1 ӘЗІРЛЕГЕН
«Геотехстройинновация» ЖШС (орындаушылар: Бакенов Б. Б. - жұмыстардың жетекшісі; Гордиенко Б.С., Ахметов Н.С., Кусаинов М.К., Бакенова Н. М., Битанов С.Б., Муслимова А.А., Шабакбаева С.С.)
 
2 АУДАРҒАН
«Геотехстройинновация» ЖШС
 
3 ҰСЫНҒАН
Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігі (ҚР ИСМ) Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық (ТКШ) істері комитетінің Техникалық нормалау және құрылыс индустриясын дамыту басқармасы
 
4 ҚАБЫЛДАНҒАН ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫСҚА ЕНГІЗІЛГЕН МЕРЗІМІ
 
ҚР ИСМ Құрылыс және ТКШ істері комитетінің 2009 жылғы 13 қаңтардағы № 31 бұйрығымен 2009 жылғы «1» маусымнан бастап
5 ЕНГІЗІЛГЕН
Бірінші рет
 
«KAZGOR» Жобалау академиясы ҚР ҚБҚ 1.01-02-2001-дің 6.7-сіне сәйкес ҚР ИСМ Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің 17.02.2009 жылғы № 17-01-3-05-329, 03.06.2009 жылғы № 17-01-3-05-1362 және 04.08.2009 жылғы № 17-01-3-05/4813 хаттарына сай жауапты орындаушы «Геотехстройинновация» ЖШС редакциясында ұсынылған Мемлекеттік нормативтің бақылау данасын басып шығаруға дайындады.
Мемлекеттік норматив талаптарының мазмұнына қатысты мәселелердің іске асырылуы ҚР ҚБҚ 1.01-01-2001-дің 6.1-іне сәйкес жүргізіледі.
 
Предисловие
 
1 РАЗРАБОТАНЫ
ТОО «Геотехстройинновация» (исполнители: Бакенов Б.Б. - руководитель работ; Гордиенко Б.С., Ахметов Н.С., Кусаинов М.К., Бакенова Н.М., Битанов С.Б., Муслимова А.А., Шабакбаева С.С.)
 
2 ПЕРЕВЕДЕНЫ
ТОО «Геотехстройинновация»
 
3 ПРЕДСТАВЛЕНЫ
Управлением технического нормирования и развития стройиндустрии Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства (ЖКХ) Министерства индустрии и торговли Республики Казахстан (МИТ РК)
 
4 ПРИНЯТЫ И ВВЕДЕНЫ ВДЕЙСТВИЕ
 
Приказом Комитета по делам строительства и ЖКХ МИТ РК от 13.01.2009 года № 31 с 1 июня 2009 года
5 ВВЕДЕНЫ
Впервые
 
Проектная академия «KAZGOR» подготовила в соответствии с 6.7 РДС РК 1.01-02-2001 к изданию представленный контрольный экземпляр Государственного норматива согласно писем Комитета по делам строительства и ЖКХ МИТ РК от 17.02.2009 г. № 17-01-3-05-329, от 03.06.2009 г. № 17-01-3-05-1362 и от 04.08.2009 г. № 17-01-3-05/4813 в редакции ответственного исполнителя - ТОО «Геотехстройинновация».
Реализация вопросов, касающихся содержания требований Государственного норматива, осуществляется согласно 6.1 РДС РК 1.01-01-2001.

Осы ҚНжЕ (бұдан әрі - нормалар және ережелер) «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы», «Техникалық реттеу туралы», «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы», т.б. Қазақстан Республикасының Заңдарын орындау мақсатында стандарттау және нормалау жөніндегі халықаралық ұйымдардың ұсыныстарына сәйкес әзірленді және сәулет, қала құрылысы мен құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің 1.03 «Өндіріс», 1.04 «Пайдалану» кешендерінің негізгі жалпы техникалық құжаты болып табылады.

Осы нормалар және ережелердің басты ерекшелігі - өнімдерді, қызметтерді, технологиялық процестерді белгілеу үшін қолданылатын ұғымдарды біріктіру мен жіктеу арқылы олардың үйлесімділігін, техникалық бірлігін, сондай-ақ түрлі ғылым, құрылыс техникасы және құрылыс өндірісі салаларының өзара байланысын қамтамасыз ету.

Құрылыс өндірісі саласында құжат айналымының мемлекеттік тілде жүргізіле басталуы кезеңінде, сондай-ақ кадрларды даярлау және қайта даярлау барысында терминдер мен анықтамалар бір мезгілде орыс және қазақ тілдерінде қолданылуы мүмкін.

Настоящий СНиП (далее - нормы и правила) разработан во исполнение Законов Республики Казахстан «О языках в Республике Казахстан», «О техническом регулировании», «Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан» и др. в соответствии с рекомендациями международных организаций по стандартизации и нормированию и является основополагающим общетехническим документом комплексов 1.03 «Производство», 1.04 «Эксплуатация» государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства.

Основное отличие данных норм и правил - обеспечение согласованности, технического единства посредством объединения и классификации понятий, используемых для обозначения продукции, услуг, технологических процессов, а также взаимосязи различных областей науки, техники строительства и строительного производства.

В период перехода к ведению документооборота на государственном языке в сфере строительного производства, а также в процессе подготовки и переподготовки кадров одновременно могут использоваться термины и определения на русском и казахском языках.

	

		

			
1 Қолдану саласы
			
1 Область применения
		
		

			
Осы нормалар мен ережелерде құрылыс технологиясы және оны ұйымдастыру бойынша терминдер мен анықтамалар берілген. Нормалар мен ережелер мемлекеттік басқару органдарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы аумағында сәулет, қала құрылысы, құрылыс қызметін жүзеге асыратын және құрылыс объектілерін пайдаланатын заңды және жеке тұлғалардың қолданылуына арналған.
			
Настоящие нормы и правила содержат термины и определения по технологии и организации строительства. Положения норм и правил предназначены для применения органами государственного управления, а также физическими и юридическими лицами, осуществляющими архитектурную, градостроительную, строительную деятельность и эксплуатацию строительных объектов на территории Республики Казахстан.
		
		

			
2 Нормативтік сілтемелер
			
2 Нормативные ссылки
		
		

			
Осы нормативтік құжатты қолдану үшін мынадай сілтемелік нормативтік құжаттар қажет: ҚР ҚНжЕ 1.01-01-2001 Сәулет, қала құрылыс және құрылыс саласындағы мемлекеттік норматавтер. Негізгі ережелер ҚР ҚБҚ 1.01-01-2001 Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтер жобаларын дайындау жөніндегі жұмыстарды жүргізу тәртібі ҚР СТ 1.2-2008 Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттау жүйесі. Мемлекеттік стандарттарды әзірлеу тәртібі ҚР СТ 1.5-2008 Стандарттарды құрастыруға, жазуға, рәсімдеуге және олардың мазмұнына қойылатын жалпы талаптар ҚР СТ 1.12-2000 Қазақстан Республикасының мемлекетгік стандарттау жүйесі. Құжаттар, нормативтік мәтіндік. Құрастыруға, жазуға, рәсімдеуге және олардың мазмұнына қойылатын жалпы талаптар ҚР СТ 1.27-2002 Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттау жүйесі. Терминологиядағы стандарттау. Негізгі қағидалары мен әдістері
			
Для применения настоящего норматавного документа необходимы следующие ссылочные норматавные документы: СНиП РК 1.01-01-2001 Государственные нормативы в области архитектуры, градостроительства и строительства. Основные положения РДС РК 1.01-01-2001 Порядок проведения работ по подготовке проектов государственных нормативов в области архитектуры, градостроительства и строительства СТ РК 1.2-2008 Государственная система стандартизации Республики Казахстан. Порядок разработки государственных стандартов (с 01.07.09 г.) СТ РК 1.5-2008 Общие требования к построению, изложению, оформлению и содержанию стандартов СТ РК 1.12-2000 Государственная система стандартизации Республики Казахстан. Документы, нормативные текстовые. Общие требования к построению, изложению, оформлению и содержанию СТ РК 1.27-2002 Государственная система стандартизации Республики Казахстан. Стандартизация в терминологии. Основные принципы и методы
		
		

			
3 Терминдер мен анықтамалар
			
3 Термины и определения
		
		

			
«Акмигран», «Акминит», «Армстронг» сәндік тақталарынан жасалған аспалы төбелер: Тақталары металл немесе ағаш қаңқаға бекітілетін, ол өз кезегінде жабынды тақталар арасындағы жіктерге немесе оларда жасалатын қосымша саңылаулардағы салмалы бөлшектерге бекітілетін төбелер.
			
Потолки подвесные из декоративных плит «Акмигран», «Акминит», «Армстронг»: Потолки, плиты которых крепятся по металлическому или деревянному каркасу, который, в свою очередь, крепится к закладным деталям, закрепляемым в швах между плитами перекрытий или в дополнительно устраиваемых отверстиях в них. [1]
		
		

			
«Бестік» тас қалаушылар тобы : Топ бес тас қалаушыдан тұрады. Ол үш дербес звеноға бөлінеді: сыртқы көздеу қатарды бірінші тас қалаушы көмекші жұмысшымен бірге қалайды, одан кейін 2,0 м-ден 2,5 м-ге дейін қашықтықта екінші тас қалаушы өзінің көмекші жұмысшысымен істейді және осындай қашықтықта тағы да бір көмекші жұмысшы шойтаспен толтырады. Бұл тәсіл қалыңдығы екі жарым және одан көп кірпішті қабырғаларды қалау кезінде тиімді.
			
Звено каменщиков «пятерка»: Звено состоит из пяти каменщиков. Оно разбивается на три самостоятельных потока: наружную версту выкладывает первый каменщик с подсобным, за ним на расстоянии от 2,0 до 2,5 м работает второй каменщик со своим подсобным и на таком же расстоянии еще один подсобный выкладывает забутку. Способ эффективен при толщине стены в два с половиной кирпича и более. [1]
		
		

			
«Дайын күйдегі» құрылыс: Толық дайын элементтерді салу және пайдалануға беру.
			
