1. Қоса беріліп отырған «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингі» акционерлік қоғамының 2011 - 2020 жылдарға арналған даму стратегиясы бекітілсін.

2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының 

Премьер-Министрі                         К. Мәсімов

Ауыл шаруашылығына пайдалануға арналған жердің жалпы көлемі 2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдайда 215,6 миллион гектарды (бұдан әрі - млн. га) құрайды, оның ішінде егістігі 24,1 млн. га (11,2 пайыз (бұдан әрі - %), шабындық - 4,8 млн. га (2,2 %), жайылым - 182,1 млн. га (84,4 %).

2010 жылғы 1 қаңтарға ауыл тұрғындарының саны 7 миллион (бұдан әрі - млн.) 428,6 мың адамды құрады, немесе ел тұрғындарының жалпы санының 46,32 %-ы; 2009 жылдың аяғында ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін адамдардың саны 3 млн. 797,4 мың адамды құрады, немесе ол шамамен ауыл тұрғындарының жалпы санының 52 %-ы.

Топырақ қыртысы мен өсімдік қабатының көлденең және тік аймаққа бөлінуі айқын көрінеді. Барлық жердің орманды дала мен далалық аймақтар 10 %-ын, шөл және шөлейт жерлер - шамамен 60 %-ын, таулы аймағы - шамамен 5 %-ын құрайды.

Елдің барлық егін шаруашылығы аймақтарындағы жауын-шашынның жылдық көлемінің төмендігімен сипатталады - 150-320 миллиметр (бұдан әрі - мм).

Теңізге шығар жол жоқ, бұл сыртқы нарықтарға қол жеткізуге едәуір қиындық келтіреді.

Тамақ өнімдерінің негізгі тобы бойынша тұрғындардың қажеттілігі ұлттық нормаға сәйкес отандық өндіріс есебінен қамтамасыз етіледі.

Тұрғындардың нан, нан-тоқаш және макарон өнімдері бойынша (астыққа айналдырғандағы) жылына 2,6 млн. тонна көлеміндегі ұлттық тұтыну мөлшері кезінде 2010 жылы 13,5 млн. тонна астық жиналды.

Ет және ет өнімдерін тұтыну бойынша жылдық қажеттілік 757,3 мың тоннаны құрайды, 2009 жылы 896,3 мың тонна өндірілді.

Сүт және сүт өнімдері бойынша - жылдық тұтыну нормасы 4,1 млн. тоннаны құрайды, 2009 жылы 5,3 млн. тонна өндірілді.

Жұмыртқа мен жұмыртқа өнімдерін жылдық тұтынуға қажеттілік 2,2 млрд. дананы құрайды, 2010 жылы 3,3 млрд. дана шығарылды.

Көкөніс пен бақша дақылдары өндірісінің көлемі қазіргі уақытта ұлттық тұтыну мөлшерінен екі есеге артық. Қажеттілік 1,6 млн. тоннаны құрайды, ал 2009 жылғы өндіріс көлемі - 3,3 млн. тонна.

Ұлттық тұтынудың жылдық мөлшеріндегі картопты пайдалану 1,4 млн. тонна болғанда 2009 жылы оның өндірісі 2,8 млн. тоннаны құрады.

Осылайша, жоғарыда аталған азық-түліктің негізгі түрлері бойынша өндіріс көлемі тұтынудан едәуір асып кетеді.

Елдің табиғи-климаттық ерекшеліктеріне сәйкес ішкі нарықтағы отандық қант қызылшасынан шығарылған ақ қантқа қажеттілік тек 6 %-ға, жеміс пен жидекке - 29,7 %-ға, өсімдік майына - 77,5 %-ға, ерте көкөніске - 4,2 %-ға қанағаттандырылады және жетіспейтін көлем импорт есебінен қамтамасыз етіледі.

Солтүстік өңірлер дәнді дақылдар өсіруге және мал  шаруашылығына мамандандырылған. Суарудың маңызы зор болып табылатын оңтүстік аймақтар өңделетін дақылдарды көптеп әртараптандырады (дәнді, майлы, жеміс-жидек дақылдары, көкөністер, мақта).

