилік қаттылығы) иондарының жиынтық концентраты судың жалпы қаттылығы деп аталады.
			
			

			
Жесткость воды : Это совокупность свойств, обусловленных содержанием в воде ионов Са2+ и Mg2+ . Суммарная концентрация ионов Ca2+ (кальциевая жесткость воды) и Mg2+ (магниевая жесткость воды) называется общей жесткость воды. Различают жесткость воды карбонатную и некарбонатную.
			
		
		

			

			
Суат : Табиғи немесе жасанды бытқылдардағы жиналған ағынсыз немесе баяулатылған науамен тұрақты немесе уақытша жиналып қалған сулар, (апан және тағы басқалар, су қойма).
			
			

			
Водоём : Постоянное или временное скопление бессточных или с замедленным стоком вод в естественных или искусственных впадинах (озера, водохранилища, пруды, копани и т. д.).
			
		
		

			

			
Судың зиянды әсері:  Жер үсті және жер асты суларының қандай да бір аумақ пен нысандарды басып кетуі, батыруы және басқа да зиянды әсері [7].
			
			

			
Вредное воздействие вод : Наводнение, затопление, подтопление и иное отрицательное влияние вод, обуславливающие наступление или угрозу возникновения чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера [7].
			
		
		

			

			
Суландырғыш : Гидротехникалық инженерлік суды бүркейтін кұрылыс және тазалайтын қысым туғызып ағызады, (бүркегіш, сорғы, құбырөткізгіш, жапкыш ырмалар) судың белгілі бір көлемін (ыдыс), су әкету (дренаж) және электротехникалық қондырғы.
			
			

			
Фонтан: Гидротехническое инженерное сооружение, состоящее из устройств для забора воды (водозабор), очистных сооружений, создания струй под давлением (форсунки, насосы, трубопроводы, запорно-регулирующая арматура), содержания определенного объема воды (чаша), отвода воды (дренаж) и электротехнического оборудования.
			
		
		

			

			
Суық сумен:  Тұтынушыны тиісті сапалы суық сумен тәулік бойы қамтамасыз ету, ол қажетті көлемде тұрғын үй-жайға қосылған торап бойынша не су жіберетін бағанаға дейін жеткізіледі.
			
			

			
Холодное водоснабжение : Круглосуточное обеспечение потребителя холодной питьевой водой надлежащего качества, подаваемой в необходимых объемах по присоединенной сети в жилое помещение либо до водоразборной колонки.
			
		
		

			

			
Суықтай қолдануды герметикалау:  Құрамына енетін компоненттерді араластырғанда қатаятын, полимерлік негіздегі герметикалық материалдар [60].
			
			

			
Герметики холодного применения : Герметизирующие материалы на полимерной основе, отверждающиеся при смешении составляющих компонентов [60].
			
		
		

			

			
Сүзілу тәртібінің көрсеткіші : Үлгінің қысымның айырымынан массалық ауа өткізгіштігінің тәуелділігін анықтайтын көрсеткіш [54].
			
			

			
Показатель режима фильтрации : Показатель, устанавливающий зависимость массовой воздухопроницаемости образца от перепада давления [54].
			
		
		

			

			
Сыртқы ауаның орташа тәуліктік температурасы:  Тәуліктің белгілі бір мерзімінде бірдей уақыт аралығында өлшенген сыртқы ауа температурасының орташа мөлшері. Ол метеорологиялық қызметтің мәліметтері бойынша қабылданады.
			
			

			
Среднесуточная температура наружного воздуха : Среднее значение температуры наружного воздуха, измеренное в определенные часы суток через одинаковые интервалы времени. Оно принимается по данным метеорологической службы.
			
		
		

			

			
Сыртқы ортаның климаттық факторлары : Ауаның немесе газдың температурасы, ылғалдылығы, қысымы, күннің жарықтығы, жаңбыр, жел, шаң, тұман, шық, судың гидростатикалық қысымы [40].
			
			

			
Климатические факторы внешней среды : Температура, влажность воздуха, давление воздуха или газа (высота над уровнем моря), солнечное излучение, дождь, ветер, пыль (в том числе снежная), смены температур, соляной туман, иней, гидростатическое давление воды, действие плесневых грибов, содержание в воздухе коррозионно-активных агентов [40].
			
		
		

			

			
Сырттай байқау әкiмшiсi: Сырттай байқау (борышкер мүлкiнiң сақталуын қамтамасыз ету, әдейi және жалған банкроттық белгiлерiн анықтау, борышкердiң қаржылық жай-күйiне, төлем қабiлетiн қалпына келтiру мүмкiндiгiн немесе мүмкiндiгiнiң жоқтығын айқындау, сондай-ақ несие берушілер алдындағы мiндеттемелерiн орындаудан жалтару жөнiндегi iс-әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне) талдау жүргiзу, несие берушілер тарапынан борышкердiң қаржы-шаруашылық қызметiнiң жай-күйiне, оларды қайта ұйымдастыруды жүргiзуiне бақылау жасау, негiзгi құралдарды иелiктен айыру, мүлiктi кепiлге немесе жалға беру бойынша мәмiлелер, сондай-ақ орындалуы борышкерге залал келтiруi мүмкiн нарықтық бағадан айтарлықтай төмен бағамен не жеткiлiксiз негiздер бойынша өзге де мәмiлелер жасалуына банкроттық туралы iс қозғалғанға дейiн сот енгiзетiн рәсiм) рәсiмiн жүргiзу үшiн белгiленген тәртiппен тағайындалған тұлға [17].
			
			

			
Администратор внешнего наблюдения : Лицо, назначенное в установленном порядке для проведения процедуры внешнего наблюдения (процедура, вводимая судом до возбуждения дела о банкротстве в целях обеспечения сохранности имущества должника, выявления признаков преднамеренного и ложного банкротства, проведения анализа финансового состояния, определения возможности или невозможности восстановления платежеспособности должника, а также действий (бездействия) по уклонению от исполнения обязательств перед кредиторами, контроля со стороны кредиторов за состоянием финансово-хозяйственной деятельности должника, проведением им реорганизации, совершением сделок по отчуждению основных средств, передачи имущества в залог или аренду, а также других сделок по ценам значительно ниже рыночных либо без достаточных оснований, исполнение которых может привлечь убытки для должника) [17].
			
		
		

			

			
Табиғи жарығы жоқ дәліз:  Сыртқы қоршауларында жарық түсетін ойықтары жоқ дәліз [69].
			
			

			
Коридор, не имеющий естественного освещения : Коридор, не имеющий световых проемов в наружных ограждениях [69].
			
		
		

			

			
Табиғи жарық : Сыртқы қоршаулы конструкциялар ойықтарынан бөлмеге күн көзінен түсетін жарық [80].
			
			

			
Естественное освещение : Освещение помещений светом неба (прямым или отраженным), проникающим через световые проемы в наружных ограждающих конструкциях [80].
			
		
		

			

			
Табиғи желдетілмейтін бөлме:  Сыртқы қабырғаларында ашылатын терезелері не ойықтары жоқ бөлме немесе ашылатын терезелері (ойықтары) бөлменің биіктігінен бес есе асып түсетін қашықтықта орналасқан бөлме [69].
			
			

			
Помещение без естественного проветривания : Помещение без открываемых окон или проемов в наружных стенах или помещение с открываемыми окнами (проемами), расположенными на расстоянии, превышающем пятикратную высоту помещения [69].
			
		
		

			

			
Табиғи радиациялық ая : Ғарыш сәулесi және жерде, суда, ауада, биосфераның басқа элементтерiнде, тамақ өнiмдерi мен адам организмiнде өздiгiнен бөлiнген табиғи радионуклидтердiң сәулесi шығаратын сәулелендiру мөлшерi [23].
			
			

			
Естественный радиационный фон : Доза излучения, создаваемая космическим излучением и излучением природных радионуклидов, естественно распределенных в земле, воде, воздухе, других элементах биосферы, пищевых продуктах и организме человека [23].
			
		
		

			

			
Тамбур : Ғимаратқа, баспалдақ алаңшасына немесе басқа бөлмелерге кіруде суық ауаның, түтіннің және иістің енуінен қорғайтын есіктер арасындағы өтпелі бөлме [73, 74].
			
			

			
Тамбур : Проходное пространство между дверями, служащее для защиты от проникания холодного воздуха, дыма и запахов при входе в здание, лестничную клетку или другие помещения [73, 74].
			
		
		

			

			
Тапсырыс беруші : Құрылыс нысаны жобасын іске асыруға инвестор өкілетті еткен заңды немесе жеке тұлға; - жылумен қамтамасыз етуші ұйымның жылу желілеріне өз жылутұтынушы құрылғыларын және (немесе) жылу желілерін тіркелгісі келетін заңды тұлға [32].
			
			

			
Заказчик : Юридическое или физическое лицо, уполномоченное инвестором (или само являющееся инвестором) осуществлять реализацию проекта по строительству объекта; - Юридическое лицо, имеющее намерение по присоединению своих теплопотребляющих установок и (или) тепловых сетей к тепловым сетям теплоснабжающей организации [32].
			
		
		

			

			
Таратқыш:  Таратқыш орнатылған тұрғын немесе тұрғын үй емес үй-жайда жылу энергиясы үшін төленетін жалпы үй төлеміндегі сол тұрғын немесе тұрғын үй емес үй-жайға келетін салыстырмалы үлесін анықтау мақсатында қолданылатын өлшеу құралы. Жылу энергиясының саны жылу энергиясын есептеудің ұжымдық (жалпы үй) құралындағы мәліметтерді пайдалана отырып, анықталады.
			
			

			
Распределитель : Средство измерения, используемое для определения приходящейся на жилое или нежилое помещение, в котором установлен распределитель, относительной доли в общедомовой плате за тепловую энергию, количество которой определено с использованием показаний коллективного (общедомового) прибора учета тепловой энергии.
			
		
		

			

			
Тариф: Табиғи монополия субъектiсiнiң реттелiп көрсетiлетiн қызметтерi (тауарлары, жұмыстары) құнының уәкiлеттi орган бекiткен ақшалай көрiнiсi [9].
			
			

			
Тариф : Денежное выражение стоимости регулируемых услуг (товаров, работ) субъекта естественной монополии, утвержденное уполномоченным органом [9].
			
		
		

			

			
Тарифтiк кесте : Орындалатын жұмыстардың күрделiлiк және қызметкерлердiң бiлiктiлiк белгiсi бойынша саралауды көздейтiн тарифтiк разрядтар мен тарифтiк коэффициенттердiң жиынтығы [1].
			
			

			
Тарифная сетка : Совокупность тарифных разрядов и тарифных коэффициентов, предусматривающая дифференциацию по признаку сложности выполняемых работ и квалификации работников [1].
			
		
		

			

			
Тарифтiк разряд : Жұмыстың күрделiлiк деңгейi және осы жұмысты орындау үшiн қажеттi бiлiктiлiк деңгейiнiң көрсеткiшi [1].
			
			

			
Тарифный разряд : Уровень сложности работ и показатель квалификационного уровня, необходимого для выполнения данной работы [1].
			
		
		

			

			
Тарифтер бойынша сараптамалық қорытынды (қорытынды):  Тәуелсіз сараптама  жасау ұйымы өткізген сараптаманың нәтижесі болып табылатын және реттейтін органдардың барлық шаруашылық ететін субъектілер, мемлекеттік билік органдары мен басқармалары, жергілікті өзін-өзі басқару органдары үшін экономикалық тұрғыдан негізделген тарифтерді бекіту кезінде заңдық маңызы бар құжат [99].
			
			

			
Экспертное заключение (заключение) по тарифам : Документ, являющийся результатом проведенной независимой экспертной организацией экспертизы и имеющий юридическое значение в процедуре утверждения экономически обоснованных тарифов регулирующими органами для всех хозяйствующих субъектов, органов государственной власти и управления и органов местного самоуправления [99].
			
		
		

			

			
Тарифтерді реттеу кезеңі:  Тарифке қосылатын көрсеткіштерді есепке алу үшін қабылданатын уақытша аралық (тоқсан, жартыжылдық, жыл) [99].
			
			

			
Период регулирования тарифов : Временной интервал (квартал, полугодие, год), принимаемый для расчета показателей, включаемых в тариф [99].
			
		
		

			

			
Тарифтерді сараптау (тексеру):  Тарифтердің қалыптасуына ықпал ететін факторларға, сондай-ақ реттелетін қызмет саласындағы тарифтерді экономика тұрғысынан дәлелдеу мақсатында шаруашылық ететін субъектілердің ұсынатын өндірістік-технологиялық және қаржы-экономикалық ақпаратқа тәуелсіз ведомстводан тыс қаржы және технологиялық сараптама жасау [99].
			
			

			
Экспертиза (проверка) тарифов : Независимая вневедомственная финансовая и технологическая экспертиза факторов, влияющих на формирование тарифов, а также производственно-технологической и финансово-экономической информации, представляемой хозяйствующими субъектами в целях экономического обоснования тарифов в сфере регулируемой деятельности [99].
			
		
		

			

			
Тарифтердің (бағаның) әрекет мерзімі : Реттеуші органның тарифтерді (бағаны) өзгерткеніне дейінгі мерзім.
			
			

			
Срок действия тарифов (цен) : Период времени между изменениями тарифов (цен) регулирующими органами.
			
		
		

			

			
Тәуелсіз сарапшы:  Тұрғын жайды ұстау және жөндеу жұмыстарын жүргізу бойынша қызмет көрсетуге, тұрғын жайларды жалға алу және коммуналдық қызмет тарифтеріне белгіленген экономикалық тұрғыдан негізделген бағаға, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер беретін өндірістік-техникалық және қаржы-экономикалық ақпарттарға түрлі факторларды ескере отырып, сарапшы ұйым өткізетін талдау.
			
			

			
Независимая экспертиза : Анализ экономической обоснованности цен на услуги по содержанию и ремонту жилья, за наем жилых помещений и тарифов на коммунальные услуги, который проводится экспертной организацией с учетом факторов, а также производственно-технической и финансово-экономической информации, представляемой хозяйствующими субъектами.
			
		
		

			

			
Телеавтоматика:  Қондырғылар мен басқару жүйелері жұмысын алыстан автоматты басқару.
			
			

			
Телеавтоматика : Автоматическое управление на расстоянии системами управления, устройствами и др.
			
		
		

			

			
Телебасқару:  Басқарылып отырған объектінің атқарушы органдарына ықпал ететін белгілерді қашықтықтан жіберу.
			
			

			
Телеуправление : Передача на расстояние сигналов, воздействующих на исполнительные органы управляемого объекта.
			
		
		

			

			
Теледабыл:  Бақылауға алынған объектінің жай-күйі туралы белгілерді (дабылдарды) қашықтықтан жіберу.
			
			

			
Телесигнализация : Передача на расстояние сигналов о состоянии контролируемого объекта.
			
		
		

			

			
Телемеханика:  Адамнан  техникалық құрылғыларға немесе керісінше, немесе техникалық құрылғылар арасында  жүйемен байланысты  техникалық мәліметтерді қайта өзгерту және жіберу.
			
			

			
Телемеханика : Преобразование и передача технических данных, связанных с системой, от человека к техническим установкам или наоборот, или между техническими установками.
			
		
		

			

			
Телереттеу:  Басқарылып отырған объектінің реттейтін органдарына ықпал ететін белгілерді қашықтықтан жіберу.
			
			

			
Телерегулирование : Передача на расстояние сигналов, воздействующих на регулирующие органы управляемого объекта.
			
		
		

			

			
Телімді абаттандыру:  Аумақта демалыс орындары мен ойын-сауық орындарын қалыптастыру, сыртқы жарық орнату, соқпақ жол және көлік жүретін жол салу, жасанды ландшафт (жасылдандыру) қалыптастыру, сондай-ақ келушілерді ақпаратпен қамтамасыз ету сияқты істерді қамтитын және жеделәрекеті ете алмаушы келушілерді қолайлылықпен қамтамасыз ететін іс-шаралар кешені [96].
			
			

			
Благоустройство участка : Комплекс мероприятий, обеспечивающих доступность маломобильных посетителей и включающих: создание искусственного ландшафта (озеленение), мощение дорожек для пешеходов и проезжей части, устройство наружного освещения, создание зон отдыха и развлечений на участке, а также информационное обеспечение посетителей [96].
			
		
		

			

			
Температуралық ақау (деформацияның) коэффиценті:  Температура 1 0 С-қа өзгергенде қысу (созу) барысындағы шартты ақау (деформация).
			
			

			
Коэффициент температурной деформации : Относительная деформация сжатия (растяжения) при изменении температуры на 1 °С.
			
		
		

			

			
Темперетураның минималды күрт өзгеруі мүмкіндігі:  Жылу оқшаулау бұзылған қоршаушы конструкцияның бөлігі анықталуы мүмкін болатын ішкі және сыртқы ауа температурасының айырмашылығы [48].
			
			

			
Минимально допустимый перепад температур : Разница температур внутреннего и наружного воздуха, при которой возможно выявление участков ограждающей конструкции с нарушенной теплоизоляцией [48].
			
		
		

			

			
Тендер комиссиясы : Тендердi ұйымдастырушының тұрақты немесе уақытша алқалық жұмыс органы [16].
			
			

			
Комиссия тендерная : Постоянный или временный коллегиальный рабочий орган организатора тендера [16].
			
		
		

			

			
Тендер құжатнамасы:  Сауда заттары мен нысандарының техникалық, коммерциялық, ұйымдастырушылық және басқа да сипаттары туралы, сондай-ақ сауданың шарттары мен процедурасы жөнінде шығыс ақпараттарын қамтитын құжаттар кешені.
			
			

			
Документация тендерная : Комплект документов, содержащих исходную информацию о технических, коммерческих, организационных и иных характеристиках объекта и предмета торгов, а также об условиях и процедуре торгов.
			
		
		

			

			
Теңгерімдік тиесілік шек:  Жылумен қамтамасыз ету жүйесі элементтерін оның иелері арасында меншіктілік, шаруашылықты жүргізу, шұғыл басқару немесе жалға алу ерекшелігі бойынша бөлу сызығы.
			
			

			
Граница балансовой принадлежности : Линия раздела элементов систем теплоснабжения между их владельцами по признаку собственности, хозяйственного ведения, оперативного управления или аренды.
			
		
		

			

			
Терезе блоктiң ауа өткiзгiштiгi : Терезелiк блоктiң конструкциясының сыртқы және iшкi беттерiне ауа қысымы айырымының бар жағдайда жабулы күйдегi ауаны өткiзу қасиетi [54].
			
			

			
Воздухопроницаемость оконного блока : Свойство конструкции оконного блока пропускать воздух в закрытом состоянии при наличии разности давления воздуха на его наружных и внутренних поверхностях [54].
			
		
		

			

			
Терраса:  Ғимаратқа жапсарластырып салынған қоршалған ашық алаң, ол жерде немесе төмен орналасқан қабаттың үстінде орналастырылады, әдетте шатыры болады [72]; ғимаратқа жапсарланып салынған, демалуға арналған қоршалған ашық жапсаржай, төбесі болуы мүмкін, ол жерде немесе төменгі қабаттың үстінде орналастырылады [73].
			
			

			
Терраса : Огражденная открытая площадка, пристроенная к дому, размещаемая на земле или над нижерасположенным этажом и, как правило, имеющая крышу [72]; - Огражденная открытая пристройка к зданию в виде площадки для отдыха, которая может иметь крышу, размещается на земле или над нижерасположенным этажом [73].
			
		
		

			

			
Техникалық қабат:  Инженерлік құрал-жабдықтар орналастыруға және коммуникациялар жүргізуге арналған қабат; төменгі (техникалық еденастында) және/немесе жоғарғы (техникалық шатырда) қабаттарда орналасуы мүмкін. Жекелеген жағдайларда орташа жерасты қабаттарының бірін алуы мүмкін [73, 74].
			
			

			
Этаж технический : Этаж для размещения инженерного оборудования и прокладки коммуникаций. Может быть расположен в нижней (техническое подполье), верхней (технический чердак) или в средней части здания [73, 74].
			
		
		

			

			
Техникалық қадағалау:  Нақты нысанда мердігер орындайтын құрылыс, жөндеу, жинақтау және іске қосу жұмыстарының сапасына және олардың жобалық шешімдерге сәйкестігіне бақылау жасау [32].
			
			

			
Технический надзор : Контроль качества выполняемых подрядчиком строительных, ремонтных, монтажных и пусконаладочных работ на конкретном объекте и соответствия их проектным решениям [32].
			
		
		

			

			
Техникалық құжатнама:  1) Тапсырыс беруші келісімі бойынша жобалық ұйымның жасайтын құжаттарының жиынтығы. Техникалық құжатнама құрылыс, реконструкция немесе күрделі жөндеуден өткізу барысында, сондай-ақ ғимарат пен құрылысты пайдалану үрдісінде қолданылатын графикалық, есептік және мәтін материалдары жүйесін қамтиды. Құрылыс мердігерлік шарты техникалық құжатнама мазмұны мен құрамын, сондай-ақ оның орындалу мерзімін белгілеп беруі қажет; 2) құрылыс, реконструкция, техникалық қайта жабдықтау және күрделі жөндеуден өту, сондай-ақ ғимарат пен құрылысты пайдалану үрдісі барысында қолданылатын графикалық, есептік және мәтін материалдары жүйесін қамтитын құжаттар кешені.
			
			

			
Документация техническая : 1) Комплект документов, разрабатываемый проектной организацией по договору с заказчиком. Техническая документация включает систему графических, расчетных и текстовых материалов, используемых при строительстве, реконструкции или капитальном ремонте, а также в процессе эксплуатации зданий и сооружений. Договором строительного подряда должны быть определены состав и содержание технической документации, а также сроки ее предоставления; 2) комплект документов, включающий систему графических, расчетных и текстовых материалов, используемых при строительстве, реконструкции, техническом перевооружении и капитальном ремонте, а также в процессе эксплуатации зданий и сооружений.
			
		
		

			

			
Техникалық регламент :  Өнім (қызмет) сипаттамасын немесе онымен байланысты үдерістер мен өндіру әдісін белгілейтін регламент. Сонымен қатар оның ішінде терминологияға, нышандар, орау, таңбалау мен заттаңбаға қойылатын талаптарды қамтуы немесе толықтай осы сұрақтарға арналуы мүмкін. Техникалық реламент міндетті түрде сақталуы тиіс [61]. 

			
ЕСКЕРТУ. 1. Техникалық регламентке техникалық сипаттағы талаптар, нормалар мен ережелер қамтылған Қазақстан Республикасы Үкіметінің заңнамалары мен қаулылары жатады; мемлекеттік стандарттар, атап айтқанда, ондағы белгіленетін міндетті талаптарға қатысты; атқарушы билік органдарының нормалары мен ережелері, заңнамаға сәйкес олардың құзыретіне міндетті талаптарды бекіту кіреді. 2. Техникалық регламент техникалық талаптарды не тікелей (мысалы: мемл стандарттардың міндетті талаптарын), не стандартқа сілтеме жасай отырып, не өзіне стандарт мазмұнын енгізе отырып, қамтиды.
			
			

			
Технический регламент : Регламент, который устанавливает характеристики продукции (услуги) или связанные с ней процессы и методы производства. Он может также включать требования к терминологии, символам, упаковыванию, маркированию и этикетированию, либо быть целиком посвящен этим вопросам. Соблюдение технического регламента обязательно [61]. 

			
ПРИМЕЧАНИЯ: 1. К техническим регламентам следует относить законодательные акты и постановления Правительства Республики Казахстан, содержащие требования, нормы и правила технического характера; государственные стандарты, в части устанавливаемых в них обязательных требований; нормы и правила органов исполнительной власти, в компетенцию которых в соответствии с законодательством входит установление обязательных требований. 2. Технический регламент содержит технические требования либо непосредственно (например: обязательные требования государственных стандартов), либо путем ссылки на стандарт, либо путем включения в себя содержания стандарта.
			
		
		

			

			
Технологиялардың трансфертi : Ақпараттық каналдардың басқаға бiр оның жеке немесе ұжымдық сақтаушысынан қолдануы бар технологияның қозғалысы қандай болмасын.технологиялардың трансфертi инновациялық процесстiң жүзеге асыруын маңызды құралмен, технологияның коммерциялануын аспап болып табылады
			
			

			
Трансферт технологий : Движение технологии с использованием каких-либо информационных каналов от одного ее индивидуального или коллективного носителя к другому. Трансферт технологий является важным средством осуществления инновационного процесса, инструментом коммерциализации технологий.
			
		
		

			

			
Технологиялық бөліктелу:  Бір немесе бірнеше механизімді сөндіргенде (қосқанда) қызмет көрсетуші адамның қатысынсыз белгіленген уақыт өткен соң оның басқа механизмдерді еркіне қоймай сөндіретін (қосатын) жеке мехенизмдермен немесе қорғаныс қондырғыларының арасындағы байланыс.
			
			

			
Блокировки технологические : Связь между отдельными механизмами или устройствами защиты, которая при отключении (включении) одного или нескольких механизмов принудительно отключает (включает) в определенной последовательности и через заданные промежутки времени другие механизмы без вмешательства обслуживающего персонала.
			
		
		

			

			
Технологиялық құбырлар : Технологиялық үдерісті жүргізуге немесе жабдықты пайдалануға қажетті түрлі заттарды тасымалдауға арналған құбырлар [42]; - өнеркәсіптік кәсіпорын немесе осындай кәсіпорындар тобы шегінде шикізатты, жартылай фабрикатты, дайын өнімді, технологиялық процесті жүргізуді және жабдықты (буды, суды, ауаны, газды, хладагентті, мазутты, жақпаны, эмульсияны және т.с.с.) пайдалануды қамтамасыз ететін қосалқы материалдарды, агрессивті ағындар кезіндегі өндіріс қалдықтарын тасымалдауға арналған құбырлар, сондай-ақ айналмалы сумен жабдықтау құбырлары [94].
			
			

			
Технологические трубопроводы : Трубопроводы, предназначенные для транспортирования различных веществ, необходимых для ведения технологического процесса или эксплуатации оборудования [42]; - Трубопроводы, предназначенные для транспортировки в пределах промышленного предприятия или группы этих предприятий сырья, полуфабрикатов, готового продукта, вспомогательных материалов, обеспечивающих ведение технологического процесса и эксплуатацию оборудования (пар, вода, воздух, газы, хладагенты, мазут, смазки, эмульсии и т.п.), отходов производства при агрессивных стоках, а также трубопроводы оборотного водоснабжения [94].
			
		
		

			

			
Технологиялық құжаттаудың бірыңғай жүйесі (ТҚБЖ):  Бұйымды жасау және жөндеу (жинау және технологиялық қалдықтарды тапсыру да жатады) барысында қолданылатын технологиялық құжаттарды рет-ретімен жасау, рәсімдеу және ұстай білу, жинақтау бойынша өзара байланысты ережелер мен тәртіптерді бекітуші мемлекеттік стандарттар мен кеңестер кешені [58].
			
			

			
Единая система технологической документации (ЕСТД) : Комплекс государственных стандартов и рекомендаций, устанавливающих взаимосвязанные правила и положения по порядку разработки, комплектации, оформления и обращения технологической документации, применяемой при изготовлении и ремонте изделий (включая сбор и сдачу технологических отходов) [58].
			
		
		

			

			
Технологиялық тапсырыс беру:  Технологиялық үрдісті, өндіріс айналымын (циклін) қауіпсіз аяқтау үшін және одан кейін сәйкес жылупайдаланушы жабдық өздігінен сөнуі үшін тұтынушыға қажетті жылу энергиясының және (немесе) жылу тасығыштың және уақыт мөлшерінің ең аз шығымы.
			
			

			
Бронь технологическая : Наименьший расход тепловой энергии и (или) теплоносителей и продолжительность времени, необходимые потребителю для безопасного завершения технологического процесса, цикла производства, после чего может быть произведено отключение соответствующего теплоиспользующего оборудования.
			
		
		

			

			
ТКШ (тұрғын-коммуналды шаруашылық) бойынша несиелік қарыз:  Айыппұл санкциясын қоса есептегенде, орындалған жұмыс, көрсетілген қызмет, жеткізілетін тауарлық-материалдық құндылықтар үшін мердігер мен жеткізуші-өнеркәсіпке қарыздар қарыз.
			
			

			
Кредиторская задолженность по ЖКХ : Задолженность предприятиям-поставщикам и подрядчикам за поставляемые товарно-материальные ценности и выполненные работы, услуги, включая штрафные санкции.
			
		
		

			

			
ТКШ саласындағы баға негіздері:  Тұрғын үйді күтіп-ұстау, жөндеу, тұрғын үй-жайды жалға беру бағасын және коммуналдық қызмет тарифтерін қалыптастырудың негізгі қағидалары мен әдістері, сонымен қатар өзіне сол бағалар мен тарифтердің құрылымына берілетін нұсқауды, қайта қарастыру негіздерін, оларды реттеу кезеңін белгілеуді, қарастыру тәртібін, сол бағалар мен тарифтерді, соның ішінде тұрғын үйге және коммуналдық қызметтерге төлеу стандарттарына сәйкес бекітілетіндерді, келісу және бекітуді қамтитын реттеу және қолдану ережелері.
			
			

			
Основы ценообразования в сфере ЖКХ : Основные принципы и методы формирования цен на содержание, ремонт жилья, наем жилых помещений и тарифов на коммунальные услуги, а также правила их регулирования и применения, включающие в себя указание на структуру этих цен и тарифов, основания для их пересмотра, установление периода их регулирования, порядок рассмотрения, согласования и утверждения этих цен и тарифов, в том числе устанавливаемых в соответствии со стандартами оплаты жилья и коммунальных услуг.
			
		
		

			

			
ТКШ ұйымдарының тарифтері өзеруінің шекті индекстері:  Қазақстан Республикасы субъектілерінде және (немесе) муниципалдық құрылымдар бойынша ағымдағы қаржы жылдың соңында қолданылып жүрген коммуналдық кешен ұйымдарының тауарлары мен қызметтері тарифтеріне қосылған үстеме ескеріле отырып, коммуналдық кешен ұйымдарының тауарлары мен қызметтеріне бекітілген тарифтеріне орта есеппен максималды және минималды түрде мүмкін болатын өзгерістердің пайызда көрсетілетін индекстері [40].
			