Строительство «под ключ»: Возведение и ввод в эксплуатацию полностью готового элемента. [2]
		
		

			
«Құлдилаған жебе» көмегімен айналдыру арқылы жинақтау тәсілі: Жоғарғы бөлігі көтерілетін құралымның жоғарғы бөлігімен жалғанған баған мықтап бекітілген топсаны айналдыра көтерілетін жүкті бұруды көздейтін тәсіл. Жүйе бағанның қалпақшасына арқаны бекітілген шығырдың көмегімен топсаны айналдыра бұрылады. Құралым жобалық (тіктеп) орнына келгенде баған құлайды.
			
Способ монтажа поворотом с помощью «падающей стрелы»: Способ, заключающийся в повороте поднимаемой конструкции вокруг шарнира, на котором жестко закрепляют стойку, а верх ее соединяют с верхом поднимаемой конструкции. Систему поворачивают вокруг шарнира с помощью лебедки, трос которой закреплен за оголовок стойки. Когда конструкция займет проектное (вертикальное) положение, стойка падает. [1]
		
		

			
«Полидекор» қаптамалық поливинилхлорид табақтар: Табақтар негізге желім-88 типтес синтетикалық желімдер негізінде бекітіледі.
			
Облицовочные поливинилхлоридные листы «Полидекор»: Листы, приклеиваемые к основанию на синтетических клеях типа клей-88. [1]
		
		

			
«Полиформ» қаптамалық әшекейлі панельдер: Панельдер негізге ағаш рейкалар бойымен шегемен және бұрама шегемен бекітіледі.
			
Облицовочные декоративные панели «Полиформ»: Панели, крепящиеся к основанию по деревянным рейкам на гвоздях и шурупах. [1]
		
		

			
«Төрттік» тас қалаушылар тобы: «Екі екіден» екі топпен қалау жасайтын төрт тас қалаушыдан тұратын топ; сыртқы және ішкі көздеу қатарды жетекші тас қалаушылар қалайды, ал қосымша жұмыстарлы екі көмекші жұмысшы атқарады. Мұндай топ қалыңдығы екі жарым және одан көп кірпішті қабырғаларды қалау кезінде тиімді.0,
			
Звено каменщиков «четверка»: Звено из четырех каменщиков, которые ведут кладку двумя звеньями «двойками»; кладку наружной и внутренней версты ведут ведущие каменщики, а вспомогательные работы выполняют два подсобных рабочих. Звено эффективно при толщине стены в два с половиной кирпича и более. [1]
		
		

			
«Үштік» тас қалаушылар тобы: Үш тас қалаушыдан тұратын топ. Жетекші тас қалаушы сыртқы көздеу қатарды қалайды, екінші тас қалаушы қалған қалауды орындайды, көмекші жұмысшы ерітінді төсейді және кірпішті тасып беріп тұрады. Мұндай топ қалыңдығы екі кірпіш болатын жай және күрделілігі орташа қабырғаларды қалау кезінде тиімді.
			
Звено каменщиков «тройка»: Звено из трех каменщиков. Ведущий каменщик выполняет кладку наружной версты, второй каменщик выполняет остальную кладку, подсобный рабочий расстилает раствор и доставляет кирпич. Звено эффективно при кладке стен простой и средней сложности толщиной в два кирпича. [1]
		
		

			
Автоқыстақтар: Қардан, мұздан немесе тоңды топырақтан жасалған төсемі және жол төсемесі болатын маусымдық жолдар.
			
Автозимники : Сезонные дороги с полотном и дорожной одеждой из снега, льда и мерзлых грунтов.
		
		

			
Автоматты салыстыра тексеру: Автоматты құрылғылардың көмегімен салыстыра тексеру арқылы құралымдарды орнатуды көздейтін салыстыра тексеру.
			
Выверка автоматическая : Выверка, которая предусматривает установку конструкций с параллельной выверкой при помощи автоматических устройств. [1]
		
		

			
Автоматтық желі: Бұйымды өндіру жөніндегі операциялардың барлық циклін белгілі бір технологиялық реттілікпен автоматты түрде орындайтын, бүкіл желі үшін ортақ басқару тетіктерімен және өңдеу объектісін бір машинадан екіншісіне тасымалдайтын автоматты көлік құрылғыларымен біріктірілген машина-құрылғылар кешені.
			
Автоматическая линия : Комплекс машин-орудий, автоматически выполняющих в определенной технологической последовательности весь цикл операций по производству изделий, объединенных общими для всей линии механизмами управления и автоматическим транспортным устройством, перемещающим объект обработки от одной машины к другой.
		
		

			
Автоматтық пісіру: Металл электродпен электрлік доғалы пісіру, бұл кезде пісіру доғасының дұрыс жануы автоматты түрде қамтамасыз етіледі.
			
Автоматическая сварка : Электрическая дуговая сварка металлическим электродом, при которой правильное горение сварочной дуги обеспечивается автоматически.
		
		

			
Автомобильмен тасымалданатын бетонсорғылар: Автомобиль шассиіне орнатылған бетонсорғылар.
			
Бетононасосы на автомобильном ходу : Бетоно-насосы, смонтированные на шасси автомобиля. [1]
		
		

			
Авторлық куәлік: Өнер табысына авторлықты куәландыратын мемлекеттік құжат.
			
Авторское свидетельство : Государственный документ, удостоверяющий авторство на изобретение.
		
		

			
Авторлық қадағалау : Автордың: - сәулет және қала құрылысы туындысының авторы (авторлары) жүзеге асыратын құрылыс жобасының (құрылыс құжаттамасының) әзірленуіне; - сәулет немесе қала құрылысы туындысының авторын (авторларын) қоса алғанда, әзірлеушілер жүзеге асыратын құрылыс жобасының іске асырылуына бақылау жүргізуді жүзеге асыру жөніндегі құқықтылығы. Авторлық бақылау Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
			
Авторский надзор : Правомочия автора по осуществлению контроля за: - разработкой проекта строительства (строительной документации), осуществляемого автором (авторами) архитектурного и градостроительного произведения; - реализацией проекта строительства, осуществляемого его разработчиками, включая автора (авторов) архитектурного или градостроительного произведения. Авторский надзор осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан. [3]
		
		

			
Агроөнеркәсіптік кұрылыс : Агроөнеркәсіп кешенінің (АӨК) маңызды қор құраушы салаларының бірі. Оның мақсаты - ауылда АӨК барлық салалары үшін жаңа ғимараттар мен имараттар салу, оның ішінде қайта құрылымдау, техникалық қайта жарақтандыру және қолданыстағы кәсіпорындарды кеңейту, сондай-ақ ауыл жолдарын, әлеуметтік, мәдени, тұрмыстық объектілерді және басқа объектілерді салу.
			
Агропромышленное строительство : Одна из важнейших фондообразующих отраслей агропромышленного комплекса (АПК). Ее назначение - возведение в сельской местности новых зданий и сооружений для всех отраслей АПК, включая проведение реконструкции, технического перевооружения и расширения действующих предприятий, а также строительство сельских дорог, объектов социальной культуры и быта и других объектов.
		
		

			
Ағаш өңдеу жұмыстары: Ағашты аса мұқият (ағаш шеберлігі жұмысымен салыстырғанда) өңдеуді қажет етпейтін, ағаш құралымдар мен бөлшектерді жасау және орнату жөніндегі құрылыс жұмыстары. Оларға ағаш қабырғаларды, арақабырғаларды, еденді, ғимараттың қаңқасы мен аражабын элементтерін, шатырды орналастыру жұмыстары, сондай-ақ ағаш құралымдарды, инженерлік имараттарды (көпір, бөгет, эстакада), қосалқы құрылғыларды (құрылыс ағаштарын, төсемсатылар, қалып, қоршау) жасау жұмыстары, стандартты қалқандық үйлерді жинау жөніндегі жұмыстар жатады.
			
Плотничные работы : Строительные работы по изготовлению и установке деревянных конструкций и деталей, характеризующиеся менее тщательной (в отличие от столярных работ) обработкой древесины. К ним относятся работы по устройству деревянных стен, перегородок, полов, элементов каркасов и перекрытий зданий, крыш, а также работы по изготовлению деревянных конструкций, инженерных сооружений (мостов, плотин, эстакад), вспомогательных устройств (строительных лесов, подмостей, опалубки, ограждений), по сборке стандартных щитовых домов. [2]
		
		

			
Ағаш шеберлігі жұмыстары: Ағашты мұқият өңдеу мен әрлеу арқылы бұйымдар (жиһаз, есік, терезе және т.с.с.) жасау. Ағаш шеберлігі жұмыстары кезінде ағаштың жұмсақ түрлерінен (шырша, қарағай) жасалған бұйымдар - ақ ағаш бұйымдары, ал қатты түрлерінен (емен, шәмшат) жасалған бұйымдар қызыл ағаш бұйымдары деп аталады.
			
Столярные работы : Изготовление изделий (мебели, дверей, окон и пр.) с тщательной обработкой и отделкой древесины. Столярные работы, при которых изделия получают из мягких пород древесины (ели, сосны), называют белодеревными, а из твердых пород (дуба, бука) - краснодеревными. [4]
		
		

			
Ағымдағы жөндеу: Жүйелерді жолға қою, қорғаныш жабындыларын қалпына келтіру және шағын ақауларды жою жолымен ғимараттар мен имараттардың пайдалану сапасын қалыпты жағдайда ұстау жөніндегі жөндеу-құрылыс жұмыстарының кешені. Ағымдағы жөндеу ғимараттың жекелеген элементтерінің жұмыс істеу қабілетін қалпына келтіреді. Жоспарлы (профилактикалық) және күтпеген (шұғыл жою, шұғыл тәртіппен) ағымдағы жөндеу болады.
			
