«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану, жөндеу және техникалық күтіп-баптау (түрлері бойынша)» стандарт жобасы

Астана 2013  

Мазмұны

 
 
1. Жалпы ережелер...…………………………………....…………………...........5   
  
 
 
 
2. Кәсіби стандарт төлқұжаты …………………..…………………….7   
  
 
 
 
3. Еңбек жұмыстары (мамандықтары) түрлерінің карточкасы ………….........9   
  
 
 
 
3.1. Мамандық атауы: вагондарды қараушы................................................9   
  
 
 
 
 3.1.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар.9   
  
 
 
 
 3.1.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі.. …………………....10   
  
 
 
 
 3.1.3. Атқарымдық карта...………...…………………………………………...10   
  
 
 
 
 3.1.4. СБА 2-ші деңгейлі вагон қараушының құзыретіне қойылатын талаптар..11   
  
 
 
 
 3. 1.5. СБА 3-ші деңгейлі вагон қараушының құзыретіне қойылатын талаптар..12   
  
 
 
 
 3.2. Мамандық атауы: пойыз электромеханигі...................................13   
  
 
 
 
 3.2.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары.…......13   
  
 
 
 
 3.2.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі.....……………………...13   
  
 
 
 
 3.2.3. Атқарымдық карта...…………………………………………...14   
  
 
 
 
 3. 2.4. СБА 4-ші деңгейлі пойыз электромеханигінің құзыретіне қойылатын талаптар .……………..…………………………………………………….....14   
  
 
 
 
 3.3. Мамандық атауы: жылжымалы құрамның жөндеуші слесарьі............16   
  
 
 
 
 3.3.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары………….....16   
  
 
 
 
 3.3.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі...……….....……………………...17   
  
 
 
 
 3.3.3. Атқарымдық карта.….……....…………………………………………...17   
  
 
 
 
 3.3.4. СБА 2-ші деңгейлі жылжымалы құрамның жөндеуші слесарьінің құзыретіне қойылатын талаптар………………………………………..18   
  
 
 
 
 3. 3.5. СБА 3-ші деңгейлі жылжымалы құрамның жөндеуші слесарьінің құзыретіне қойылатын талаптар……………………………………….....19   
  
 
 
 
 3.4. Мамандық атауы: дрезина жүргізуші.. ……………...........................21   
  
 
 
 
 3.4.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары ...………......21   
  
 
 
 
 3.4.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі ...…... ………………...22   
  
 
 
 
 3.4.3. Атқарымдық карта…………..…………………………………………...22   
  
 
 
 
 3.4.4. СБА 4.1-ші деңгейлі дрезина жүргізушісінің құзыретіне қойылатын талаптар ..………..22   
  
 
 
 
 3.4.5. СБА 4.2 -ші деңгейлі дрезина жүргізушісінің құзыретіне қойылатын талаптар...…….....25   
  
 
 
 
 3.5. Мамандық атауы: жолаушылар вагондарының жолсерігі..……………..27   
  
 
 
 
 3.5.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары………….....27   
  
 
 
 
 3.5.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі…………....……………………...28   
  
 
 
 
 3.5.3. Атқарымдық карта…………..…………………………………………...28   
  
 
 
 
 3.5.4. СБА 2-ші деңгейлі жолаушылар вагондарының жолсерігінің құзыретіне қойылатын талаптар ……..………..………………………………………..29   
  
 
 
 
 3.5.5. СБА 3-ші деңгейлі жолаушылар вагондарының жолсерігінің құзыретіне қойылатын талаптар ...………..………………………………………..30   
  
 
 
 
 3.5.6. СБА 4-ші деңгейлі жолаушылар вагондарының жолсерігінің құзыретіне қойылатын талаптар …….………..………………………………………..32   
  
 
 
 
 3.6. Мамандық атауы: тепловоз машинисті...…………………………..33   
  
 
 
 
 3.6.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары………….....33   
  
 
 