			

			
Предельные рабочие значения климатических факторов внешней среды при эксплуатации : Значения климатических факторов, в пределах которых изделия могут (чрезвычайно редко и в течение не более 6 ч, а для нижнего значения температуры - 12 ч) оказаться при эксплуатации и должны при этом: а) сохранять работоспособность, но могут не сохранять требуемой точности и номинальных параметров (при этом в стандарте или технических условиях на изделия должны указываться допустимые отклонения по точности и номинальным параметрам, если эти отклонения имеют место); б) после прекращения действия этих предельных рабочих значений восстанавливать требуемую точность и номинальные параметры [40].
			
		
		

			

			
ТКШ ұйымының мониторинг бағдарламасы:  Қатты тұрмыстық қалдықтарды жою (көму) үшін пайдаланылатын коммуналды кешен ұйымының өндірістік бағдарлама мен инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы ақпараттарды, сондай-ақ коммуналды инфрақұрылымдар мен нысандар жүйесінің жағдайы мен дамуы жөнінде ақпараттарды кезеңмен жинау және талдау.
			
			

			
Мониторинг программ организации ЖКХ : Периодический сбор и анализ информации о выполнении производственной программы и инвестиционной программы организации жилищно-коммунального комплекса, а также информации о состоянии и развитие систем жилищно-коммунальной инфраструктуры и объектов, используемых для утилизации (захоронения) твердых бытовых отходов.
			
		
		

			

			
ТКШ ұйымының тауарлары мен қызметтерін тұтынушы : Жеке, отбасылық, үй шаруашылығы және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланыспайтын өзге де қажеттіліктері үшін коммуналдық қызметтерді пайдаланатын азамат [27].
			
			

			
Потребитель товаров и услуг организации ЖКХ : Гражданин или юридическое лицо, использующий коммунальные услуги для личных и иных нужд [27].
			
		
		

			

			
Тұрақты жұмыс орны:  Жұмыскер жұмыс уақытының ең көп бөлігін (50% астам немесе үзіліссіз 2 сағаттан астам) өткізетін орын [69]. Егер жұмыс мұнымен қоса, жұмыс аймағының түрлі пункттерінде жүзеге асырылатын болса, онда барлық жұмыс аймағы тұрақты жұмыс орны болып есептеледі [34].
			
			

			
Постоянное рабочее место : Место, где люди работают более 2 ч непрерывно или более 50 % рабочего времени [69]; - Место, на котором работающий находится большую часть своего рабочего времени (более 50 % или более 2 ч непрерывно). Если при этом работа осуществляется в различных пунктах рабочей зоны, постоянным рабочим местом считается вся рабочая зона [34].
			
		
		

			

			
Тұрғын аудан: Дегеніміз  шекарасында қызмет көрсету аймағы 1500 метрден аспайтын мекемелер мен өнеркәсіптер орналасқан, сондай-ақ шекарасы, әдетте, тез алына қоймайтын табиғи және жасанды шептері, магистральды көшелері мен жалпы қалалық маңыздылықтағы жолдары бар нысанның бір бөлігі қалалық маңыздылықтағы, әдетте, 80-нен 250 га-ға дейінгі көлемдегі қоныстық территорияның құрылымдық элементі [72].
			
			

			
Жилой район : Структурный элемент селитебной территории площадью, как правило, от 80 до 250 га, в пределах которого размещаются учреждения и предприятия с радиусом обслуживания не более 1500 м, а также часть объектов городского значения: границами, как правило, являются труднопреодолимые естественные и искусственные рубежи, магистральные улицы и дороги общегородского значения [72].
			
		
		

			

			
Тұрғын блок:  Бір пәтерді және қажет болған жағдайда басқа да бөлмелерді қамтитын бөліктелген тұрғын үйдің автономды бөлігі [81].
			
			

			
Блок жилой : Автономная часть блокированного жилого дома, включающая одну квартиру и, при необходимости, другие помещения [81].
			
		
		

			

			
Тұрғын бөлме : Көлемі мемлекеттік есепке алу ережесіне сәйкес пәтердің тұрғын көлемі құрамына пәтердің конструктивті жекеленген ажырамас қызметтік бөлшегі. Пәтердің тұрғын бөлмесі немесе тұрғын бөлмелерінің көлемі негізгі (басты) тағайындалу көлемі болып табылады. «Тұрғын бөлме» терминіне жатын бөлме, қонақ бөлме, кабинеттер, демалыс бөлмелері, ас бөлме және басқа да осы сыңайлы орындар жатады. Бұл терминге сеңке, хол, жоғары көтерілу сатылары, кір жуатын орын және жуынатын бөлмелер жатпайды.
			
			

			
Жилая комната : Конструктивно обособленная неделимая функциональная часть квартиры, площадь которой в соответствии о правилами государственного учета учитывается в составе жилой площади квартиры. Площадь жилой комнаты или жилых комнат квартиры является площадью основного (главного) назначения. К термину «жилая комната» относятся спальни, гостиные, кабинеты, комнаты отдыха, столовые и иные аналогичные места. К этому термину не относятся чуланы, холлы, лестницы, помещения для стирки и ванные комнаты.
			
		
		

			

			
Тұрғын ғимарат секциясы:  Басқа бөліктерден бітеу қабырғамен бөлінген, пәтерлерінің сыртқы есігі бір немесе бір баспалдақтық торға тікелей шығатын ғимарат немесе тұрғын үйдің бөлігі. Баспалдақтық торға жалғасатын және тұтқылдарында жарық орнатылмаған дәліздердің ұзындығы 12 метрден аспауы тиіс. Секция қабатындағы пәтерлердің жалпы ауданы 500 шаршы метрден аспауы тиіс [73].
			
			

			
Секция жилого здания : Часть здания, квартиры которой имеют выход на одну лестничную клетку непосредственно или через коридор, и отделенная от других частей здания глухой стеной. Длина коридоров, не имеющих освещения в торцах и примыкающих к лестничной клетке, не должна превышать 12 м. Общая площадь квартир на этаже секции не должна превышать 500 м2 [73].
			
		
		

			

			
Тұрғын ғимараттарды жалпы жоспарлы тексеру:  Тексеріліс барысында жалпы ғимарат, соның ішінде құрылғылар, инженерлік жабдықтар және сыртқы абаттандыру тексеріледі.
			
			

			
Общие плановые осмотры жилых зданий : Осмотры, в ходе которых проводится осмотр здания в целом, включая конструкции, инженерное оборудование и внешнее благоустройство.
			
		
		

			

			
Тұрғын ғимараттардың (пәтерлердің) инженерлік жабдықталуы:  Тұрғындардың тұрмысына қолайлы жағдайды, соның ішінде суық және ыстық сумен қамтамасыз ету жүйесі, су бұру, жылу, желдету (желдеткіш), газ және электрмен қамтамасыз ету, сондай-ақ қоқысты жою және өрт сөндіру, лифт, телефондандыру, радиоландыру және басқа да ішкі қолайлылық түрлерімен қамтамасыз етуші техникалық құрылғылар кешені.
			
			

			
Инженерное оборудование жилых зданий (квартир) : Комплекс технических устройств, обеспечивающих благоприятные (комфортные) условия быта проживающих, включающий системы холодного и горячего водоснабжения, водоотведения, отопления, вентиляции, газоснабжения и электроснабжения, а также средства мусороудаления и пожаротушения, лифты, телефонизацию, радиофикацию и другие виды внутреннего благоустройства.
			
		
		

			

			
Тұрғын ғимаратты  жалдаушы (жалға алушы)        : Тұрғын жайды жалдау шартындағы тұрғын жайды немесе оның бір бөлігін тұрақты немесе уақытша иеленуге және пайдалануға алушы тарап        [11];        ғимарат  уақытша иемденуге және пайдалануға немесе уақытша пайдалануға берілген тұлға [11].
			
			

			
Арендатор жилого помещения  (наниматель ): Сторона в договоре найма жилища, получающая в постоянное или временное владение и пользование жилище или его часть [11]; Лицо, которому жилое помещение или его часть предоставлено во временное владение и пользование или во временное пользование.
			
		
		

			

			
Тұрғын емес үй-жай        : Тұрғын үйдің (тұрғын ғимараттың) ортақ мүлік болып табылатын бөліктерін қоспағанда, тұрақты тұрудан өзге мақсаттарға пайдаланылатын жеке үй-жай (дүкен, кафе, шеберхана, кеңсе және сол сияқтылар)       [11].
			
			

			
Нежилое помещение : Отдельное помещение, используемое для иных, чем постоянное проживание, целей (магазин, кафе, мастерская, контора и тому подобное), за исключением частей жилого дома (жилого здания), являющихся общим имуществом [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын жайды жалдау (жалға алу) шарты        : Оған сәйкес жалдауға беруші (жалға беруші) жалдаушыға (жалға алушыға) тұрғын жайды не оның бір бөлігін тұрақты немесе уақытша иелену және пайдалану құқығын беретін шарт [11].       
			
			

			
Договор найма (аренды) жилища : Договор, в соответствии с которым наймодателем (арендодателем) предоставляется постоянное или временное право владения и пользования жилищем либо частью его нанимателю (арендатору) [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын жайды жекешелендіру        : Азаматтардың мемлекеттік тұрғын үй қоры үйлеріндегі өздері тұратын үй-жайларды меншігіне сатып алуы, ол Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады       [11].
			
			

			
Приватизация жилища : Приобретение гражданами в собственность занимаемых ими жилых помещений в домах государственного жилищного фонда, осуществляемое в соответствии с законодательством Республики Казахстан [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын жерлер (аумақтар):  Үй жанында жер телімі бар жеке тұрғын үйлер, аз және орташа қабатты тұрғын үйлер, көппәтерлі көпқабатты тұрғын үйлер салуға арналған жерлер. Тұрғын жерлерде (аумақтарда) іс-әрекеті қоршаған ортаға залалын (шу, вибрация, магниттік өріс, радиациялық ықпал, жерді, ауаны, суды ластандыру және басқа да зиянды ықпалын) тигізбейтін және санитарлық-қорғауыштық орын жасау қажет болмайтын, тұрғындарға әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсететін жеке тұрған, кіріктіріле салынған немесе жапсыра салынған нысандар, ғибадаттық ғимараттар, автотұрақ, өндірістік, коммуналдық және қойма нысандарын орналастыруға болады. Тұрғын жерлерге, сондай-ақ шекарасында (шебінде) саяжай кооперативтері және бау-бақшалар орналасқан территориялар да жатады [16].
			
			

			
Зоны жилые : Зоны, предназначенные для застройки многоквартирными многоэтажными жилыми домами, жилыми домами малой и средней этажности, индивидуальными жилыми домами с приусадебными земельными участками. В жилых зонах допускается размещение отдельно стоящих, встроенных или пристроенных объектов социального и культурно-бытового обслуживания населения, культовых зданий, стоянок автомобильного транспорта, промышленных, коммунальных и складских объектов, для которых не требуется установление санитарно-защитных зон и деятельность которых не оказывает вредное воздействие на окружающую среду (шум, вибрация, магнитные поля, радиационное воздействие, загрязнение почв, воздуха, воды и иные вредные воздействия). К жилым зонам также относятся территории садоводческих и дачных кооперативов, расположенные в пределах границ (черты) поселений [16].
			
		
		

			

			
Тұрғын құқық, тұрғын заңнамасы:  Тұрғын қорды пайдалану бойынша қатынасты реттейтін  құқықтық нормалар жиынтығы. Тұрғын құқығының негізін азаматтық құқық, сондай-ақ әкімшілік-құқықтық нормалар және отбасы құқығы нормалары құрайды [11].
			
			

			
Жилищное право, жилищное законодательство : Совокупность правовых норм, регулирующих отношения по использованию жилищного фонда. Основу жилищного права составляют нормы гражданского права, а также административно-правовые нормы и нормы семейного права [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын пәтер:  Әкімшілік тарапынан азаматтардың үнемі тұруына жарамды деп танылған және соған арналған, даладан кіретін жеке немесе жалпы пайдаланатын алаңында есігі бар, ең кем дегенде екі қызметтік көлемі (бөлмесі) бар және айналасында қызметтік бөлшегі (көлемі, алаңы) бар басқа пәтерлері (жалпы қолданатын орын) жоқ, тұрғын орны бар тұрғын құрылыстың немесе тұрғын емес құрылыстың констуктивті жекеленген күрделі функционалды бөлшегі.
			
			

			
Жилая квартира : Конструктивно обособленная сложная функциональная часть жилого строения или нежилого строения с жилыми помещениями, предназначенная и уполномоченным органом признанная пригодной для постоянного проживания граждан, имеющая обособленный вход с улицы или с площадки общего пользования, имеющая хотя бы два функциональных объема (комнаты) и не имеющая в своих пределах функциональных частей (площадей, объемов) других квартир (мест общего пользования).
			
		
		

			

			
Тұрғын сала дегеніміз:  тұрғын қор басқармасы, әлеуметтік және инженерлік инфақұрылым элементтері мен ғимараттары, тұрғын құрылыс және реконстукцияларды қоса есептегендегі халық шаруашылығы саласы.
			
			

			
Жилищная сфера : Область народного хозяйства, включающая строительство и реконструкцию жилища, сооружений и элементов инженерной и социальной инфраструктуры, управление жилищным фондом, его содержание и ремонт.
			
		
		

			

			
Тұрғын саладағы жылжымайтын мүлік:  Жер телімдері және онымен тығыз байланысты тұрғын және тұрғын емес орындары бар тұрғын үйлер, көпжылдық кезеңмен өсетін жасыл желектер, тұрғын саланың инженерлік инфрақұрылым элементтері мен ғимараттар енетін иеленуге, пайдалануға және жұмсауға берілген бекітілген құқығы бар жылжымайтын мүліктер.
			
			

			
Недвижимость в жилищной сфере : Недвижимое имущество с установленными правами владения, пользования и распоряжения, включающее: земельные участки и прочно связанные с ними жилые дома с жилыми и нежилыми помещениями, зеленые насаждения с многолетним циклом развития, сооружения и элементы инженерной инфраструктуры жилищной сферы.
			
		
		

			

			
Тұрғын үй  - коммуналдық шарт түрі:  Ортақ технологиялық қасиеттермен сипатталатын бірыңғай тұрғын үй-коммуналдық шарттардың жиынтығы.
			
			

			
Вид жилищно-коммунальных услуг : Совокупность однородных жилищно-коммунальных услуг, характеризующихся общими технологическими признаками.
			
		
		

			

			
Тұрғын үй (тұрғын ғимарат) : Негiзiнен тұрғын үй-жайлардан, сондай-ақ тұрғын емес үй-жайлардан және ортақ мүлiк болып табылатын өзге де бөлiктерден тұратын құрылыс [11].
			
			

			
Жилой дом (жилое здание) : Строение, состоящее в основном из жилых помещений, а также нежилых помещений и иных частей, являющихся общим имуществом [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын үй ауданының әлеуметтік нормасы:  Бір адамға тиесілі тұрғын үй ауданының өлшемі, оның шеңберінде тұрғын үй және коммуналдық қызметтер төлемақылары бойынша өтемақы (демеу қаржы) беріледі; 2. тұрғын жай берудің минималды өлшемі, оны мемлекеттік билік органдары азаматтың тұрғын үймен қамтамасыз етілу деңгейіне, отбасы құрамына, әлеуметтік тұрғыдан пайдаланылатын тұрғын үй қоры үйлеріндегі қолданылатын типтік тұрғын үйге және өзге де факторларға байланысты белгілейді [11].
			
			

			
Социальная норма площади жилья : 1. Размер площади жилья, приходящейся на одного человека, в пределах которой осуществляется предоставление компенсаций (субсидий) по оплате жилья и коммунальных услуг; 2. минимальный размер предоставления жилых помещений, который устанавливается органами государственной власти в зависимости от достигнутого уровня жилищной обеспеченности, состава семьи, применяемых типов жилых помещений в домах жилищного фонда социального использования и других факторов [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын үй коммуналдық нысандары:  Қалалар мен елді мекендер аумағын сыртқы абаттандыру нысандары (егілген гүлдер мен ағаштар, қала жолдары мен оларды абаттандыру элементтері, жаяу жүрушілер мен велосипедке арналған жолдар, аумақты инженерлік қорғау объектілері, көше жарығы, санитарлық тазалау объектілері және т.б.), сонымен қатар абаттандырылған алаңдар, тұрақтар, телімдер, үй маңындағы аумақта орналастырылған әртүрлі материалдардан жасалған құрылғылар мен конструкциялар [11].
			
			

			
Объекты жилищно-коммунального назначения : Объекты внешнего благоустройства территории городов и населенных пунктов (зеленые насаждения, городские дороги и элементы их благоустройства, пешеходные и велосипедные дорожки, объекты инженерной защиты территории, уличное освещение, объекты санитарной уборки и т.д.), а также обустроенные площадки, стоянки, участки, устройства и конструкции из различных видов материалов, размещенные на придомовой территории [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын үй коммуналдық шаруашылық объектілері:  Тұрғын үй қоры, қонақ үйлер (туристіктерден басқа), үйлер және басқа жерден келгендерге арналған жатақхана, сыртқы абаттандыру объектілері, жасанды имараттар, бассейндер, жағажай имараттары мен жабдықтары, сонымен қатар тұрғындарды газ, жылу, электрмен жабдықтау объектілері, телімдер, цехтар, базалар, шеберханалар, гараждар, әлеуметтік-мәдени салалардың, дене шынықтыру мен спорттық тұрғын үй коммуналдық шаруашылық объектілеріне техникалық қызмет көрсетуге арналған арнайы машиналар мен механизмдер, қойма жайлар.
			
			

			
Объекты жилищно-коммунального хозяйства : Жилищный фонд, гостиницы (за исключением туристических), дома и общежития для приезжих, объекты внешнего благоустройства, искусственные сооружения, бассейны, сооружения и оборудование пляжей, а также объекты газо-, тепло- и электроснабжения населения, участки, цехи, базы, мастерские, гаражи, специальные машины и механизмы, складские помещения, предназначенные для технического обслуживания и ремонта объектов жилищно-коммунального хозяйства социально-культурной сферы, физкультуры и спорта.
			
		
		

			

			
Тұрғын үй кооперативі (тұрғын үй-құрылыс кооперативі)        : Азаматтардың тұрғын үйді сатып алу (салу) және пайдалану мақсатындағы коммерциялық емес бірлестігі, онда тұрғын үйге меншік құқығы кооперативке тиесілі болады, ал кооперативке мүше азаматтар өздеріне бекітіліп берілген үй-жайларды иелену және пайдалану құқығына, жекелеген жағдайларда - белгіленген тәртіппен билік ету құқығына ие болады және тұрғын үйді күтіп-ұстауға жұмсалатын шығыстарға қатысады [11].       
			
			

			
Жилищный (жилищно-строительный) кооператив : Некоммерческое объединение граждан с целью приобретения (строительства) и эксплуатации жилого дома, в котором право собственности на жилой дом принадлежит кооперативу, а граждане - члены кооператива обладают правом владения и пользования закрепленными за ними помещениями, в отдельных случаях - правом распоряжения в установленном порядке и участвуют в расходах на содержание жилого дома [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын үй қоры        : Қазақстан Республикасы аумағындағы барлық меншік нысанындағы тұрғын жайлар        [11].
			
			

			
Жилищный фонд : Находящиеся на территории Республики Казахстан жилища всех форм собственности [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын үй қоры және үй маңындағы аумақты санитарлық тазалау бойынша қызмет көрсету:  Орындаушының тұрғын үй қоры және үй маңындағы аумақты санитарлық-гигиеналық тиісті күйде ұстап тұру және қалпына келтіру жөніндегі қызметтері [11].
			
			

			
Услуги по санитарной очистке жилищного фонда и придомовых территорий : Услуги исполнителя по поддержанию и восстановлению надлежащего санитарно-гигиенического состояния жилищного фонда и придомовых территорий [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын үйді қалпына келтіру:  Тұрғын үйдің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерін (пәтерлер саны мен ауданын, құрылыс көлемі мен үйдің жалпы ауданын) немесе оның атқаратын міндетін өзгертумен байланысты және тұру жағдайларын жақсарту мен тұрғын үйдің пайдалану көрсеткіштерін қазіргі талаптардың деңгейіне келтіру мақсатымен жүзеге асырылатын құрылыс жұмыстары мен ұйымдастыру-техникалық шараларының кешені. Тұрғын үйді қалпына келтіру ісіне төмендегілер кіруі мүмкін: бөлмелердің жоспарлануын өзгерту, үстінен салу, ішіне қосып салу, жапсыра салу, ал негіз болған жағдайда - ғимаратты жарым-жартылай бұзу; инженерлік жабдықтың деңгейін көтеру, оның ішіне сыртқы желілер енеді (магистральдықтан басқа); тозған және ескірген құрылғылар мен инженерлік жабдықтарды тұрғын үйдің пайдалану көрсеткіштерін жақсартатын сенімді әрі тиімді болып табылатын, заманауи құрылғы мен жабдықтарға ауыстыру; ғимараттың сәулеттік келбетін жақсарту, сонымен қатар жақын орналасқан аумақты абаттандыру.
			
			

			
Реконструкция жилого дома : Комплекс строительных работ и организационно-технических мероприятий, связанных с изменением основных технико-экономических показателей жилого дома (количества и площади квартир, строительного объема и общей площади дома) или его назначения и осуществляемых в целях улучшения условий проживания и приведения эксплуатационных показателей жилого дома к уровню современных требований. Реконструкция жилого дома может включать: изменение планировки помещений, возведение надстроек, встроек, пристроек, а при наличии обоснований - частичную разборку здания; повышение уровня инженерного оборудования, включая наружные сети (кроме магистральных); замену изношенных и морально устаревших конструкций и инженерного оборудования на современные, более надежные и эффективные, улучшающие эксплуатационные показатели жилого дома; улучшение архитектурной выразительности здания, а также благоустройство прилегающей территории.
			
		
		

			

			
Тұрғын үйді ішінара тексеру:  Ғимарат немесе үй-жайдың жекелеген элементтерін тексеруді көздейтін тексеру.
			
			

			
Частичные плановые осмотры жилых зданий : Осмотры, которые предусматривают осмотр отдельных элементов здания или помещений.
			
		
		

			

			
Тұрғын үйдің (тұрғын ғимараттың) жалпы ауданы : Пәтердің тұрғын және қосалқы үй-жайлар аудандарының, сонымен қатар пәтерлік және қонақ үйлік типтегі үйлерде, тұрақты үлгідегі жатақханаларда және адамдардың тұруына арналған басқа да үймереттердегі (қарттар мен мүгедектерге арналған үйлер, балалар үйі мен мектеп-интернаттардың ұйықтайтын корпустары) нормативтік-техникалық актілерге сәйкес төмендететін коэффициенттер қолданылып есептелетін лоджиялар, балкондар, веранда, террассалар мен суық қойма ауданының сомасы ретінде анықталады. Қосалқы жайларға: ас үйлер, кіре берістегі және пәтер ішіндегі дәліздер, жуынатын бөлме, душ қабылдайтын бөлме, дәретхана, шағын қоймалар мен шаруаға қажетті кіріктіріліп салынған шкафтар жатады. Жатақханаларда қосалқы жайларға мәдени-тұрмыстық қажеттілікке және медициналық қызмет көрсетуге арналған үй-жайлар да жатады.
			
			

			
Площадь жилых домов общая : Определяется как сумма площадей жилых и подсобных помещений квартир, а также площадей лоджий, балконов, веранд, террас и холодных кладовых, подсчитываемых с соответствующими понижающими коэффициентами в домах квартирного и гостиничного типа, общежитиях постоянного типа и других строениях, предназначенных для проживания людей (домах для престарелых и инвалидов, спальных корпусах детских домов и школ-интернатов). К подсобным помещениям относятся кухни, передние, внутриквартирные коридоры, ванные и душевые, туалеты, кладовые или хозяйственные встроенные шкафы. В общежитиях к подсобным помещениям также относятся помещения культурно-бытового назначения и медицинского обслуживания.
			
		
		

			

			
Тұрғын үй-жай (пәтер) : Тұрақты тұруға арналған және соған пайдаланылатын, тұрғын жайдың тұрғын алаңын да, тұрғын емес алаңын да қамтитын жеке үй-жай [11].
			
			

			
Жилое помещение (квартира) : Отдельное помещение, предназначенное и используемое для постоянного проживания, включающее как жилую площадь, так и нежилую площадь жилища [11].
			
		
		

			

			
Тұрғын үй-коммуналды кешен:  Жабдықтар мен инженерлік желілер, құрылыстар, ғимараттардың, сондай-ақ оларды дұрыс ұстау, сақтау және жөндеуден өткізу үшін жасалатын өндірістік, құрылыстық-жөндеу өнеркәсібінің және эксплутациялық қызмет көрсетудің күрделі техникалық кешені.
			
			

			
Жилищно-коммунальный комплекс : Сложный технический комплекс зданий, сооружений, инженерных сетей и оборудования, а также промышленного, ремонтно-строительного производства и эксплуатационного обслуживания, созданного для их содержания, ремонта и сохранности.
			
		
		

			

			
Тұрғын үй-коммуналды шаруашылығы (ТКШ):  Әр басқа қолданысқа арналған ғимараттардың инженерлік инфрақұрылымы қызмет етуін және тұрғын үй-коммуналды қызмет көрсетудің кең спектрін ұсыну жолымен азаматтардың онда тұруына не келуіне жайлылық пен қолайлылық жағдай туғызуды қамтамасыз ететін көпсалалы кешен.
			
			

			
Жилищно-коммунальное хозяйство (ЖКХ) : Многоотраслевой комплекс, обеспечивающий функционирование инженерной инфраструктуры зданий различного назначения и создающий удобства и комфортность проживания или нахождения в них граждан путем предоставления им широкого спектра жилищно-коммунальных услуг.
			
		
		

			

			
Тұрғындарға қызмет көрсету:  Тұрғындарды қажетті қызметтермен қамтамасыз ету; азқабатты тұрғын құрылыс территориясында, әдетте, тұрғындарға бірінші кезекте қажетті болатын күнбелікті қызмет көрсету, кей жағдайда апта сайынғы және неғұрлым сирек сұраныстағы кезеңдік қызмет көрсету де ұйымдастырылады [97].
			
			

			
Обслуживание населения : Обеспечение жителей необходимыми услугами; на территориях малоэтажной жилой застройки организуется, как правило, повседневное обслуживание, предоставляющее жителям услуги первой необходимости, и в отдельных случаях - периодическое обслуживание, предоставляющее услуги еженедельного и более редкого спроса [97].
			
		
		

			

			
Тұтынушылардың жиынтығын төмендететін немесе керісінше бағыт:  Тұтынушылардың жылу желісі және барлық жылу пункттері шебіне құятын немесе керісінше құбыр жолдарының бір шартты құбыр жолына функционалды бірігуі.
			
			

			
Линия подающая или обратная совокупности потребителей : Функциональное объединение подающих или обратных трубопроводов на границе тепловой сети и всех тепловых пунктов потребителей в один условный трубопровод.
			
		
		

			

			
Түтiндiк клапан : Өрт кезінде ашылатын отқа төзiмдiлiк шегі реттелінетін клапан [69].
			
			

			
Дымовой клапан : Клапан с нормируемым пределом огнестойкости, открывающийся при пожаре [69].
			
		
		

			

			
Түтін қабылдау қондырғысы : Түтін қабылдайтын клапандары бар ауа өткізгіш [69].
			
			

			
Дымоприемное устройство : Отверстие в воздуховоде (канале, шахте) с установленными на нем или на воздуховоде дымовым клапаном, открывающимся при пожаре [69].
			
		
		

			

			
Түтінді аймақ:  Жанып жатқан жерден адамдарды эвакуациялауды қамтамасыз етеуші, өрттің бастапқы кезінде-ақ түтінді қоспа шығынымен жойылатын жалпы аумағы 1600 кв.м. - ден аспайтын ғимарат бөлшегі [69].
			
			

			
Дымовая зона : Часть помещения общей площадью не более 1600 м2 , из которой в начальной стадии пожара удаляется дымовая смесь расходом, обеспечивающим эвакуацию людей из горящего помещения [69].
			
		
		

			

			
Түтіндік өрт дабылдаушы:  Жанатын аэрозолдық өнімдерді сезетін автоматты өрт дабылы [57].
			
			

			
Дымовой пожарный извещатель : Автоматический пожарный извещатель, реагирующий на аэрозольные продукты горения [57].
			
		
		

			

			
Түтінжолы:  Жылыту  пештері, плита, су ысытатын колоналардың және т.б. түтіндік газды шығару үшін жасалған каналы, түтін каналы.
			
			

			
Дымоход : Дымовой канал, канал для отвода дымовых газов отопительных печей, плит, водогрейных колонок и т.п.
			
		
		

			

			
Тіркелу (қосылу) шарты:  Жалпы ұсынылатын шарттан тыс басқаша тіркелу (қосылу) жолымен емес, формуляр немесе басқа да стандарттық формалар арқылы шарттары бір жақпен нақтылатын және екінші жақпен қабылдауға келетін шарт [5].
			
			

			
Договор присоединения : Договор, условия которого определены одной из сторон в формулярах или иных стандартных формах и могли быть приняты другой стороной не иначе как путем присоединения к предложенному договору в целом [5].
			
		
		

			

			
Уақытша келісілген лақтырынды : Бекітілген лақтырынды шегіне кезеңмен жету мақсатымен жұмыс істеп тұрған лақтыру стационарлық көзі үшін сәйкес аумақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайы мен атмосфералық ауа сапасын ескере отырып, атмосфералық ауаға зиянды (ластандырғыш) заттарды лақтырудың уақытша лимиті [4].
			
			

			
Временно согласованный выброс : Временный лимит выброса вредного (загрязняющего) вещества в атмосферный воздух, который устанавливается для действующих стационарных источников выбросов с учетом качества атмосферного воздуха и социально-экономических условий развития соответствующей территории в целях поэтапного достижения установленного предельно допустимого выброса [4].
			
		
		

			

			
Уыттық : Отынның және оның жану өнімдерінің адам мен қоршаған ортаға әсер ету ерекшеліктері мен нәтижелерін сипаттайтын эксплуатациялық қасиет [52].
			
			

			
Токсичность : Эксплуатационное свойство, характеризующее особенности и результаты воздействия топлива и продуктов его сгорания на человека и окружающую среду [52].
			
		
		

			

			
Ұжымдық шарт : Ұйымдағы әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттейтін, қызметкерлер ұжымы мен жұмыс берушінің арасындағы жазбаша келісім нысанындағы құқықтық акт;
			
			

			
Коллективный договор : Правовой акт в форме письменного соглашения между коллективом работников и работодателем, регулирующий социально-трудовые отношения в организации [1].
			