Ремонт текущий : Комплекс ремонтно-строительных работ по поддержанию эксплуатационных качеств зданий и сооружений путем наладки систем, восстановления защитных покрытий и устранения небольших повреждений. Текущий ремонт восстанавливает работоспособность отдельных элементов здания. Существует плановый (профилактический) и непредвиденный (экстренный ликвидационный, в срочном порядке) текущий ремонт. [2]
		
		

			
Ағымдағы қор : Қоймадағы материалдар қорының деңгейі, ол екі жақын жеткізілім арасындағы кезеңде қандай да бір ресурсқа қажеттілікке тең болады.
			
Текущий запас : Уровень запаса материалов на складе, который равен потребности в том или ином ресурсе в период между двумя смежными поставками. [5]
		
		

			
Ағынды бөлінген әдіс: Құрылыс процесін толығымен қарапайым жұмыс процестеріне, ал кейбір жағдайларда - құрылыс операцияларына бөлетін ағындық әдіс. Қарапайым процесс операцияларға бөлінбей және бөлініп ұйымдастырылуы мүмкін. Процесс бөлініп жүргізілген жағдайда бригаданың әрбір мүшесі белгілі бір операцияны орындауға маманданады.
			
Поточно-расчлененный метод: Поточный метод с полным расчленением строительного процесса на простые рабочие процессы, а в некоторых случаях - на строительные операции. Простой процесс может быть организован без расчленения и с расчленением на операции. При расчлененном процессе каждый член бригады специализируется на выполнении определенных операций. [4]
		
		

			
Ағынды өндіріс: Технологиялық процесті арнайы жабдықталған орындарда (постыларда) кезекпен орындалатын жекелеген операцияларға бөлумен сипатталатын өндірісті ұйымдастыру әдісі.
			
Поточное производство : Метод организации производства, характеризующийся расчленением технологического процесса на отдельные операции, выполняемые последовательно на специально оборудованных местах (постах). [2]
		
		

			
Ағынды-операциялық тәсіл : Жекелеген звеноларда қолданылатын тәсіл. Бұл жағдайда өндірістік процесс жұмысшылар арасында операциялар бойынша бөлінеді, мысалы, үштік звеноның кірпіш қалауы, онда әрбір тас қалаушы кірпіш қалау процесінде белгілі бір операцияны орындайды.
			
Поточно-операционный способ : Способ, который применяется в отдельных звеньях и заключается в разделении производственного процесса по операциям между рабочими, например, кирпичная кладка звеном «тройка», где каждому каменщику поручается выполнить определенную операцию в процессе кирпичной кладки. [2]
		
		

			
Ажарлау: Әрбір майлау және нығыздаудан кейін кейін бетті тегістеу және ондағы кедір-бұдырларды болдырмау процесі.
			
Шлифование : Процесс сглаживания поверхности и устранения на ней неровностей после каждой подмазки и шпатлевки. [1]
		
		

			
Айналмалы бұрғылау: Ұңғыманың забойын айналмалы аспаппен - аспапқа осьтік жүктеме күш түсіре отырып таптап езу, опырып алу, ұнтақтау арқылы бұзу. Мысалы, ұнтақтап, жұмырлап, иірлік айналмалы бұрғылау.
			
Вращательное бурение : Разрушение забоя скважины вращающимся инструментом - смятием, скалыванием, истиранием с приложением к инструменту осевой нагрузки. Например, дробовое, шарошечное, шнековое вращательное бурение. [6]
		
		

			
Айрықша реттеу және қала құрылысын регламенттеу объектілері: Аумақтарды, елді мекеннің, жылжымайтын мүліктің жекелеген объектісінің аумағын пайдаланудың арнаулы ережелері (тәртібі) енгізілмей, жалпыға бірдей қабылданған ережелерге (тәртіпке) ерекшеліктер белгіленбей не оларға толықтырулар енгізілмей жүзеге асырылуы қиындаған немесе мүмкін болмайтын сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметінің объектілері.
			
Объекты особого регулирования и градо-строительной регламентации : Объекты архитектурной, градостроительной и строительной деятельности, осуществление которой затруднено или невозможно без введения специальных правил (порядка), установления исключений либо внесения дополнений к общепринятым правилам (порядку) использования территорий, территории населенного пункта, отдельного объекта недвижимости. [3]
		
		

			
Ақпарат: Алушысы үшін жаңалық элементтері болатын және оның тарапынан шешім қабылдауды қажет ететін мәліметтер, деректер.
			
Информация: Сведения, данные, обладающие элементами новизны для их получателя и требующие с его стороны принятия решений. [7]
		
		

			
Ақпарат легі: Қандай бір белгісі, мазмұны, қолданылатын мақсаты, өңдеу құралдары мен әдістері бойынша біріктірілген деректер жиынтығы.
			
Массив информации : Совокупность данных, объединенных по какому-либо признаку, содержанию, назначению, средствам и методам обработки. [5]
		
		

			
Ақпараттық процестер : Ақпараттық технологиялар - ақпараттық-есептеу техникасының есептеу әдістері, әдістемелері, бағдарламалары мен құралдары арқылы іске асырылатын және құрылыс технологиясын барынша тиімді жүзеге асыру жөнінде шешімдер әзірлеу мен қабылдау мақсатында мінсіз заттарды (ақпаратты, сандарды, бастапқы деректерді, құжаттарды) өңдеуге бағытталған процестер.
			
Информационные процессы : Процессы, которые реализуются с помощью информационных технологий - методов расчета, методик, программ и средств информационно-вычислительной техники - и направлены на переработку идеальных предметов (информации, чисел, исходных данных, документов) с целью выработки и принятия решений по наиболее эффективному осуществлению строительных технологий. [1]
		
		

			
Ақшалай мөлшердегі өнімділік: Орындалуға тиіс құрылыс-жинақтау жұмыстарының құнын оларды орындауға жұмсалатын еңбекке бөлгендегі бөлінді.
			
Выработка в денежном выражении : Частное отделения стоимости строительно-монтажных работ, подлежащих выполнению, на трудоемкость их выполнения. [8]
		
		

			
Ақы төлеудің нарядсыз жүйесі: Бригадалар мен звеноларға төлемақы еңбектің әрбір сағатына ақы төлеу тұрғысынан орындалған жұмыстар құнына байланысты және жұмыскердің біліктілігіне сәйкес есептеледі.
			
Безнарядная система оплаты : Система, согласно которой оплата начисляется бригадам и звеньям в зависимости от стоимости выполненных работ, исходя из почасовой оплаты труда и в соответствии с квалификацией работника. [1]
		
		

			
Алаңнан тыс дайындық жұмыстары: Кіреберіс жолдарын және кеме аялдайтын орындарды, трансформаторлық кіші станциялары бар электр беріліс желілерін, су жинайтын имараттары болатын сумен жабдықтау тораптарын, тазарту имараттары бар кәріздік коллекторларды, құрылысшыларға арналған тұрғын кенттерін, құрылыс ұйымының өндірістік базасын дамытуға қажетті имараттар, сондай-ақ құрылысты басқару үшін байланыс имараттары мен құрылғыларын салу жөніндегі жұмыстар.
			
Внеплощадочные подготовительные работы : Работы по строительству подъездных путей и причалов, линий электропередач с трансформаторными подстанциями, сетей водоснабжения с водозаборными сооружениями, канализационных коллекторов с очистными сооружениями, жилых поселков для строителей, необходимых сооружений по развитию производственной базы строительной организации, а также сооружений и устройств связи для управления строительством. [6]
		
		

			
Алаңша, кеңейту құралы: Жұмыстар жүргізілетін аймақта тікелей жұмыс орнын қалыптастыруға арналған аспалы құралым.
			
Площадка, средства подмащивания : Навесная конструкция, предназначенная для образования рабочего места непосредственно в зоне производства работ. [4]
		
		

			
Алаңшасы бар сүйеп қоятын баспалдақтар: Ғимарат аса биік болмағанда ұстындарға фермалар мен кранасты арқалықтарын бекітуге арналған ұстынды орналастыру элементі.
			
Лестницы приставные с площадками : Элементы обустройства колонн для крепления ферм и подкрановых балок к колоннам при небольшой высоте здания. [1]
		
		

			
Алым: Құрылыс, ғимарат, имарат учаскесінің бір бөлігі, оның шегінде жұмыстардың технологиялық кешеніне кіретін барлық жеке құрылыс процестері орындалады.
			
Захватка : Часть участка застройки, здания, сооружения, в пределах которого выполняются все частные строительные процессы, входящие в технологический комплекс работ. [2]
		
		

			
Альфрейлік жұмыстар: Беттерді ағашқа, әшекейлік тасқа және жібекке ұқсатып әрлеу, аэрографикалық әрлеу, трафарет орнату, жиектеме тарту және басқа беттерді альфрейлік әрлеу лабораторияда тексерілген материалдармен, жоғары сапалы сырлық бояулары бойынша 1 класты ғимараттарда жүргізіледі. Қарапайым альфрейлік әрлеуді (жиектеме тарту, трафарет орнату, білікшемен сурет салу) жай және жақсартылған бояулар бойынша орындауға болады.
			
Альфрейные работы : Отделка поверхностей под дерево, декоративный камень и шелк, аэрографические отделки, постановка трафаретов, вытягивание филенок и др. Альфрейные отделки поверхностей производят материалами, проверенными в лабораториях, в зданиях I класса по высококачественным малярным окраскам. Простейшие альфрейные отделки (вытягивание филенок, постановка трафаретов, накатывание рисунков валиками) допускается выполнять по простым и улучшенным окраскам.
		
		

			
Анкерлік бекітпе: Созылатын элементтен (тартым) және анкерден тұратын құрылғы. Анкерді орналастыру үшін топырақта диаметрі 20 см-ден 30 см-ге дейін және тереңдігі 8 м-ден 20 м-ге дейін болатын еңістетіп ұңғыма қазады. Тартымды (трос) ұңғымаға салады, одан кейін оған ерітінді толтырады, ол қатқаннан кейін тартымның бір ұшын құралымға бекітіп, оны кереді.
			
