Нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингін жүргізу қағидасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 25 тамыздағы № 964 Қаулысы

«Нормативтік құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы Заңының 43-1-бабының 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді: 

1. Қоса беріліп отырған Нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингін жүргізу қағидасы бекітілсін.

2. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кейбiр шешiмдерiнiң күшi жойылды деп танылсын.

3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының 

Премьер-Министрі                               К. Мәсімов

1. Осы нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингін жүргізу қағидасы (бұдан әрі - Қағида) «Нормативтік құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы Заңына сәйкес әзірленді.

2. Қағида мемлекеттік органдардың өздері қабылдаған және (немесе) өздері әзірлеушілері болып табылатын нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ өздерінің құзыретіне жататын актілерге қатысты құқықтық мониторинг жүргізу тәртібін белгілейді.

3. Осы Қағида Қазақстан Республикасы Президентінің нормативтік құқықтық жарлықтарына, сондай-ақ мемлекеттік құпияларды және (немесе) қызметтік ақпаратты қамтитын нормативтік құқықтық актілерге немесе олардың жекелеген бөліктеріне қолданылмайды.

4. Нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингі Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келетін, ескірген және сыбайлас жемқорлықты тудыратын құқық нормаларын анықтау, олардың іске асырылуының тиімділігін бағалау мақсатында Қазақстан Республикасы заңнамасының жай-күйі туралы ақпаратты жинау, бағалау, талдау, сондай-ақ оның даму серпінін және қолданылу практикасын болжау бойынша тұрақты негізде жүргізіледі.

5. Құқықтық мониторинг объектісі:

1) нормативтік құқықтық акті;

2) қоғамдық қатынастардың жеке аясын реттейтін нормативтік құқықтық актілердің жиынтығы болып табылады.

6. Нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингін тиісті уәкілетті орган (оның ішінде іске асыруды уәкілетті орган жүзеге асыратын бұрын қабылданған актілер бойынша) әзірлеген және (немесе) қабылдаған құқықтық нормативтік актілерге қатысты уәкілетті органның құрылымдық бөлімшелері және (немесе) ведомстволары (бұдан әрі - бөлімшелер) жүргізеді.

7. Бірнеше мемлекеттік органдардың құзыретін бір заңнамалық актімен регламенттелген жағдайда мемлекеттік органдар жүргізетін құқықтық мониторинг жүргізу шеңберінде алынған нормативтік құқықтық актілерді талдау нәтижелері Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне жіберіледі.

Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі берілген ақпаратты қорытады және оны Заң жобалау қызметі мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның қарауына енгізеді.

Уәкілетті орган осы уәкілетті органның құзыретіне кірмейтін мәселелерді реттейтін сәйкес емес, қарама-қайшы немесе ескірген нормаларды анықтаған жағдайда қызметінің мәнін осы нормалар реттейтін уәкілетті органға тиісті ұсыныстар жібереді.

8. Уәкілетті органдарда нормативтік құқықтық актілердің құқықты  мониторингі бойынша бөлімшелердің қызметін үйлестіруді заң қызметтері, олар болмаған жағдайда - уәкілетті органның басшысы айқындайтын құрылымдық бөлімшелер (бұдан әрі - тиісті құрылымдық бөлімшелер) жүзеге асырады.

9. Уәкілетті органдардың нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингі бойынша қызметін үйлестіруді Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі жүзеге асырады. Осы мақсаттарда Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингін жүргізу бойынша әдістемелік ұсынымдар әзірлейді және бекітеді.

10. Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің құқықтық мониторингін жүргізу мынадай сатыларды:

1) осы Қағиданың 4-тармағында көзделген мақсаттарға сәйкес жүзеге асырылатын құқықтық мониторинг объектісіне қатысты ақпаратты жинауды, қорытуды және талдауды;

2) талдау анықтамасын жасауды қамтиды.

11. Құқықтық мониторинг жүргізу кезінде:

1) мемлекеттік органдар (Бас прокуратура, Жоғарғы Сот және басқа да мемлекеттік органдар) дайындаған заңнаманы қолдану тәжірибесіне шолулар;

2) Қазақстан Республикасы Президентінің жыл сайынғы жолдауларындағы, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Қазақстан Республикасының Парламентіне елдегі конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы жыл сайынғы жолдауларындағы, Конституциялық Кеңес пен Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларындағы, мемлекеттің басқа да бағдарламалық құжаттарындағы ақпарат;

3) «Қазақстан Республикасының Заң шығару институты» мемлекеттік мекемесі жүргізген құқықтық мониторинг қорытындылары бойынша нормативтік құқықтық актілерді талдау нәтижелері;

4) азаматтардың мемлекеттік органдарға өтініштерін талдау мен қорыту және уәкілетті органға нормативтік құқықтық актілерді қолдану практикасына қатысты келіп түскен прокурорлық қадағалау актілерін, сот шешімдерін қарау нәтижелері, сондай-ақ Қолданыстағы заңнаманы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бөлігінде жетілдіру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның ұсынымдары;

5) қолданыстағы заңнаманың проблемалары бойынша өткізілетін ғылыми-практикалық конференциялардың, семинарлардың, кеңестердің материалдары, сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдар ұсынатын материалдар;

6) бұқаралық ақпарат құралдарындағы және жалпыға ортақ қолжетімді телекоммуникациялық желілердің интернет-ресурстарындағы, оның ішінде ғылыми жарияланымдардағы ақпарат;

7) құқық қолдану мәселелері бойынша әлеуметтанушылық зерттеулердің нәтижелері;

8) статистикалық деректер;

9) сол немесе соған ұқсас тақырыпта бұрын жүргізілген талдаулар пайдаланылады.