		
		

			

			
Ұзақөмірлік:  Пайдалану мерзімі (қызмет ету мерзімі) көрсеткендей және лабораториялық сынақ нәтижесі нақтылағандай бекітілген мерзім ішінде пайдаланушылық (эксплутациялық) сапасын сақтау қасиетін анықтайтын бұйым сипаты (параметрі); - техникалық қызмет көрсету жүйесі және жөндеу жұмысында жылу желісі мен жабдықтың ең соңғы кезең келгенге дейін жұмыс істеу қасиетін сақтау ерекшелігі [53].
			
			

			
Долговечность : Характеристика (параметр) изделий, определяющая их способность сохранять эксплуатационные качества в течение заданного срока, подтвержденная результатами лабораторных испытаний и выражаемая в условных годах эксплуатации (срока службы); - Свойство оборудования и тепловых сетей сохранять работоспособность до наступления предельного состояния при установленной системе технического обслуживания и ремонта [53].
			
		
		

			

			
Ұйым:  Меншіктік қатынасына қарамай, мекеме немесе кез келген заңды тұлға.
			
			

			
Организация : Предприятие, учреждение либо другое юридическое лицо независимо от форм собственности и подчиненности.
			
		
		

			

			
Ұйым мүлгі:  Бұл материалдық емес активтер, қаржылық салым, өндірістік қорлар, дайын өнім, тауарлар, басқа да қорлар, ақшалай қаражат және тағы басқа қаржылық активтер сияқты негізгі құралдар. 
			
			

			
Имущество организации : Это основные средства, нематериальные активы, финансовые вложения, производственные запасы, готовая продукция, товары, прочие запасы, денежные средства и прочие финансовые активы.
			
		
		

			

			
Ұйымдардың стандарттар        :        Қазақстан Республикасының        Заңның        4-бабының 1-тармағында         көзделген мақсаттар үшін ұйымдар дербес әзірлейді және бекітеді        [28].
			
			

			
Стандарты организаций : Стандарты, которые разрабатываются и утверждаются организациями самостоятельно для целей, предусмотренных пунктом 1 статьи 4 Закона Республики Казахстан [28].
			
		
		

			

			
Ұяшық (алғашқы көлемдік-жайғастыру элементі):  Бір қабатты ғимараттың немесе көп қабатты ғимараттың бір ғимаратының негізгі үйлестіру жазықтықтармен шектелген және оның негізгі үйлестіру мөлшерлерімен (геометриялық параметрлерімен) - модулдық аралығымен, қадамымен және қабат биіктігімен, сондай-ақ онда орналасқан аспалы немесе көтергіш-көліктік жабдықтың негізгі параметрлерімен шектелетін көлемінің элементарлық (алғашқы, негізгі) бөлігі [44].
			
			

			
Ячейка (первичный объемно-планировочный элемент) : Элементарная (первоначальная, основная) часть объема одноэтажного здания или одного из этажей многоэтажного здания, ограниченная основными координационными плоскостями и характеризующаяся ее основными координационными размерами (геометрическими параметрами) - модульными пролетом, шагом и высотой этажа, а также основными параметрами размещаемого в ней подвесного или опорного подъемно-транспортного оборудования [44].
			
		
		

			

			
Үй иесі:  Жылжымайтын кондоминиум-мүлік кешеніндегі тұрғынжай иесі, сол сияқты ол ортақ мүлікке үлестік меншік иесі мүшесі.
			
			

			
Домовладелец : Собственник помещения в комплексе недвижимого имущества - кондоминиуме, он же участник долевой собственности на общее имущество.
			
		
		

			

			
Үйдің жанындағы жасыл желекті күтіп-ұстау бойынша қызмет көрсету : Газондарды өсіру, гүлзарларды, шағын жолдар мен алаңшаларды орнату, телімдерді көгалдандыру үшін дайындау, ағаштар мен бұталарды дайындау, отырғызу бойынша, сонымен қатар үйдің жанындағы аумақта оларға күтім жасау бойынша орындаушының көрсететін қызметі [11].
			
			

			
Услуги по содержанию и уходу за зелеными насаждениями придомовых территорий : Услуги исполнителя по посеву газонов, устройству цветников, дорожек и площадок, подготовке участков для озеленения, заготовке, посадке деревьев и кустарников, а также по уходу за ними на придомовых территориях [11].
			
		
		

			

			
Үй-жай : Тұрғын үйдегi (тұрғын ғимараттағы) жеке iшкi кеңiстiк. Үй-жай қабырғасының, еденiнiң және төбесiнiң (қабатаралық жабынның) iшкi әрленбеген бетi, егер Қазақстан Республикасының заңнамасында немесе меншiк иелерi арасындағы келiсiмде өзгеше көзделмесе, әрбiр үй-жайдың шекарасы болып табылады [81].
			
			

			
Помещение : Отдельное внутреннее пространство в жилом доме (жилом здании). Границами каждого помещения являются внутренние неотделанные поверхности стен, пола и потолка (междуэтажных перекрытий) помещения, если иное не предусмотрено законодательством Республики Казахстан или соглашением между собственниками [81].
			
		
		

			

			
Үй-жайдың радиациялық температурасы : Аудан бойынша орта есеппен алынған үй-жайдың ішкі беттік қоршаулар мен жылыту құралдарының температурасы [12].
			
			

			
Радиационная температура помещения : Осредненная по площади температура внутренних поверхностей ограждений помещения и отопительных приборов [12].
			
		
		

			

			
ү         й-жайлар (пәтерлер) меншік иелері кооперативінің мүшесі        :        ү        й-жайлар (пәтерлер) меншік иелері кооперативінің құрылтайшысы болып табылатын немесе берген өтінішінің негізінде үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері кооперативінің мүшелігіне қабылданған кондоминиум объектісіндегі үй-жайдың (пәтердің) меншік иесі       [11].
			
			

			
Член кооператива собственников помещений (квартир): Собственник помещения (квартиры) в объекте кондоминиума, являющийся учредителем кооператива собственников помещений (квартир) или принятый в члены кооператива собственников помещений (квартир) на основании поданного заявления [11].
			
		
		

			

			
ү         й-жайлар (пәтерлер) меншік иелерінің кооперативі        : Бір (бірнеше) кондоминиум (кондоминиумдар) қатысушыларының ортақ үлестік меншікті бірлесіп басқаруы үшін үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері құратын коммерциялық емес ұйым        [11].
			
			

			
Кооператив собственников помещений (квартир) : Некоммерческая организация, создаваемая собственниками помещений (квартир) для совместного управления общей долевой собственностью участников одного (нескольких) кондоминиума (кондоминиумов) [11].
			
		
		

			

			
Үйішілік инженерлік жүйе:  Көппәтерлі үй немесе тұрғын үй ғимаратында орналасқан коммуналдық қызмет көрсетуге арналған инженерлік коммуникация және құрал-жабдықтар.
			
			

			
Внутридомовые инженерные системы : Инженерные коммуникации и оборудование, предназначенные для предоставления коммунальных услуг и расположенные в помещениях многоквартирного дома или в жилом доме.
			
		
		

			

			
Үлестік меншіктілік:  Әр меншік иесінің ортақ меншікке құқылық үлесін нақтылай отырып, ортақ меншіктілікте болатын мүлік. Ғимарат иегерінің көппәтерлі үйдегі ортақ мүлікке ортақ иелік құқық үлесі иеленетін ғимараттың жалпы көлемінің мөлшеріне пропорционал.
			
			

			
Долевая собственность : Имущество, находящееся в общей собственности с определением доли каждого из собственников в праве на общую собственность. Доля в праве общей собственности на общее имущество в многоквартирном доме собственника помещения пропорциональна размеру общей площади владеемого помещения.
			
		
		

			

			
Функционалдық сұлба:  Бұйымның (құрылғының) жекеленген функционалдық тізбесінде немесе жалпы бұйымның өзінде (құрылғыда) өтетін белгілі үдерісті түсіндіретін сұлба. Функционалдық сұлбаны бұйымның (құрылғының) жұмыс істеу принциптерін меңгеру үшін, сонымен қатар оларды баптау, бақылау және жөндеу үшін пайдаланады [41].
			
			

			
Схема функциональная : Схема, разъясняющая определенные процессы, протекающие в отдельных функциональных цепях изделия (установки) или в изделии (установке) в целом. Схемами функциональными пользуются для изучения принципов работы изделий (установок), а также при их накладке, контроле и ремонте [41].
			
		
		

			

			
Шаруашылық жүргізетін субъект:  Жеке кәсіпкер, коммерциялық ұйым, сонымен қатар өзін табыс әкелетін әрекетті жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым.
			
			

			
Хозяйствующий субъект : Индивидуальный предприниматель, коммерческая организация, а также некоммерческая организация, осуществляющая деятельность, приносящую ей доход.
			
		
		

			

			
Шатырдың асты-  Төбежабынның (төбе) беті, сыртқы қабырға және үстіңгі қабаттың аражабыны арасындағы кеңістік [73]; - төбежабынның құралымдары (сыртқы қабырға) және үстіңгі қабаттың аражабыны арасындағы кеңістік [74]; - жабынмен, әшекей бедерленген қабырғалармен және шатырдың аражабынмен шектелген көлем [87].
			
			

			
Чердак : Пространство между поверхностью покрытия (крыши), наружными стенами и перекрытием верхнего этажа [73]; - Пространство между конструкциями кровли (наружных стен) и перекрытием верхнего этажа [74]; - Объем, ограниченный покрытием, фризовыми стенами и чердачным перекрытием [87].
			
		
		

			

			
Шу:  Есту қабілетін жоғалтуға ықпал ететін немесе денсаулыққа зиянды немесе кез-келген басқа жағдайда қауіпті болатын әр түрлі дыбыс.
			
			

			
Шум : Любой звук, который может вызвать потерю слуха или быть вредным для здоровья или опасным в другом отношении.
			
		
		

			

			
Шуды тұншықтырғыш:  Ауаны немесе басқа газды тасымалдауға қызмет ететін және осы ауақұбырының бөлшегі болып табылатын ауақұбыры арқылы берілетін дыбыс күші деңгейін азайтуға арналған құрылғы [51].
			
			

			
Глушитель шума : Устройство, предназначенное для уменьшения уровня звуковой мощности, передаваемой по воздуховоду, служащему для транспортировки воздуха или другого газа и являющегося элементом этого воздуховода [51].
			
		
		

			

			
Шығыңқы іргелік қабат:  Бөлменің еден белгісі жоспарланған жер белгісінен төмен,жер асты биіктігі бөлме биіктігінің жартысынан аспайтын қабат [73, 74].
			
			

			
Этаж цокольный : Этаж при отметке пола помещений ниже планировочной отметки земли на высоту не более половины высоты помещений [73, 74].
			
		
		

			

			
Ықшамаудан (квартал):  Магистралды көше және жолдармен тарамдалмаған, шебінде 500 м-ден аспайтын радиусте қызмет көрсету үшін (мектеп пен мектепке дейінгі балалар мекемесінен басқа) салынған күнбелікті қолданыстағы мекеме мен өнеркәсіптер орналасқан, әдетте, 10-60 га тұратын, алайда 80 га-дан аспайтын көлемдегі тұрғын ғимарат құрылысының құрылымдық бөлшегі; әдетте, шекарасы магистральды немесе тұрғын көшелер, жолдар, жаяу соқпақ жол, табиғи шептен тұратын құрылымдық элемент [72].
			
			

			
Микрорайон (квартал) : Структурный элемент жилой застройки площадью, как правило, 10-60 га, но не более 80 га, не расчлененный магистральными улицами и дорогами, в пределах которого размещаются учреждения и предприятия повседневного пользования с радиусом обслуживания не более 500 м (кроме школ и детских дошкольных учреждений); границами, как правило, являются магистральные или жилые улицы, проезды, пешеходные пути, естественные рубежи [72].
			
		
		

			

			
Ыстық сумен қамтамасыз ету:  Тұрғын үйге тіркелген желі бойынша қажетті мөлшерде тиісті сапалы ыстық сумен тұтынушыларды күні бойы қамтамасыз ету.
			
			

			
Горячее водоснабжение : Круглосуточное обеспечение потребителя горячей водой надлежащего качества, подаваемой в необходимых объемах по присоединенной сети в жилое помещение.
			
		
		

			

			
Ыстықтай қолдануды герметикалау:  Қолдануда жұмыс температурасына дейін  ысытылатын битумдық, битумды-полимерлік және битумды-резеңкелік герметикалаушы материалдар [60].
			
			

			
Герметики горячего применения : Битумные, битумно-полимерные и битумно-резиновые герметизирующие материалы, разогреваемые при применении до рабочей температуры [60].
			
		
		

			

			
Іске қосу кешені:  Негізгі, қосалқы және қызмет көрсету бағытында өнімнің шығарылуын немесе жобамен қарастырылған қызмет көрсетулерді қамтамасыз ететін және пайдаланылуы мүмкін нысандардың (немесе олардың бөліктерінің) жиынтығы [32].
			
			

			
Пусковой комплекс : Совокупность объектов (или их частей) основного, подсобного и обслуживающего назначения, которые обеспечивают выпуск продукции или оказание услуг, предусмотренных проектом, и могут эксплуатироваться [32].
			
		
		

			

			
Іске қосып баптау жұмыстары:  Жеке сынақтар мен кешендік сынамалау жабдықтарын дайындау және жүргізу кезеңінде орындалатын жұмыстар кешені [77]. 
			
			

			
Пусконаладочные работы : Комплекс работ, выполняемых в период подготовки и проведения индивидуальных испытаний и комплексного опробования оборудования [77].
			
		
		

			

			
Эвакуациялық жарықтандыру:  Қалыпты жарықтандырудың апаттық ағытылуы кезінде адамдарды жайлардан шығаруға арналған жарықтандыру [80].
			
			

			
Эвакуационное освещение : Освещение для эвакуации людей из помещения при аварийном отключении нормального освещения [80].
			
		
		

			

			
Экологиялық қауіпсіздік:  Жеке адамның, қоғамның өмiрлiк маңызды мүдделерi мен құқықтарын қоршаған ортаға антропогендiк және табиғи ықпал ету нәтижесiнде туындайтын қатерден қорғалуының жай-күйi [4] - техногендік (өнеркәсіп, құрылыс) және ауылшаруашылық әсерлерді қоса алғандағы табиғи процестер мен антропогендік ықпалдардан туындайтын қолайсыз факторлардың зиянды әсерінен қоршаған орта мен адамды қорғауды және табиғаттағы экологиялық теңгерімді қамтамасыз ететін табиғи ортаның жағдайы [85].
			
			

			
Экологическая безопасность : Состояние защищенности жизненно важных интересов и прав личности, общества от угроз, возникающих в результате антропогенных и природных воздействий на окружающую среду [4]; - Состояние природной среды, обеспечивающее экологический баланс в природе и защиту окружающей среды и человека от вредного воздействия неблагоприятных факторов, вызванных естественными процессами и антропогенным воздействием, включая техногенное (промышленность, строительство) и сельскохозяйственное [85].
			
		
		

			

			
Электр және жылу энергиясының тарифтері:  Электр энергиясы (қуаты) және жылу энергиясы үшін есеп айрысатын бағалар мөлшерлемесінің жүйесі [24].
			
			

			
Тарифы на электрическую и тепловую энергию : Система ценовых ставок, по которым осуществляются расчеты за электрическую энергию (мощность) и тепловую энергию (мощность) [24].
			
		
		

			

			
Электроқамсыздандыру:  Тұтынушыны тәулік бойы тұрғын үйге қосылған торап арқылы қажетті деңгейде жеткізілетін тиісті деңгейдегі сапалы электр энергиясымен жабдықтау.
			
			

			
Электроснабжение : Круглосуточное обеспечение потребителя электрической энергией надлежащего качества, подаваемой в необходимых объемах по присоединенной сети в жилое помещение.
			
		
		

			

			
Электромагниттік шу: А йнымалы магниттік күштердің (электр машиналарының статоры мен роторының, трансформатор өзегінің тербелісі және т.б.) ықпалы салдарынан электр механикалық құрылғылардың тербелісінен пайда болатын шу [63].
			
			

			
Шум электромагнитного происхождения : Шум, возникающий вследствие колебаний элементов электромеханических устройств под влиянием переменных магнитных сил (колебания статора и ротора электрических машин, сердечника трансформатора и др.) [63].
			
		
		

			

			
Энергия тексеру : Техникалық, ұйымдастыру, экономикалық және басқа шаралардың энергетикалық қорлардың тұтынуды экономикалық тиiмдi ықшамдауды мүмкiндiгiнiң анықталу бағытталған өзара байланысты кешенi [22].
			
			

			
Энергоаудит : Взаимосвязанный комплекс технических, организационных, экономических и иных мероприятий, направленный на выявление возможности экономически эффективной оптимизации потребления энергетических ресурсов [22].
			
		
		

			

			
Энергиялық тиiмдiлiк : Тиiмдi қолдану энергетикалық қорлар тиiмдi қолдану: табыс техниканың даму деңгейi және технология және айналадағы ортаны қорғауға талаптарды сақтауы қазiргi күйiнде жанармайлық - энергетиялық қорлардың қолданудың дамытуын деңгей қазiргi күйiнде жанармайлық-энергетиялық қорлардың қолданудың ақтаған тиiмдiлiгi экономикалық [22].
			
			

			
Энергоэффективность : Эффективное использование энергетических ресурсов: достижение экономически оправданной эффективности использования топливно-энергетических ресурсов при существующем уровне развития техники и технологии и соблюдении требований к охране окружающей среды [22].
			
		
		

			

			
Энергиямен жабдықтаушы (жылумен жабдықтаушы) ұйым : Тұтынушыларға өндірілген немесе сатып алынған электр және (немесе) жылу энергиясын сатуды жүзеге асыратын ұйымдастырушылық-құқықтық нысанына қарамастан коммерциялық ұйым; - абоненттерге (тұтынушыларға) қосылған жылу торабы бойынша өндірілген немесе сатып алынған электр және (немесе) жылу энергиясын сатуды жүзеге асыратын ұйымдастырушылық-құқықтық нысанына қарамастан коммерциялық ұйым [24].
			
			

			
Энергоснабжающая (теплоснабжающая) организация : Коммерческая организация независимо от организационно-правовой формы, осуществляющая продажу потребителям произведенной или купленной электрической и (или) тепловой энергии; - Коммерческая организация независимо от организационно-правовой формы, осуществляющая продажу абонентам (потребителям) по присоединенной тепловой сети произведенной или (и) купленной тепловой энергии и теплоносителей [24].
			
		
		

			

			
Энергиямен қамтамасыз ету шарты:  Энергиямен қамтамасыз етуші ұйым абонентке (тұтынушыға) қосылған желі арқылы энергия беруге, ал абонент қабылдаған энергияны төлеуге, сондай-ақ оны тұтыну режимін шартта қарастырылғандағыдай сақтауға, өз шаруашылығындағы энергетикалық желіні қауіпсіз пайдалануды (эксплутациялауды) қамтамасыз етуге және энергияны тұтынумен байланысты өзі қолданатын аспаптар мен жабдықтардың дұрыс болуын міндеттейтін келісім [5].
			
			

			
Договор энергоснабжения : Соглашение сторон, по которому энергоснабжающая организация обязуется подавать абоненту (потребителю) через присоединенную сеть энергию, а абонент обязуется оплачивать принятую энергию, а также соблюдать предусмотренный договором режим ее потребления, обеспечивать безопасную эксплуатацию находящихся в его ведении энергетических сетей и исправность используемых им приборов и оборудования, связанных с потреблением энергии [5].
			
		
		

			

			
Энергияны үнемдеу:  Мемлекеттік органдардың, заңды және жеке тұлғалардың отын-энергетика ресурстарын өндіру, қайта өңдеу, тасымалдау, сақтау, пайдалану және кәдеге жарату барысында шығындарды (шығыстарды) ұтымды және үнемді пайдалануға бағытталған ұйымдастырушылық, ғылыми, практикалық, ақпараттық қызметі [22].
			
			

			
Энергосбережение : Организационная научная, практическая, информационная деятельность государственных органов, юридических и физических лиц, направленная на снижение расхода (потерь) топливно-энергетических ресурсов в процессе их добычи, переработки, транспортировки, хранения, производства, использования и утилизации [22].
			
		
		

			

			
Энергомониторинг : Қойылған және энергия тұтынудың нақты параметрлерiнiң зерттеп отыруы [22].
			
			

			
Энергомониторинг : Отслеживание установленных и фактических параметров энергопотребления [22].
			
		
		

			

			
SWOT-талдау : Стратегиалық жоспарлауды факторлар және жоба немесе кәсіпорынға ықпал ететін құбылыстардың бағасы үшін қолданылатын әдіс.
			
			

			
SWOT-анализ : Метод стратегического планирования, используемый для оценки факторов и явлений, влияющих на проект или предприятие.
			
		
	

	
		
		
	
	

		

			

			
2 Жылу энергетикалық қондырғылар мен құрылғылар 
			
			

			
2 Теплоэнергетические установки и устройства 

			
 
			
		
		

			

			
Автономды (жеке) қазандық : Бір ғимарат немесе үймеретті жылумен жабдықтауға арналған қазандық [84].
			
			

			
Автономная (индивидуальная) котельная : Котельная, предназначенная для теплоснабжения одного здания или сооружения [84].
			
		
		

			

			
Барабанды стационарлы қазан : Бір немесе бірнеше барабандары бар су құбырлы стационарлы қазан.
			
			

			
Барабанный стационарный котел : Водотрубный стационарный котел с одним или несколькими барабанами.
			
		
		

			

			
Бу құбыры : Болат құбыржолы, ол бойынша бу тұтынушыларға - бу турбиналары, сорға және жылу алмасу аппараттарына бу қазанынан немесе басқа бу генераторынан түседі. Бу құбырында түзілетін конденсатты жою үшін бу құбырының соңғы және төменгі нүктелерін құрғатқыш құрылғылармен жабдықтайды. Бу құбырының жоғарғы нүктелеріне ауа шығарғыштар (ауаны шығару үшін) орнатады. Бу құбырының жылжымайтын тіректері арасындағы бөлігі қарымталауыштар немесе өздігінен компенсациялау арқылы жылулық ұзартулардың орнын толтыруға есептеледі.
			
			

			
Паропровод : Стальной трубопровод, по которому пар поступает от парового котла или другого генератора пара потребителям - паровым турбинам, насосам и теплообменным аппаратам. Концевые и низшие точки паропровода снабжают дренажными устройствами для удаления образующегося в паропроводе конденсата. В высших точках паропровода устанавливают воздушники (для удаления воздуха). Участок паропровода между неподвижными опорами рассчитывают на компенсацию тепловых удлинений посредством компенсаторов или самокомпенсации.
			
		
		

			

			
Газқұбырлы стационарлы қазан:  Отынның жану өнімдері қыздыру беті құбырларының ішімен, ал су және су мен бу қоспасы құбырлардың сыртымен өтетін стационарлы қазан. 

			
ЕСКЕРТУ. Ыстыққа төзімді құбырлы, түтін-күйік және құрама газқұбырлы стационарлы қазан түрлері бар.
			
			

			
Газотрубный стационарный котел : Стационарный котел, в котором продукты сгорания топлива проходят внутри труб поверхностей нагрева, а вода и пароводяная смесь - снаружи труб. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Различают жаротрубные, дымогарные и комбинированные газотрубные стационарные котлы.
			
		
		

			

			
Жанарғы : Қазан отттығына отынды және оны жағуға қажетті ауаны кіргізуге арналған құрылғы.
			
			

			
Горелка : Устройство для ввода в топку котла топлива и необходимого для его сжигания воздуха.
			
		
		

			

			
Жоғары қысымды (арынды) стационарлы қазан : Үстеме үрлемі бар стационарлы қазан, оның шығаберісінде газдардың артық қысымы 0,1 МПа-дан (1 кгс/см2 ) асып кетеді.
			
			

			
Высоконапорный стационарный котел : Стационарный котел с наддувом, избыточное давление газов на выходе из которого превышает 0,1 МПа (1 кгс/см2 ).
			
		
		

			

			
Жылу энергиясы көзінің негізгі жұмыс тәртібі : Негізгі жабдықтың (қазандық, турбина) тұрақты жұмыс істеуімен сипатталатын және жылу энергиясы көзінің максималды энергетикалық тиімді қызметі кезінде тұтынушылардың осындай энергия көзін, жылу тасығышты қолданудың тұрақты деңгейін қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын жылу энергиясы көзінің жұмыс тәртібі.
			
			

			
Базовый режим работы источника тепловой энергии : Режим работы источника тепловой энергии, который характеризуется стабильностью функционирования основного оборудования (котлов, турбин) и используется для обеспечения постоянного уровня потребления тепловой энергии, теплоносителя потребителями при максимальной энергетической эффективности функционирования такого источника.
			
		
		

			

			
Жылуды беру бойынша отынның үлес шығыны : Берілген жылудың бірлігіне шығындалған отынның мөлшері.
			
			

			
Удельный расход топлива па отпуск тепла : Количество топлива, израсходованного на единицу отпущенного тепла.
			
		
		

			

			
Жылуды пайдаға асыратын қазандық қондырғы : Пайдаға асырғыш-стационарлы қазаны бар қондырғы.
			
			

			
Теплоутилизационная котельная установка : Установка со стационарным котлом-утилизатором.
			
		
		

			

			
Қазан: Қрбм. Бу генераторы: Технологиялық үдеріс жүріп жатқанда немесе электр энергиясының жылу энергиясына айналуы кезінде отынды жаққандағы жылу энергиясы есебінен бу алу үшін немесе суды жоғары қысыммен қыздыру үшін құрылымдап біріктірілген құрылғылар кешені. 

			
ЕСКЕРТУ. Қазанға толықтай немесе ішінара кіре алатындар: оттық, буды аса қыздырғыш, экономайзер, ауа жылытқыш, қаңқа, қаптама, жылу оқшаулама, көмкеріс.
			
			

			
Котел : Ндп. Котлоагрегат, Парогенератор: Конструктивно объединенный в одно целое комплекс устройств для получения пара или для нагрева воды под давлением за счет тепловой энергии от сжигания топлива, при протекании технологического процесса или преобразовании электрической энергии в тепловую. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. В котел могут входить полностью или частично: топка, пароперегреватель, экономайзер, воздухоподогреватель, каркас, обмуровка, тепловая изоляция, обшивка.
			
		
		

			

			
Қазандық қондырғы : Қазан мен қосалқы жабдық жиынтығы. 

			
ЕСКЕРТУ. Қазандық қондырғыға қазаннан басқа, тартып-үрлеу машиналары, қыздыру беттерін тазалау құрылғылары, қондырғы ішінде отын беру және отын дайындау, қож және күл шығару, күлтұтқыш және өзге де газтазартқыш құрылғылар, қазанға кірмейтін газ-ауа құбыры, су, бу және отын құбырлары, арматура, гарнитура, автоматика, бақылау және қорғау құралдары мен құрылғылары, сонымен қатар қазанға жататын су дайындау жабдығы мен түтін мұржасы кіре алады.
			
			

			
Котельная установка : Совокупность котла и вспомогательного оборудования. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. В котельную установку могут входить кроме котла, тягодутьевые машины, устройства очистки поверхностей нагрева, топливоподача и топливоприготовление в пределах установки, оборудование шлако- и золоудаления, золоулавливающие и другие газоочистительные устройства, не входящие в котел газовоздухопроводы, трубопроводы воды, пара и топлива, арматура, гарнитура, автоматика, приборы и устройства контроля и защиты, а также относящиеся к котлу водоподготовительное оборудование и дымовая труба.
			
		
		

			

			
Қазандық : Жылумен жабдықтау мақсатында жылу өндіруге арналған қазаны (жылу генераторы) және қосалқы көмекші жабдығы бар ғимараттар мен құрылыстар, ғимарат немесе үй-жайлар [84].
			
			

			
Котельная : Комплекс зданий и сооружений, здание или помещения с котлом (теплогенератором) и вспомогательным технологическим оборудованием, предназначенным для выработки теплоты в целях теплоснабжения [84].
			
		
		

			

			
Қайнаушы қабаты бар стационарлы қазан : Инертті материал, күл немесе қоспалардың жалған сұйылған қабатына қыздыру беттерінің бөлігін орналастырып, сол қабатта отынды жағуға арналған стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел с кипящим слоем : Стационарный котел для сжигания топлива в псевдосжиженном слое инертного материала, золы или смесей с размещением в этом слое части поверхностей нагрева.
			
		
		

			

			
Қатты қожды шығаратын стационарлы қазан: Қрбм. Құрғақ қожды шығаратын стационарлы қазан: Қожды оттықтан қатты күйінде шығаратын стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел с твердым шлакоудалением : Ндп. Стационарный котел с сухим шлакоудалением: Стационарный котел с удалением из топки шлака в твердом состоянии.
			
		
		

			

			
Құрама циркуляциясы бар стационарлы қазан : Кейбір контурлардағы немесе жұмыстың жекелей режимдерінде судың циркуляциясы сорғының көмегімен іске асырылатын стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел с комбинированной циркуляцией : Стационарный котел, в котором циркуляция воды в некоторых контурах или при отдельных режимах работы осуществляется с помощью насоса.
			
		
		

			

			
Қысымы төмен стационарлы қазан : Қысымы 1,0 МПа (10 кгс/см2 ) төмен буды алуға арналған бу стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел низкого давления : Паровой стационарный котел для получения пара с давлением менее 1,0 МПа (10 кгс/см2 ).
			
		
		

			

			
Мәжбүрлі циркуляциясы бар стационарлы қазан:  Судың циркуляциясы сорғы жұмысымен жүзеге асырылатын стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел с принудительной циркуляцией : Стационарный котел, у которого циркуляция воды осуществляется насосом.
			
		
		

			

			
Орта қысымды стационарлы қазан : Қысымы 1 МПа-дан 10 МПа-ға дейін (10-нан 100 кгс/см2 -ге дейін) буды алуға арналған стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел среднего давления : Паровой стационарный котел для получения пара с давлением от 1 МПа до 10 МПа (от 10 до 100 кгс/см2 ) включительно.
			
		
		

			

			
Орталық қазандық : Сыртқы жылу желілері қазандықпен байланысқан бірнеше ғимараттар мен құрылыстарға арналған қазандық.
			
			

			
Центральная котельная : Котельная, предназначенная для нескольких зданий и сооружений, связанных с котельной наружными тепловыми сетями.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазан:  Қозғалмайтын іргетасқа орнатылған қазан.
			