Анкерное крепление : Устройство, состоящее из растягиваемого элемента (тяги) и самого анкера. Для устройства анкера забуривают под наклоном скважину в грунте диаметром от 20 до 30 см и глубиной от 8 до 20 м. Тягу (трос) заводят в скважину, после чего инъецируют в нее раствор, после твердения которого тягу крепят одним концом к конструкции и производят ее натяжение. [1]
		
		

			
Антропогендік әсер ету: Табиғатқа, қоршаған ортаға, елді мекенге адам қызметінің түрлі ықпал ету нәтижесінде туындаған оң және теріс әсер етулер. Теріс әсер тигізілген жағдайда табиғат қорғау шараларын қолдану қажеттігі туындайды.
			
Антропогенные воздействия : Позитивные и негативные воздействия на природу, окружающую среду, населенный пункт, вызванные в результате различной формы влияния деятельности человека. В случае оказания негативного воздействия наступает необходимость применения природоохранных мер. [3]
		
		

			
Анықтық, шапшаңдық және ұйымшылдық: Басқару функциясын жүзеге асыру принциптері, олар үйлестірілетін жүйедегі әрбір элементтің тікелей әрі кері байланыс сигналдарына анық, дәл, ұйымдасқан және жылдам жауап беруді көздейді.
			
Четкость, оперативность и организованность : Принципы осуществления функций управления, которые состоят в обеспечении ясности, четкости, требуемой организованности и быстроты реакции каждого элемента в координируемой системе на сигналы прямой и обратной связи. [8]
		
		

			
Аражабындарды көтеру: Ғимаратты салудың жер деңгейінде аражабын тақталарының пакетін бетондауға, оларды кейіннен арнайы көтергіш жабдықтың көмегімен вертикаль құралымдар бойымен көтеруге және жобалық орнына бекітуге негізделген әдісі.
			
Подъем перекрытий : Метод возведения зданий, который заключается в бетонировании на уровне земли пакета плит перекрытий с их последовательным подъемом по вертикальным конструкциям при помощи специального подъемного оборудования и закреплением в проектном положении. [2]
		
		

			
Арматураланған тас қалау: Жіктеріне беріктігін ұлғайту үшін арматуралық тор немесе жеке арматуралық сырықтар (жоба бойынша) салынатын тас қалау.
			
Кладка каменная армированная : Каменная кладка, в швы которой для увеличения прочности укладывают арматурную сетку или отдельные арматурные стержни (по проекту). [1]
		
		

			
Арматуралық жұмыстар : Арматураны дайындау, байлау және төсеу жөніндегі жұмыстар.
			
Арматурные работы : Работы по заготовке, вязке и укладке арматуры.
		
		

			
Арматуралық сырықтардың жанастыра қосылысы: Байланатын сыммен сырықтар бір күйде бекітіліп, түйістірілген кезде сырықтарды босату жүзеге асырылатын дәнекерленбейтін қосылыс.
			
Соединение нахлесточное арматурных стержней : Бессварочное соединение, при котором осуществляют перепуск стержней при стыковке с фиксацией положения стержней вязальной проволокой. [1]
		
		

			
Арматураны үзіліссіз балқыту әдісімен пісіру: Электр желісіне қосылған пісірілетін сырықтар бір-біріне жанасқанша және токтың шынжыры бірмезгілде тұйықталғанша жақындатылып пісіру. Операция балқыған түйіндерді қатты қысумен аяқталады.
			
Сварка арматуры методом непрерывного оплавления : Сварка, при которой свариваемые стержни, подключенные к электрической сети, сближают друг с другом до соприкосновения и одновременного замыкания цепи тока. Завершается операция сильным сжатием оплавленных концов. [1]
		
		

			
Арнайы жинақтау машиналары: Ерекше топты құрайтын машиналар. Оларға өздігінен жылжитын және қайта орнатылатын крандар, гидравликалық көтергіштер және тағы басқалар жатады.
			
Машины монтажные специальные: Машины, которые составляют специфическую группу. К ним относят самоползучие и переставные краны, гидравлические подъемники и др. [1]
		
		

			
Арнайы жүк автомобильдері: Топырақ, сусымалы жүктер (өзі аударғыш автомобильдер, керамзит тасығыш), құрылыс құралымдары (панель тасығыш, ферма тасығыш, тақта тасығыш), ұзын өлшемді жүктер (құбыр тасығыш, сым тасығыш, металл тасығыштар), контейнердегі құрылыс жүктері (контейнер тасығыш); технологиялық жабдықтар және құрылыс машиналары (ауыр жүк тасығыш) сияқты жүктердің бір немесе бірнеше біртекті түрлерін тасымалдауға арналған арнайы шанақпен жабдықталған жүк автомабильдері немесе автопоездар.
			
Автомобили грузовые специализированные : Грузовые автомобили или автопоезда, оборудованные специальными кузовами, предназначенными для перевозки одного или нескольких однородных видов грузов: грунта, сыпучих грузов (автомобили самосвалы, керамзитовозы), строительных конструкций (панелевозы, фермовозы, плитовозы), длинномерных грузов (трубовозы, плетевозы, металловозы), строительных грузов в контейнерах (контейнеровозы), технологического оборудования и строительных машин (тяжеловозы).
		
		

			
Аршу жұмыстары : Пайдалы қазбалардың (құрылыста - балшық, құм, әктас, жанартау атқылау жыныстары) кен орындарының бетін ашатын күрделі тауякен қазбаларын жүргізу жұмыстары.
			
Вскрышные работы : Работы по проведению капитальных горных выработок, открывающих доступ с поверхности к месторождению полезных ископаемых (в строительстве - к глинам, песку, известнякам, изверженным породам). [2]
		
		

			
Аспапы баспалдақтар: Жердегі ұстынға бекітілген қамытқа ілінетін баспалдақтар.
			
Лестницы навесные : Лестницы, которые навешивают на хомуты, закрепленные на колоннах на земле. [1]
		
		

			
Аспалы жинақтау: Элементтер арасындағы жіктер толықтай бекітіліп, құйып бітелгенге дейін және уақытша немесе тұрақты тіректер орнатпастан, құйып бітейтін бетон (ерітінді) жобада көзделген беріктікке жеткізілгенге дейін өз салмағымен ұстап тұру арқылы бұдан бұрын құрастырылған құралымдарға көлбеу немесе еңіс бағытта құрастырылатын элементтерді бірізділікпен жалғау.
			
Навесной монтаж: Последовательное присоединение монтируемых элементов в горизонтальном или наклонном направлениях к ранее смонтированным конструкциям с удержанием их на весу до окончательного закрепления, замоноличивания швов между элементами и достижения бетоном (раствором) замоноличивания предусмотренной проектом прочности без установки временных или постоянных опор. [9]
		
		

			
Аспалы төсемсатылар: Қабырғаларды бетондау кезінде қабырғаның қасбеті жағынан қалдырылған саңылауларға бекітілген кронштейндер көмегімен ілінген арнайы төсемсатылар.
			
Подмости навесные : Подмости специальные, навешиваемые на стены со стороны фасадов с помощью кронштейнов, закрепленных в отверстиях, оставленных при бетонировании стен. [1]
		
		

			
Аспаппен салыстыра тексеру: Тірек беттерін, бүйірлік негіздерді немесе орнатылған құралымдардың жіктерін тексеру арқылы ғана жинақтау элементтері мен құралымдарын орнату дәлдігін қамтамасыз ету қиын болғанда қолданылатын салыстыра тексеру.
			
Выверка инструментальная : Выверка, применяемая при сложности обеспечения точности установки монтажных элементов и конструкций проверкой только опорных поверхностей, торцовых оснований или стыков смонтированных конструкций. [1]
		
		

			
Астар: Сылақ бетін тегістеуге және сылақ қабатының негізгі қалыңдығын қалыптастыруға арналған сылақ жабынының екінші қабаты.
			
Грунт : Второй слой штукатурного покрытия, предназначенный для выравнивания штукатурной поверхности и создания основной толщины штукатурного слоя. [1]
		
		

			
Астарлау: Бетті тегістеу және оның кеуектілігін төмендету, сырлау қабатымен ұстасуын жақсарту және бояғыш заттың жалпы шығынын азайту мақсатында тазартылған және майсыздандырылған бетке бояу құрамаларын жағу жолымен сырлауға алдын ала дайындау процесі.
			
Огрунтовка : Процесс подготовки под окраску очищенной и обезжиренной поверхности путем предварительного нанесения красящих составов с целью выравнивания и уменьшения пористости поверхности, улучшения сцепления с окрасочным слоем и уменьшения общего расхода красителя. [9]
		
		

			
Астарлау: Жоғары қабаттағы материалдың төменгі бетпен желімделуін және аталған қабаттардың бірлескен жұмысын қамтамасыз ету үшін төменгі қабаттың бетіне тұтқыр материалды жағудың технологиялық процесі.
			
Грунтовка : Технологический процесс нанесения вяжущего материала на поверхность нижележащего слоя для обеспечения склеивания материала вышележащего слоя с нижележащей поверхностью и совместной работы указанных слоев. [2]
		
		

			
Асфальт төсеу: Көшелерге және қаладан тыс жолдарға алдын ала салынған негіз бойынша асфальтбетон төсеу процесі.
			
Асфальтирование: Процесс покрытия улиц и внегородских дорог асфальтобетоном по предварительно устроенному основанию.
		
		

			
Атқарушылық құжаттама : Құрылыс және жинақтау жұмыстарының жүргізілу процесі және құрылыс объектісінің техникалық жай-күйі жазылған құжаттар жиынтығы (инженерлік құралымдардың атқарушылық сұлбалары мен сызбалары, орындалған және жасырын жұмыстарды қабылдау сұлбасы, жұмыстардың жекелеген элементтерін аралық қабылдау актісі, жұмыстарды жүргізу, операциялық бақылау, авторлық қадағалау журналдары). Атқарушылық құжаттама объектіні пайдалануға қабылдау кезінде көрсетіледі және алдағы пайдалану барысында қолданылады.
			