 
 3.6.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі...……….....……………………...34   
  
 
 
 
 3.6.3. Атқарымдық карта..……………………………………………………...35   
  
 
 
 
 3.6.4 СБА 4.1 -ші деңгейлі тепловоз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар....…..35   
  
 
 
 
 3.6.5. СБА 4.2 -ші деңгейлі тепловоз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар....…..37   
  
 
 
 
 3.6.6. СБА 4.3 -ші деңгейлі тепловоз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар ....…..39   
  
 
 
 
 3.7. Мамандық атауы: электровоз машинисті…………………………..40   
  
 
 
 
 3.7.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары………….....40   
  
 
 
 
 3.7.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі…………....……………………...41   
  
 
 
 
 3.7.3. Атқарымдық карта…………..…………………………………………...42   
  
 
 
 
 3.7.4. СБА 4.1 -ші деңгейлі электровоз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар.....42   
  
 
 
 
 3.7.5. СБА 4.2 -ші деңгейлі электровоз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар ......44   
  
 
 
 
 3.7.6. СБА 4.3 -ші деңгейлі электровоз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар ......45   
  
 
 
 
 3.8. Мамандық атауы: электропойыз машинисті ………………………..47   
  
 
 
 
 3.8.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары………….....47   
  
 
 
 
 3.8.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі………………………...48   
  
 
 
 
 3.8.3. Атқарымдық карта..……………………………………………………...48   
  
 
 
 
 3.8.4. СБА 4.1 -ші деңгейлі электропойыз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар ...49   
  
 
 
 
 3.8.5. СБА 4.2 -ші деңгейлі электропойыз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар ..51   
  
 
 
 
 3.8.6. СБА 4.3 -ші деңгейлі электропойыз машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар..53   
  
 
 
 
 3.9. Мамандық атауы: дизель-пойызы машинисті....……………………..54   
  
 
 
 
 3.9.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары………….....55   
  
 
 
 
 3.9.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі…………....……………………...56   
  
 
 
 
 3.9.3 Атқарымдық карта...……………………………………………………...56   
  
 
 
 
 3.9.4. СБА 4.1 -ші деңгейлі дизель-пойызы машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар ...56   
  
 
 
 
 3.9.5. СБА 4.2 -ші деңгейлі дизель-пойызы машинистінің құзыретіне қойылатын талаптар ...58   
  
 
 
 
 3.10. Мамандық атауы: рефрижераторлы қондырғылар механигі ………..61   
  
 
 
 
 3.10.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары…………...61   
  
 
 
 
 3.10.2 Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі…………...……………………...61   
  
 
 
 
 3.10.3. Атқарымдық карта…………....………………………………………...62   
  
 
 
 
 3.10.4. СБА 3-ші деңгейлі рефрижераторлы қондырғылар механигінің құзыретіне қойылатын талаптар …..……………………………………..62   
  
 
 
 
 3.11. Мамандық атауы: жүктерді және арнайы вагондарды сүйемелдеуші жолсерік...………………………………………………...……..65   
  
 
 
 
 3.11.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар..…………....65   
  
 
 
 
 3.11.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі…………..……………………...65   
  
 
 
 
 3.11.3. Атқарымдық карта....………....………………………………………...66   
  
 
 
 
 3.11.4. СБА 3-ші деңгейлі жүктерді және арнайы вагондарды сүйемелдеуші жолсеріктің құзыретіне қойылатын талаптар …….....…………..66   
  
 
 
 
 3.12. Мамандық атауы: жұмыс істемей тұрған жолаушылар вагондарын және локомотивтерді сүйемелдеуші жолсерік ...……....…..…………………………..68   
  
 
 
 
 3.12.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары…………...68   
  
 
 
 
 3.12.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі....……………………...69   
  
 
 
 
 3.12.3. Атқарымдық карта…………....………………………………………...69   
  
 
 