			

			
Стационарный котел : Котел, установленный на неподвижном фундаменте.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазан коллекторы : Стационарлы қазанның жұмыс ортасын жинауға немесе үлестіруге арналған, құбырлар тобын біріктіретін элементі.
			
			

			
Коллектор стационарного котла : Элемент стационарного котла, предназначенный для сбора или раздачи рабочей среды, объединяющий группу труб.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазан экранының шығаратын құбыры:  Стационарлы қазанның құбыры, ол бойынша су-бу қоспасы коллектордан шығарылады.
			
			

			
Отводящая труба экрана стационарного котла : Труба стационарного котла, по которой пароводяная смесь отводится из коллектора.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазандағы будың жұмыс қысымы : Буды аса қыздырғыштың артындағы немесе ол болмаған жағдайда есептелген режимде стационарлы қазаннан шығаберістегі будың қысымы.
			
			

			
Рабочее давление пара в стационарном котле : Давление пара непосредственно за пароперегревателем или при его отсутствии на выходе из стационарного котла при расчетных режимах.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазандағы будың нақтылы қысымы : Тікелей буды аса қыздырғыштың артынан, ал ол болмағанда - стационарлы қазанның нақтылы бу өнімділігінде буды тұтынушыға тікелей бу құбырының алдынан қамтамасыз етілуі тиіс будың қысымы.
			
			

			
Номинальное давление пара в стационарном котле : Давление пара, которое должно обеспечиваться, непосредственно за пароперегревателем, а при его отсутствии - непосредственно перед паропроводом к потребителю пара, при номинальной паропроизводительности стационарного котла.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазандағы будың нақтылы температурасы : Стационарлы қазанның буды аса қыздырғышының артынан, ал ол болмаған жағдайда - рұқсат етілетін ауытқуларды есепке алып, бу қысымының, қоректендіретін су температурасының және бу өнімділігінің нақтылы мәндерінде буды тұтынушыға тікелей бу құбырының алдынан қамтамасыз етілуі тиіс будың температурасы.
			
			

			
Номинальная температура пара в стационарном котле : Температура пара, которая должна обеспечиваться непосредственно за пароперегревателем стационарного котла, а при его отсутствии - непосредственно перед парапроводом к потребителю пара при номинальных значениях давления пара, температуры питательной воды и паропроизводительности с учетом допускаемых отклонений.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазандағы есептелген қысым : Стационарлы қазанның элементін беріктікке расчете кезінде қабылданатын қысым.
			
			

			
Расчетное давление в стационарном котле : Давление, принимаемое при расчете элемента стационарного котла на прочность.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазандағы қоректендіретін судың нақтылы температурасы : Экономайзерге немесе стационарлы қазанға жататын басқа қоректендіретін суды жылытқышқа кіреберісте, ал ол болмаған жағдайда нақтылы бу өнімділігінде стационарлы қазан барабанына кірерде қамтамасыз етілуі тиіс су температурасы.
			
			

			
Номинальная температура питательной воды в стационарном котле : Температура воды, которая должна обеспечиваться перед входом в экономайзер или другой относящийся к стационарному котлу подогреватель питательной воды, а при отсутствии их, в барабан стационарного котла при номинальной паропроизводительности.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазандық барабаны : Судан буды бөліп алу, буды тазарту, қазандықтағы судың қорын қамтамасыз ету үшін, жұмыс ортасын жинақтауға және таратуға арналған стационарлы қазандық элементі. 

			
ЕСКЕРТУ. Орнатылған орнына қарай барабан қазанның бу түзетін, бу жүретін және түсіретін құбырларын біріктіреді.
			
			

			
Барабан стационарного котла : Элемент стационарного котла, предназначенный для сбора и раздачи рабочей среды, для отделения пара от воды, очистки пара, обеспечения запаса воды в котле. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Барабан объединяет в зависимости от места установки парообразующие, пароотводящие и опускные трубы котла.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның айыру құрылғысы:  Стационарлы қазанның будан суды бөліп алуға арналған құрылғысы.
			
			

			
Сепарационное устройство стационарного котла : Устройство стационарного котла, предназначенное для отделения воды от пара.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның алау-қабаттық оттығы : Қатты отынның бір бөлігі қабатта, ал ұсақ фракциялар мен жанғыш газдар - қабат үсті ауа ағыншасында жанатын стационарлы қазанның оттығы.
			
			

			
Факельно-слоевая топка стационарного котла : Топка стационарного котла, в которой часть твердого топлива сжигается в слое, а мелкие фракции и горючие газы - в струе воздуха над слоем.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның ауа жылытқышы. АЖ:  Стационарлы қазан оттығына берер алдында отынның жану өнімдерімен ауаны жылытуға арналған құрылғы.
			
			

			
Воздухоподогреватель стационарного котла. ВП : Устройство для подогрева воздуха продуктами сгорания топлива перед подачей в топку стационарного котла.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның бу жуушы құрылғысы : Стационарлы қазанның буды қоректік сумен жуу арқылы оның сапасын жақсартуға арналған құрылғысы.
			
			

			
Паропромывочное устройство стационарного котла : Устройство стационарного котла, предназначенное для повышения качества пара путем промывки его питательной водой.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның газ жолы : Отынның жану өнімдерін бағыттауға және стационарлы қазанның қыздыру беттерін орналастыруға арналған арна (канал). 

			
ЕСКЕРТУ. Орналасуына және қолданылуына қарай газ жолдарының көлденең, тік, көтеретін, түсіретін, бұратын, айналдыратын және басқа түрлерін ажыратады.
			
			

			
Газоход стационарного котла : Канал, предназначенный для направления продуктов сгорания топлива и размещения поверхностей нагрева стационарного котла. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. По расположению и назначению различают горизонтальный вертикальный, подъемный, опускной, поворотный, обводной и другие газоходы.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның жартылай механикалық оттығы: Стационарлы қазанның отынды жүктеу және қож бен күлді шығару ішінара механикаландырылған қабаттық оттығы.
			
			

			
Полумеханическая топка стационарного котла : Слоевая топка стационарного котла, в которой загрузка топлива и удаление шлака и золы частично механизированы.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның күл бункері : Стационарлы қазанның отынның жану өнімдері ағынынан түсетін күлді жинауға арналған газ жолының төменгі бөлігі.
			
			

			
Золовой бункер стационарного котла : Нижняя часть газохода стационарного котла, предназначенная для сбора золы, выпадающей из потока продуктов сгорания топлива.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның қабаттық оттығы:  Стационарлы қазанның қатты кесекті органикалық отынды қабатта жағуға арналған оттығы.
			
			

			
Слоевая топка стационарного котла : Топка стационарного котла для сжигания кускового твердого органического топлива в слое.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның қаңқасы:  Қрбм. Қазандық қаңқасы: Мезгілдік және айрықша күшті есепке ала отырып, стационарлы қазан салмағынан түсетін жүкті қабылдайтын (көтеретін) және қазан элементтерінің талап етілетін өзара орналасуын қамтамасыз ететін көтергіш металл құрылым.
			
			

			
Каркас стационарного котла : Ндп. Котельный каркас: Несущая металлическая конструкция, воспринимающая нагрузку от массы стационарного котла, с учетом временных и особых нагрузок и обеспечивающая требуемое взаимное расположение элементов котла.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның қаптамасы : Жылулық шығындарды азайтуға және газ тығыздығын қамтамасыз етуге арналған отқа төзімді және жылу оқшаулайтын қоршаулардың немесе стационарлы қазан құрылымдарының жүйесі.
			
			

			
Обмуровка стационарного котла : Система огнеупорных и теплоизоляционных ограждений или конструкций стационарного котла, предназначенная для уменьшения тепловых потерь и обеспечения газовой плотности.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның қож ваннасы : Балқытылған қожды жинауға және шығаруға арналған, стационарлы қазан оттығының астында орналасқан құрылғы.
			
			

			
Шлаковая ванная стационарного котла : Устройство для сбора и удаления расплавленного шлака, расположенное под топкой стационарного котла.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның құйындық оттығы : Оттық қабырғаларының арнайы пішімі, жанарғыны жайғастыру және отын мен ауаны беру тәсілімен қол жеткізілетін ауа-отын қоспасының көп ретті циркуляциясы бар стационарлы қазанның камералы оттығы.
			
			

			
Вихревая топка стационарного котла : Камерная топка стационарного котла с многократной циркуляцией топливовоздушной смеси, которая достигается специальной формой стен топки, компоновкой горелок и способом подачи топлива и воздуха.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның қыздыру беті : Стационарлы қазанның жұмыс ортасына немесе ауаға жылу беруге арналған элементі.

			
 

			
 
			
			

			
Поверхность нагрева стационарного котла : Элемент стационарного котла для передачи теплоты к рабочей среде или воздуху.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның нақтылы бу өндіру өнімділігі : Негізгі отынды жаққан кезде немесе рұқсат етілетін ауытқуларды есепке ала отырып, бу және қоректендіретін су параметрлерінің номиналды мәндерінде жылудың нақтылы мөлшерін жеткізіп ұзақ пайдалану кезінде стационарлы қазанның қамтамасыз етуі тиіс ең көп бу өндіру өнімділігі.
			
			

			
Номинальная паропроизводительность стационарного котла : Наибольшая паропроизводительность, которую стационарный котел должен обеспечивать в длительной эксплуатации при сжигании основного топлива или подводе номинального количества теплоты при номинальных значениях параметров пара и питательной воды с учетом допускаемых отклонений.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның нақтылы жылуөнімділігі : Рұқсат етілетін ауытқуларды есепке алып, параметрлердің нақтылы мәндерінде ұзақ пайдаланған кезде стационарлы қазанның қамтамасыз етуі тиіс ең үлкен жылуөнімділік.
			
			

			
Номинальная теплопроизводительность стационарного котла : Наибольшая теплопроизводительность, которую стационарный котел должен обеспечивать в длительной эксплуатации при номинальных значениях параметров с учетом допускаемых отклонений.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның түсіру құбыры: Қрбм Түсіру құбыр жолы: Стационарлы қазанның құбыры, бұл құбыр бойынша циркуляцияланатын су көтеру құбырларының немесе төменгі барабанның таратушы коллекторына түседі.
			
			

			
Опускная труба стационарного котла : Ндп. Опускной трубопровод: Труба стационарного котла, по которой циркулирующая вода поступает в раздающий коллектор подъёмных труб или нижний барабан.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның үрлеу құбыры : Стационарлы қазанның қыздыру беттері элементтерінен су мен буды үрлеу немесе шығару жұмыстары жүргізілетін құбыр.
			
			

			
Продувочная труба стационарного котла : Труба, по которой производится продувка или удаление воды и пара из элементов поверхностей нагрева стационарного котла.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның экономайзері: Қрбм. Су экономайзері: Отынның жану өнімдері арқылы жылытылатын және стационарлы қазанға түсетін суды қыздыруға немесе ішінара буға айналдыруға арналған құрылғы.
			
			

			
Экономайзер стационарного котла: Ндп. Водяной экономайзер: Устройство, обогреваемое продуктами сгорания топлива и предназначенное для подогрева или частичного парообразования воды, поступающей в стационарный котел.
			
		
		

			

			
Стационарлы қазанның экраны:  Оттық пен газ жолдарының қабырғаларында орналасқан және оларды жоғары температураның әсерінен сақтайтын стационарлы қазанның қыздыру беті.
			
			

			
Экран стационарного котла : Поверхность нагрева стационарного котла, расположенная на стенах топки и газоходов и ограждающих их от воздействия высоких температур.
			
		
		

			

			
Сұйық қож шығарғышы бар стационарлы қазан : Қожды балқытылған күйде оттықтан шығаратын стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел с жидким шлакоудалением : Стационарный котел с удаление из топки шлака в расплавленном состоянии.
			
		
		

			

			
Су қыздыратын стационарлы қазан : Суды қысыммен қыздыруға арналған стационарлы қазан.
			
			

			
Водогрейный стационарный котел : Стационарный котел для нагрева воды под давлением.
			
		
		

			

			
Су қыздыратын стационарлы қазандағы ыстық судың нақтылы температурасы:  Рұқсат етілген ауытқуларды есепке ала отырып, нақтылы өнімділік кезінде су қыздыратын стационарлы қазанның шығаберісінде қамтамасыз етілуі тиіс ыстық су температурасы.
			
			

			
Номинальная температура горячей воды в водогрейном стационарном котле : Температура горячей воды, которая должна обеспечиваться на выходе из водогрейного стационарного котла при номинальной производительности с учетом допускаемых отклонений.
			
		
		

			

			
Су-бу жылытқыш стационарлы қазан:  Қрбм. Су жылытқыш-булы стационарлы қазан:  Бір уақытта қысыммен бу алуға және су жылытуға арналған стационарлы қазан.
			
			

			
Пароводогрейный стационарный котел : Ндп. Водогрейнопаровой стационарный котел: Стационарный котел для одновременного получения пара и нагрева воды под давлением.
			
		
		

			

			
Суды дайындау : Бу және су қыздыру қазандарын қоректендіруге немесе түрлі технологиялық мақсаттар үшін табиғи көздерден түсетін суды өңдеу. Суды дайындау ЖЭС, көлікте, коммуналдық шаруашылықта, өнеркәсіптік кәсіпорындарда жүргізіледі. Су дайындау суды дөрекі дисперсті және коллоидты қоспалар мен олардың құрамындағы тұздардан тазартуға негізделеді, бұл қақтың жиналуынан, тұздардың бумен ұшырылуынан, металдар коррозиясынан, сонымен қатар технологиялық үдерістерде суды қолдану барысында өңделетін материалдың ластануынан сақтайды. Суды дайындауға өңдеудің төмендегідей негізгі әдістері кіреді: мөлдірлеу (коагуляциялау, тұндыру және сүзу арқылы су құрамындағы коллоидты және суспензияланған лас заттарды жою); жұмсарту (кальций мен магний тұздарын тұндыру арқылы, әк және сода көмегімен судың қаттылығын жою немесе катиондау арқылы оларды су құрамынан шығару); тұзсыздандыру және кремнисіздендіру (буландырғыштарда ион алмасу немесе дистилляциялау арқылы); ерітілген газдарды (жылулық немесе химиялық әдіс арқылы) және темір мен мыс тотықтарын (сүзу арқылы) жою.
			
			

			
Водоподготовка : Обработка воды, поступающей из природного водоисточника на питание паровых и водогрейных котлов или для различных технологических целей. Водоподготовка производится на ТЭС, транспорте, в коммунальном хозяйстве, на промышленных предприятиях. Водоподготовка заключается в освобождении воды от грубодисперсных и коллоидных примесей и содержащихся в ней солей, тем самым предотвращается отложение накипи, унос солей паром, коррозия металлов, а также загрязнение обрабатываемых материалов при использовании воды в технологических процессах. Водоподготовка включает следующие основные методы обработки: осветление (удаление из воды коагуляцией, отстаиванием и фильтрованием коллоидальных и суспензированных загрязнений); умягчение (устранение жёсткости воды осаждением солей кальция и магния, известью и содой или удаление их из воды катионированием); обессоливание и обескремнивание (ионным обменом или дистилляцией в испарителях); удаление растворённых газов (термическим или химическим методом) и окислов железа и меди (фильтрованием).
			
		
		

			

			
Суқұбырлы стационарлы қазан:  Су мен бу қоспасы және бу қыздыру беті құбырларының ішімен, ал отынның жану өнімдері құбырлардың сыртымен қозғалатын стационарлы қазан. 

			
ЕСКЕРТУ. Орналасуына қарай құбырлар көлденең-суқұбырлы және тік-суқұбырлы стационарлы қазан болып бөлінеді.
			
			

			
Водотрубный стационарный котел : Стационарный котел, в котором вода, пароводяная смесь и пар движутся внутри труб поверхностей нагрева, а продукты сгорания топлива - снаружи труб. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. По расположению труб различают горизонтально-водотрубные и вертикально-водотрубные стационарные котлы.
			
		
		

			

			
Табиғи тартымы бар стационарлы қазан : Газ күрежолының кедергісі түтін құбырындағы атмосфералық ауа мен газдар тығыздығының әртүрлігі есебінен еңсерілетін стационарлы қазан.

			
 
			
			

			
Стационарный котел с естественной тягой : Стационарный котел, в котором сопротивление газового тракта преодолевается за счет разности плотностей атмосферного воздуха и газов в дымовой трубе.
			
		
		

			

			
Табиғи циркуляциясы бар стационарлы қазан : Жұмыс ортасының циркуляциясы түсіру құбырындағы су және көтеру құбырындағы су-бу қоспасы тығыздықтарының әртүрлігі есебінен жүзеге асырылатын бу стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел с естественной циркуляцией : Паровой стационарный котел, у которого циркуляция рабочей среды осуществляется за счет разности плотностей воды в опускных и пароводяной смеси в подъемных трубах.
			
		
		

			

			
Теңгерілген тартымды стационарлы қазан : Оттықтағы немесе газ күрежолының басындағы қысым түтін сорғыш пен үрлеу желдеткіштерінің бірлескен жұмысының арқасында атмосфералыққа жақын ұсталып тұрады.
			
			

			
Стационарный котел с уравновешенной тягой : Стационарный котел, в котором давление в топке или начале газохода поддерживается близким к атмосферному совместной работой дымососов и дутьевых вентиляторов.
			
		
		

			

			
Тұтану температурасы : Конденсацияланған заттың ең төмен температурасы, ол кезде арнайы сынақтарда тұтандыру көздерінен ауада тұтануы мүмкін бу түзіледі; бірақ тұрақты жанбайды. Тұтану температурасының мәнін, бұл мәліметтерді стандарттарға және заттың техникалық жағдайына қоса отырып, сұйықтықтың өрт қаупін сипаттау үшін; технологиялық жобалар нормаларының талаптарына сәйкес жарылыс-өрт және өрт қауіпі бойынша үй-жай санатын анықтау кезінде, талаптарға сәйкес өрт қауіпсіздігін және жарылыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша іс-шараларды дайындау кезінде қолдану керек [12, 36, 38].
			
			

			
Температура вспышки : Наименьшая температура конденсированного вещества, при которой в условиях специальных испытаний над его поверхностью образуются пары, способные вспыхивать в воздухе от источника зажигания; устойчивое горение при этом не возникает. Значение температуры вспышки следует применять для характеристики пожарной опасности жидкости, включая эти данные в стандарты и технические условия на вещества; при определении категории помещений по взрывопожарной и пожарной опасности в соответствии с требованиями норм технологического проектирования, при разработке мероприятий по обеспечению пожарной безопасности и взрывобезопасности в соответствии с требованиями [12, 36, 38].
			
		
		

			

			
Үстеме үрлемі бар стационарлы қазан: Газ күрежолының кедергісі үрлеу желдеткіштерінің жұмысымен еңсерілетін стационарлы қазан.
			
			

			
Стационарный котел с наддувом : Стационарный котел, в котором сопротивление газового тракта преодолевается работой дутьевых вентиляторов.
			
		
		

			

			
Шатыр қазандығы : Ғимараттың жабынына тікелей немесе жабынның үстіне арнайы орнатылған негізге орналастырылатын қазандық [84].
			
			

			
Крышная котельная : Котельная, располагаемая (размещаемая) на покрытии здания непосредственно или на специально устроенном основании над покрытием [84].
			
		
		

			

			
Электр стационарлы қазан:  Суды буға айналдыру немесе қыздыру үшін электр энергиясы пайдаланылатын стационарлы қазан.
			
			

			
Электрический стационарный котел : Стационарный котел, в котором для получения пара или нагрева воды используется электрическая энергия.
			
		
	

	
		
		
	
	

		

			

			
3 Жылу-, газ-, су-, электрмен жабдықтау, желдеткіш және кондиционерлеу 

			
 
			
			

			
3 Тепло-, газо-, водо-, электроснабжение, вентиляция и кондиционирование 

			
 
			
		
		

			

			
Гидрооқшаулау материалдар : Судың және химиялық агрессивті сұйықтардың (қышқыл, тұз жіне т.б.) және судың зиянды әсерінен құрылыс құрылымдарын, ғимараттарды және орындарды қорғауға арналған материалдар.
			
			

			
Гидроизоляционные материалы : Материалы для защиты строительных конструкций, зданий и сооружений от вредного воздействия воды и химически агрессивных жидкостей (кислот, щелочей и пр.).
			
		
		

			

			
Cу жинау:  Су нысандарынан су жинауға арналған жарақтар мен құрылғылар кешені [7].
			
			

			
Водозабор : Комплекс сооружений и устройств для забора воды из водных объектов [7].
			
		
		

			

			
IP коды : Қауіпті бөліктерден, судың, сыртқы қатты заттардың түсуінен, қаптамамен қамтамасыз етілген қорғаныс деңгейлерін белгілеу үшін, сондай-ақ осы қорғанысқа байланысты қосымша ақпаратты беру үшін қолданылатын кодификациялау жүйесі.
			
			

			
Код IP : Система кодификации, применяемая для обозначения степеней защиты, обеспечиваемых оболочкой, от доступа к опасным частям, попадания внешних твердых предметов, воды, а также для предоставления дополнительной информации, связанной с такой защитой.
			
		
		

			

			
Автоматты сөндіргіш : Электр тізбегін автоматты түрде коммутациялауға (электр тогының бағытын өзгертуге) арналған сөндіргіш.
			
			

			
Автоматический выключатель : Выключатель, предназначенный для автоматической коммутации электрической цепи.
			
		
		

			

			
Ағымды суларын химиялық тазалау : Реагент қолдану арқылы ағымды суларын тазалаудың технологиялық процессі [45].
			
			

			
Химическая очистка сточных вод : Технологические процессы очистки сточных вод с применением реагентов [45].
			
		
		

			

			
Ағымды суын ортақтаушы : Зиянды нәрселер концентрациясын, жиналған судың температурасы мен шығын ауытқуын теңдестіретін қондырғы [45].
			
			

			
Усреднитель сточных вод : Сооружение для выравнивания колебаний расхода, концентрации загрязняющих веществ или температуры сточных вод [45].
			
		
		

			

			
Ағын су шығымы:  Су бұру құрылысына және желісін есептеу үшін алынатын уақыт интервалы ішінде ағатын ағын су көлемі [45].
			
			

			
Расход сточных вод : Объем сточных вод, протекающий в интервал времени для расчета сетей и сооружений водоотведения [45].
			
		
		

			

			
Ағын суларды механикалық тазарту:  Ағын суларды механикалық немесе физикалық әдіспен тазарту [45].
			
			

			
Механическая очистка сточных вод : Технологический процесс очистки сточных вод механическими и физическими методами [45].
			
		
		

			

			
Ағынды суларды биологиялық тазарту : Ағын суларды тазартудың ластанған заттарды ыдырататын биологиялық ағзалар қасиетіне негізделген технологиялық үрдістер [45].
			
			

			
Биологическая очистка сточных вод : Технологические процессы очистки сточных вод, основанные на способности биологических организмов разлагать загрязняющие вещества [45].
			
		
		

			

			
Адым кернеуі : Екі нүкте арасының, адамның екі аяғы басып тұрған бір адым қашықтықта орналасқан, ток желісі.
			
			

			
Напряжение шага : Напряжение между двумя точками цепи тока находящимися одна от другой на расстоянии шага, на которых одновременно стоит человек.
			
		
		

			

			
Аз қуатты қозғалтқыш:  Минутына 1500 айналым/мин. 1,1 кВт қабылданған шартты шегінен аспайтын ұзақ номинальды қуатты қозғалтқыш.
			
			

			
Двигатель малой мощности : Двигатель с длительной номинальной мощностью, не превышающей условно принятого предела 1,1 кВт при 1500 об/мин.
			
		
		

			

			
Азаматтардың коммуналды-тұрмыстық қажеттіліктерін қамтамасыз етулері үшін жеткізілетін газ:  Газ таратушы желілер арқылы келетін, немесе резервтік немесе топтық баллонды құрылғылардан жеткізілетін сұйылтылған көмірқышқыл газы, шарттың негізі болып табылатын табиғи газ.
			
			

			
Газ, поставляемый для обеспечения коммунально-бытовых нужд граждан : Являющийся предметом договора природный газ, поставляемый по газораспределительной сети, либо сжиженный углеводородный газ, поставляемый из резервуарной или групповой баллонной установки.
			
		
		

			

			
Артық жүктеме:  Нақты жүктеменің номиналды жүктемеден артуы. 

			
ЕСКЕРТУ. Артық жүктеме термині артық ток сөзіне синоним ретінде қолданылмауы тиіс.
			
			

			
Перегрузка : Превышение реальной нагрузки над номинальной. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Термин «Перегрузка» не должен употребляться как синоним тока перегрузки.
			
		
		

			

			
Асинхронды қозғалтқыш : Қозғалтқышпен жұмыс істейтін асинхронды машина.
			
			

			
Асинхронный двигатель : Асинхронная машина, работающая в режиме двигателя.
			
		
		

			

			
Аспиратор : Зиянды заттарды тоқтату және бұруға арналған элементтер жүйесі, кейбір жағдайларда келесі (одан кейінгі) сепарациялар жүргізіледі.
			
			

			
Аспиратор : Система элементов, обеспечивающих задержание и отвод вредных веществ, в некоторых случаях проводится последующая сепарация.
			
		
		

			

			
Ауа дайындау:  Технологиялық немесе санитарлы-гигиеналық талаптарға сәйкес ауа сапасын беретін ауаны өңдеу.
			
			

			
Воздухоподготовка : Обработка воздуха для придания ему качеств, отвечающих технологическим или санитарно-гигиеническим требованиям.
			
		
		

			

			
Ауа дезодораторы:  Ауадағы нашар иісті газдар мен буларды ауадан ығыстыру немесе бүркеу.
			
			

			
Дезодоратор воздуха : Устройство для искусственного устранения из воздуха или маскировки неприятно пахнущих газов и паров, содержащихся в воздухе.
			
		
		

			

			
Ауа жапқыш:  Түтіннің (жану өнімдерінің) қозғалыс бағытын 180° өзгертетін және өрт кезінде түтіннің төменгі қабаттардан жоғары қабаттарға өтуіне кедергі жасайтын ауа жолының тігінен келген үлескісі [69].
			
			

			
Воздушный затвор : Вертикальный участок воздуховода, изменяющий направление движения дыма (продуктов горения) на 180° и препятствующий при пожаре прониканию дыма из нижерасположенных этажей в вышерасположенные [69].
			
		
		

			

			
Ауа кептіргіш агрегат : Ауаның таратылуы және кептірілуі жүзеге асырылатын белгілі салыстырмалы ылғалда ауа дайындайтын агрегат.
			
			

			
Воздухоосушительный агрегат : Агрегат для приготовления воздуха заданной относительной влажности, в котором осуществляется перемещение и осушение воздуха.
			
		
		

			

			
Ауа қабылдайтын құрылғы:  Ауа қабылдағыш, сыртқы және (немесе) ішкі ауаны жинайтын құрылғы.
			
			

			
Воздухоприемное устройство : Устройство для забора наружного и (или) внутреннего воздуха.
			
		
		

			

			
Ауа салқындатқыш:  Ауаның температурасын тікелей төмендетуге арналған, сондай-ақ ылғалды сақтауын төмендетуге арналған жылу алмастырғыш құрал. 

			
ЕСКЕРТУ. Ауа салқындатқыш арқылы суық су немесе суық зат (агент) өтуі мүмкін.
			
			

			
Воздухоохладитель : Теплообменное устройство непосредственно для понижения температуры воздуха, а также для снижения влагосодержания воздуха. 

			
 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Через воздухоохладитель может протекать холодная вода или холодный агент.
			
		
		

			

			
Ауа сүзгіші:  Ауаны таразылайтын бөліктердер тазартуға арналған сүзгіш.
			
			

			
Воздушный фильтр : Фильтр для очистки воздуха от взвешенных частиц.
			
		
		

			

			
Ауа таратқыш:  Құрылысқа қажетті ауаны шығару немесе енгізуге арналған шеткі элемент. 

			
ЕСКЕРТУ. 1. Ауа таратқыштардың құрылым белгісі: тор, ұзартқыш, перфораторлы аспаптың беті (панель) бойынша; 2. Орнатылған жерлеріне қарай ауа таратқыштар: төбе, қабырға, еденге арналған болып бөлінеді; 3. Құятын ағыстардың келуіне қарай ауа тазартқыштар: ағысты ықшамдап беру, толымсыз желпуішті (веерлі) ағысты беру, толымды желпуішті (веерлі) ағысты беру, тегіс ағысты беру, қосағынды беру арқылы болады.
			
			

			
Воздухораспределитель : Концевой элемент для выпуска или отвода в обслуживаемое помещение требуемого количества воздуха. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. 1. Виды воздухораспределителей по конструктивному признаку: решетка, насадок, перфорированная панель; 2. По месту установки воздухораспределители могут быть: потолочные, пристенные, напольные; 3. По характеру организации приточной струи воздухораспределители могут быть: с подачей компактной струи, с подачей неполной веерной струи, с подачей полной веерной струи, с подачей плоской струи, с двухструйной подачей.
			
		
		

			

			
Ауа ығыстырғыш құрылғы:  Құрылыстан берілген ауа санын атмосфераға ығыстыру және шығаруға арналған құрылғы.
			
			

			
Воздуховытяжное устройство : Устройство для отвода из помещения заданного количества воздуха и выброса его в атмосферу.
			
		
		

			

			
Ауа ылғалдандырғыш агрегат : Ауаны ығыстыру және ылғалдандыруды жүзеге асыратын белгілі салыстырмалы ылғалда ауа дайындайтын агрегат.
			
			

			
Воздухоувлажнительный агрегат : Агрегат для приготовления воздуха заданной относительной влажности, осуществляющий перемещение и увлажнение воздуха.
			
		
		

			

			
Ауа электр желісі : Ауа жолдары арқылы ғана электр тарататын электр желісі.
			
			

			
Воздушная электрическая сеть : Электрическая сеть, имеющая только воздушные линии электропередачи.
			
		
		

			

			
Ауажол:  Арналар (каналдар) шетінде қысымның әр түрлі әрекеті әсерінен ауа қоспаларының немесе ауаның таралуына арналған өз периметрі бойынша бекітулі арна (канал). 

			
ЕСКЕРТУ. Көлденең қималарының формалары бойынша ауажол тіктөртбұрышты немесе дөңгелек болуы мүмкін.
			
			

			
Воздуховод : Замкнутый по периметру канал, предназначенный для перемещения воздуха или смеси воздуха с примесями под действием разности давлений на концах канала. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. По форме поперечного сечения воздуховод может быть прямоугольным или круглым
			
		
		

			

			
Ауамен жылытатын агрегат : Рециркуляциялы ауаны тарату және қызытуды жүзеге асыратын агрегат.
			