Документация исполнительская : Совокупность документов, фиксирующих процесс производства строительных и монтажных работ и техническое состояние строительного объекта (исполнительные схемы и чертежи на инженерные конструкции, схемы приемки выполненных и скрытых работ, акты промежуточной приемки отдельных элементов работ, журналы производства работ, операционного контроля, авторского надзора). Исполнительская документация предъявляется при приемке объекта в эксплуатацию и используется в процессе будущей эксплуатации. [2]
		
		

			
Ауқым: Бірнеше жұмыс процесі бір мезгілде орындалатын орын, учаске.
			
Фронт : Место, участок, на котором одновременно выполняется несколько рабочих процессов. [9]
		
		

			
Ауқымдық байланыс: Бір жеке ауқымда орындалатын екі сабақтас жұмыс түрлері арасындағы байланыс.
			
Фронтальная связь : Связь между двумя смежными работами разных видов, выполняемых на одном частном фронте. [10]
		
		

			
Аумақтарды аймақтарға бөлу: Қала құрылысын жоспарлау кезінде жекелеген аймақтарды қала құрылысына пайдалану түрлері мен оларды пайдалану жөніндегі мүмкін болатын шектеулерді белгілей отырып аумақтарды функционалдық аймақтарға бөлу.
			
Зонирование территорий : При градостроительном планировании деление территорий на функциональные зоны с установлением видов градостроительного использования отдельных зон и возможных ограничений по их использованию. [3]
		
		

			
Аумақты рекультивациялау: Құрылыс жүргізілген кезде бүлінген аумақты ауыл шаруашылығына немесе орман шаруашылығына пайдалану үшін қалпына келтіру жөніндегі іс-шаралар кешені.
			
Рекультивация территории : Комплекс мероприятий по восстановлению территории, поврежденной при строительстве, для сельскохозяйственного или лесохозяйственного использования. [2]
		
		

			
Ауылдық құрылыс : Ауыл шаруашылығы өндірісіне қызмет көрсетуге және ауыл халқының мәденитұрмыстық қажеттерін қанғаттандыруға арналған ғимараттар мен имараттар салуды қамтитын құрылыс саласы.
			
Сельское строительство : Отрасль строительства, охватывающая возведение зданий и сооружений, предназначенных для обслуживания сельскохозяйственного производства и удовлетворения культурно-бытовых потребностей сельского населения. [9]
		
		

			
Ауысым ішінде машинаны уақыт бойынша пайдалану коэффициенті: Машинаның ауысым ішінде жұмыс істеген уақыты мөлшерінің ауысымның ұзақтығына қатынасы.
			
Коэффициент использования машин по времени в течение смены : Отношение количества часов работы машины в течение смены к продолжительности смены. [5]
		
		

			
Ахуалдық жоспар: Жобаланатын имараттың немесе оның учаскесінің қаланың (кенттің) жеке объектілері мен элементтеріне байланысын көрсететін жоспар.
			
Ситуационный план : План, показывающий связь проектируемого сооружения или его участка с личными объектами и элементами города (поселка). [9]
		
		

			
Ашық дренаж: Тереңдігі 0,5 м-ден 0,7 м-ге дейін жыра, оның түбіне қалыңдығы 10 см-ден 15 см-ге дейін болатын ірі түйіршікті қиыршықтас қабаты төселеді, ашық дренаж топырақ суларының деңгейін 0,3 м-ден 0,4 м-ге дейін тереңдікке төмендету қажет болғанда қолданылады.
			
Дренаж открытый : Канава глубиной от 0,5 до 0,7 м, на дно которой укладывают слой щебня, крупнозернистого песка толщиной от 10 до 15 см. Открытый дренаж применяют при необходимости понизить уровень грунтовых вод на глубину от 0,3 до 0,4 м. [1]
		
		

			
Ашық қойма: Объектіде жинақтау краны әрекет ететін аймақта орналасатын материалдарды сақтау алаңы.
			
Открытый склад : Площадка складирования материалов, располагающаяся в зоне действия монтажного крана на объекте. [5]
		
		

			
Ашық сутөкпе: Топырақтағы шұңқырдан суды тікелей тартып шығару. Бұл әдіс су өткізгіштігі жоғары топырақтарда, құрғатылатын шұңқырдың түбінен төмен арынды сулы горизонттар болмағанда тиімді.
			
Открытый водоотлив : Непосредственное откачивание воды из выемок в грунте. Метод эффективен при наличии грунтов с хорошей водопроницаемостью, при отсутствии дна ниже осушаемой выемки напорных водоносных горизонтов. [2]
		
		

			
Аяқталмаған құрылыс: Пайдалануға беру үшін тапсырысшы белгіленген тәртіппен қабылдамаған және мақсатына қарай (тұру, қызмет көрсету, өнім шығару, пайда алу және пайдаланудың басқа да түрлері) пайдаланылмайтын құрылыс объектісі.
			
Незавершенное строительство : Объект строительства, не принятый в установленном порядке заказчиком для ввода в эксплуатацию и не используемый по назначению (проживание, оказание услуг, выпуск продукции, получение прибыли и другие виды эксплуатации). [3]
		
		

			
Әкімшілік әдістер: Басқару объектісін белгілі бір шешім немесе әрекет қабылдауға ниеттендіру үшін оған тікелей әсер ету.
			
Административные методы : Прямое воздействие на объект управления в целях побуждения его к принятию определенного решения или совершению определенного действия. [11]
		
		

			
Әмбебап ілмектер: Ұзындығы 10 м-ге дейін тұйықталған ілмек түріндегі, диаметрі 19,5 мм-ден 31,0 мм-ге дейін арқаннан жасалатын ілмектер. Арқанның ұшын силеткамен біріктіреді. Силетканың ұзындығы арқанның 40 диаметрінен кем болмауға тиіс. Әмбебап ілмектер ұстындарды, кранасты арқалықтарын және құбырларды ілмектеу үшін қолданылады.
			
Универсальные стропы : Стропы, которые имеют форму замкнутой петли длиной до 10 м, изготавливаемые из каната диаметром от 19,5 до 31,0 мм. Концы каната сращивают сплеткой. Длина сплетки должна быть не менее 40 диаметров каната. Универсальные стропы применяют для строповки колонн, подкрановых балок и трубопроводов. [4]
		
		

			
Әрлеу жұмыстары: Ғимараттың (имараттың) сыртқы және ішкі беттерін әрлеуге байланысты жұмыстар.
			
Отделочные работы : Работы, связанные с наружной и внутренней отделкой зданий (сооружений). [2]
		
		

			
Бағалы ағаш түрлерінен жасалған қабыршақпен жабылған қаптамалық панельдер: Панельдерді бұдан бұрын орнатылған және дәлдеп тексерілген ағаш қаңқаға шегемен және бұрама шөгемен бекітеді, шегелер панельдің екі жағынан таңдап алынған ойықтарға қағылады.
			
Облицовочные панели, покрытые шпоном из ценных пород древесины: Панели, крепящиеся к ранее установленному и выверенному деревянному каркасу гвоздями и шурупами, забивая их в паз, выбранный с двух сторон панели. [1]
		
		

			
Бағдарламалық-нысаналы басқару жүйесі: Желілік-функционалдық құрылым шеңберіндегі көлбеу үйлестірудің ұйымдастыру тетіктері, олардың мәні желілік-функционалдық құрылым (жоба бойынша басқару, өнім бойынша басқару, жаңалықтар енгізу қызметі және тағы басқалар) жағдайында ерекше бағдарламаның көмегімен белгіленген мақсатқа қол жеткізудің кешенді және жүйелі жолдарына негізделуінде.
			
Системы программно-целевого управления : Организационные механизмы горизонтальной координации, сущность которых заключается в комплексном и системном подходе к достижению заданной цели с помощью особой программы в условиях линейно-функциональной структуры (управление по проекту, управление по продукту, служба внедрения новшеств и др.). [8]
		
		

			
Бағдарлық қада: Шпунт немесе қада қатарларының басқа қадаларын тереңдете батыру кезінде бағдар болып табылатын қада.
			
Свая маячная : Свая, являющаяся ориентиром при погружении других свай шпунтового или свайного ряда. [11]
		
		

			
Бақылау : Өндіріс процесінің нақты барысы мен дамуының әзірленген жоспарға сәйкестігін байқау және тексеру.
			
Контроль : Наблюдение и проверка соответствия действительного хода и развития процесса производства разработанному плану. [5]
		
		

			
Балқытылатын материалдардан төбе жабындысын орнатудың отты тәсілі: Сұйық отында немесе электр энергиясымен жұмыс істейтін агрегаттарды пайдалану арқылы мастика қабатын балқытуға негізделген тәсіл.
			
Огневой способ устройства кровли из наплавляемых материалов: Способ, заключающийся в подплавлении мастичного слоя с использованием агрегатов, работающих на жидком топливе или электроэнергии. [1]
		
		

			
Банкет: Жол шұңқырын беткі сулар ағынынан қорғау үшін оның жотасы жағынан орналастырылатын топырақ үйіндісі.
			
Банкет : Земляной вал, устраиваемый с нагорной стороны дорожной выемки для защиты ее от стока поверхностной воды. [4]
		
		

			
Банкет: Топырақ материалдарынан жасалған бөгеттің жоғарғы және төменгі бөліктерінде тастан салынған призма.
			
Банкет : Призма, отсыпанная из камня в верховой и низовой частях плотины, сооружаемой из грунтовых материалов. [4]
		
		

			
Бас жоспар : Құрылыс объектісін жайғастыру және абаттандыру, ғимараттарды, имараттарды, көлік комуникацияларын, инженерлік желілерді орналастыру, шаруашылық тұрмыстық қызмет көрсету жүйелерін ұйымдастыру мәселелерін кешенді шешуді қамтитын жоба бөліктерінің бірі.
			