 
 3.12.4. СБА 2-ші деңгейлі жұмыс істемей тұрған жолаушылар вагондарын және локомотивтерді сүйемелдеуші жолсеріктің құзыретіне қойылатын талаптар…………………………………………………………....70   
  
 
  
 
 
 
 3.13. Мамандық атауы: электрожабдықтарды жөндеуші слесарь-электрик ………………………………………..………………..71   
  
 
 
 
 3.13.1. Еңбек шартына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптары…………...71   
  
 
 
 
 3.13.2. Мамандықтардың еңбек атқарымдарының тізімі…………..……………………...72   
  
 
 
 
 3.13.3. Атқарымдық карта...………….………………………………………...72   
  
 
 
 
 3.13.4. СБА 2-ші деңгейлі электрожабдықтарды жөндеуші слесарь-электриктің құзыретіне қойылатын талаптар ………….…………………….…..73   
  
 
 
 
 3.13.5. СБА 3-ші деңгейлі электрожабдықтарды жөндеуші слесарь-электриктің құзыретіне қойылатын талаптар …………..………………………..75   
  
 
 
 
 3.13.6. СБА 4-ші деңгейлі электрожабдықтарды жөндеуші слесарь-электриктің құзыретіне қойылатын талаптар ……………………..76   
  
 
 
 
5 Келісу парағы..……………………………………………………………..79   
  
 
 
 
6 Кәсіби стандартты тіркеу парағы …………………..……………….79   
  
 
 

   1 Жалпы ережелер   

Кәсіби стандарт мыналарға арналған:

Еңбек ету саласын және кәсіби білім беру саласының өзара байланыстарын реттеу;

Дайындық, біліктілігін арттыру және кәсіби қайта даярлықтан өту бағдарламаларын әзірлеуге қатысты талаптарды регламенттеу;  

мамандарды аттестаттау және сертификаттау кезінде қызметкерлердің құзыреттігін бағалауға қатысты талаптарды регламенттеу.

Кәсіби стандарттар негізінде қызметтің, лауазымның, біліктілікті арттырудың, қызметкерлерді аттестаттаудың, еңбекті ынталандыру жүйесінің және т.б. атқарымдық модельдеріне арналған кәсіпорынның ішкі, корпоративті стандарттары әзірленуі мүмкін.

КС негізгі қолданушылары мыналар:

білім беру ұйымдарының бітірушілері, жұмыскерлер;  

ұйым басшылары, ұйым мамандарын басқару бөлімшелерінің басшылары мен мамандары;

білім беру бағдарламаларын әзірлейтін мамандар;

мамандардың біліктілік сәйкестігін растайтын және кәсіби даярлығын бағалау саласындағы мамандар.

   Терминдер, анықтамалар мен қысқартулар   

Ұлттық біліктілік аясы – еңбек нарығында мойындалған біліктілік деңгейінің құрылымдық сипаттамасы.

Салалық біліктілік аясы – салада мойындалған біліктілік деңгейінің құрылымдық сипаттамасы.

 Сала  –   бір типті өнімдерді жасауға мақсат қойған кәсіпорындар мен ұйымдардың кәсіби жұмысы жүйелерінің құрылымдық бөлімі.

Кәсіби жұмыстың аясы – ортақ шоғырланған негізі бар және олардың орындалуы үшін болжамдалған ұқсас құзыреттілік жиыны бар салалар жұмысы түрлерінің жиынтығы.

Жұмыс түрі – Кәсіби жұмыс саласының бөлшегі, еңбек атқарымдарының тұтас жиындарынан құралған және олардың орындалуына қажетті құзыреттер.

Еңбек атқарымдары – кәсіби жұмыс түрлерінің атқарымдары, қажетті жағдайда, нақты өндірісте немесе бизнес-процесте еңбекті бөлу нәтижесінде пайда болған міндеттерді жүзеге асыруды және оларды орындау үшін тиісті құзыреті болуын білдіреді.