2009 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің 1 гектар (бұдан әрі - га) егістіктегі өндірісі 67,2 мың теңгені (455 Америка Құрама Штаттарының доллары (бұдан әрі - АҚШ долл.)) құрады, ауыл шаруашылығымен айналысатын 1 жұмыскер өндіретін өнімнің жалпы қосымша құны 3000 АҚШ долл. құрады.

2009 жылы Қазақстанның аграрлық секторына елдің жалпы ішкі өнімінің 6,3 %-ы тиесілі болды. 1-қосымшаның 1.1-диаграммасына сәйкес 2009 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 1640,2 миллиард теңгені (бұдан әрі - млрд. теңге) құрады және 2008 жылмен салыстырғанда 13,9 %-ға артты, оның ішінде өсімдік шаруашылығы - 936,9 млрд. теңге (23,9 %), мал шаруашылығы - 703,3 млрд. теңге (12,8 %).

2009 жылы агроөнеркәсіптік кешенді (бұдан әрі - АӨК) мемлекеттік қолдауға республикалық бюджеттен 97,0 млрд. теңге бөлінді, оның ішінде субсидия - 41,8 млрд. теңге, кредит - 15,7 млрд. теңге.

Аграрлық сектор тұрақты экономикалық өсіммен көрінеді, 1-қосымшаның 1.2-диаграммасына сәйкес соңғы 7 жыл ішіндегі нақты көлемнің өсімі өткен жылмен салыстырғанда орташа пайызбен алғанда жыл сайын 4,5 %-ды құрады.

Ауыл шаруашылығында жыл сайынғы еңбек өнімділігінің оң беталысы байқалады, 2004 жылғы салыстырмалы бағамен есептегенде 2005 жылдан бастап 2009 жылға дейін ол орташа алғанда жыл сайын 1 %-ға артты, 2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы 9 %-ға артты.

Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестицияның көлемі жыл сайын артады. Егер 2002 жылы инвестиция салымы 17,3 млрд. теңгені құраса, ал 2007 жылы - 55,9 млрд. теңгені құрады немесе 3,2 есеге артық. Бірақ әлемдік қаржы дағдарысы нәтижесінде 2009 жылы ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестицияның көлемі 78,75 млрд. теңгені құрады, 2008 жылмен салыстырғанда ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестицияның көлемі 7,1 %-ға төмендеді.

2009 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарының егістік алаңының барлығы 21424,9 мың га құрады, ол 2008 жылғы деңгейден 7,2 %-ға артық. 1-қосымшаның 1.3-диаграммасына сәйкес 2009 жылы дәнді дақылдардың жалпы егістігі 17208,8 мың га. құрады, майлылар - 1185,4 мың гектарды (бұдан әрі - мың га), картоп 172,2 мың га, көкөністер - 112,2 мың га құрады.

2009 жылы ылғал үнемдеуші технологияларды қолдану арқылы дәнді дақылдар 10,3 млн. га алаңда өңделді, ол 2008 жылмен салыстырғанда 2,7 млн. гектарға немесе 34 %-ға артық.

Ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы түсімінің құрылымында дәнді мен бұршақты дәнді дақылдар үстем жағдайға ие, бұл ретте 1-қосымшаның 1.4, 1.5, 1.6-диаграммаларына сәйкес бидай дара дақылды болып табылады.

Бидай өндірісінің көлемі ұлттық тұтыну деңгейінен асып кетеді, ал оның артылғаны жыл сайын соңғы 2 жыл ішінде қазақстандық экспорттаушыларға құбылмалылығымен қолайсыз болып отырған орташа әлемдік бағамен экспортталады.

Қазақстан жыл сайын экспортқа орташа 6-8 млн. тонна бидай өткізеді, оның ішінде шамамен 2 млн. тонна ұн, ол астық түрінде есептегенде 2,8 млн. тоннаны құрайды. Қазақстан астығы экспортының негізгі бағыттары Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (бұдан әрі - ТМД), Еуропа Одағы, Таяу Шығыс және Солтүстік Африка елдері болып қалады. Қазақстан астығы өзінің жоғары сапасының арқасында тұрақты сұранысқа ие, үшінші сыныпты бидайдағы маңыздың пайыздық құрамы 23-28 %-ды құрайды.