			

			
Воздушно-отопительный агрегат : Агрегат, осуществляющий перемещение и нагрев, рециркуляционного воздуха.
			
		
		

			

			
Ауамен жылыту : Мекенжайларды ыстық ауамен жылыту жүйесі. Ауамен жылыту: түрлі отын түрлерінің (ауа жылытқыш оттарда) жануы арқылы бөлінетін жылу, бу (калориферлерде), ыстық сумен, сондай-ақ электрмен (электрлі ауа жылытқыштарда) жылынатын ауа жылытқыштары; жылытылатын орындарға берілетін ауа жылытқыштары; ауа жылытылатын орындарға таратылып, ауа жылытқыштарға өтетін ауа таратқыш және ауа жинайтын торлар; ауа жолдарындағы тиектік-реттелінетін клапандар. Жылытылатын орындарда ауа жылытқыштарды орнату кезінде ауа жолдары, торлар мен клапандар келмей қалуы мүмкін.
			
			

			
Воздушное отопление : Система отопления помещений горячим воздухом. Воздушное отопление включает: воздухоподогреватели, в которых воздух может нагреваться горячей водой, паром (в калориферах), теплом, выделяющимся от сгорания различных видов топлива (в огне воздухоподогревателях), а также электричеством (в электровоздухоподогревателях); воздуховоды, подводящие воздух в отапливаемые помещения; воздухоподающие и воздухозаборные решётки, через которые воздух подаётся в отапливаемые помещения и забирается для подачи к воздухоподогревателю; запорно-регулирующие клапаны в воздуховодах. При расположении воздухоподогревателя непосредственно в отапливаемом помещении воздуховоды, решётки и клапаны могут не устраиваться.
			
		
		

			

			
Ауамен қамтамасыз ету жүйесі:  Өнеркәсіп тұтынушыларын тұтынудың белгіленген шығыны мен кестесіне сай талап етілетін параметрдегі сығымдалған ауамен орталықтандыра қамтамасыз етуге арнаған.
			
			

			
Система воздухоснабжения : Предназначена для централизованного обеспечения промышленных потребителей сжатым воздухом требуемых параметров в соответствии с заданным расходом и графиком потребления.
			
		
		

			

			
Ауаны тазарту : Шаңды және басқа қоспаларды ауадан техникалық құралдар арқылы жою. Әдетте тазарту үшін:

			
- тұрғын үйлерде, қоғамдық орындарда және өндірістік ғимараттардың ауасын желдеткіш пен кондиционерлеу жүйесі арқылы;

			
- технологиялық үрдістерде (мысалы, оттегін алу үшін) қолданылатын ауа;

			
- өндірістік ғимараттардан ауаның атмосфераға шығармас бұрын жойылатын ластанған ауа.

			
Негізінде атмосферадан алынатын ауаны тазарту құрамында шаңның көлемін төмендету үшін жасалады.
			
			

			
Очистка воздуха : Удаление из воздуха техническими средствами пыли и других вредных примесей. Очистке обычно подвергают:

			
- воздух, подаваемый в помещения жилых, общественных и производственных зданий системами приточной вентиляции и кондиционирования воздуха;

			
- воздух, используемый в технологических процессах (например, для получения кислорода);

			
- загрязнённый воздух, удаляемый из производственных зданий перед выбросом его в атмосферу.

			
Очистка воздуха, забираемого из атмосферы, производится главным образом с целью уменьшения содержания в нём пылевых частиц.
			
		
		

			

			
Ауыз сумен жабдықтау: Тұтынушыларды ауыз сумен жабдықтауға бағытталған әрекет. Суды таңдап алу, жабдықтау, жобалау, құрылыс, сумен жабдықтаудың жұмыс істеуін, дайындау, сақтау, ауыз тұтынушыларға жеткізуді жүзеге асырады.
			
			

			
Питьевое водоснабжение : Деятельность, направленная на обеспечение потребителей питьевой водой, включающая в себя выбор, охрану источников и сооружений водоснабжения, проектирование, строительство, эксплуатацию систем водоснабжения, забор, подготовку, хранение, подачу к местам потребления и реализацию питьевой воды.
			
		
		

			

			
Ауыз сумен жабдықтаудың дербес жүйесі:  Жеке тұлғалардың қолдануындағы және жалпы қолдануға болмайтын, тұтыну орындарына ауыз суды тарту немесе тартпау кезіндегі даярлау немесе даярлықсыз жинауға арналған құрылыстар мен құрылғылар.
			
			

			
Автономная система питьевого водоснабжения : Устройства и сооружения, предназначенные для забора, подготовки или без подготовки питьевой воды, с подачей или без подачи ее к местам потребления, находящиеся в пользовании физических лиц и закрытые для общего пользования.
			
		
		

			

			
Ауызсуды беру (алу) режимі:  Абоненттің, әдетте, қажетіне жұмсалатын су тұтынудағы еркін тегеуріні мен кепілдік шығымы (сағаттық, секундтық).
			
			

			
Режим отпуска (получения) питьевой воды : Гарантированный расход (часовой, секундный) и свободный напор при заданном характерном водопотреблении на нужды абонента.
			
		
		

			

			
Ашық үйлестіруші жүйе (АҮЖ):  Жабдықтары ашық ауада орналасқан электрлі үйлестіруші құрылғы.
			
			

			
Открытое распределительное устройство (ОРУ) : Электрическое распределительное устройство, оборудование которого расположено на открытом воздухе.
			
		
		

			

			
Әдеттегі ортаға арналған желдеткіш:  Жабысқақ және талшықты заттарсыз, температурасы 80 °С және шаңдылығы 100 мг/м3  аспайтын ауа немесе агрессиялы емес газды ығыстыруға арналған желдеткіш.
			
			

			
Вентилятор для обычных сред : Вентилятор для перемещения неагрессивного газа или воздуха с температурой не более 80 °С и запыленностью не более 100 мг/м3 , не содержащего липких и волокнистых веществ.
			
		
		

			

			
Әмбебап есептегіш:  Таратқыш саны өлшегіш түрлендіргіштің екінші нақ санды (номинальды) тогы бойынша орналасқан есептегіш.
			
			

			
Универсальный счетчик : Счетчик, передаточное число которого установлено по вторичному номинальному току измерительного преобразователя.
			
		
		

			

			
Байланыстың командалық желісі:  Автоматиканың (датчиктер, ауыстырып қосқыштар, екіншілік өлшегіш құралдар, түрлендіргіштер, есептеуіш, реттегіш және басқаратын құралдар, орындаушы механизмдер) жеке функционалды жиынтықтарын жалғастыратын құбыр сым. Ол жіберетін жиынтықтардан командалық белгілерді (су, май, ауа қысымын) қабылдаушы блоктарға тасуға арналған. [78].
			
			

			
Командная линия связи : Трубная проводка, соединяющая между собой отдельные функциональные блоки автоматики (датчики, переключатели, вторичные измерительные приборы, преобразователи, вычислительные, регулирующие и управляющие устройства, исполнительные механизмы). Она предназначена для передачи командных сигналов (давления воздуха, воды, масла) от передающих блоков к приемным [78].
			
		
		

			

			
Байлаулы құбырлар:  Машина мен агрегаттардың жеке аппараттарын, тораптарын бір-бірімен жалғайтын жабдықтарда жиналатын құбырлар [94].
			
			

			
Обвязочные трубопроводы : Трубопроводы, монтируемые на оборудовании для соединения отдельных аппаратов, узлов машин и агрегатов между собой [94].
			
		
		

			

			
Биіктікте істелетін жұмыстар:  1,3 м және одан жоғары биіктікте және 2 метрден аз қашықтықтағы биіктік бойыша түсетін айналасы талапқа сай уақытша қоршаумен қоршалуы тиіс жұмыс орны және оған өтетін жол [39]. Ондай қоршаулардың құрылғысы мүмкін болмаған жағдайда биіктіктегі жұмыстарды сақтандыру арқандары мен сақтандырғыш белбеулерді қолдана отырып істеу қажет.
			
			

			
Работы на высоте : Рабочие места и проходы к ним на высоте 1,3 м и более и расстоянии менее 2 м от границы перепада по высоте должны быть ограждены временными ограждениями в соответствии с [39]. При невозможности устройства этих ограждений работы на высоте следует выполнять с использованием предохранительных поясов и канатов страховочных.
			
		
		

			

			
Бойлер:  Жылумен жабдықтау және ыстық сумен жабдықтау жүйесінде суды жылытуға арналған құрылғы.
			
			

			
Бойлер : Устройство для подогрева воды в системах теплоснабжения и горячего водоснабжения.
			
		
		

			

			
Бумен жылыту : Жылытылатын ғимаратта немесе жанындағы жылу беру жүйесін орталық жылу жүйесінен келетін бу арқылы орталықтан жылу беру жүйесі.
			
			

			
Паровое отопление : Вид центрального отопления, при котором теплоносителем служит пар, поступающий в систему отопления от сети централизованного теплоснабжения или от парового котла, находящегося в отапливаемом здании или рядом с ним.
			
		
		

			

			
Бір полюсті жанасу : Кернеудегі электр құрылғы полюсына жанасу.
			
			

			
Однополюсное прикосновение : Прикосновение к полюсу электроустановки, находящейся под напряжением.
			
		
		

			

			
Бір фазалы жанасу:  Кернеудегі электр құрылғысының бір фазасына жанасу [39].
			
			

			
Однофазное прикосновение : Прикосновение к одной фазе электроустановки, находящейся под напряжением [39].
			
		
		

			

			
Бір фазалы электротехникалық бұйым (құрылғы) : Бір фазалы электр тізбегіне қосылу үшін және фазалар санын өзгертуге арналмаған электротехникалық бұйым (құрылғы).
			
			

			
Однофазное электротехническое изделие (устройство) : Электротехническое изделие (устройство), предназначенное для включения в однофазную электрическую цепь и не предназначенное для преобразования числа фаз.
			
		
		

			

			
Біртекті қоршаушы құрылымның термикалық қарсы тұруы:  Дегеніміз стационарлы жылуөту жағдайындағы құрылым арқылы жылу ағыны тығыздығына біртекті қоршаушы құрылымның сыртқы және ішкі бетіндегі температура айырмашылығының қатысы [54].
			
			

			
Термическое сопротивление однородной ограждающей конструкции : Отношение разности температур внутренней и внешней поверхностей однородной ограждающей конструкции к плотности теплового потока через конструкцию в условиях стационарной теплопередачи [54].
			
		
		

			

			
Вентиль: Бу немесе газ, сұйық ағындарды реттеу және жабуға арналған құбырдың құрылғысы. Үлкен вентильдердің монолитті құйма фланцталған корпусы болады; кіші вентильдерде құбырлар, сорғыштар және т.б. машиналарға жалғастыру үшін бұранда ойылған. Қарапайым вентильдерде шпиндель-винтті айналдыру тегершікті қолмен; автоматты басқарылатын кезде - құбырда қысымның өзгеруі кезінде қосылатын электрлі немесе гидравликалық қозғалтқышпен жүзеге асырылады.
			
			

			
Вентиль : Устройство в трубопроводах для перекрытия и регулирования потоков жидкости, пара или газа. Большие вентили имеют монолитные литые корпусы с фланцами; на малых вентилях для присоединения к трубам, насосам и другим машинам нарезана резьба. В простейших вентилях вращение шпинделя-винта осуществляется вручную маховиком; при автоматическом управлении - электрическим или гидравлическим двигателем, включающимся при изменении давления в трубопроводе.
			
		
		

			

			
Вентиль типтес кран:  Ілгері-кейінді реттығын түрінде жасалған реттеуші түйіні бар кран.
			
			

			
Кран вентильного типа : Кран, в котором регулирующий узел выполнен в виде возвратно-поступательного золотника.
			
		
		

			

			
Газ разрядты лампа : Электр разряды газда өтетін разрядты лампа. 

			
 

			
ЕСКЕРТУ. Газдың түріне байланысты неон лампасы, ксенон лампасы, гелий лампасы болады.
			
			

			
Газоразрядная лампа : Разрядная лампа, в которой электрический разряд происходит в газе. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. В зависимости от вида газа различают, например, неоновую лампу, ксеноновую лампу, гелиевую лампу.
			
		
		

			

			
Газ таратқыш станция : Газды қауіпсіз қолдану шарттарының қажетті деңгейіне дейін газ қысымын төмендету үшін қолданылады.
			
			

			
Газораспределительная станция : Служит для понижения давления газа до уровня, необходимого по условиям его безопасного потребления.
			
		
		

			

			
Газбен жылыту : Отын орнына жанатын газдар емес, газды жағуға бейімделген жылытқыш құралдармен жылыту түрі, ол тікелей жылытылатын орындарға орнатылады.
			
			

			
Газовое отопление : Вид отопления, при котором в качестве топлива используются горючие газы, а отопительные приборы, приспособленные для сжигания газа, устанавливаются непосредственно в обогреваемых помещениях.
			
		
		

			

			
Газбен қамтамасыздандырған мекеме : Тұтынушыға шартты түрде газ жеткізу міндетін алған газ иегері немесе өкілетті өкілі [87].
			
			

			
Газоснабжающая организация (поставщик) : Собственник газа или уполномоченное им лицо, осуществляющие поставки газа потребителям по договорам [87].
			
		
		

			

			
Газды есепке алушы аспаптарды тексеру:  Газды есепке алушы аспаптардың бекітілген техникалық талаптарға сай екендігін анықтау және нақтылау мақсатымен мемлекеттік метерологиялық қызмет органдары (соған уәкіл органдар мен ұйымдар) орындайтын операциялар жиынтығы.
			
			

			
Проверка приборов учета газа : Совокупность операций, выполняемых органами государственной метрологической службы (другими уполномоченными на то органами, организациями) с целью определения и подтверждения соответствия приборов учета газа установленным техническим требованиям.
			
		
		

			

			
Галогенді лампа : Бекітулі кеңістік ішінде инертті газ, галогендер немесе оның жалғастырушылары бар галогенді лампа.
			
			

			
Галогенная лампа : Галогенная лампа, внутри (или в) замкнутого (замкнутом) пространства содержится инертный газ, галогены или его соединения.
			
		
		

			

			
Генератор: Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машина.
			
			

			
Генератор : Машина, преобразующая механическую энергию в электрическую.
			
		
		

			

			
Гидравликалық соққы:  Ағу жылдамдығының шапшан өзгеруінен қысымды құбырдағы сұйық қысымының шұғыл өзгеруі [95].
			
			

			
Гидравлический удар : Резкое изменение давления жидкости в напорном трубопроводе, вызванное мгновенным изменением скорости его течения [95].
			
		
		

			

			
Ғимараттағы ауа кондиционері : ғимаратта ауаны кондиционерлеу агрегаты.

			
 

			
ЕСКЕРТУ. Сыртқы ауамен жұмыс істейтін кондиционер - тураағынды, ал сыртқы және ішкі ауа қоспасымен жұмыс істейтін кондиционер - рециркуляциялы болады.
			
			

			
Кондиционер воздуха в помещении : Агрегат для кондиционирования воздуха в помещении. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Кондиционер воздуха, работающий на наружном воздухе, называется прямоточным, на внутреннем воздухе - рециркуляционным, на смеси наружного и внутреннего воздуха - с рециркуляцией
			
		
		

			

			
Децентралды электрмен жабдықтау:  Тұтынушының энергетикалық жүйемен байланысы жоқ көзден электрмен жабдықталуы.
			
			

			
Децентрализованное электроснабжение : Электроснабжение потребителя от источника, не имеющего связи с энергетической системой.
			
		
		

			

			
Доғалық лампа : Жарықтың доғалық разрядпен немесе электродтармен сәулеленетін разрядная лампа.
			
			

			
Дуговая лампа : Разрядная лампа, в которой свет излучается дуговым разрядом или электродами.
			
		
		

			

			
Дөңгелекқұбыр : Электр сызбасына сай жалғау және КТП-ны конструктивті басқаруда КТП құрамдық бөлшектерінің бас желілерін жалғастыру үшін қызмет ететін металл қабыққа орналастырылған токжүргізуші бөлшек.
			
			

			
Шинопровод : Токоведущие элементы, расположенные в металлической оболочке, служащие для соединения главных цепей составных частей КТП в соответствии с электрической схемой соединения и конструктивным исполнением КТП.
			
		
		

			

			
Дроссель типтес кран : Ілгері-кейінді қозғалыстағы ине түрінде жасалған реттеуші түйіні бар кран.

			
 
			
			

			
Кран дроссельного типа : Кран, в котором регулирующий узел выполнен в виде иглы с возвратно-поступательным движением.
			
		
		

			

			
Есеп есептегіштер:  Есепке алу үшін қойылатын есептегіштер.
			
			

			
Расчетные счетчики : Счетчики, устанавливаемые для расчетного учета.
			
		
		

			

			
Есепке алу торабы:  Жылу энергиясын және жылу тасығышты коммерциялық есепке алуға арналған, бекітілген тәртіп бойынша аттестатталған құралдар мен өлшеу жүйелерінің және басқа да құралдардың жиынтығы.
			
			

			
Узел учета : Совокупность аттестованных в установленном порядке средств и систем измерений и других устройств, предназначенных для коммерческого учета тепловой энергии и теплоносителей.
			
		
		

			

			
Есептегіштің үнемілігі:  Белсенді энергия есептегіш үшін: энергияны есепке алатын есептегіш пен қозғалғыш бөліктің айналым санының арасындағы сағ-ватт (Вт × сағ/айн) - қатынасты;  реактивті энергияны есептегіш үшін вар-сағ/та (вар × сағ./айн) көрсетуші мөлшер.
			
			

			
Постоянная счетчика : Величина, выражающая соотношение между учтенной счетчиком энергией и соответствующим числом оборотов подвижной части в ватт-часах (Вт × ч/об) - для счетчиков активной энергии; в вар-часах вар × ч/об) - для счетчиков реактивной энергии.
			
		
		

			

			
Жабдықты консервациялау:  Қоймалар мен құрылыстарда жабдықты ұзақ мерзімде сақтау үшін коррозиядан (антикоррозиямен майлау) және бұзылулардан (орау мен орама) сақтау шараларына дайындау [94].
			
			

			
Консервация оборудования : Подготовка оборудования с проведением мероприятий защиты его от коррозии (покрытие антикоррозийными смазками) и повреждений (обертки и упаковки) для длительного хранения на складах и стройках [94].
			
		
		

			

			
Жабық жылу беру жүйесі : Сулы жүйе жылу берудың жабық түрі. Сулы жылу беру жүйесін айналып, су жүйеден алымбайды.

			
 
			
			

			
Закрытая водяная система теплоснабжения : Водяная система теплоснабжения, в которой вода, циркулирующая в тепловой сети, используется только как теплоноситель и из сети не отбирается.
			
		
		

			

			
Жабық үлестіруші құрылғы (ЖҮҚ) : Жабдықтары құрылыстың ішінде орнатылған электрлі үлестіруші құрылғы.
			
			

			
Закрытое распредустройство (ЗРУ) : Электрическое распредустройство, оборудование которого расположено в помещении.
			
		
		

			

			
Жалпы жарықтандыру:  Ғимараттардың жоғары аймағында үлкен шамдарды бірқалыпты орналастыру (жалпы бірқалыпты жарықтандыру) немесе жабдықтардың тұрған орнына қарай (жалпы локализаторлық жарықтандыру) жарықтандыру [80].
			
			

			
Общее освещение : Освещение, при котором светильники размешаются в верхней зоне помещения равномерно (общее равномерное освещение) или применительно к расположению оборудования (общее локализованное освещение) [80].
			
		
		

			

			
Жанама жанасымнан қорғау (жанама қатынастан қорғау) : Зақымдану кезінде кернеуде қалып қоятын ашық және жабық бөліктерімен жанасымның қауіптілігін сақтайтын қорғану.
			
			

			
Защита от косвенного прикосновения (Защита от косвенного контакта) : Защита, исключающая опасность соприкосновения с открытыми проводящими частями, сторонними проводящими частями, которые могут оказаться под напряжением в случае повреждения.
			
		
		

			

			
Жанасымдылық кернеуі:  Адам бір уақытта жанасатын тізбектің екі нүктесі арасындағы болатын кернеу.
			
			

			
Напряжение прикосновения : Напряжение между двумя точками цепи тока, которых одновременно касается человек.
			
		
		

			

			
Жарық түсіру қорының коэффициенті:  Жарық көздері (лампалар) мен үлкен шамдардың, жарық толық түскендегі ескірген және ластану салдарынан болған жұмыс істеу кезінде жарық пен табиғи жарық коэффициентінің (ТЖК) төмендеуін ескеретін, сондай-ақ құрылыстардың беттерінен түсетін жарықтың төмендейтінін есептейтін коэффициент [80].
			
			

			
Коэффициент запаса освещенности : Расчетный коэффициент, учитывающий снижение коэффициента естественной освещенности (КЕО) и освещенности в процессе эксплуатации вследствие загрязнения и старения светопрозрачных заполнений в световых проемах, источников света (ламп) и светильников, а также снижение отражающих свойств поверхностей помещения [80].
			
		
		

			

			
Жарықтандырғыш арматура:  Жарықтандырғыш құралдардың ветотехникалық арматурасы.
			
			

			
Осветительная арматура : Светотехническая арматура осветительных приборов.
			
		
		

			

			
Жеке супайдаланысы : Бір уақыт мерзімінде немесе өнім бірлігін өндіруге берілетін судың көлемі [46].
			
			

			
Удельное водопотребление : Объем воды, подаваемый потребителю в интервал времени или на единицу продукции [46].
			
		
		

			

			
Жекелендірілушінің қарсы тұруы:  Бір-бірінен жекешелендірілген екі дененің арасынан өтетін  арнайы шартпен өлшенетін қарсы тұру.
			
			

			
Сопротивление изоляции : Сопротивление, измеряемое в специальных условиях между двумя проводящими телами, изолированными друг от друга.
			
		
		

			

			
Желдеткіш : 1,3 ең жоғары салыстырмалы сығымдылықта газдың үздіксіз ағынын туғызатын газдың механикалық энергиясын бір немесе бірнеше жұмыс дөңгелектеріне тарату кезінде айналатын қалақшалы машина.
			
			

			
Вентилятор : Вращающаяся лопаточная машина, передающая механическую энергию газа в одном или нескольких рабочих колесах, вызывая таким образом непрерывное течение газа при его относительном максимальном сжатии 1,3.
			
		
		

			

			
Желдеткішті-тегістегіш агрегат:  Сыртқы ауаны ішке енгізуге арналған желдеткішті агрегат. 

			
ЕСКЕРТУ. Желдеткішті-тегістегіш агрегат сыртқы ауаны іштегі ауаның температурасына дейін тазартып және жылыта алады.
			
			

			
Вентиляционно-приточный агрегат : Вентиляционный агрегат для подачи в помещение наружного воздуха. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Вентиляционно-приточный агрегат может осуществлять очистку и нагрев наружного воздуха до температуры воздуха в помещении.
			
		
		

			

			
Желілік су шығыны:  Ағында бос ағып кеткен қайтарымсыз шығындалған желілік су.
			
			

			
Потери сетевой воды : Безвозвратно израсходованная сетевая вода на утечки и слив.
			
		
		

			

			
Жерге бекітілу:  Жерге қатысы бойынша белгілі шамадан төмен оқшау жанасымды кедергінің төмендеуі немесе өткізгіштің жерге жалғануымен шартталған бекіту. Ток жетекші бөліктің тікелей жермен немесе токты өткізбейтін құрылымдармен, немесе жерден ажыратылмаған заттармен кездейсоқ электрлі қосылысы.
			
			

			
Замыкание на землю : Замыкание, обусловленное соединением проводника с землей или уменьшением сопротивления его изоляции по отношению к земле ниже определенной величины. Случайное электрическое соединение токоведущей части непосредственно с землей или нетоковедущими проводящими конструкциями, или предметами, не изолированными от земли.
			
		
		

			

			
Жерге қосу (нөлдену) магистралі:  Екі немесе көп тарамды жерге қосылатын (нөлдік қорғаныш) сым [65].
			
			

			
Магистраль заземления (зануления) : Заземляющий (нулевой защитный) проводник с двумя или более ответвлениями [65].
			
		
		

			

			
Жерге қосылу:  Электр қондырғысының кез келген бөлігінің жерқосқыш құрылғымен алдын ала электрлі жалғануы.
			
			

			
Заземление : Преднамеренное электрическое соединение какой-либо части электроустановки с заземляющим устройством.
			
		
		

			

			
Жергілікті жарық беру : Ортақтанбаған энергия көзінен жарық алу [80].
			
			

			
Местное освещение : Освещение, дополнительное к общему, создаваемое светильниками, концентрирующими световой поток непосредственно на рабочих местах [80].
			
		
		

			

			
Жергілікті шығару (сору):  Технологиялық жабдықтың құрамды бөлігі болып табылатын және ауа жолдарына жалғасатын (станок, аппарат, ванна, жұмыс үстелі, камера, шкаф және т.б.) орындарында пайда болатын, жарылу қаупі бар газ, шаң, аэрозоль және буларды (зонт, ернеулік сору, шкаф, ұаптама-ауа қабылдағыш және т.б.) ұстау құрылғысы [69].
			
			

			
Местный отсос : Устройство для улавливания вредных и взрывоопасных газов, пыли, аэрозолей и паров (зонт, бортовой отсос, вытяжной шкаф, кожух-воздухоприемник и т.п.) у мест их образования (станок, аппарат, ванна, рабочий стол, камера, шкаф и т.п.), присоединяемое к воздуховодам систем местных отсосов и являющееся, как правило, составной частью технологического оборудования [69].
			
		
		

			

			
Жерқосқыш:  Жермен немесе оның эквиваленті, мысалы, жерден бөлінбеген су қоймасымен тұрақты жанасымдағы сым (электрод) немесе өзара электрмен жалғанған сымдар жиынтығы. Жермен немесе оның эквивалентімен тұрақты жанасымдағы сым (электрод) немесе өзара электрмен жалғанған сымдар жиынтығы.
			
			

			
Заземлитель : Проводник (электрод) или совокупность электрически соединенных между собой проводников, находящихся в надежном соприкосновении с землей или ее эквивалентом, например, с неизолированным от земли водоемом. Проводник или совокупность металлически соединенных проводников, находящихся в соприкосновении с землей или ее эквивалентом
			
		
		

			

			
Жерқосқыш желісі : Қорғаныс жерқосқыш контурлы сым немесе кабель жалғанған электротехникалық қондырғының металл бөліктерінің жұмыс кернеуінде болмай жалғануы үшін арналған қосалқы желі.
			
			

			
Жила заземления : Вспомогательная жила, предназначенная для соединения не находящихся под рабочим напряжением металлических частей электротехнического устройства, к которому подключен кабель или провод с контуром защитного заземления.
			
		
		

			

			
Жерқосқыш жүйе:  Бір нүктесі (ереже бойынша, нейтраль) алдын ала қосылған резисторсыз жерқосқышпен тікелей жалғанған жүйе.
			
			

			
Заземленная система : Система, у которой одна точка (как правило, нейтраль) непосредственно соединена с заземляющим устройством без преднамеренно включенного резистора.
			
		
		

			

			
Жерқосқыш қондырғы : Электрмен жалғанған жерқосқыштар мен жерге қосылған сымдардың жиынтығы.
			
			

			
Заземляющее устройство : Совокупность электрически соединенных заземлителя и заземляющих проводников.
			
		
		

			

			
Жерқосқыш сым:  Жерге қосылғын толықтай аз кедергісі бар өткізгіш.
			
			

			
Заземляющий провод : Проводник с малым полным сопротивлением, соединенный с землей.
			
		
		

			

			
Жоғары кернеудің тұжырымы:  Бірінші текті кернеу тізбегімен жалғастыруға арналған тұжырым.
			
			

			
Вывод высокого напряжения : Вывод, предназначенный для соединения с цепью первичного напряжения.
			
		
		

			

			
Жұмыс денесі:  Жылукүштік қондырғыдағы жылуды механикалық немесе электрлік қуатқа айналдыратын зат.
			
			

			
Рабочее тело : Вещество, с помощью которого тепло в теплосиловой установке преобразуется в механическую или в электрическую энергию.
			
		
		

			

			
Жұмыс орнын оқшаулау:  Жұмыс орнын (еден, отырған орны және т.б.) оқшаулауға және жұмыс орнында ток өткізетін бөліктерден потенциалы ерекшеленетін және оларға жанасу немесе жанасу мүмкіндігі алдын ала қарастырылып негізделген қорғаныс тәсілі.
			
			

			
Изоляция рабочего места : Способ защиты, основанный на изоляции рабочего места (пола, площадки и т.п.) и токопроводящих частей в области рабочего места, потенциал которых отличается от потенциала токоведущих частей и прикосновение к которым является предусмотренным или возможным.
			
		
		

			

			
Жылу балансы : Жылуды өндірудің, пайдаланудың және жоғалтудың сандық сипаттамасы.
			
			

			
Тепловой баланс : Количественная характеристика производства, потребления и потерь тепла.
			
		
		

			

			
Жылу беру:  Қатты дене бетімен және онымен жанасатын жылутасығыш орта арасындағы (сұйықтықпен, газбен және т.б) жылу алмасу. Жылу конвекция, жылуөткізгіштік, сәулелік жылу алмасу арқылы беріледі. Жылу тасығыштың еркін және мәжбүр болған қозғалыстары барысында, сондай-ақ оның агрегаттық күйлері өзгеруі барысында жылу беру ажыратылады. Жылу беру қарқындылығы 1 К ішінде жылу тасығыш орта мен беті арасындағы температура айырмасы болғанда бет бірлігі арқылы уақыт бірлігіне берілген жылу беру коэффицентімен - жылу мөлшерімен сипатталады. Жылу беруді жылу өтудің неғұрлым жалпы үрдісінің бір бөлігі ретінде қарастыруға болады [100].
			
			

			
Теплоотдача : Теплообмен между поверхностью твёрдого тела и соприкасающейся с ней средой - теплоносителем (жидкостью, газом и т.д.). Теплоотдача происходит конвекцией, теплопроводностью, лучистым теплообменом. Различают теплоотдачи при свободном и вынужденном движении теплоносителя, а также при изменении его агрегатного состояния. Интенсивность теплоотдачи характеризуется коэффициентом теплоотдачи - количеством теплоты, переданным в единицу времени через единицу поверхности при разности температур между поверхностью и средой - теплоносителем в 1 К. Теплоотдачу можно рассматривать как часть более общего процесса теплопередачи [100].
			