12. Жоғары деңгейдегі жаңа нормативтік құқықтық актілер қабылданған жағдайда, уәкілетті органның бөлімшелері тиісті құрылымдық бөлімшелермен бірлесіп үш жұмыс күні ішінде жоғары деңгейдегі жаңа нормативтік құқықтық актілердің реттеу мәнімен байланысты заңға тәуелді актілерді талдайды.

Заңға тәуелді актілердің жоғары деңгейдегі жаңа нормативтік құқықтық актілерге сәйкес келмейтіні анықталған жағдайда, жоғары деңгейдегі жаңа нормативтік құқықтық актілер күшіне енген күнінен бастап бір ай ішінде уәкілетті органның бөлімшелері тиісті бөлімшелермен бірлесіп, Қазақстан Республикасының заңнамасында бекітілген тәртіппен өзгерістер мен (немесе) толықтырулар не олардың күшін жою бойынша шаралар қабылдайды.

Нормалары жоғары деңгейдегі жаңа нормативтік құқықтық актілерге қайшы келетін заңға тәуелді актілерге өзгерістер мен (немесе) толықтырулар енгізуді немесе олардың күшін жоюды көздейтін нормативтік құқықтық актілер қабылдау бойынша уәкілетті органдардың бұл актілер қабылданғаннан кейін бір апта мерзімде қабылдаған шаралары туралы ақпарат әділет органдарына ұсынылады.

13. Мемлекеттік орган басшысының (оның міндетін атқарушының) бұйрығымен ағымдағы күнтізбелік жылдың 20 желтоқсанынан кешіктірмей, тиісті құрылымдық бөлімшелердің өзінің уәкілетті органының бөлімшелерімен бірлесіп, Нормативтік құқықтық актілер тіркеліміне енгізілген барлық нормативтік құқықтық актілерге (өзгерістер және/немесе толықтырулар енгізу туралы актілерді есептемегенде) жүйелік негізде талдау жүргізуді көздейтін алдағы күнтізбелік жылға арналған Нормативтік құқықтық актілердің мониторингін жүргізу кестесі (бұдан әрі - Кесте) бекітіледі.

Кесте Нормативтік құқықтық актілер тіркеліміне енгізілген нормативтік құқықтық актілердің (өзгерістер және/немесе толықтырулар енгізу туралы актілерді есептемегенде) мониторингін жүргізудің іс-шаралары мен нақты мерзімдерін, сондай-ақ мерзімді түрде мониторинг жүргізілген нормативтік құқықтық актілерге қайта оралуды (әрбір жарты жыл сайын, осы жарты жылдықта қабылданған актілерді қоспағанда) көздейді.

14. Жарты жылдықтың соңғы айының бірінші күніне дейін (1 маусымға және 1 желтоқсанға дейін) бөлімшелер заң қызметтеріне немесе тиісті уәкілетті органының тиісті құрылымдық бөлімшелеріне жүргізілген мониторинг туралы ақпаратты және қажет болған жағдайда қолданыстағы заңнаманы жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізеді.

15. Заң қызметтері немесе тиісті құрылымдық бөлімшелер алынған ақпарат пен ұсыныстарды талдайды және тиісті бөлімшелермен бірлесіп, олардың түскен сәтінен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тиісті нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеу бойынша шаралар қабылдайды.

Мониторинг нәтижесінде әзірленген Қазақстан Республикасы Үкіметінің нормативтік қаулыларының жобалары өткен жарты жылдықтан кейінгі айдың 5 күнінен кешіктірілмей, мемлекеттік органдарға келісуге жіберіледі.

16. Нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингін жүргізудің толықтығын қамтамасыз ету үшін уәкілетті органдар тоқсан сайын әділет органдарына өткен тоқсан бойынша Қазақстан Республикасының министрлері мен орталық мемлекеттік органдардың өзге басшылары бұйрықтарының, орталық мемлекеттік органдар, Орталық сайлау комиссиясы қаулыларының, мәслихаттар шешімдерінің, сондай-ақ әкімдіктер қаулылары мен әкімдер шешімдерінің тізбесін ұсынады.

Әділет органдарына өткен тоқсан бойынша Қазақстан Республикасының министрлері мен орталық мемлекеттік органдардың өзге басшылары бұйрықтарының, орталық мемлекеттік органдар, Орталық сайлау комиссиясы қаулыларының, мәслихаттар шешімдерінің, сондай-ақ әкімдіктер қаулылары мен әкімдер шешімдерінің тізбесін ұсыну және оларды зерделеу тәртібін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі анықтайды.

17. Құқықтық мониторинг жүргізгенде бөлімшелердің өзара іс-қимыл тәртібін орталық атқарушы органның жауапты хатшысы (бекітілген тәртіпте орталық атқарушы органның жауапты хатшысы өкілеттіктері жүктелген лауазымды тұлға), ал олар болмаған жағдайларда - уәкілетті органның басшысы анықтайды (белгіленген талап жергілікті өкілді органдарға (мәслихаттарға) қолданылмайды).