Сала Ресей мен Украина тарапынан бәсекелестіктің артуы жағдайында дамиды. Жағдайдың шиеленісуі Украинаның және Ресейдің теңіз порттары Қазақстан астығы экспортының батыс бағытындағы негізгі каналдары болуына байланысты.

Әлемдік нарықтан қашық орналасу және теңіз порттарына тура жолдың болмауы Қазақстан астығын өткізу нарықтарына жылжыту жолдарына айтарлықтай кедергі болады, Қытай мен Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінің перспективалы экспорттық нарықтарына көліктік-логистикалық жылжытудың басқа да проблемалары толық шешілген жоқ, Ресей Федерациясының порттары арқылы алыс шетелдерге экспортқа шығарылатын Қазақстан бидайының бір тоннасының бәсекеге қабілетті бағасына қол жеткізу үшін Ресей Федерациясының аумағы арқылы теміржол көлігімен бидайды тасымалдауды субсидиялаудың талап етілетін деңгейі жоғары.

Негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының шығымдылығы төмен (центнер/гектар): 2009 жылы Қазақстанда - дәнді дақылдар 12,6, картоп - 160,0, күнбағыс - 5,7 құрады. Салыстыру үшін: 1-қосымшаның 1.7-диаграммасына сәйкес 2009 жылы Ресейде дәнді дақылдар - 23,2, күнбағыс - 11,5; 2007 жылы Канадада бидай - 23,9; картоп - 313 болды.

2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республикада өткен жылдың ұқсас мезгілімен салыстырғанда 1-қосымшаның 1.8-диаграммасына сәйкес шаруашылықтың барлық санаттарындағы ірі қара малдың басы 103,6 мың басқа, яғни 1,7 %-ға көбейді және 6095,2 мың басты құрады, тиісінше қой мен ешкі - 599,3 мың басқа, яғни 3,6 %-ға көбейді және 17369,7 мың басты құрады, жылқы - 68,2 мың басқа, яғни 4,9 %-ға көбейді және 1438,7 мың басты құрады, түйе - 7,2 мың басқа, яғни 4,8 %-ға көбейді және 155,5 мың басты құрады, құс - 2537,1 мың басқа, яғни 8,4 %-ға көбейді және 32686,5 мың басты құрады.

Асыл тұқымды мал басының үлес салмағы жануарлардың түрлері бойынша 6-12 %-ды құрайды, генетикалық әлеуетінің деңгейі төмен, өнімділігі жоғары мал мен құсты жылдамдатып өсіріп-өндіру үшін өсімпаздық базасы әлсіз.

Мал шаруашылығы негізінде мал басының жеке үй шаруашылықтарында бытырап орналасуымен сипатталады. Шамамен 80% мал басы (ірі қара мал басының шартты есебімен) тұрғындардың шаруашылықтарында орналасқан 5,2% мал ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында және 12,8 %-ы шаруа (фермер) қожалықтарының қолында.

1-қосымшаның 1.9-диаграммасына сәйкес 2003 жылдан бастап 2009 жылға дейін мал шаруашылығы өнімдері өндірісінің көлемі орташа ет өндіру бойынша - 4,37 %-ға, сүт - 3,4 %-ға, жұмыртқа - 6,47 %-ға және жүн - 5,2 %-ға артты.

Өндіріс көлемі мал басының көбеюімен және малдың өнімділігінің болмашы артуының есебінен өсті, ол өнімділігі төмен малдың басым болуына байланысты.

Мал басын және құсты орналастыру республиканың табиғи-климаттық жағдайына әрдайым сәйкес келе бермейді, ал малдың негізгі көлемін тұрғындардың шаруашылықтарында шоғырландыру мал шаруашылығының әрі қарай дамуын тежейді және олардың талаптарына сәйкес келетін малдың түрлерін өсіруге өңірлерді мамандандырудың артықшылығын пайдалануға мүмкіндік бермейді.

Өзіндік құны мен ассортименті бойынша бәсекеге қабілетсіздігіне бола құс етінің импорты көлемінің ұлғаю үрдісі байқалады. Қазіргі жұмыс істеп тұрған құс фабрикаларының қуаттылығының жылына 100 мың тоннадан артық құс етін шығару мүмкіндігі бола отырып, құс етінің импорты оның өндірісі көлемінен 1,37 есеге жоғары.