		
		

			

			
Жылу беру мерзімі:  Жылу энергиясының бір жылда жылытуға берілетін сағат немесе тәуліктер уақыты.
			
			

			
Отопительный период : Время в часах или сутках в год, в течение которого производится отпуск тепловой энергии на отопление.
			
		
		

			

			
Жылу бет(қалқан):  Өрістің белгілі бір аймаққа енуін азайту үшін қолданылатын құрылғы.
			
			

			
Экран : Устройство, используемое для уменьшения проникновения поля в определенную область.
			
		
		

			

			
Жылу жай:  Жылу желісінен келетін жылуды түрлендіруге және таратуға арналған құрылғылар кешені.
			
			

			
Тепловой пункт : Комплекс установок, предназначенных для преобразования и распределения тепла, поступающего из тепловой сети
			
		
		

			

			
Жылу желілерін пайдаланатын ұйым (ЖЖПҰ):  Жылу желілері құрылғылары мен құбырларды техникалық пайдалануды жүзеге асыратын ұйым.
			
			

			
Организация, эксплуатирующая тепловые сети (ОЭТС) : Организация, осуществляющая техническую эксплуатацию трубопроводов и установок тепловой сети.
			
		
		

			

			
Жылу желілерінің апаты:  Егер жылу мерзімі кезінде әлеуметтік тұрғын нысандарының 36 сағ не одан аса мерзімге тоқтап қалуына әкелсе, жылу желілерінің магистральды құбырларының зақымданғаны.
			
			

			
Авария тепловых сетей : Повреждение магистрального трубопровода тепловой сети, если в период отопительного сезона это привело к перерыву теплоснабжения объектов жилсоцкультбыта на срок 36 ч и более.
			
		
		

			

			
Жылу жүйелері қосылуының тәуелді сұлбасы:  Жалғануларының тәуелді сызбасы су ағынды жалғағыштар (элеваторлар) немесе араласқан сорғыштардың көмегі арқылы судың жылу желілеріне жалғану сызбасы.
			
			

			
Зависимая схема присоединения систем отопления : Схема присоединения, при которой вода из тепловой сети непосредственно поступает в систему отопления через водоструйные смесители (элеваторы) или с помощью подмешивающих насосов.
			
		
		

			

			
Жылу жүйесі : Жылутасымалдаушы көмегімен (бу немесе ыстық су) жылу көзінен жылу тұтынушыларға тасымалданатын жылу құбыры орындары өзара берік және тығыз байланысқан жүйе.
			
			

			
Тепловая сеть : Система прочно и плотно соединенных между собой участков теплопроводов, по которым теплота с помощью теплоносителя (пара или горячей воды) транспортируется от источников к потребителям.
			
		
		

			

			
Жылу жүктемесі:  Бір ғана уақыт ішінде жылу энергиясын тұтынушы қолдана алуы мүмкін болатын жылу энергиясының мөлшері.
			
			

			
Тепловая нагрузка : Количество тепловой энергии, которое может быть принято потребителем тепловой энергии за единицу времени.
			
		
		

			

			
Жылу өту деп : Сұйықтықтың, газдың бір ортасынан жылуды кез келген формадағы біртекті немесе көпқабатты бөліп тұратын қатты қабырға арқылы екінші ортаға өткізуін айтамыз  [100].
			
			

			
Теплопередача : Передача теплоты от одной среды жидкости, газа к другой через разделяющую однородную или многослойную твердую стенку любой формы [100].
			
		
		

			

			
Жылубергіштің (тепловизордың) шығу белгісі:  Нысанның үстін бақылайтын үлескі мәнінің жылулық сәулесі ағынының тығыздығына пропорционалды өлшенетін электр белгісі [48].
			
			

			
Выходной сигнал тепловизора : Измеряемый тепловизором электрический сигнал, значение которого пропорционально плотности потока теплового излучения контролируемого участка поверхности объекта [48].
			
		
		

			

			
Жылуды пайдаға асыру:  Ауаны жылыту немесе суыту үшін оны әрі қарай қолдану мақсатымен серпілген ауаны немесе технологиялық үрдістің лақтырымды жылулығын немесе суықтығын пайдаға асыру үшін жасалған жылуалмастырғыш аппарат.
			
			

			
Теплоутилизатор : Теплообменный аппарат для утилизации бросового тепла или холода технологического процесса или выбрасываемого воздуха в целях его дальнейшего использования для нагрева или охлаждения воздуха.
			
		
		

			

			
Жылукүштік қондырғы:  Тікелей термодинамикалық айналымды пайдалана отырып жылуды механикалық немесе электр энергиясына айналдыруға арналған құрылғы.
			
			

			
Теплосиловая установка : Установка, предназначенная для преобразования тепла в механическую или электрическую энергию с использованием прямого термодинамического цикла
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтау жүйесінің жылу тасығыш теңгерімі (су теңгерімі; буконденсатты теңгерім):  Пайдаға асыру үшін жауапкершілік пен абоненттерді қолдану шегіне дейін тасымалдау кезіндегі шығын есебін коса жылу көзі (көздері) жіберген жылу өткізгіштер (тораптық су; бу; конденсат) үлестірілген санының қорытындысы.
			
			

			
Баланс теплоносителей системы теплоснабжения (водный баланс; пароконденсатный баланс) : Итог распределения количеств теплоносителей (сетевая вода; пар; конденсат), отпущенных источником (источниками) тепла с учетом потерь при транспортировании до границ эксплуатационной ответственности и использованных абонентами.
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтау жүйесінің жылулық кернеу кестесі:  Жылу жүктемесі кезінде жылумен жабдықтау жүйесінің өзгеруі.
			
			

			
График тепловой нагрузки системы теплоснабжения : Изменение во времени тепловой нагрузки системы теплоснабжения.
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтау жүйесінің жылулық энергия теңгерімі (жылу теңгерімі):  Пайдаға асыру үшін жауапкершілік пен абоненттерді қолдану шегіне дейін тасымалдау кезіндегі шығын есебін коса жылу көзі (көздері) жіберген жылу энергиясының үлестірілген санының қорытындысы.
			
			

			
Баланс тепловой энергии системы теплоснабжения (тепловой баланс) : Итог распределения количеств тепловой энергии, отпущенной источником (источниками) тепла c учетом потерь при передаче и распределении тепловой энергии до границ эксплуатационной ответственности и использованной абонентами.
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтау сапасын көрсеткіштер : Ұзақ мерзімде қолдануға жарамдылығын жылумен жабдықтауда жылу өткізгіштің физика-химиялық көрсеткіштері (тазалық, қаттылық және т.б.).
			
			

			
Показатели качества теплоносителя : Физико-химические показатели теплоносителя (прозрачность, жесткость и др.), обусловливающие степень его пригодности для длительной нормальной работы систем теплопотребления в соответствии с их назначением.
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтау үзілісі (өшіру):  Абонентке толықтай жылумен жабдықтауды өшіру.
			
			

			
Перерыв (отключение) теплоснабжения : Полное прекращение подачи абоненту теплоносителя (тепловой энергии).
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтаудың ашық су жүйесі:  Жылуды тұтынушыларға желіден суды бөлшектеп немесе толықтай беретін жылумен жабдықтаудың ашық су жүйесі.
			
			

			
Открытая водяная система теплоснабжения : Водяная система теплоснабжения, в которой вода частично или полностью отбирается из сети потребителями тепла.
			
		
		

			

			
Жылумен жабдықтаудың бу жүйесі:  Жылу өткізгіш бу болып табылатын жылумен жабдықтау жүйесі.
			
			

			
Паровая система теплоснабжения : Система теплоснабжения, в которой теплоносителем является пар.
			
		
		

			

			
Жылумен қамсыздандыруды шектеу : Тұтынушыларды жылумен қамтамасыз етуді толықтай немесе бөлшектей шектеу.
			
			

			
Ограничение теплоснабжения : Снижение отпуска тепловой энергии и теплоносителей абоненту за счет сокращения расхода теплоносителя и (или) снижения температуры теплоносителя по сравнению со значениями, указанными в договоре.
			
		
		

			

			
Жылумен қамтамасыз ету жүйесінің жылу жүктемесе:  Бір уақыт ішінде жылу желілері жоғалтатын және жылу қабылдағыштардың жылу тұтынатын жиынтыққа тең келетін жылу көздерінен алынатын жылудың жиынтық мөлшері.
			
			

			
Тепловая нагрузка системы теплоснабжения : Суммарное количество тепла, получаемое от источников тепла, равное сумме теплопотреблений приемников тепла и потерь в тепловых сетях в единицу времени.
			
		
		

			

			
Жылумен қамтамасыз ету режимі: Жылутұтыну жүйесінің қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етуші жылутасығыш параметрлері (шығым, температура, қысым) және жылу энергиясын (қуатын) берудің шартпен бекітілген мөлшері.
			
			

			
Режим теплоснабжения : Установленные договором величины отпуска тепловой энергии (мощности) и параметры (расход; температура; давления) теплоносителя, обеспечивающие нормальную работу систем теплопотребления.
			
		
		

			

			
Жылумен қамтамасыз ету сызбасы:  Жылумен қамтамасыз ету жүйесінің қауіпсіз және тиімді қызмет етуін және оның энергияүнемдеу және энергетикалық тиімділікті жоғарылату саласында құқықтық реттеуін есепке ала отырып дамуын негіздеу бойынша жобаалды материалдарды қамтитын құжат.
			
			

			
Схема теплоснабжения : Документ, содержащий предпроектные материалы по обоснованию эффективного и безопасного функционирования системы теплоснабжения, ее развития с учетом правового регулирования в области энергосбережения и повышения энергетической эффективности.
			
		
		

			

			
Жылуөткізгіштік:  Өте жоғары температуралы дене бөлшегінен онша ыстық емес дене бөлшегіне жылудың өздігінен өту үрдісі [100].
			
			

			
Теплопроводность : Процесс самопроизвольного переноса теплоты от точек участков тела с более высокой температурой к менее высокой [100].
			
		
		

			

			
Жылутасығыштар:  Жылуды қатты ысыған денеден аз ысыған денеге беру үшін қолданылатын қозғалғыш орта. Жылутасығыштар жылыту, желдеткіш, жылумен қамтамасыз ету жүйелерінде, технологиялық жылыту және т.б. құрылғыларда суыту, кептіру, қыздырып өңдеу үшін қызмет етеді.
			
			

			
Теплоносители : Это движущаяся среда, применяемая для передачи теплоты от более нагретого тела к менее нагретому. Теплоносители служат для охлаждения, сушки, термической обработки и т.п. процессов в системах теплоснабжения, отопления, вентиляции, в технологических тепловых и других устройствах.
			
		
		

			

			
Жылутұтыну жүйесі:  Жылу жүктемесінің бір не бірнеше (жылыту, желдеткіш, ыстық сумен қамтамасыз ету, технологиялық қажеттілікті қамтамасыз ету) түрлерін қанағаттандыруға арналған жалғастырушы құбыржолдары мен жылу желілері бар жылутұтынушы құрылғылар кешені.
			
			

			
Система теплопотребления : Комплекс теплопотребляющих установок с соединительными трубопроводами и тепловыми сетями, которые предназначены для удовлетворения одного или нескольких видов тепловой нагрузки (отопление, вентиляция, горячее водоснабжение, технологические нужды).
			
		
		

			

			
Жылутұтыну режимі:  Берілген мерзім ішінде (сағат, тәулік) пайдаланылатын жылу тасығыштардың саны мен циркуляциялық шығымдары, жылу энергиясын (қуатын) тұтынудың шартпен бекітілген мөлшері.
			
			

			
Режим теплопотребления : Установленные договором величины потребления тепловой энергии (мощности), циркуляционных расходов и количества используемых теплоносителей в течение заданного времени (час, сутки).
			
		
		

			

			
Жылытқыш құралы:  Белгілі жылу мөлшерін ғимаратқа беру құралы.  

			
 

			
ЕСКЕРТУ. Жылуды табиғи конвекциялы беруде - конвекция типтес құралдар, ал сәулелендіру арқылы берілген жылу радиация типтес жылу құралдарына жатады.
			
			

			
Отопительный прибор : Прибор для передачи в обслуживаемое помещение установленного количества тепла. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Отопительный прибор с преобладанием теплоотдачи естественной конвекцией относится к отопительным приборам конвективного типа, с преобладанием теплоотдачи излучением - к отопительным приборам радиационного типа.
			
		
		

			

			
Жылытқыш-желдеткіш агрегат : Сыртқы ауаның ғимаратқа беру мен қыздыруға арналған агрегат.
			
			

			
Отопительно-вентиляционный агрегат : Агрегат для нагрева и подачи в помещение наружного воздуха.
			
		
		

			

			
Жылыту желісі:  Сұрыпталған құрылғылар, өлшеу аспаптары, автоматтау құралдары, серпінді, командалы және басқа құбырлардың ағыстары мен қалқандарының жылыту құрылғыларына өткізгіштер (ауа, су, бу және т.б.) арқылы жылу өтетін құбыр  [78].
			
			

			
Линия обогрева : Трубная проводка, посредством которой подводятся (и отводятся) теплоносители (воздух, вода, пар и др.) к устройствам обогрева отборных устройств, измерительных приборов, средств автоматизации, щитов и потоков импульсных, командных и других трубных проводок [78].
			
		
		

			

			
Жіберуші (қосушы):  Салмақ түсіруден қорғаумен байланысты қозғалтқышты жіберу (қосу) немесе тоқтату үшін қажетті барлық коммутациялық құралдардың қисындасуы (комбинациясы). 

			
ЕСКЕРТУ. жіберуші (қосушы) басты түйісулерді тұйықтауға қажет күш салуды қамтамасыз ету тәсілінен ерекшеленуі мүмкін.
			
			

			
Пускатель : Комбинация всех коммутационных средств, необходимых для пуска и остановки двигателя в сочетании с надлежащей защитой от перегрузок. 

			
 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Пускатели могут различаться от способа обеспечения усилия, необходимо для замыкания главных контактов.
			
		
		

			

			
Изолятор : Әр түрлі электр қуаттағы (потенциалдағы) электр қондырғылары мен жеке бөліктерін электрден ажырату мен механикалық бекітуге арналған электротехникалық құрылғы. Әр түрлі электрлі қуаттағы (потенциалдағы) электр жабдықтары мен сымдарын электрден ажырату мен механикалық бекітуге арналған электротехникалық құрылғы.
			
			

			
Изолятор : Электротехническое устройство, предназначенное для электрической изоляции и механического крепления электроустановок или их отдельных частей, находящихся под разными электрическими потенциалами. Устройство, предназначенное для электрической изоляции и механического крепления электрооборудования и проводов, находящихся под разными электрическими потенциалами
			
		
		

			

			
Кабельді экран (Экран) : Ажыратылған талшық, топтар, түйін, тұтас өзекшенің немесе оның бөлігінің немесе ток өткізгішті айналасындағы цилиндрлік қабат, не әр түрлі пішіндерді (конфигурацияларды) бөлетін қабаттар түріндегі магнитті немесе магнитсіз электр өткізгіш элементі.
			
			

			
Кабельный экран (Экран) : Элемент из электропроводящего немагнитного и (или) магнитного материала либо в виде цилиндрического слоя вокруг токопроводящей или изолированной жилы, группы, пучка, всего сердечника или его части, либо в виде разделительного слоя различной конфигурации.
			
		
		

			

			
Кезекті жарық түсіру:  Жарықты жұмыс уақытынан кейін түсіру [80].
			
			

			
Дежурное освещение : Освещение в нерабочее время [80].
			
		
		

			

			
Кернеу (жиілік) тұрақтылығы:  Белгілі уақыт аралығында кернеудің (жиіліктің) номиналды немесе базалықтан ауытқуларын өлшеу бойынша бағаланатын электр энергиясының сапа көрсеткіші.
			
			

			
Стабильность напряжения (частоты) : Показатель качества электрической энергии, оцениваемый по измеренным отклонениям напряжения (частоты) от номинального или базового за определенный интервал времени.
			
		
		

			

			
Кернеуді сөндіру арқылы қауіпсіз жұмысты қамтамасыз етуші техникалық шаралар:  Дегеніміз коммутациялық аппараттарды байқаусыз қосу нәтижесінде немесе өздігінен қосылып кеткен жағдайда жұмыс орнына кернеу берілуіне кедергі болатын шаралар қабылданып, сөндірілуі; коммутациялық аппараттарды қолмен қосу жетегіне және қашықтықтан басқаратын кілттерге тиым салынатын плакаттар іліп қою қажеттігі; адамдарды электр тогы зақымынан қорғау үшін жерленеуі қажет токжүретін бөлшектерде кернеу жоқ екені тексерілуі; жерлену жасалуы (жерлеуші пышақтар қосылуы, олар жоқ жерлерде көшірмелі жерлеу орнатылуы); «Жерленді» деген сілтеуіш плакат ілінуі, ток жүретін бөлшектерде кернеумен қалған жұмыс орындары қажет болған жағдайда қоршалуы, сақтандырушы және не істеу қажеттігін көрсеткен плакаттар ілінуі.
			
			

			
Технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ со снятием напряжения : Произведены необходимые отключения и приняты меры, препятствующие подаче напряжения на место работы вследствие ошибочного или самопроизвольного включения коммутационных аппаратов; на приводах ручного и на ключах дистанционного управления коммутационных аппаратов должны быть вывешены запрещающие плакаты; проверено отсутствие напряжения на токоведущих частях, которые должны быть заземлены для защиты людей от поражения электрическим током; наложено заземление (включены заземляющие ножи, а там, где они отсутствуют, установлены переносные заземления); вывешены указательные плакаты «Заземлено», ограждены при необходимости рабочие места и оставшиеся под напряжением токоведущие части, вывешены предупреждающие и предписывающие плакаты.
			
		
		

			

			
Кернеудің құлауы:  Электрмен қамтамасыз ету жүйесіндегі кернеудің күрт тым төмендеп кетуі, бірақ кейін қалпына келуі. Электр желісі нүктесінде кернеудің кенет 0,9 U ном-нан төмендеуі, сосын он миллисекундтан бірнеше ондаған секунд аралығында кернеудің алғашқы беттегі деңгейіне немесе соған таяу деңгейге қайта келуі.
			
			

			
Провал напряжения : Внезапное значительное снижение напряжения в системе электроснабжения с последующим его восстановлением. Внезапное понижение напряжения в точке электрической сети ниже 0,9 U ном, за которым следует восстановление напряжения до первоначального или близкого к нему уровня через промежуток времени от десяти миллисекунд до нескольких десятков секунд.
			
		
		

			

			
Кері желілік су:  Жылу желісінде тұтынушыдан желінің сорғышына дейін жобада белгіленген параметрлер (температура және химиялық құрамы) суы.
			
			

			
Обратная сетевая вода : Вода заданных проектом параметров (температуры и химического состава) в тепловой сети от потребителя до сетевого насоса.
			
		
		

			

			
Коллектор : Бір немесе бірнеше қабаттағы ауа өткізгіштер жалғанған ауа өткізгіштің бөлігі [69].
			
			

			
Коллектор : Участок воздуховода, к которому присоединяются воздуховоды из двух или большего числа этажей [69].
			
		
		

			

			
Коммуналды жылумен қамтамасыз ету жүйесі:  Жылумен қамтамасыз ету ұйымдары пайдаланатын тұрғын-коммуналды шаруашылық жүйелерінің, қаланың (ауданның, кварталдың), басқа да елді мекендердің бекітілген тәртіппен арнайы рұқсат алған (лицензиясы бар) жылу көздері және (немесе) жылу желілерінің ортақ өндірістік үрдіспен біріккен жиынтығы.
			
			

			
Система коммунального теплоснабжения : Совокупность объединенных общим производственным процессом источников тепла и (или) тепловых сетей города (района, квартала), другого населенного пункта, эксплуатируемых теплоснабжающей организацией системы жилищно-коммунального хозяйства, получившей соответствующие специальные разрешения (лицензии) в установленном порядке.
			
		
		

			

			
Коммутациялы электр аппараты (Аппарат) : Электр тізбектерін және ток өткізуді коммутациялауға арналған электр аппараты.
			
			

			
Коммутационный электрический аппарат (Аппарат) : Электрический аппарат, предназначенный для коммутации электрических цепей и проведения тока.
			
		
		

			

			
Конвекторлы желдеткіш:  Ауаны желдеткіш арқылы жасанды ығыстыратын конвективті типтес жылытқыш құралы.
			
			

			
Вентиляторный конвектор : Отопительный прибор конвективного типа с искусственным перемещением воздуха, осуществляемым вентилятором.
			
		
		

			

			
Контроллер : Резисторлардың коммутациясы арқылы, машина және (немесе) транформаторларды орау арқылы басқаруға арналған ауыстырып қосқыш.
			
			

			
Контроллер : Переключатель, предназначенный для управления электрическими машинами и трансформаторами путем коммутации резисторов, обмоток машин и (или) трансформаторов.
			
		
		

			

			
Корпусқа бекіту : Ток жетекші бөліктің ток өткізбейтін қондырғының металл бөліктерімен кездейсоқ электрлі қосылыс.
			
			

			
Замыкание на корпус : Случайное электрическое соединение токоведущих частей с металлическими нетоковедущими частями электроустановки.
			
		
		

			

			
Көп талшықты кәбіл (сым, бау) : Үштен аса талшығы бар кәбіл (сым, бау).
			
			

			
Многожильный кабель (провод, шнур) : Кабель (провод, шнур), в котором число жил более трех.
			
		
		

			

			
Көп тарифті санауыш : Түрлі тарифтерге сәйкес, қатаң белгіленген уақыт шегінде қозғалысқа енетін, бірнеше санауыш механизмдерімен жабдықталған санауыш.
			
			

			
Многотарифный счетчик : Счетчик, снабженный несколькими счетными механизмами, приводимыми в движение в течение строго определенных интервалов времени, которым соответствуют различные тарифы.
			
		
		

			

			
Көп фазалы тізбек:  Жеке фазалары электрмен жалғасқан электр тізбектерінің көп фазалық жүйесі.
			
			

			
Многофазная цепь : Многофазная система электрических цепей, в которой отдельные фазы электрически соединены друг с другом.
			
		
		

			

			
Көп фазалы электротехникалық құрылғы (Көп фазалы құрылғы) : Аталмыш тізбектерді көп фазалы тізбекке қосатын электротехникалық құрылғы.
			
			

			
Многофазное электротехническое устройство (Многофазное устройство) : Электротехническое устройство, предназначенное для включения в многофазную систему этих цепей.
			
		
		

			

			
Көшелік су тарату : Су желілерінің өзінен ауыз су тарататын қондырғы.
			
			

			
Уличный водоразбор : Устройство для разбора питьевой воды непосредственно из водопроводной сети.
			
		
		

			

			
КПД-ны жиынтық шығындар арқылы анықтау:  Жиынтық шығындар нәтижесі арқылы КПД-ны жанама анықтау.
			
			

			
Определение КПД через суммарные потери : Косвенное определение КПД па результатам измерения суммарных потерь.
			
		
		

			

			
Күн сәулелі коллекор : Күн радиациясы есебінен суды жылытуға арналған құрылғы.
			
			

			
Солнечный коллектор : Устройство для нагрева воды за счёт солнечной радиации.
			
		
		

			

			
Күнсәулелі батарей:  Күн радиациясын электр энергиясына алмастыруға арналған құрылғы.
			
			

			
Солнечная батарея : Устройство для преобразования солнечной радиации в электрическую энергию.
			
		
		

			

			
Күшті электрлі желі (Күші бар желі):  Қызмет етуі электр энергиясының негізгі бөлігін өндіру немесе беруден тұратын, оны бөлу, энергияның басқа түріне немесе басқа параметрлі электр энергияларына алмасатын элементтері бар электрлік желі.
			
			

			
Силовая электрическая цепь (Силовая цепь) : Электрическая цепь, содержащая элементы, функциональное назначение которых состоит в производстве или передаче основной части электрической энергии, ее распределении, преобразовании в другой вид энергии или в электрическую энергию с другими значениями параметров.
			
		
		

			

			
Күші бар кабель:  Қрбм. Броньдікабель: Өнеркәсіптік жиілік тогымен электр энергиясын беруге арналған кабель.
			
			

			
Силовой кабель . Ндп. Бронекабель: Кабель для передачи электрической энергии токами промышленной частоты.
			
		
		

			

			
Кіру : Қуатты немесе сигналды алу немесе беруге байланысты шамаларға (кернеу, ток, импеданс) немесе компоненттерге (қысқыш, тізбектер) қолданылатын термин.
			
			

			
Вход : Термин, применяемый к величинам (напряжение, ток, импеданс.) или компонентам (зажимы, проводники.), связанным с получением или отдачей мощности или сигнала.
			
		
		

			

			
Қабаттық таратушы қалқанша:  Пәтердің немесе пәтер қалқаншаларын қоректендіру үшін тұрғын үй қабаттарында орналастырылған қалқаншалар. 
			
			

			
Этажный распределительный щиток : Щиток, установленный на этажах жилых домов и предназначенный для питания квартир или квартирных щитков.
			
		
		

			

			
Қайтарылмайтын ток : Адамды соққан кезде сымды қысқан қол буындарының аса қатты қиналып тартуы кезінде құйылатын электр тогы.
			
			

			
Неотпускающий ток : Электрический ток, выливающий при прохождении через человека непреодолимые судорожные сокращения мышц руки, в которой зажат проводник.
			
		
		

			

			
Қайтарым ток:  Адамды соққан кезде сымды қысқан қол буындарының аса қатты қиналмауы кезінде құйылатын электр тогы [37].
			
			

			
Отпускающий ток : Электрический ток, не вызывающий при прохождении через тело человека непреодолимых судорожных сокращений мышц руки, в которой зажат проводник [37].
			
		
		

			

			
Қақпақшалы желдеткіш:  Төбеде орнату ұшін құрылымды бейімделген вентилятор.

			
ЕСКЕРТУ. Төбе желдеткіштері радиалды және ості болулары мүмкін.
			
			

			
Крышный вентилятор : Вентилятор, конструктивно приспособленный для установки на крыше. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Крышные вентиляторы могут быть радиальные и осевые.
			
		
		

			

			
Қатты әсер ететін ток:  Адам немесе үй жануарының денесінен өтетін ток, ол патофизиологиялық әсер етуі немесе жарақат тудыруы мүмкін.
			
			

			
Поражающий ток : Ток, проходящий через тело человека или домашнего животного, характеристики которого могут обусловить патофизиологические воздействия или вызвать травму.
			
		
		

			

			
Қауіпсіз асқын кернеулік:  Өткізгіштер арасында 50 В айнымалы токтан немесе 50√2 В пульстейтін тұрақты токтан аспайтын, не кез келген өткізгіштен немесе жердегі қоректеуші желіден қауіпсіз үлестіруші трансформатормен электрлі ажыратылған тізбектегі кернеулік.
			
			

			
Безопасное сверхнизкое напряжение : Напряжение в цепи, электрически отделенной от питающей сети безопасным разделительным трансформатором, не превышающее 50 В переменного тока или 50√2 В пульсирующего постоянного тока между проводниками или между любым проводником и землей.
			
		
		

			

			
Қауіпсіздік белгісі:  Адамды мүмкін болатын қауіптен сақтандыру, белгілі бір әрекеттерге рұқсат етпеу және алдын алу, сондай-ақ өндірістік қауіпті және (немесе) зиянды факторларының зардаптарының төмендеуін немесе тоқтату ақпараттары туралы белгі.
			
			

			
Знак безопасности : Знак, предназначенный для предупреждения человека о возможной опасности, запрещении или предписании определенных действий, а также для информации о расположении объектов, использование которых связано с исключением или снижением последствий воздействия опасных и (или) вредных производственных факторов.
			
		
		

			

			
Қауіпсіздік жарықтандыру:  Жұмыстағы жарықты апатты (авариялы) сөндіру кезінде жұмысты жалғастыру үшін жарықтандыру [80].
			
			

			
Освещение безопасности : Освещение для продолжения работы при аварийном отключении рабочего освещения [80].
			
		
		

			

			
Қозғалтқыш: Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машина.
			
			

			
Двигатель : Машина, преобразующая электрическую энергию в механическую.
			
		
		

			

			
Қозғалтқыш-генератор : Бір немесе бірнеше генераторлармен механикалық байланыстағы бір не бірнеше қозғалтқыштардан тұратын агрегат.
			
			

			
Двигатель-генератор : Агрегат, состоящий из одного или более двигателей, механически связанных с одним или более генераторами.
			
		
		

			

			
Қолмен басқарылатын крандар:  Кран арқылы өтетін жылу өткізгіштер санын қолмен өзгертуге арналған көрсеткіштері мен тұтқасы бар кран.
			
			

			
Краны ручного управления : Краны, имеющие рукоятку и указатели для изменения вручную количества теплоносителя, проходящего через кран.
			
		
		

			

			
Қорғаныс ажыратылу:  Токпен зақымдану мүмкін болған жағдайларды электр қондырғысысының автоматты түрде ажыратылуын қамтамасыз ететін жылдам әсер ететін қорғаныс.
			
			

			
Защитное отключение : Быстродействующая защита, обеспечивающая автоматическое отключение электроустановки при возникновении в ней опасности поражения током.
			
		
		

			

			
Қорғаныс қабаты:  Механикалық зақымданудан, атмосфералық факторлармен тікелей қатынасуынан, күн радиациясынан қорғайтын негізгі су оқшаулауған төсем және шатыр үстімен жалын таралуынан сақтайтын шатыр (кровля) элементі [87].
			
			

			
Защитный слой : Элемент кровли, предохраняющий основной водоизоляционный ковер от механических повреждений, непосредственного воздействия атмосферных факторов, солнечной радиации и распространения огня по поверхности кровли [87].
			
		
		

			

			
Қорғаныс қабықшасы: Токты жетекші бөліктерді тікелей жанасымнан қорғау шаралары. Жанасымнан толық қорғаныс алатын құрылғының токты жетекші бөліктерін жабуға негізделген.
			
			

			
Защитная оболочка : Мероприятие для защиты от прикосновения к токоведущим частям. Принцип его действия основан на покрытии токоведущих частей приспособлениями, обеспечивающими полную защиту от прикосновения.
			
		
		

			

			
Қорғаныс қаптамасы:  Жұмыс қондырғысына қойылатын герметикалық және беріктігі бойынша сәйкес келетін және «құбырдағы құбыр» типтес құбыр төсемдерінің үлескілеріндегі сыртқы металл құбыр [70].
			