Генеральный план (генплан) : Одна из частей проекта, содержащая комплексное решение вопросов планировки и благоустройства объекта строительства, размещения зданий, сооружений, транспортных коммуникаций, инженерных сетей, организации систем хозяйственно-бытового обслуживания. [9]
		
		

			
Бас құрылыс жоспары: Құрылыстың белгілі бір кезеңінде құрылыс алаңын ұйымдастыруды реттейтін құрылысты ұйымдастыру жобасының бір бөлігі.
			
Строительный генеральный план (стройгенплан) : Часть проекта организации строительства, регламентирующая организацию строительной площадки на период определенного этапа строительства. [2]
		
		

			
Бас мердігер : Тапсырыс берушінің алдында осы объекті бойынша барлық құрылыс-жинақтау жұмыстарының уақтылы және сапалы орындалуы үшін жауаперетін құрылыс ұйымы.
			
Генеральный подрядчик (генподрядчик): Строительная организация, отвечающая перед заказчиком за своевременное и качественное выполнение всех строительно-монтажных работ по данному объекту. [9]
		
		

			
Басқару: Белгілі бір ақпарат негізінде таңдап алынған және қолда бар бағдарламаға (алгоритмге) немесе жұмыс істеу мақсатына сәйкес объектіні қолдауға немесе оның жұмысын жақсартуға бағытталған іс-қимылдар жиынтығы.
			
Управление: Совокупность действий, выбранных на основании определенной информации и направленных на поддержание или улучшение функционирования объекта в соответствии с имеющейся программой (алгоритмом) или целью функционирования. [9]
		
		

			
Басқару жүйесі: Басқару объектісіне әсер ететін факторлар кешені.
			
Управляющая система : Комплекс факторов, воздействующих на объект управления. [5]
		
		

			
Басқару функциялары: Басқару объектісіне нысаналы әсер ету үшін объективті қажетті басқару қызметінің белгілі бір түрі.
			
Функции управления : Определенный вид управленческой деятельности, объективно необходимый для обеспечения целенаправленного воздействия на объект управления. [9]
		
		

			
Басқаруды компьютерлендіру: Басқару органдарының оңтайлы басқарушылық шешімдер алуы мақсатында электрондық-есептеу техникасын және ақпартты өңдеу әдістерін пайдалану процесі.
			
Компьютеризация управления: Процесс использования органами управления электронно-вычислительной техники и методов переработки информации с целью получения оптимальных управленческих решений. [9]
		
		

			
Басқаруды сызықтық ұйымдастыру: Барлық басқару функциялары басшының қолына шоғырланатын ұйымдастырушылық құрылым.
			
Линейная организация управления : Организационная структура, которая характеризуется тем, что все функции управления сосредотачиваются у руководителя. [8]
		
		

			
Басқарудың жалпы әдістері: Өндіріс барысында, адамдар мен техниканы басқарудың объекті экономикалық заңдарына, жаратылыстану-техникалық заңдарға негізделген әдістер.
			
Общие методы управления : Методы, которые опираются на объективные экономические законы, естественно-технические законы управления людьми и техникой в процессе производства. [8]
		
		

			
Басқарудың психологиялық әдістері : Ұжымда оңтайлы психологиялық ахуал қалыптастыру жолымен адамдар арасындағы өзара қарым-қатынастарды реттеуге бағытталған нақты әдістер мен тәсілдер.
			
Психологические методы управления: Конкретные приемы и способы, направленные на регулирование взаимоотношений между людьми путем создания оптимального психологического климата в коллективе. [8]
		
		

			
Басқарудың сызыктық-функционалдық құрылымы: Белгілі бір басқару функциясына сәйкес келетін басқарудың арнайы функционалдық органдарынан, бөлімшелерінен (бөлім, бюро) тұратын сызықтық және функционалдық бөлімшелері біріктірілген құрылым.
			
Линейно-функциональная структура управления : Структура, при которой органически соединены линейная и функциональная структуры, состоящие из специальных функциональных органов, ячеек управления (отделов, бюро), которые, как правило, соответствуют определенной конкретной функции управления. [8]
		
		

			
Басқарудың сызықтық-штабтық құрылымы: Тораптық басшылар жанынан жекелеген мамандардан немесе басқару топтарынан тұратын арнайы бөлімшелердің (штаб қызметі) құрылуымен сипатталатын ұйымдық құрылым. Бұл қызметтердің мақсаты - өндірістік және басқарушылық міндеттерді құзырлы шешу мақсатында тораптақ басшылар үшін деректер дайындау.
			
Линейно-штабная структура управления: Организационная структура, которая характеризуется тем, что при линейных руководителях создаются специальные подразделения (штабные службы), состоящие из отдельных специалистов или групп управления. Назначение этих служб - подготовка данных для линейного руководителя в целях компетентного решения им возникающих производственных и управленческих задач. [8]
		
		

			
Бастапқы қопсыту коэффициенті: Қопсытылған және қалыпты табиғи күйдегі топырақ көлемінің қатынасы.
			
Коэффициент первоначального разрыхления : Отношение объемов грунта в разрыхленном и естественном состояниях. [11]
		
		

			
Батыру : Жабынның ыстық қабатына ұсақ ыстық қиыршықтасты төгіп жаю және жабын қабатына қиыршықтасты жол тегістегішпен батыру арқылы жабынның беткі қабатын қиыршықтаспен қанықтырудың технологиялық процесі.
			
Втапливание : Технологический процесс насыщения верхнего слоя покрытия щебнем путем распределения мелкого горячего щебня по горячему слою покрытия и погружения щебня в слой покрытия проходами катка. [2]
		
		

			
Бейімделгіш : Жұмыс орнын, қызметін жылдам өзгертуге қабілеттілік.
			
Мобильность : Способность к быстрому изменению места работы, деятельности. [2]
		
		

			
Бекіте құрастыру: Құрылыс алаңында жай доғалық пісіру арқылы металл және арматуралық құралымдарды қосу жөніндегі жұмыстар.
			
Сборка укрепительная : Работы по соединению металлических и арматурных конструкций на строительной площадке с помощью ручной дуговой сварки. [4]
		
		

			
Бетон араластырғыш: Материалдарды араластыру жолымен бетон қоспасын дайындауға арналған машина. Бетон араластырғыштар жылжымалы және стационарлық болады. Материалдарды араластыру тәсіліне байланысты гравитациялық әсерлі (материалдар еркін құлайтын) және мәжбүрлеп араластыратын бетон араластырғыштар болып бөлінеді. Жұмыс істеу сипаты бойынша бетон араластырғыштар циклді (кезеңмен) жәнек үзіліссіз әсер ететін машиналар болып бөлінеді.
			
Бетоносмеситель : Машина для приготовления бетонной смеси путем перемешивания материалов. Бетоносмесители бывают передвижные и стационарные. В зависимости от способа перемешивания материалов различают бетоносмесители гравитационного действия (со свободным падением материалов) и принудительного перемешивания. По характеру работы бетоносмесители делятся на машины цикличного (периодического) и непрерывного действия. [12]
		
		

			
Бетон немесе темірбетон құралымдардың көлемділігі: Құралымның суытылған бетінің оның көлеміне қатынасы.
			
Массивность бетонной или железобетонной конструкции : Отношение охлаждаемой поверхности конструкции к ее объему. [2]
		
		

			
Бетон төсегіш: Айналмалы тұғырығында бетон қоспасын қабылдауға және оны төселетін жерге жеткізіп беруге арналған жабдығы болатын өздігінен жүретін агрегат.
			
Бетоноукладчик : Самоходный агрегат, на вращающейся платформе которого имеется оборудование для приема бетонной смеси и подачи ее к месту укладки. [1]
		
		

			
Бетондау блогы: Бетондалатын құралымның қалып орнатылған және арматура қойылған, бетон қоспасын төсеуге дайындалған бөлігі.
			
Блок бетонирования : Часть бетонируемой конструкции, подготовленная к укладке бетонной смеси с установленной опалубкой и смонтированной арматурой. [1]
		
		

			
Бетондаудың дірілдетіп толтыру тәсілі: Ірі толтырғыштың түйіршіктер аралық кеңістігіне цементті-құмды ерітіндіні толтыру мен қатар жасалынған қоспа тереңдік дірілдеткішпен дірілдетілетін бетондау тәсілі.
			
Вибронагнетательный способ бетонирования : Способ бетонирования, при котором в межзерновое пространство крупного заполнителя нагнетается цементно-песчаный раствор и одновременно производится вибрирование смеси глубинными вибраторами.
		
		

			
Бетондаудың иньекциялық тәсілі: Бетондау тәсілі, бұл кезде құралымның қалыбына (арматураның жобалық орналасуын бұзбастан) біркелкі етіп ірі толтырғыш салады, содан кейін төселген толтырғыштың қуыстарына цементқұмды ерітінді қысыммен жіберіледі. Құралымның қалыңдығы 1 м-ден астам болғанда ерітінді ірі толтырғыш төселгенге дейін қалыпқа орнатылатын болат құбырлар арқылы жіберіледі; құралымның қалыңдығы 1 м-ден кем болғанда ерітінді құралымның қалыбындағы арнайы иньекциялық саңылау арқылы жіберіледі.
			
Инъекционный способ бетонирования : Способ, при котором в опалубку конструкции (без нарушения проектного расположения арматуры) равномерно укладывают крупный заполнитель, а затем в пустоты уложенного заполнителя нагнетают под давлением цементно-песчаный раствор. При толщине конструкции более 1 м раствор инъецируют через стальные трубы, устанавливаемые в опалубку до укладки крупного заполнителя; при толщине конструкции менее 1 м - через специальные инъекционные отверстия в опалубке конструкции. [2]
		
		

			
Бетонды вакуумдеу : Қалыпта нығыздалған бетон қоспасынан 10%-дан 20%-ға дейін артық суды (цементтің гитдратациялануына қажет судан артығын), сондай-ақ ауаны шығару (сорып алу). Ол бетонның беріктігін, суыққа төзімділігін жоғарылатуға мүмкіндік береді, оның қату процесін жеделдетеді, сему деформациясын азайтады. Бұл әдісті пайдалану жұқа қабырғалы (қалыңдығы 300 мм-ден аспайтын) элементтер үшін тиімді.
			