Міндет – еңбек атқарымдарын орындауға қатысты әрекеттер жиынтығы және нақты заттар мен еңбек құралдарын пайдаланып нәтижелерге қол жеткізу.

Еңбек заты – белгілі бір еңбек құралдары арқылы өнім жасау мақсатында жұмыскердің әрекеттері бағытталған зат.

Еңбек құралы – еңбек затының бастапқы күйінен өнімге айналуы үшін жұмыскердің пайдаланатын құралы.

Құзыреті – еңбек атқарымдарын және белгілі бір деңгейдегі біліктілік деңгейінің міндеттерін орындауды қамтамасыз ететін білімін, тәжірибесін және біліктілігін кәсіби жұмысқа қолдану мүмкіндігі.  

Жұмыс (кәсіп) тобы – жұмыстың ұқсас түрлерін біріктіретін кәсіби жұмыстар саласы.

Кәсіби стандарт – біліктілік деңгейіне, құзыретіне, мазмұнына, сапасына және еңбек шартына қойылатын талаптардың кәсіби жұмыстардың нақты саласын анықтайтын стандарт.

Мамандық – белгілі бір білімі, біліктілігі және арнайы даярлығы болуын талап ететін адамның еңбек жолындағы негізгі мамандығының түрі, оның физикалық мүмкіндігін, ақыл-ой мүмкіндігін және білімі туралы сәйкес құжаттармен расталатын кәсіби жұмыстардың белгілі бір саласында жұмыстарды орындауға заңды құқығын қамтамасыз етеді.

Лауазым – ұйымдастыру-әкімшілік құрылымдағы штаттық бірлік, оның атауы бекітілген типтік міндеттер, құқықтар мен міндеттердің жиынтығымен анықталады.

 Атқарымдық карта    – кәсіби жұмыстың бір немесе басқа да салаларының аясындағы жұмыстардың белгілі бір түрдегі жұмыскерлерімен орындалатын еңбек атқарымдары мен міндеттерін құрылымдық сипаттау.

Кәсіби стандарт бірлігі – кәсіби стандарттың құрылымдық элементі, нақты еңбек атқарымдарының егжей-тегжейлі сипаттамасын беретін, тұтас, аяқталған, салыстырмалы автономды және осы еңбек саласы үшін маңызды болып табылады.

Біліктілік – белгілі бір жұмыс аясындағы еңбек атқарымдарын сапалы орындауға жұмыскердің дайындығын растайтын кәсіби деңгейі.

Біліктілік деңгейі (біліктілігінің деңгейі) – жұмыскерлердің құзыретіне қатысты біліктілікке қойылатын талаптардың Ұлттық және салалық аясының деңгейі, өзіндік әрекеттерін, жауапкершілігін және орындалатын жұмыстардың күрделілігін сипаттайды.  

Осы кәсіби стандартта мынадай қысқартулар пайдаланылған:

КЖ – кәсіби жұмыс;

ЖТ – жұмыс түрі;  

КС – Кәсіби стандарт;  

ҰБА – Ұлттық біліктілік аясы;  

СБА – Салалық біліктілік аясы;  

БТБА – ҚР жұмыстардың және жұмыскерлер мамандығының бірыңғай тарифті-біліктілік анықтамасы;

ММЖ - ҚР-да мамандықтар мемлекеттік жіктеуіші.

   2 Кәсіби стандарт төлқұжаты   

Экономикалық жұмыс түрі (кәсіби жұмыс саласы): Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану, жөндеу және техникалық күтіп-баптау (түрлері бойынша).

Экономикалық жұмыс түрінің (кәсіби саланың) негізгі мақсаты: Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану, жөндеу және техникалық күтіп-баптау.  

Кәсіби стандарт «Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану, жөндеу және техникалық күтіп-баптау (түрлері бойынша)» кәсіби қызметі саласында жұмыскерлердің біліктілігіне, еңбек шартына, сапасына және құзыретіне, мазмұнына қойылатын талаптарды бекітеді.