			

			
Защитный кожух : Наружная стальная труба на участках прокладки трубопровода по типу «труба в трубе» и соответствующая по прочности и герметичности требованиям, предъявляемым к рабочему трубопроводу [70].
			
		
		

			

			
Қорғаныс қоршауы:  Токты жетекші бөліктермен кездейсоқ жанасудан қорғануға арналған шаралар. әрекет ету принциптері жанасымнан аз ғана қорғайтын қондырғылардың токты жетекші бөліктерінен қоршауға негізделген.
			
			

			
Защитное ограждение : Мероприятие для защиты от случайного прикосновения к токоведущим частям. Принцип его действия основан на ограждении токоведущих частей приспособлениями, обеспечивающими частичную защиту от прикосновения.
			
		
		

			

			
Қоректендіру желісі : Өлшеу аспаптары мен автоматтау құралдарын қоректендіру (сорғыштар, компрессорлар және басқа) көздерімен жалғастыратын құбыр. Ол автоматтау құралдары мен аспаптарына (датчиктер, түрлендіргіштер, есептеу және басқару құрылғыларына, күшейткіштер мен тұрақтандырғыштарға) командалық белгілерді беру мен орындауда қосымша энергияны өткізу кезінде қолданылатын, белгілі бір шекте өзгеретін, артық қысымды сұйықтар (су, май) мен газ (ауа) беруге қолданылады. [78].
			
			

			
Линия питания : Трубная проводка, соединяющая измерительные приборы и средства автоматизации с источниками питания (насосами, компрессорами и другими источниками). Она предназначена для подачи к приборам и средствам автоматизации (датчикам, преобразователям, вычислительным, регулирующим и управляющим устройствам, усилителям, позиционерам) жидкости (воды, масла) или газа (воздуха) с избыточным давлением, изменяющимся в заданных пределах, используемых в качестве носителей вспомогательной энергии при отработке и передаче командных сигналов [78].
			
		
		

			

			
Қоршау:  Коммутациялық аппараттардың немесе басқа ұқсас жабдықтардың жұмыс істеуі кезінде туындайтын электр доғасынан және кез келген бағыттағы (IP 2 X минимумы) контактіден қорғанысты қамтамасыз ететеін элемент.
			
			

			
Ограждение : Элемент, обеспечивающий защиту от прямого контакта в любом направлении (минимум IP 2 X) и от электрической дуги, возникающей при срабатывании коммутационных аппаратов или других подобных устройств.
			
		
		

			

			
Қос полюсті жанасым:  Кернеуленген күйдегі электр қондырғысының екі полюске бір уақытта жанасуы [39].
			
			

			
Двухполюсное прикосновение : Одновременное прикосновение к двум полюсам электроустановки, находящейся под напряжением [39].

			
 
			
		
		

			

			
Қос фазалы жанасым: Кернеуленген күйдегі электр қондырғысының екі полюске бір уақытта жанасуы.
			
			

			
Двухфазное прикосновение : Одновременное прикосновение к двум фазам электроустановки, находящейся под напряжением.
			
		
		

			

			
Қосылған жылу жүйесі : Тұтынушыларға жылу беруге арналған жылу жүйелерінің жиынтығы.
			
			

			
Присоединенная тепловая сеть : Совокупность устройств, предназначенных для передачи и распределения тепловой энергии и теплоносителя абонентам (потребителям).
			
		
		

			

			
Құбыр жолы бөлшегі:  Бір қысымдағы және температурадағы заттарды тасымалдаушы бір ғана материалдан жасалған технологиялық құбыр жолының бөлшегі. Құбыр жолы бөлшектерін анықтауда оның шебіндегі бір шартты өткізгіш үшін жасалған арматуралар, жалғауыштар (фланец), бұрушылар, үштіктер және өткізгіштер бір маркалы болуы керек [42].
			
			

			
Участок трубопровода : Часть технологического трубопровода из одного материала, по которому транспортируют вещество с одним давлением и температурой. При определении участка трубопровода в его границах для одного условного прохода должна быть обеспечена идентичность марок арматуры, фланцев, отводов, тройников и переходов [42].
			
		
		

			

			
Құбыр жолы торабы : Көлемі мен конфигурациясы жобалық тұрғыға келтіріліп орналастырылуы мүмкін, алмалы-салмалы жалғастырушымен біріккен бірнеше арматуралар мен бөлшектерден тұратын көлік өлшемдерімен (габариттерімен) шектелген құбыржолының желі бөлшегі [94].
			
			

			
Узел трубопровода : Ограниченная транспортными габаритами, часть линии трубопровода, состоящая из нескольких элементов и арматуры, собранных на разъемных или неразъемных соединениях, которая по размерам и конфигурации может быть установлена в проектное положение [94].
			
		
		

			

			
Құбыржолы секциялары : Көліктік өлшемдермен (габариттермен) шектелетін, бірдей диаметрлі бірнеше құбырлардан тұратын тура жолды құрастырмалы бірлік  [94].
			
			

			
Секция трубопровода : Прямолинейная сборочная единица, состоящая из нескольких труб одного диаметра, ограниченная транспортными габаритами [94].
			
		
		

			

			
Құрама ауақұбыры:  Бір қабатқа салынған ауақұбырлары жалғанатын ауақұбыры бөлігі [69].
			
			

			
Сборный воздуховод : Участок воздуховода, к которому присоединяются воздуховоды, проложенные на одном этаже [69].
			
		
		

			

			
Құрғатқыш құбыр:  Құралдар мен реттегіштерден (арнайы құтылар, атмосфера, су бұру және т.б.), импульсті не командалы жолдардың үрлеме және жуу (газдар мен сұйықтар) өнімдері лақтырылатын жалғастырушы құбыр [78].
			
			

			
Дренажная линия : Трубная проводка, посредством которой сбрасываются продукты продувки и промывки (газы и жидкости) из приборов и регуляторов, импульсных и командных линий связи, вспомогательных и других линий в отведенные для этого места (специальные емкости, атмосферу, водоотведение и др.) [78].
			
		
		

			

			
Қыстырма газ құбыры : Сыртынан орнату кезінде, ғимараттың қабырғасы арқылы қаптамада орнатылған газ құбырымен қоса ішкі газ құбырына дейінгі, ғимаратқа кіре берістегі газ құбырының үлескісі.
			
			

			
Вводной газопровод : Участок газопровода от установленного снаружи отключающего устройства на вводе в здание, при его установке снаружи, до внутреннего газопровода, включая газопровод, проложенный в футляре через стену здания.
			
		
		

			

			
Лимиттен артық пайдалану : Ішуге, шаруашылық және өндірістік қажеттілікке суды белгілінген лимиттен артық пайдалану.
			
			

			
Сверхлимитное водопотребление : Объем воды, потребляемый абонентом на хозяйственно-питьевые и производственные нужды сверх установленного лимита.
			
		
		

			

			
Люминесцентті лампа : Разрядтың ультракүлгін сәулелері қоздыратын, жарықтың көп бөлігі люминесцентті заттың бір немесе бірнеше қабаттарымен сәуле шығаратын сынап лампасы. Көп бөлігі электр разрядының ультракүлгін сәулелерімен қоздыратын люминесцентті заттың қабатымен сәуле шығаратын разрядты лампа.
			
			

			
Люминесцентная лампа : Ртутная лампа низкого давления, в которой большая часть света излучается одним или несколькими слоями люминесцирующего вещества, возбуждаемого ультрафиолетовым излучением разряда. Разрядная лампа, в которой свет излучается в основном, слоем люминесцирующего вещества, возбуждаемого ультрафиолетовым излучением электрического разряда.
			
		
		

			

			
Магниттік өрістің әсер ету зонасы:  Магниттік өріс кернеуінің 80 А/м. жоғары кеңістігі.
			
			

			
Зона влияния магнитного поля : Пространство, в котором напряженность магнитного поля превышает 80 А/м.
			
		
		

			

			
Майсыздандыру:  Оттегі мен майдың қосылуынан туындайтын жарылыстардың, жабдықтарды химиялық қорғаныспен жұмыс істеу кезінде апаттың және т.б. алдын алу мақсатымен жабдықтарды (аппараттар, сыйымдылық, оттегі құбырлары, компрессорлар, сорғыштар және т.б.) арнайы қоспалармен майдан тазарту [94].
			
			

			
Обезжиривание : Очистка от масла специальными составами кислородного и другого оборудования (аппараты, емкости, кислородопроводы, компрессоры, насосы и др.) в целях предупреждения взрывов от соединения кислорода с маслом, аварий при работах по химической защите оборудования и т.п. [94].
			
		
		

			

			
Максималды есептеуіш жылу жүктемесі (қуаттылық):  Жылудың максимальді сағаттық шығыны және оған сәйкес жылу өткізгіштің максимальді сағаттық шығыны.
			
			

			
Максимальная расчетная тепловая нагрузка (мощность) : Максимальный часовой расход тепла и соответствующий ей максимальный часовой расход теплоносителя.
			
		
		

			

			
Машиналардың (жабдықтардың) дірілді белсенділігі:  Өндіріс жағдайларында құрылымды сүйемелдейтін және (немесе) оператор адамға тарататын, жабдықтың немесе машинаның дірілді (вибрацияны) өндіретін қасиеті [63].
			
			

			
Вибрационная активность машин (оборудования) : Свойство машин и оборудования генерировать вибрацию, передаваемую в производственных условиях на человека-оператора и (или) поддерживающую конструкцию [63].
			
		
		

			

			
Сыртқы электр сымы: ғимараттар мен имараттардың сыртқы қабырғалары бойымен, қалқалар астымен және т.с.с. жүргізілген, сондай-ақ көшелерден, жолдардан және т.с.с. тыс ғимараттар арасында тіреулер арқылы тартылған (әрқайсысы 25 м. ұзындықтағы төрт бойлықтан аспайтын) электр сымы
			
			

			
Наружная электропроводка : Электропроводка, проложенная по наружным стенам зданий и сооружений, под навесами и т.п., а также между зданиями на опорах (не более четырех пролетов длиной по 25 м каждый) вне улиц, дорог и т.п.
			
		
		

			

			
Номинальді тәртіп:  Есептеу шамалары мен жұмыс тәртібіның жиынтығы.
			
			

			
Номинальный режим : Совокупность расчетных величин и условий работы.
			
		
		

			

			
Нөлдеу (нөлдік сымға қосу) қорғауыш нөлдеу : Кернеулі ток өткізбейтін қондырғының металл бөліктерін нөлдік қорғаушы сымға алдын ала электрлі қосылу.
			
			

			
Зануление : Ндп. Защитное зануление: Преднамеренное электрическое соединение с нулевым защитным проводником металлических нетоковедущих частей, которые могут оказаться под напряжением.
			
		
		

			

			
Нөлдік желі:  Жерге қосылған немесе қосылмаған бейтарап ток көздерін жалғастыруға арналған негізгі желі.
			
			

			
Нулевая жила : Основная жила, предназначенная для присоединения к заземленной или незаземленной нейтрали источника тока.
			
		
		

			

			
Нөлдік қорғаныс сым (РЕ) : Нөлдік бөліктер мен ток көзінің жерге тұйық қосылған бейтарап нүктелі түйінімен және оның эквивалентімен жалғастыратын сым. Үш фазалы ток желілерде, үздіксіз ток желілерінде жерге терең қосылған отраңғы нүктелерінің жерге тұйық қосылған трансформатор мен генератордың бейтарап ток көзі мен нөлдік бөліктерін жалғайтын кернеуі 1 кВ дейін болатын электр қондырғылардағы сым.
			
			

			
Нулевой защитный проводник (РЕ) : Проводник, соединяющий зануляемые части с глухозаземленной нейтральной точкой обмотки источника тока или ее эквивалентом. Проводник в электроустановках напряжением до 1 кВ, соединяющий зануляемые части с глухозаземленной нейтралью генератора или трансформатора в сетях трехфазного тока, с глухозаземленным выводом источника однофазного тока, с глухозаземленной средней точкой источника в сетях постоянного тока.
			
		
		

			

			
Ойық (тесік): Қрбм. Диэлектрикалық ойық: Желілі (құбырлы) канал диэлектрикасында электрикалық өрістің әсерімен жасалатын құбылыс.
			
			

			
Пробой . Ндп. Диэлектрический пробой: Явление образования в диэлектрике проводящего канала под действием электрического поля.
			
		
		

			

			
Оқшаулау : Ток өтуіне кедергі болатын диэлектрик, материал.
			
			

			
Изоляция : Материал, обычно диэлектрик, препятствующий прохождению тока проводимости.
			
		
		

			

			
Ортақтанбаған жылумен қамсыздандыру : Тұтынушыларды ортақ жылу жүйесіне қосылмаған жылу беру көзінен жылумен қамсыздандыру.
			
			

			
Децентрализованное теплоснабжение : Система теплоснабжения, когда источник теплоты и теплоприёмник практически совмещены, то есть тепловая сеть или очень маленькая, или отсутствует.
			
		
		

			

			
Орталықтандырылған жылыту : Жылыту ғимараттары немесе одан тыс орналасқан жылу көзінен (ЖЭО, қазандық) өндірілетін жылу ғимараттарға жылу құбыры (немесе ауажолы) арқылы жеткізілуі (тасымалдануы).
			
			

			
Центральное отопление : Отопление, при котором от источника тепла (котельной, ТЭЦ), расположенного в отапливаемом здании или вне его, вырабатываемое тепло транспортируется в помещения здания по трубопроводам (или воздуховодам).
			
		
		

			

			
Өзбетімен желдеткіш:  Ғимараттағы ауа ылғалдылығын реттеу және ішкі беткейге конденсаттың түсуін болдырмау мақсатымен терезе блоктарына орналастырылған өздігінен реттеуші климаттық қақпақ (клапан) арқылы немесе профиль камера арналары арқылы шектелген ауаалмасу жүйесі, өздігінен реттеуші желдеткіш [53].
			
			

			
Самовентиляция : Саморегулирующаяся вентиляция, система ограниченного воздухообмена через каналы камер профилей или через встроенные в оконные блоки саморегулирующиеся климатические клапаны с целью регулирования влажности воздуха в помещении и предотвращения выпадения конденсата на внутренних поверхностях [53].
			
		
		

			

			
Өздігінен жүруші:  Кернеу тізгіні қысқышына жалғанған, және ток тізгінінде ток болмаған жағдайда кернеу әсерінен есептегіштегі дискінің қозғалысы.
			
			

			
Самоход : Движение диска счетчика под действием напряжения, поданного на зажимы цепи напряжения, и при отсутствии тока в токовой цепи.
			
		
		

			

			
Пайдаланысқа беру : Нысанды пайдаланысқа беру рұқсаты тиісінше рәсімделгеннен кейін, жылу жүйелеріне және абоненттің жылуды қолдану желісіне жылу беріп кернеу әсеріне қосу.
			
			

			
Ввод в эксплуатацию : Заполнение тепловых сетей и систем теплопотребления абонента теплоносителем и постановка их под давление, производимые после надлежащего оформления допуска объекта в эксплуатацию.
			
		
		

			

			
Панельдік жылыту : Ғимаратқа қыздырылған жазық қабаттар арқылы қабырғаға және арақабырғаларға (кейде едендерге) орнатылған жылу беру түрі.
			
			

			
Панельное отопление : Вид отопления, при котором тепло в отапливаемое помещение передаётся от нагреваемых плоских поверхностей отопительных панелей, располагаемых в стенах и перегородках (иногда в полу).
			
		
		

			

			
Паудалануға рұқсатнама:  Жылу тұтынушы құрылғылар мен жылу желілерінің нормативті-техникалық құжатқа сай жылу тасығышты қабылдауға және жылу энергиясын қолдануға даярлығын анықтау және құжатпен рәсімдеу тәртібі.
			
			

			
Допуск в эксплуатацию : Порядок определения и документального оформления готовности энергопотребляющих установок и энергетических сетей к приему энергоносителей и использованию энергии в соответствии с нормативно-техническими документами.
			
		
		

			

			
Сақтандырғыш:  Жеткілікті уақыт ішінде берілген мән жоғарылап кеткенде токты сөндіріп, ол қосылған бір немесе бірнеше арнайы жасалған элементтерді бұзу (қирату) арқылы желіні айыратын құрылғы.
			
			

			
Предохранитель : Устройство, которое путем разрушения одного или нескольких специально предназначенных элементов размыкает цепь, в которую оно включено, отключая ток, когда он превышает заданное значение в течение достаточного времени; предохранитель содержит все детали, которые образуют комплектное устройство.
			
		
		

			

			
Сарқынды суларды тазалайтын аэротенк : Сарқынды суларды ауамен аэрациялайтын биологиялық тазалағыш қондырғы [45].
			
			

			
Аэротенк для очистки сточных вод : Сооружение для биологической очистки сточных вод с аэрацией воздухом [45].
			
		
		

			

			
Синхронды машина:  Ротордың айналым жиілігінің қатынасы якорь орамына қосылған желідегі ток жиілігіне бекітілген режимде рұқсат етілген салмақтардағы салмаққа қатысты болмайтын ауыспалы токтың коллекторлық емес машинасы.
			
			

			
Синхронная машина : Бесколлекторная машина переменного тока, у которой в установившемся режиме отношение частоты вращения ротора к частоте тока в цепи, подключенной к обмотке якоря, не зависит от нагрузки в области допустимых нагрузок.
			
		
		

			

			
Су арынды мұнаралар және сұйық қоймалар (резервуарлар):  Сумен жабдықтау жүйесінде арынды және су шығынын реттеу, оның қорын және сорғыш станциялардың жұмыс кестесін түзетуді қалыптастыруға арналған құрылғылар. Су арынды мұнаралар әдетте, цилиндр формалы суға арналған ыдыстан (резервуардан), тірек құрылымнан (оқпаннан) тұрады. Су арынды мұнаралардың реттеуші рөлі арынды станция шығаратын суды аз пайдалану кезінде су шығынының мұнарада жинақталуы және суды асыра пайдалану кезінде шығындануымен сипатталады.
			
			

			
Водонапорные башни и резервуары : Сооружения в системе водоснабжения для регулирования напора и расхода воды в водопроводной сети, создания её запаса и выравнивания графика работы насосных станций. Водонапорная башня состоит из бака (резервуара) для воды, обычно цилиндрической формы, и опорной конструкции (ствола). Регулирующая роль водонапорной башни заключается в том, что в часы уменьшения водопотребления избыток воды, подаваемой насосной станцией, накапливается в водонапорной башне и расходуется из нее в часы увеличенного водопотребления.
			
		
		

			

			
Су дайындауға арналған сүзгі:  Иондық алмасуға немесе сорбцияға арналған қондырғы [46].
			
			

			
Фильтр для водоподготовки : Сооружение, предназначенное для ионного обмена или сорбции [46].
			
		
		

			

			
Су құбырлы кірме:  Ғимараттың немесе құрылыстардың ішкі су құбырымен су құбыры желілерін жалғастырушы құбыр [46].
			
			

			
Водопроводный ввод : Трубопровод, соединяющий водопроводную сеть с внутренним водопроводом здания или сооружения [46].
			
		
		

			

			
Су құбырлы сорғыш:  Су жүргіштер мен су құбырларының желілеріне суды жіберу мен су көтергіш үшін қуатты-сорғыш құрылғымен жабдықталған су құбырының құралы [46].
			
			

			
Водопроводная насосная станция : Сооружение водопровода, оборудованное насосно-силовой установкой для подъема и подачи воды в водоводы и водопроводную сеть [46].
			
		
		

			

			
Су құбыры - Сутартқыш, суқұбырлы сорғылық (насостық) станция, су тазарту немесе су даярлау станциясын, суқұбыры желісін және сауыт, қоймаларды қамтитын, тұтынушыны қандай да бір сапалы сумен қамтамасыз ету үшін салынған ғимараттар кешені.
			
			

			
Водопровод : Комплекс сооружений, включающий водозабор, водопроводные насосные станции, станцию очистки воды или водоподготовки, водопроводную сеть и резервуары для обеспечения водой определенного качества потребителей.
			
		
		

			

			
Су құбыры желісі : Сумен қамтамасыз етуге бағытталған құбырлар мен қондырғылар [46].
			
			

			
Водопроводная сеть : Система трубопроводов с сооружениями на них для подачи воды к местам ее потребления [46].
			
		
		

			

			
Су құбырының құдығы : Арматура орналастырып жүйені күтіп - баптауға арналған су құбыры желісіндегі құрылымдар [46].
			
			

			
Водопроводный колодец : Сооружение на водопроводной сети, предназначенное для установки арматуры и эксплуатации сети [46].
			
		
		

			

			
Су тазалайтын сүзгі:  Су құрамындағы нәрселерді сүзбе арқылы тазалайтын қондырғы [46].
			
			

			
Фильтр для очистки воды : Сооружение, предназначенное для удаления из воды взвешенных веществ фильтрованием [46].
			
		
		

			

			
Су тазартқыш құрылғылар:  Суды тазарту, тазартуға дейінгі, залалсыздандыруға арналған, адамның ауызсуы мен тұрмыстық қажеттіліктеріне қолданылатын су сапасын арттыру мақсатындағы техникалық бұйымдар.
			
			

			
Водоочистные устройства : Технические изделия, предназначенные для очистки, доочистки, обеззараживания воды с целью улучшить ее качество для питьевых и бытовых нужд человека.
			
		
		

			

			
Су таратқыш құрылғылар:  Ғимаратқа қоректенуші желілерді енгізуде немесе оқшау бөлігіне орнатылған, сондай-ақ одан таратылатын желілердегі құрылымдардың, аппараттар мен құралдардың жиынтығы.
			
			

			
Водно-распределительное устройство : Совокупность конструкций, аппаратов и приборов, устанавливаемых на вводе питающей линии в здание или в его обособленную часть, а также на отходящих от него линиях.
			
		
		

			

			
Суды газсыздандыру : Су құрамынан ерітілген газдарды алып тастау [46].
			
			

			
Дегазация воды : Удаление из воды растворенных газов [46].
			
		
		

			

			
Суды жұмсарту : Құрамындағы тұздар әсерінен болатын су қаттылығын азайту мақсатында даярлау [46].
			
			

			
Умягчение воды : Водоподготовка с целью снижения жесткости воды [46].
			
		
		

			

			
Суды залалсыздандыру:  Суда ауру тудыратын ағзалар санын санитарлық-гигиеналық талаптарда белгіленген шегіне дейін азайту.
			
			

			
Обеззараживание воды : Уменьшение количества болезнетворных организмов в воде до пределов, установленных санитарно-гигиеническими требованиями.
			
		
		

			

			
Суды қолдану (су бұру) лимиті:  Белгілі бір мерзімде абонентке жергілікті басқару органдары орнатқан жасытылған (алынған) ауыз судың және қабылданған (ағып кеткен) ағынды судың шекті көлемі.
			
			

			
Лимит водопотребления (водоотведения) : Установленный абоненту органами местного самоуправления предельный объем отпущенной (полученной) питьевой воды и принимаемых (сбрасываемых) сточных вод на определенный период времени.
			
		
		

			

			
Суды пайдалану мен сарқынды суды шығару балансы : Барлық пайдалану көздерінен алынатын сулардың нақты мөлшерінің жыл бойында шығарылар сарқынды сулар көлеміне қатынасы.
			
			

			
Баланс водопотребления и водоотведения : Соотношение между фактически используемыми объемами воды из всех источников водоснабжения и отводимыми объемами сточных вод за год.
			
		
		

			

			
Суды пайдаланудың бірқалыпты еместік коэффициенті:  Белгілі бір уақыт аралығында суды максимальды немесе минимальды қолданудың орташа қатынасы [46].
			
			

			
Коэффициент неравномерности водопотребления : Отношение максимального или минимального водопотребления к среднему за определенный интервал времени [46].
			
		
		

			

			
Суды тазартқыш:  Ағынды суда тұнған тұнба қабаттары арқылы суды тазартуға арналған құрылғы [46].
			
			

			
Осветлитель воды : Сооружение для осветления воды пропуском ее через слой взвешенного осадка в восходящем потоке воды [46].
			
		
		

			

			
Суды тазарту:  Су құбырына сумен жабдықтау көзінен келетін су сапасының қажетті орындарға жеткізілуін мақсатындағы технологиялық үрдістер кешені.
			
			

			
Водоочистка (очистка воды) : Комплекс технологических процессов, имеющих целью довести качество воды, поступающей в водопровод из источника водоснабжения, до установленных показателей.
			
		
		

			

			
Суды тұтыну:  Тұрғындардың, өнеркәсіптің және т.б. түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін берілетін су шығыны. Суды пайдаланудың негізгі екі категориясы бар:

			
-  шаруашылық-ауыз су және коммуналды пайдалану - суды тұрғындардың тұрмыстық қажеттіліктеріне (ішу, тамақ дайындау, тұрғылықты мекендерін тазалықта ұстау және т.б.) байланысты қолдануы;

			
- суды өндірістік немесе техникалық пайдалану - өнеркәсіп, энергетика, көлік және т.б., техникалық мақсатта (бу түзілу, суыту, өнімді жуу, гидравликалық көлік және т.б.), өртке қарсы қажеттіліктерге қолдану және т.б.
			
			

			
Водопотребление : Расходование воды, подаваемой для удовлетворения различных нужд населения, промышленности и т.д. Различают две основные категории водопотребления:

			
- хозяйственно-питьевое и коммунальное водопотребление - потребление воды, связанное с бытовыми нуждами населения (питьё, приготовление пищи, содержание в чистоте жилищ и т.п.) и обеспечением благоустройства населённых мест (поливка улиц, зелёных насаждений и т.п.);

			
- производственное или техническое водопотребление - потребление воды для технологических целей промышленности, энергетики, транспорта (парообразование, охлаждение, промывка продукции, гидравлический транспорт и т.п.), на противопожарные нужды и пр.
			
		
		

			

			
Суды тұщыту : Су құрамындағы тұздар концентрациясын талапты мөлшерге жеткізу мақсатында орындалатын процесс [46].
			
			

			
Обессоливание воды : Процесс водоподготовки с целью снижения концентрации растворенных солей в воде до заданной величины [46].
			
		
		

			

			
Суды фторландыру : Белгіленген санитарлық-гигиеналық талаптар шегіне жеткізу мақсатымен суды фтормен біріктіру [46].

			
 
			
			

			
Фторирование воды : Введение соединений фтора в воду с целью доведения ее до пределов, установленных санитарно-гигиеническими требованиями [46].
			
		
		

			

			
Суды хлорландыру:  Суға хлорды қосу немесе оларды біріктіру жолымен аздап хлорлы қышқыл немесе гипохлоритиондарды қалыптастыра отырып суды залалсыздандыру.
			
			

			
Хлорирование воды : Обеззараживание воды путем добавления в воду хлора или его соединений, образующих хлорноватистую кислоту или гипохлорит-ионы.
			
		
		

			

			
Судың тұщылануы:  Ішу мақсатына сәйкес судың концентратқа дейін тұзсыздануы [46].
			
			

			
Опреснение воды : Обессоливание воды до концентрации, установленной для питьевых целей [46].
			
		
		

			

			
Сумен жабдықтау : Суды жинауды, сақтауды, дайындауды, берудi және сумен жабдықтау жүйесi арқылы су тұтынушыларға таратуды қамтамасыз ететiн iс-шаралар жиынтығы [21].
			
			

			
Водоснабжение : Совокупность мероприятий, обеспечивающих забор, хранение, подготовку, подачу и распределение воды через системы водоснабжения водопотребителям [21].
			
		
		

			

			
Сумен жылыту:  Қазіргі кездегі тұрғын үйлерде, қоғамдық және кәсіпорын ғимараттарында қолданылатын кеңінен таралған жылу жүйесі; жылытатын орындарға жылу орнатылғын жылытқыш құралдарымен ыстық су арқылы таратылады.
			
			

			
Водяное отопление : Наиболее распространённая отопительная система, применяемая в современных жилых, общественных и промышленных зданиях; тепло в отапливаемые помещения передаётся горячей водой через находящиеся в них отопительные приборы.
			
		
		

			

			
Сумен жылыту жүйесі : Су жылу тасушы болып саналатын жылу беру жүйесі.
			
			

			
Водяная система теплоснабжения : Система теплоснабжения, в которой теплоносителем является вода.
			
		
		

			

			
Сумен қамтамасыз ету жүйесіндегі су шығыны:  Тасымалдау, сақтау, бөлу және суыту барысында жоғалатын су көлемі [46].
			
			

			
Потеря воды в системе водоснабжения : Объем воды, теряющийся при ее транспортировании, хранении, распределении и охлаждении [46].
			
		
		

			

			
Сумен қамтамасыз ету мақсатындағы су шығымын есепке алу:  Сумен қамтамасыз ету құрылысы мен желілерін есептеу үшін алынатын уақыт интервалы ішінде ағатын су көлемі.
			
			

			
Расчетный расход воды для целей водоснабжения : Объем воды, протекающей в интервал времени для расчетов сетей и сооружений водоснабжения.
			
		
		

			

			
Суыту желісі:  Сұрыпталған құрылғылар, өлшеу аспаптары, автоматтау құралдары, серпінді, командалы және басқа құбырлардың ағыстары мен қалқандарының суыту құрылғыларына суытатын заттар (ауа, су, бу және т.б.) өтетін құбыр  [78].
			
			

			
Линия охлаждения : Трубная проводка, посредством которой подводятся (и отводятся) охлаждающие агенты (воздух, вода, рассол и др.) к устройствам охлаждения отборных устройств, датчиков, исполнительных механизмов и других средств автоматизации [78].
			
		
		

			

			
Табиғи жерқосқыш:  Құрылыс және өндіріс құрылымдары мен коммуникациялардың электр өткізгіш бөліктерін пайдаланатын жерқосқыш.
			
			

			
Естественный заземлитель : Заземлитель, в качестве которого используют электропроводящие части строительных и производственных конструкций и коммуникаций.
			
		
		

			

			
Тазартқыш құрылғылар:  Ағынды суларды құрамындағы лас заттардан тазартуға арналған тұрғын немесе өндірістік кәсіпорындардың су бұру жүйесіндегі құрылғылар кешені. Ағын суларды өндіріске пайдалану үшін немесе су қоймаларына жіберу үшін дайындау тазарту мақсаты болып табылады.
			
			

			
Очистные сооружения : Комплекс инженерных сооружений в системе водоотведения населённого места или промышленного предприятия, предназначенный для очистки сточных вод от содержащихся в них загрязнений. Целью очистки является подготовка сточных вод к использованию на производстве или к спуску в водоёмы.
			