Вакуумирование бетона : Удаление (отсос) из уплотненной в опалубке бетонной смеси от 10% до 20% избыточной (сверх необходимой для гидратации цемента) воды, а также воздуха. Позволяет повысить прочность, морозостойкость бетона, ускоряет процесс его твердения, уменьшает усадочные деформации. Применение метода наиболее эффективно для тонкостенных элементов (толщиной не более 300 мм). [6]
		
		

			
Бетонды жұмыстар: Бетон және темірбетон имараттар мен құралымдарды тұрғызу жөніндегі құрылыс процестерінің жиынтығы. Бетонды жұмыстарға - қалыптау жұмыстары, инерттік материалдарды дайындау және өңдеу, бетонды әзірлеу, тасымалдау, қалау, нығыздау, оны күтіп ұстау, ал темірбетон құралымдар үшін бұдан басқа арматуралық жұмыстар жатады.
			
Бетонные работы: Совокупность строительных процессов по возведению бетонных и железо-бетонных сооружений и конструкций. К бетонным работам относятся: опалубочные работы, заготовка и обработка инертных материалов, приготовление, транспорт, укладка, уплотнение бетона, уход за ним, а для железобетонных сооружений, кроме того, - арматурные работы.
		
		

			
Бетонды жылыту. Бетонды бумен немесе электрмен жылыту арқылы оның температурасын жоғарылату және жылылап жабу жолымен температура төмендеген кезде бетонды күтіп сақтау тәсілі.
			
Прогрев бетона : Способ ухода за бетоном при отрицательных температурах путем образования теплого укрытия и повышения температуры в нем подогревом паром или электричеством. [2]
		
		

			
Бетонды тығыздау: Бетон қоспасын барынша тығыздау. Бетонды тығыздау дірілдетумен, центрифугамен, вакууммен және басқа да тәсілдермен жүргізіледі.
			
Уплотнение бетона : Придание бетонной смеси наибольшей возможной плотности. Уплотнение бетона производится вибрированием, центрифугированием, вакуумированием и другими способами. [9]
		
		

			
Бетонды электрмен жылыту: Бетон қоспасынан электр тогын тікелей өткізу арқылы немесе жылытқыш электр аспаптарының көмегімен бетонның қатаюын жеделдету тәсілі.
			
Элекгрообогрев бетона : Способ ускорения твердения бетона пропусканием электрического тока непосредственно через бетонную смесь или с помощью нагревательных электрических приборов. [9]
		
		

			
Бетонның қорғаныш қабаты: Арматураның сыртқы беті мен құралым бетонының арасындағы бетон қабатының қалыңдығы (10 мм-ден 30 мм-ге дейін).
			
Слой бетона защитный : Толщина слоя бетона между внешними поверхностями арматуры и бетона конструкции (от 10 до 30 мм). [1]
		
		

			
Бетонсорғылар: Бетон қоспасын бетондалатын құралымның қалпына беруге арналған көлбеу поршеньдік сорғылар. Майлы гидравликалық жетегі бар бетонсорғылар барынша үнемді және тиімді болады.
			
Бетононасосы : Горизонтальные поршневые насосы, предназначенные для подачи бетонной смеси в опалубку бетонируемой конструкции. Более экономичны и эффективны бетононасосы с маслогидравлическим приводом. [1]
		
		

			
Бетонтаратқыш: Бетон қоспасын араластыратын және мөлшерлеп беретін өздігінен жүретін бункер.
			
Бетонораздатчик: Самоходный бункер, способный перемещать и выдавать бетонную смесь порциями. [12]
		
		

			
Беттерді «сайтингпен» қаптау: Сайтинг - екі жағынан мырыш жалатылған және пластизол, полиэфир және акрилден пластикалық иілімді қабат жағылған болат табақ. Табақтар шегемен бекітіледі.
			
Облицовка поверхностей «сайтингом»: Облицовка поверхностей путем крепления на гвоздях сайтинга - стального листа, оцинкованного с обеих сторон, с нанесенным пластиковым слоем из пластизола, полиэфира и акрила. [1]
		
		

			
Беттерді өңдеу: Жабынның қызмет мерзімін жоғарылатын және дөңгелектің жабынмен ұстасуын жақсартатын қорғаныш қабатты жасау үшін жол төсемесінің бетіне тұтқыр затты (битум немесе битумды эмульсия) және бір өлшемді қиыршықтас (ұсақ фракциялы) қабатын біртіндеп жағудың технологиялық процесі.
			
Обработка поверхности : Технологический процесс последовательного нанесения на поверхность дорожного покрытия вяжущего (битума или битумной эмульсии) и одномерного (мелкой фракции) щебня для создания защитного слоя, повышающего срок службы покрытия и улучшающего сцепление колес с покрытием. [2]
		
		

			
Бетті тегістеу: Астарланған бетті тегістеу мақсатында оған тегістегіш құрамды жағу процесі.
			
Шпатлевание поверхности : Процесс нанесения шпатлевочного состава на огрунтованную поверхность с целью ее выравнивания. [1]
		
		

			
Беттік оттан қорғау: Бұйымның, материалдың, құралымның бетін оттан қорғау.
			
Поверхностная огнезащита : Огнезащита поверхности изделия, материала, конструкции. [4]
		
		

			
Биіктету: Құралымның төменде орналасқан элементтерінен бастап біртіндеп жинақтау және оларды бірінен кейін бірін орнату. Бұл орайда ілмектің көтеру биіктігі құрастырылатын құралымның биіктігінен үлкен болуға, ал жүк көтерімділігі құрастырылатын элементтердің ең ауырының массасынан артық болуға тиіс.
			
Наращивание : Последовательный монтаж элементов конструкции, начиная с расположенных внизу, путем установления их поочередно один на другой. При этом высота подъема крюка должна быть больше высоты монтируемой конструкции, а грузоподъемность - больше массы наиболее тяжелого из устанавливаемых элементов. [2]
		
		

			
Блоктап жинақтау: Жазық немесе кеңістікті блоктарға алдын ала іріленген құралымдарды жинақтау (сырғауылмен және байланыстармен қосылған фахверк ұстынысы; сырғауылдары және байланыстары бар екі итарқаасты, екі итарқа фермасынан жасалған кеңістікті блок және т.б.).
			
Блочный монтаж : Монтаж конструкций, предварительно укрупненных в плоские или пространственные блоки (колонны фахверка, соединенные прогонами и связями; пространственный блок из двух подстропильных, двух стропильных ферм с прогонами и связями и др.). [6]
		
		

			
Болжау: Қандай да бір процестер мен құбылыстардың даму үрдістерін зерттеу негізінде олардың келешектегі сапалық және көлемдік өзгерістерін болжау.
			
Прогнозирование : Предвидение качественных и объемных изменений каких-либо процессов или явлений в перспективе на основе изучения тенденции их развития. [5]
		
		

			
Бөлмежайларды табиғи жарықтандыру: Бөлмежайларды мөлдір қоршау құралымдары арқылы енетін табиғи жарықпен (тура немесе шағылған) жарықтандыру.
			
Естественное освещение помещений : Освещение помещений естественным светом (прямым или отраженным), проникающим через прозрачные ограждающие конструкции. [9]
		
		

			
Бөлу осьтері: Координаттары берілген сызықтар (бағыттар), олар жергілікті жерлерде қойылған геодезиялық белгілермен немесе көтергіш құралымдардың жобалық орнында орнатылған тұрақты бағыттауыштар арқылы белгіленеді, олар салынып жатқан ғимараттың және имараттың жеке элементтері мен бөліктерінің кеңістіктегі орнын анықтайды.
			
Оси разбивочные : Линии (направления), определяющие положение в натуре отдельных элементов и частей строящихся зданий и сооружений, имеющие заданные координаты, обозначаемые закрепленными на местности геодезическими знаками или постоянно закрепленными ориентирами на установленных в проектном положении несущих конструкциях. [9]
		
		

			
Бөлшектелетін қалып: Алынатын палубадан жән көтергіш элементтер жинағынан тұратын ірі қалқанды (кіші қалқанды) қалып, олардан түсірілетін жүктемеге, қажетті ұстап тұратын, жалғайтын және жинақтайтын элементтерге байланысты кейіннен палубаға бекіте отырып әр түрлі үйлестіру арқылы қалқандардың, панельдердің, блоктардың, үстелдің қаңқасы жиналады.
			
Опалубка разборная : Опалубка крупнощитовая (мелкощитовая), состоящая из съемной палубы и набора несущих элементов, из которых в различном их сочетании собираются каркасы щитов, панелей, блоков, столов в зависимости от нагрузки с последующим закреплением палубы, а также необходимых поддерживающих, соединительных и монтажных элементов. [2]
		
		

			
Бөлшектеу : Машинаны, агрегатты, имаратты жеке бөліктерге бөлшектеу.
			
Демонтаж : Разборка на отдельные части машины, агрегата, сооружения. [9]
		
		

			
Бригада: Өздеріне берілген өндірістік тапсырмаға сәйкес құрылыс-жинақтау жұмыстарын бірлесіп орындайтын жұмысшылар тобы.
			
Бригада : Группа рабочих, совместно выполняющих строительно-монтажные работы в соответствии с выданным ей производственным заданием.
		
		

			
Бульдозердің жұмыс циклы: Бульдозердің топырақты қазуға және жинауға, оны жылжытып орын ауыстыруға және топырақты түсіріп, бульдозердің артқы жүріспен кейін қайтуына жұмсалатын уақыт.
			
Цикл работы бульдозера : Время, затрачиваемое бульдозером на резание и набор грунта, перемещение его с надвижкой, разгрузку грунта с последующим возвратом бульдозера задним ходом. [1]
		
		

			
Бұрамалы қада: Топыраққа бұрау арқылы батырылатын зауытта дайындалған қада.
			