		
		

			

			
Таратқыш саны : Белсенді энергия санағыштары мен реактивті энергия санағыштарые себі бойынша: энергиясы мен қозғалыс бөліктерінің айналым киловатт-сағат айналым/ [(кВт × сағ) сандары арасындағы өзара қатынасты білдіретін шама.
			
			

			
Передаточное число : Величина, обратная постоянной счетчика, выражающая соотношение между числом оборотов подвижной части и энергией, учитываемой счетчиком: в оборотах на киловатт-час об/ [(кВт × ч)] - для счетчиков активной энергии; в оборотах на киловар-час об/ [(квар × ч)] - для счетчиков реактивной энергии.
			
		
		

			

			
Таратушы газқұбыры:  Газ тұтынушыларға газбен қамтамасыз ету көздерінен бастап газ жіберу-газ енгізуге дейін газ беруді қамтамасыз етуші газтаратушы желінің газқұбыры.
			
			

			
Распределительный газопровод : Газопровод газораспределительной сети, обеспечивающий подачу газа от источника газоснабжения до газопроводов-вводов к потребителям газа.
			
		
		

			

			
Таратушы құрылғы (ТҚ):  Бір кернеудегі электр қуатын қабылдау және тарату үшін жасалған электроқұрылғы және коммутациялық аппараттарды ұстаушы және олардың құрастырылған жақтауларын (жақтау секцияларын) біріктіруші, басқару және қорғау құрылғылары.
			
			

			
Распределительное устройство (РУ) : Электроустановка, предназначенная для приема и распределения электрической энергии на одном напряжении и содержащая коммутационные аппараты и соединяющие их сборные шины (секции шин), устройства управления и защиты.
			
		
		

			

			
Таратушы пункт (ТП):  Подстанция құрамына кірмейтін электрліктаратушы құрылғы.
			
			

			
Распределительный пункт (РП) : Электрическое распределительное устройство, не входящее в состав подстанции.
			
		
		

			

			
Техникалық есепке алу есептегіштері:  Техникалық есептеуге арналып құрылытын есептегіштер.
			
			

			
Счетчики технического учета : Счетчики, устанавливаемые для технического учета.
			
		
		

			

			
Технологиялық торап:  Техникалық дайындығы жалпы нысанның дайындығына байланыссыз өзалдына оталдыру-жөнге келтіру жұмыстарын жасап шығару, сол нысан бөлігін жеке және кешендік сынақтан өткізе алу мүмкіндігі бар құрылыстың конструктивті және технологиялық негізделген бөлігі. Технологиялық тораптар, әдетте, нысанның технологиялық үрдіс кезеңін - шикізат даярлауды, оны өңдеу кезеңдерін, соңғы өнімді бөліп көрсету, сақтау және т.б. белгілеп береді [42].
			
			

			
Технологический узел : Конструктивно и технологически обособленная часть объекта строительства, техническая готовность которой позволяет автономно, независимо от готовности объекта в целом, производить пуско-наладочные работы, индивидуальные испытания и комплексное опробывание этой части объекта. Технологические узлы, как правило, выделяют стадии технологического процесса объекта - подготовку сырья, этапы его переработки, выделения конечного продукта, хранение и т.д. [42].
			
		
		

			

			
Тиектік кран : Кран арқылы жылу өткізгіш ағынын тоқтату мүмкіндігімен қамтамасыз ететін, сондай-ақ реттеусіз, кран арқылы ағынның толықтай жаңартылатын құбыр арматурасының түрі.
			
			

			
Запорный кран : Вид трубопроводной арматуры, обеспечивающей возможность прекращения потока теплоносителя через кран, а также полное возобновление потока теплоносителя через кран без функций регулирования.
			
		
		

			

			
Ток өткізбейтін бөліктердің оқшаулануы (Қорғаныс оқшаулануы):  Оқшауланудың зақымдануы нәтижесінде кернеуі жоғары болатын ток өткізбейтін металл бөліктерге жанасу кезінде электр тогынан зақымданудан сақтануға арналған шаралар. Оның әсер ету принципі жеке негізделген жағдайларда ток өткізетін бөліктерін оқшаулау материалмен жабуда және оларды ток өткізетін бөліктерден оқшаулауға негізделген.
			
			

			
Изоляция нетоковедущих частей (Защитная изоляция ): Мероприятие для защиты от поражения электрическим током при прикосновении к металлическим нетоковедущим частям, которые могут оказаться под напряжением в результате повреждения изоляции. Принцип его действия основан на покрытии нетоковедущих частей в отдельных обоснованных случаях изоляционным материалом или изоляции их от токоведущих частей.
			
		
		

			

			
Токты жетекші бөліктерді тікелей жанасымнан қорғау (тікелей қатынастан сақтану) : Техникалық шаралар, электрлі қорғаныс құралдары, зақымдану кезінде кернеуде қалып қоятын ашық және жабық бөліктерімен жанасымның қауіптілігін сақтайтын қорғаныстар жиынтығы.
			
			

			
Защита от непосредственного прикосновения к токоведущим частям (Защита от прямого контакта) : Технические мероприятия, электрозащитные средства и их совокупности, предотвращающие прикосновение к токоведущим частям, которые могут оказаться под напряжением в случае повреждения.
			
		
		

			

			
Тоқтаусыздық:  Кей уақытта немесе атқарылған жұмыс көлемі барысында нысанның жұмысқа қабілеттілік жағдайын үздіксіз сақтай алу қасиеті.
			
			

			
Безотказность : Свойство объекта непрерывно сохранять работоспособное состояние в течение некоторого времени или наработки.
			
		
		

			

			
Толық газды лампа : Жарық денесі инертті газбен толтырылған құтыға орнатылған қыздыру лампасы.
			
			

			
Газополная лампа : Лампа накаливания, светящееся тело которой находится в колбе, наполненной инертным газом.
			
		
		

			

			
Трасформаторлы есептегіш:  Өлшеуіші бар және өлшеуіші жоқ трансформатарлар арқылы қосу үшін жасалған есептегіш.
			
			

			
Трансформаторный счетчик : Счетчик, предназначенный для включения через измерительный или измерительные трансформаторы.
			
		
		

			

			
Тұрмыстық электрқондырғылар : Тұрғындардың, ересектер, сондай-ақ балалардың күнделікті тіршілігінде тұрғын, коммуналды және қоғамдық түрлі ғимараттарда, мысалы, кинотеатр, клуб, мектеп, балабақша, дүкен, ауруханаларда және т.б. қолданылатын электр қондырғылары мен құралдары [37].
			
			

			
Бытовые электроустановки : Электроустановки, используемые в жилых, коммунальных и общественных зданиях всех типов, например, в кинотеатрах, кино, клубах, школах, детских садах, магазинах, больницах и т.п., с которыми могут взаимодействовать как взрослые, так и дети [37].
			
		
		

			

			
Тұтану көзі:  Жанудың туындауына себепші энергетикалық әсер ету құралы [12].
			
			

			
Источник зажигания : Средство энергетического воздействия, инициирующее возникновение горения [12].
			
		
		

			

			
Тұтынушы электр құрылғысының жүктемесі (тұтынушы жүктемесі):  Белгілі бір уақыт көлемінде энергия құрылғысымен қолданылатын жылудың саны немесе қуаттылығының маңызы.
			
			

			
Нагрузка энергоустановки потребителя (Нагрузка потребителя) : Значение мощности или количества тепла, потребляемых энергоустановкой в установленный момент времени.
			
		
		

			

			
Тұтынушы энергоқондырғысының кернеу кестесі : Тұтынушы энергоқондырғысы кернеуі өзгерісінің уақыттық сызбасы.
			
			

			
График нагрузки энергоустановки потребителя (График нагрузки) : Кривая изменений во времени нагрузки энергоустановки потребителя.
			
		
		

			

			
Тұтынылатын қуат:  Құрылғы немесе құрылғылар жиынтығымен алынатын жалпы қуат.

			
 
			
			

			
Потребляемая мощность : Общая мощность, получаемая устройством или совокупностью устройств.
			
		
		

			

			
Тығын типтес кран:  Айналмалы тығын түрінде жасалған реттеуші түйіні бар кран.
			
			

			
Кран пробкового типа : Кран, в котором регулирующий узел выполнен в виде поворотной пробки.
			
		
		

			

			
Уақытша асыра кернеулік : Электр желілерінің нүктесінде 1,1 U аса, ал уақыты 10мс созылатын коммутация немесе қысқа мерзімді бекітілу кезінде электрмен жабдықтау жүйесінде туындайтын кернеудің жоғарылауы.
			
			

			
Временное перенапряжение : Повышение напряжения в точке электрической сети выше 1,1 U ном продолжительностью более 10 мс, возникающее в системах электроснабжения при коммутациях или коротких замыканиях.
			
		
		

			

			
Үй газ жабдықтары:  Газды пайдаланатын жабдықтардың, газбен қамтамасыз ететін резервтік немесе топтық баллонды қондырғылардың, газды үлестіремелі желілерге жалғастырылған көппәтерлі немесе тұрғын үйлердің газ құбырлары, сондай-ақ газды пайдалану жабдықтары мен газды есептеу құралдары.
			
			

			
Внутридомовое газовое оборудование : Газопроводы многоквартирного дома или жилого дома, подключенные к газораспределительной сети либо к резервуарной или групповой баллонной установке, обеспечивающие подачу газа до места подключения газоиспользующего оборудования, а также газоиспользующее оборудование и приборы учета газа.
			
		
		

			

			
Фаза:  Қалыпты жұмыс режимінде токөткізуші болып табылатын өткізгіш, өткізгіш бумасы, электр кірісі, орау немесе түрленгіш ток көпфазалы жүйесінің басқа да бөлшегі.
			
			

			
Фаза : Проводник, пучок проводников, ввод, обмотка или иной элемент многофазной системы переменного тока, являющийся токоведущим при нормальном режиме работы.
			
		
		

			

			
Фибриляциялық ток:  Ағза арқылы өткен кезде жүрек фибрилляциясын туғызатын электр тогы.
			
			

			
Фибриляционный ток : Электрический ток, вызывающий при прохождении через организм фибрилляцию сердца.
			
		
		

			

			
Шағын кернеу:  Қрбм.  Қауіпсіз кернеу: 42 В аспайтын электр тоғынан залал алу қаупін азайтауға арналған нақтылы кернеу.
			
			

			
Малое напряжение : Ндп. Безопасное напряжение: Номинальное напряжение не более 42 В, применяемое в целях уменьшения опасности поражения электрическим током.
			
		
		

			

			
Шағын таратқыш құрылғы (ШТҚ) : Жиналған немесе жинақтауға дайын басқару, бақылау, қорғаныс, автоматика және сигнализация орнатылған құрылғылары бар жиынтықтар немесе шафтардан тұратын электр таратқыш құрал.

			
 

			
 

			
ЕСКЕРТУ. Шағын таратқыш құрылғы мысалы, сыртқы шағын таратқыш құрылғы (СШТҚ); элегазды оқшаулауған таратқыш құрылғы (ШЭТҚ) және т.с.с. қолданылады.
			
			

			
Комплектное распределительное устройство (КРУ) : Электрическое распределительное устройство, состоящее из шкафов или блоков со встроенных в них оборудованием, устройствами управления, контроля, защиты, автоматики и сигнализации, поставляемое в собранном или подготовленном для сборки виде. 

			
ПРИМЕЧАНИЕ. Комплектное распределительное устройство может выполняться, например, как комплектное распределительное устройство для наружной установки (КРУН); как комплектное распределительное устройство с элегазовой изоляцией (КРУЭ) и прочее.
			
		
		

			

			
Шар типтес кран:  Сфералық дене түрінде жасалған реттеуші түйіні бар кран.
			
			

			
Кран шарового типа : Кран, в котором регулирующий узел выполнен в виде сферического тела.

			
 
			
		
		

			

			
Шығу : Қуатты немесе сигналды алу немесе беруге байланысты шамаларға (кернеу, ток, импеданс) немесе компоненттерге (қысқыш, тізбектер) қолданылатын термин.
			
			

			
Выход : Термин, применяемый к величинам (напряжение, ток, импеданс), связанным с получением или отдачей мощности или сигнала.
			
		
		

			

			
Ығыстырғыш зонт:  Тығыздығы ауаның тығыздығынан төмен зиянды заттар көздеріне тікелей орнатылған сорғыш.
			
			

			
Вытяжной зонт : Отсос, установленный непосредственно над источником вредных веществ, плотность которых меньше плотности воздуха.
			
		
		

			

			
Ыстық судың бак-аккумуляторы (бак-аккумулятор) : Жылу жүйесінде тәуліктік су шығынын реттеу мақсатымен ыстық суды сақтау үшін, сондай-ақ жылу көздерінде су қорын қалыптастыру мен сақтауға арналған ыдыс.
			
			

			
Бак-аккумулятор горячей воды (бак-аккумулятор) : Емкость, предназначенная для хранения горячей воды в целях выравнивания суточного графика расхода воды в системах теплоснабжения, а также для создания и хранения запаса подпиточной воды на источниках теплоты.
			
		
		

			

			
Ішкі газ құбыры:  Енгізілген газ құбыры (ғимараттың ішінде сөндірмелі құрылғыны орнату барысында) немесе өткізілген газ құбырының құралды, жылу агрегатын және т.б. жалғастыратын газ құбырының үлескісі [91].
			
			

			
Внутренний газопровод : Участок газопровода от газопровода-ввода (при установке отключающего устройства внутри здания) или от вводного газопровода до места подключения прибора, теплового агрегата и др. [91].
			
		
		

			

			
Ішкі су құбыры : Бір ғимаратты немесе ғимараттар тобындағы жалпы суөлшегіш құралы бар технологиялық қондырғыларға, өрт крандарына, санитарлық - техникалық құралдарға су беруді қамтамасыз ететін құбырлар мен қондырғылар жүйесі.
			
			

			
Внутренний водопровод : Система трубопроводов и устройств, обеспечивающая подачу воды к санитарно-техническим приборам, пожарным кранам и технологическому оборудованию, обслуживающая одно здание или группу зданий и сооружений и имеющая общее водоизмерительное устройство от сети водопровода населенного пункта или промышленного предприятия.
			
		
		

			

			
Іштен жанатын қозғалтқышты (двигательді) электр станция:  Электрстанцияның неге арналғанына байланысты тұтынушыларды электрмен қамтамасыз етуге және автономды жұмыспен қамтамасыз етуге қажетті іштен жанатын қозғалтқышы бар электр агрегаттан (электр агрегаттардан) немесе генератор-қозғалтқыш (генератор-қозғалтқыштардан), электр энергиясын таратушы және басқарушы құрылғылар мен жабдықтардан тұратын электроқұрылғы.
			
			

			
Электростанция с двигателем внутреннего сгорания : Электроустановка, состоящая из электроагрегата (электроагрегатов) с двигателем внутреннего сгорания, или из двигателя-генератора (двигателей-генераторов), устройств управления и распределения электрической энергии и оборудования, необходимого для обеспечения автономной работы и для электроснабжения потребителей в зависимости от назначения электростанции.
			
		
		

			

			
Электр қондырғылардың қауіпсіз жұмысы үшін жауапты адам:  Өндіріс қажеттіліктеріне қолданылатын 1000 В кернеулік электр қондырғылары бар жеке және отбасылық кәсіпорындардың (шаруашылықтың), сондай-ақ шаруа (фермер) қожалығының қожайыны.
			
			

			
Ответственный за безопасную эксплуатацию электроустановок : Владелец предприятия (хозяйства) или член семьи (хозяйства) на индивидуальных и семейных предприятиях, а также в крестьянских (фермерских) хозяйствах, имеющих электроустановки напряжением до 1000 В, используемые для производственных нужд.
			
		
		

			

			
Электр қондырғысының апаттық режимі : Электр қондырғысымен жұмыс істейтін адамдарды электр жарақатына әкелетін қауіпті жағдаяттар туындауы мүмкін болғандағы бүлінген электр қондырғысының жұмысы.
			
			

			
Аварийный режим электроустановки : Работа неисправной электроустановки, при которой могут возникнуть опасные ситуации, приводящие к электротравмированию людей, взаимодействующих с электроустановкой
			
		
		

			

			
Электр қорғау құралдары:  Электр құрылғыларымен жұмыс істейтін адамдарды электрлік ток, электрлік доға мен электрмагниттік өріс залалынан қорғау үшін қызмет ететін тасымалданатын және тасымалданбайтын бұйымдар.
			
			

			
Электрозащитные средства : Переносимые и перевозимые изделия, служащие для защиты людей, работающих с электроустановками, от поражения электрическим током, от воздействия электрической дуги и электромагнитного поля.
			
		
		

			

			
Электр қуатын есепке алу есебі:  Өндірілетін, сондай-ақ тұтынушыға берілетін электр қуатын ақшалай есептеу үшін алынатын есеп.
			
			

			
Расчетный учет электрической энергии : Учет выработанной, а также отпущенной потребителям электрической энергии для денежного расчета за нее.
			
		
		

			

			
Электр құралы кернеуінің тобы (класы):  Берілген электр құралының жұмыс істеуіне нұсқалған электр жүйесінің номинал кернеуі.
			
			

			
Класс напряжений электрооборудования : Номинальное напряжение электрической системы, для работы в которой предназначено данное электрооборудование.
			
		
		

			

			
Электр құрылғыдағы қысқа бекітілу (Қысқа бекітілу) : Электр құрылғыларда оның туындау орнына тиген кезде тәртіп ұзақтығынан асырып жібере токтың кенет артуы, бекітілу.
			
			

			
Короткое замыкание в электроустановке (Короткое замыкание) : Замыкание, при котором токи в ветвях электроустановки, примыкающих к месту его возникновения, резко возрастают, превышая наибольший допустимый ток продолжительности режима.
			
		
		

			

			
Электр құрылғысының (электр құрылғыларының) қуаттылығы:  Электр желілерінде шығындарын есепке ала отырып, белгілі бір уақыт көлемінде электр энергиясын қабылдауыштарға өндірілген электр құрылғысымен (электр құрылғыларымен) беретін жиынтықты белсенді қуаттылық.
			
			

			
Мощность электроустановки (группы электроустановок) : Суммарная активная мощность, отдаваемая в данный момент времени генерирующей электроустановкой (группой электроустановок) приемникам электрической энергии, включая потери в электрических сетях.
			
		
		

			

			
Электр энергия сапасының төмендеуінен болатын зиян:  Тұтынушылар мен қабылдауыштарды электрмен қамтамасыз ету жүйесі жұмысы барысында электр энергиясы сапасының төмендеп кетуінен туындайтын барлық теріс салдарлар.
			
			

			
Ущерб от снижения качества электрической энергии : Все виды отрицательных последствий, возникающих в работе систем электроснабжения потребителей и приемников при ухудшении качества электрической энергии.
			
		
		

			

			
Электр энергиясы сапасының нормасы (Сапа нормасы) : Электр энергиясы көрсеткішінің белгіленген шекті мәні.
			
			

			
Норма качества электрической энергии (Норма качества) : Установленное предельное значение показателя качества электрической энергии.
			
		
		

			

			
Электр энергиясының бастауы (бастауы) : Әр түрлі энергия түрлерін электр энергиясына айналдыратын электротехникалық бұйым (құрылғы).
			
			

			
Источник электрической энергии (Источник) : Электротехническое изделие (устройство), преобразующее различные виды энергии в электрическую энергию.
			
		
		

			

			
Электр энергиясының сапасын көрсеткіш : Бір немесе бірнеше параметрлер бойынша электр энергиясының сапасын көрсеткіштер.
			
			

			
Показатель качества электрической энергии : Величина, характеризующая качество электрической энергии по одному или нескольким ее параметрам.
			
		
		

			

			
Электр энергиясының сапасына жауаптылық шегі:  Электрмен жабдықтайтын жауапты ұйым, желінің теңгеріміне сәйкес келетін электр энергиясының сапасын бақылау пункті.
			
			

			
Граница ответственности за качество электроэнергии : Пункт контроля качества электроэнергии, обычно совпадающий с границей раздела балансовой принадлежности сети, за поддержание качества электроэнергии в которой несет ответственность электроснабжающая организация.
			
		
		

			

			
Электрқалқанды ғимарат:  ВУ, ВРУ, ГРЩ және басқа да таратқыш құрылғылар орналасатын білікті қызмет етушілер ғана кіре алатын ғимарат.
			
			

			
Электрощитовое помещение : Помещение, доступное только для обслуживающего квалифицированного персонала, в котором устанавливаются ВУ, ВРУ, ГРЩ и другие распределительные устройства.
			
		
		

			

			
Электрлі өрістің әсер ету зонасы:  Электрлі өріс кернеуінің 50 Гц аса жиілігімен 5 кВ/м. жоғары кеңістік.
			
			

			
Зона влияния электрического поля : Пространство, где напряженность электрического поля частотой 50 Гц более 5 кВ/м.
			
		
		

			

			
Электрлік ауа сүзгісі. Электрсүзгі:  Электросүзгіш-иондауды және тұнбасы аралық ауасының өтуінде саңылауы арқылы шаң көтер және тұнба электродтарымен діңгек жасағыш орындайтын ауа сүзгіш.
			
			

			
Электрический воздушный фильтр. Электрофильтр : Воздушный фильтр, осуществляющий ионизацию и осаждение пыли при прохождении воздуха через просветы между коронирующими и осадительными электродами.
			
		
		

			

			
Электрлік жылыту:  Ғимаратты жылыту және соны бір қалыпта (температурада) ұстап тұру электрлік жылыту аспаптарымен қамтамасыз етілетін электр энергиясын жылу энергиясына айналдыратын жылыту түрі.
			
			

			
Электрическое отопление : Вид отопления, при котором обогрев помещений и поддержание в них заданной температуры обеспечиваются электрическими отопительными приборами, преобразующими электрическую энергию в тепловую.
			
		
		

			

			
Электрмен жабдықтау жүйесіндегі кернеудің жоғарылығы:  Берілген электр жабдығының шамасынан жоғары жұмыс кернеуінен жоғары кернеулік.
			
			

			
Перенапряжение в системе электроснабжения : Превышение напряжения над наибольшим рабочим напряжением, установленным для данного электрооборудования.
			
		
		

			

			
Электрмен жабдықтаудың апаттық режимі : Жүйе элементтерінің тоқтап қалу (немесе тоқтап қалулардың үйлесуі) нәтижесінде техникалық нормативтерді сақтау мүмкінсіздігі болған жағдайдағы электр энергиясымен қамтамасыз ету жүйесінің жұмыс тәртібі. Орныққан апаттық ереже қозғалысты қысқартуды немесе толық сөндіруді талап етеді.
			
			

			
Аварийный режим электроснабжения : Режим работы системы электроснабжения, при котором в результате отказа (или сочетания отказов) элементов системы соблюдение технических нормативов становится невозможным. Наступление аварийного режима требует сокращения или полного прекращения движения.
			
		
		

			

			
Электрмен қамтамасыз ету жүйесіндегі жұмыс кернеуі дегеніміз:  Электрмен қамтамасыз ету жүйесінің сол нүктесінде қарап тұрған кезеңде кернеу көрсеткіші қалыпты режимде болуы.
			
			

			
Рабочее напряжение в системе электроснабжения : Значения напряжения при нормальном режиме в рассматриваемый момент времени в данной точке системы электроснабжения.
			
		
		

			

			
Электрмен қамтамасыз ету жүйесіндегі кернеу шығыны (кернеу шығыны) : Электрмен қамтамасыз ету жүйесіндегі екі нүктесінен өлшенген жүріп тұрған кернеуден алынған көрсеткіштер арасындағы тең айырым, мөлшер.
			
			

			
Потеря напряжения в системе электроснабжения (Потеря напряжения) : Величина, равная разности между установившимися значениями действующего напряжения, измеренными в двух точках системы электроснабжения.
			
		
		

			

			
Электрожүйе : Электр энергиясын пайдаланушы елді мекен, аудан аумағындағы қосатын электрожелі, реттеуші қондырғылар мен подстанциялар жиынтығы.
			
			

			
Электрическая сеть : Совокупность подстанций, распределительных устройств и соединяющих их электрических линий, размещенных на территории района, населенного пункта, потребителя электрической энергии.
			
		
		

			

			
Электроқауіпсіздік : Электр тоғының адамға зиянды және қауыпты әсерлерінен сақтау жолындағы техникалық және ұйымдастырушылық шаралар мен нәрселер жүйесі [39].
			
			

			
Электробезопасность : Система организационных и технических мероприятий и средств, обеспечивающих защиту людей от вредного и опасного воздействия электрического тока, электрической дуги, электромагнитного поля и статического электричества [39].
			
		
		

			

			
Электротехникалық бұйым (құрылғы) фазасы. (Фаза): Э лектр тізбегі көпфазалы жүйесінің бір фазасына қосылуға арналған көпфазалы электротехникалық  бұйым  (құрылғы) бөлшегі.
			
			

			
Фаза электротехнического изделия (устройства). (Фаза) : Часть многофазного электротехнического изделия (устройства), предназначенная для включения в одну из фаз многофазной системы электрических цепей.
			
		
		

			

			
Электротехникалық бұйымдарды (құрылғыларды) бұғаттау:  Белгілі бір күйлерде бұйымның бір немесе басқа бөліктерінің операцияларды орындауын шектеу не болдырмауға, бұйымда жарамсыз жағдайлардың туындауын немесе кернеулік күйдегі бөліктеріне қолжетімділіктің болдырмауын ескерту. мақсатына арналған электротехникалық бұйымның бір бөлігі.
			
			

			
Блокировка электротехнического изделия (устройства ): Часть электротехнического изделия (устройства), предназначенная для предотвращения или ограничения выполнения операций одними частями изделия при определенных состояниях или положениях других частей изделия в целях предупреждения возникновения в нем недопустимых состояний или исключения доступа к его частям, находящимся под напряжением.
			
		
		

			

			
Электротехникалық бұйымның (құрылғының) тұжырымы. (Тұжырым) клемма : Басқа бұйымдармен электрлі жалғасуға арналған электротехникалық бұйымның (құрылғы) бір бөлігі.
			
			

			
Вывод электротехнического изделия (устройства ). (Вывод ): Ндп. Клемма: Часть электротехнического изделия (устройства), предназначенная для электрического соединения его с другими изделиями (устройствами).
			
		
		

			

			
Электрөткізгіш:  Ғимарат пен құрылыстың құрылыстық конструктивті бөлшектерінің іші мен бетіне салынған өздеріне қатысты бекіткіштер, қондырғылы және қорғаушы бөлшектері бар желілер мен кабельдердің жиынтығы.
			
			

			
Электропроводка : Совокупность проводов и кабелей с относящимися к ним креплениями, установочными и защитными деталями, проложенная на поверхности или внутри строительных конструктивных элементов зданий и сооружений.
			
		
		

			

			
Электртұтыну құрылымы:  Тұтынушылар типтеріне қарай электртұтынудың жиынтығын үлестіре бөлу.
			
			

			
Структура электропотребления : Долевое распределение суммарного электропотребления по типам потребителей.
			
		
		

			

			
Энергетикалық теңгерім:  Белгілі бір шаруашылық саласы, энергомен қамтамасыз етуші орын, кәсіпорын, құрылғылардың белгіленген уақыт ішінде энергия немесе қуатты қанша тұтынғаны мен шығымын көрсететін кәсіпорынның мөлшерлік мінездемесі.
			
			

			
Энергетический баланс (Энергобаланс) : Количественная характеристика производства потребления и потерь энергии или мощности за установленный интервал времени для определенной отрасли хозяйства, зоны энергоснабжения, предприятия, установки.
			
		
		

			

			
Энергия құрылғысы (құрылғы топтары) жүктемесінің максимумы. Ең жоғары жүктеме (жүктеме шыңы) : Белгілі бір мерзім көлемінде тұтынушының энергия құрылғысы (құрылғы топтары) жүктемесінің ең үлкен мәні.
			
			

			
Максимум нагрузки энергоустановки (группы установок) : Ндп. Пик нагрузки: Наибольшее значение нагрузки энергоустановки потребителя (группы энергоустановок) за установленный интервал времени.
			
		
		

			

			
Энергиямен жабдықтау ұйымы жіберетін энергияның сапасы:  Мемлекеттік стандартта көрсетілген және басқа да міндетті ережелермен немесе энергиямен жабдықтау шартының талаптарына сәйкес келетін көрсеткіш.
			
			

			
Качество энергии, подаваемой энергоснабжающей организацией : Показатель, который должен соответствовать требованиям, установленным государственными стандартами и иными обязательными правилами или предусмотренным договором энергоснабжения.
			
		
		

			

			
Энергияның тұтынушыда шығындалуы : Пайдалы және жеткізілетін (жинақталатын) энергияның арасындағы айырым.

			
 
			
			

			
Потери энергии у потребителя : Разность между подведенной и полезной энергией.
			
		
		

			

			
Энергоқондырғы : Энергияны пайдалануға, реттеуге, жинақтауға, тасымалдауға, энергия шығарып, оны өңдеуге арналған бір - бірімен байланысты қондырғылар кешені.
			
			

			
Энергоустановка : Комплекс взаимосвязанного оборудования и сооружений, предназначенных для производства или преобразования, передачи, накопления, распределения или потребления энергии.
			
		
		

			

			
Энерготасығыш : Энергия қоры энергиямен қамтамасыз ету мақсатымен қолданылуы мүмкін болатын әр алуан агрегаттық тұрғыдағы (қатты, сұйық, газ тәріздес) заттар, немесе материяның басқа да формалары (плазма, өріс, сәулелену және т.б.) [62].
			
			

			
Энергоноситель : Вещество в различных агрегатных состояниях (твердое, жидкое, газообразное), либо иные формы материи (плазма, поле, излучение и т.д.), запасенная энергия которых может быть использована для целей энергоснабжения [62].
			
		
		

			

			
Энерготиімділік көрсеткіші : Кез келген қолданысқа арналған өнімдер үшін мемлекеттік стандарттармен белгіленген энергоресурсты пайдалану мен жоғалтудың абсолюттік немесе бөлімді мөлшері [22]; - кез келген қолданысқа арналған өнімдер немесе технологиялық үрдістер үшін энергоресурсты пайдалану мен жоғалтудың абсолюттік, бөлімді немесе салыстырмалы мөлшері [62].
			
			

			
Показатель энергетической эффективности (показатель энергоэффективности) : Абсолютная или удельная величина потребления или потери энергетических ресурсов для продукции любого назначения, установленная государственными стандартами [22]; - Абсолютная, удельная или относительная величина потребления или потерь энергетических ресурсов для продукции любого назначения или технологического процесса [62].