Свая винтовая : Свая заводского изготовления, погружаемая в грунт завинчиванием. [11]
		
		

			
Бұрғылап толтырмалы қадалар: Алдын ала бұрғыланған ұңғымада тікелей бетон құбыры арқылы берілетін бетон қоспасынан жасалған қадалар.
			
Сваи буронабивные : Сваи, изготовленные непосредственно в заранее пробуренной скважине из бетонной смеси, подаваемой по бетоноводной трубе. [1]
		
		

			
Бұрғылау: Жынысты бұзу, оны жер үстіне беру, топырақтағы бұрғы қазбалары қабырғаларының орнықтылығын қамтамасыз ету операцияларынан тұратын технологиялық процесс.
			
Бурение : Технологический процесс, состоящий из операций по разрушению породы, подаче ее на поверхность, обеспечению устойчивости стенок буровых выработок в грунтах. [6]
		
		

			
Бұрғылаудың гидравликалық тәсілі: Құбырлар ұстыны және арнайы саптама арқылы ұңғымаға толтырылатын сумен топырақты бұзуды көздейтін бұрғылау тәсілі.
			
Гидравлический способ бурения : Способ бурения, при котором разрушение грунта происходит водой, нагнетаемой в скважину через колонну труб и специальную насадку. [2]
		
		

			
Бұрғылаудың дірілдету тәсілі: Топыраққа бұрғылау штангасына бекітілген арнайы дірілдеткіш снарядтың әсер етуіне негізделген дірілдету тәсілі.
			
Вибрационный способ бурения : Способ бурения, при котором на грунт воздействует специальный вибрационный снаряд, закрепленный на буровой штанге. [6]
		
		

			
Бұрғылаудың соқңылық тәсілі: 250 м-ге дейінгі тереңдікке диаметрі 150 мм-ден 300 мм-ге дейін болатын ұңғымалар бұрғылап қазу арқылы жынысты тұтас забоймен өңдеуді көздейтін бұрғылау тәсілі.
			
Ударный способ бурения : Способ бурения, при котором разработку породы ведут сплошным забоем, разбуривая скважины диаметром от 150 до 300 мм на глубину до 250 м. [2]
		
		

			
Бұрғылаудың термикалық тәсілі: Тау жыныстарының жоғары температуралы жылу көзінен (термо бұрғы) бұзылуы көзделетін бұрғылау тәсілі.
			
Термический способ бурения : Способ бурения, при котором горные породы разрушаются высокотемпературным источником тепла (термобуром). [2]
		
		

			
Бұрғылау-жару жұмыстары: Тасты жыныстарды, жай тау жыныстарын, тоңды топырақты, мұзды, бөлшектеуге жататын құрылыс құралымдарын және т.б. бұзу, уату, жұмсартып босату және тасымалдау жөніндегі жарылыс энергиясы есебінен жүргізілетін жұмыстар.
			
Буровзрывные работы : Работы по разрушению, дроблению, разрыхлению и перемещению скальных пород, обычных горных пород, мерзлых грунтов, льда, подлежащих разборке строительных конструкций и т.д., совершаемые за счет энергии взрыва.
		
		

			
Бұрылатын қауға: Бетон қоспасын беруге арналған, қатты корпустан, ысырмадан және рычактан тұратын пісіру ыдысы. Көтерген кезде қауға көлбеу қалыптан тік қалыпқа ауысады. Төменгі бөлігіндегі ысырманың ашылуымен босатылады.
			
Бадья поворотная : Сварная емкость, состоящая из жесткого корпуса, затвора и рычага, предназначенная для подачи бетонной смеси. При подъеме бадья плавно переходит из горизонтального положения в вертикальное. Разгружается открыванием затвора в нижней части. [1]
		
		

			
Бұрылмайтын қауға: Кранның көмегімен бетон қоспасын беруге арналған пісіру ыдысы. Бұрылатықауғадан айырмашылығы үнемі тік қалыпта болады.
			
Бадья неповоротная : Сварная емкость, предназначенная для подачи бетонной смеси с помощью крана. В отличие от поворотной бадьи всегда занимает вертикальное положение. [1]
		
		

			
Бүйірлік забой: Шұңқырды «кері күрек» экскаваторымен шынжыр лентаға көлденең өңдеу.
			
Боковой забой : Разработка выемки экскаватором «обратная лопата» поперек гусеничной ленты. [1]
		
		

			
Бүрку: Қолмен немесе механикаландырылған жолмен иілімді ерітіндіден жағылатын сылақ жабынының бірінші қабаты. Бүрку әдетте тегістеледі.
			
Обрызг : Первый слой штукатурного покрытия из пластичного раствора, который наносится вручную или механизированно с последующим разравниванием. [1]
		
		

			
Біліктілік: Жұмысты күрделілігіне, дәлдігіне және жауапкершілігіне байланысты белгілі бір топқа (разрядқа) жатқызуға мүмкіндік беретін технологиялық, еңбек және ұйымдастырушылық факторлар жиынтығы.
			
Квалификация : Совокупность технологических, трудовых и организационных факторов, позволяющих отнести данную работу в зависимости от степени ее сложности, точности и ответственности к определенной группе (разряду). [9]
		
		

			
Біліктілік разряды: Бір кәсіптегі және мамандықтағы жұмысшылардың кәсіби даярлық деңгейі.
			
Квалификационный разряд : Уровень профессиональной подготовки рабочих одной и той же профессии и специальности. [9]
		
		

			
Бір қатарлы тізбек қалау: Нұқыма қырлы және бүйірлік қатарлар бірінен кейін бірі кезектесіп орындалатын қалау.
			
Кладка цепная однорядная : Кладка, выполняемая чередованием через один тычковых и ложковых рядов. [1]
		
		

			
Біржолғы бағалар: Тиісті сметалық немесе өндірістік нормалар негізінде құрылымдық элементтің немесе жұмыс түрінің қабылданған өлшем бірлігіне жұмысшылардың негізгі жалақысының, материалдардың, бұйымдар мен құралымдардың, құрылыс машиналары мен тетіктерін пайдаланудың нормативтік құны белгіленетін сметалық құжат.
			
Расценки единичные : Сметный документ, в котором на основании соответствующих сметных или производственных норм устанавливается нормативная стоимость основной заработной платы рабочих, материалов, изделий и конструкций и эксплуатации строительных машин и механизмов на принятую единицу измерения конструктивного элемента или вида работ. [4]
		
		

			
Бірлескен құрылыс: Бірлескен қозғалыс нысанының бір түрі, оның мүшелері тұрғын үйді бірлесіп салу және пайдалану үшін бірігеді.
			
Кооперативное строительство : Одна из форм кооперативного движения, члены которого объединяются для совместного строительства и эксплуатации жилых домов. [9]
		
		

			
Бірыңғай нормалар және бағалар; БНжБ: Біртекті жұмыстардың белгілі бір көлемін орындауға жұмсалатын уақыт шығынының дәлдік шегі, сондай-ақ жұмыс бірлігіне теленетін төлем мөлшері.
			
Единые нормы и расценки; ЕНиР : Предельные величины затрат времени на выполнение определенного объема однородных работ, а также размеры оплаты на единицу работ. [4]
		
		

			
Біріздендендіру: Бірдей мақсаттағы бұйымдардың орынсыз әрқилылығын болдырмау және бұйымдардың өзара ауыстырмалығын қамтамасыз ету үшін ғимараттар мен имараттардың, сондай-ақ құралымдарды, бөлшектердің, жабдықтардың түрлі көлемдік-жайғастыру немесе құралымдық шешімдерін шектеулі типтік өлшемдерге келтіру.
			
Унификация : Приведение различных видов объемно-планировочных или конструктивных решений зданий и сооружений, а также конструкций, деталей, оборудования к целесообразному минимуму типоразмеров для устранения неоправданного многообразия изделий одинакового назначения и для обеспечения взаимозаменяемости изделий. [9]
		
		

			
Біріктірілген процесс: Жетекші процеспен қатар орындалатын процесс.
			
Процесс совмещенный : Процесс, который выполняется только параллельно с ведущим процессом. [1]
		
		

			
Ванналық пісіру: Пісірілетін сырықтар түйісінің астына балқыған металл үшін мыстан инвентарлық ванна мен болат қапсырма шеге - төсем орнатуды көздейтін пісіру.
			
Сварка ванная : Сварка, при которой для расплавленного металла под стык свариваемых стержней устанавливают инвентарную ванну из меди и стальные скобы-подкладки. [1]
		
		

			
Вахталық әдіс: Шалғайдағы және қайтадан игерілетін аудандарда жұмыстарды орындау кезінде не өндірістік, не табиғи жағдайлармен аумақтық үйлестірілмеген еңбек ресурстарын пайдалану арқылы өндірісті және еңбекті ұйымдастыру әдісі.
			
Вахтовый метод : Метод организации труда и производства при выполнении работ в отдаленных и вновь осваиваемых районах с использованием трудовых ресурсов, территориально не совмещенных ни производственными, ни природными условиями.
		
		

			
Вахталық кент: Өндірісті вахталық әдіспен ұйымдастыру кезеңінде жұмысшыларды орналастыру және оларға әлеуметтік-тұрмыстық қызмет көрсетуге арналған, өндірістік қызмет объектілерінің жанынан құрылатын уақытша кент.
			
Вахтовый поселок : Временный поселок, предназначенный для размещения и социально-бытового обслуживания трудящихся на период вахтового метода организации производства, создается вблизи объектов производственной деятельности.
		
		

			
Ведомствоішілік бақылау: Жоғары тұрған ұйымның бақылау-тексеру бөлімшелерінің кешенді тексеру жүргізуі.
			
Контроль внутриведомственный : Контроль, который выполняется контрольно-ревизионными подразделениями вышестоящей организации в виде проведения комплексной ревизии. [8]
		
		

			
Вертикаль дренаж: Төменгі бөлігінде сүзгісі бар түтікті құдық, одан тереңдік сорғыларымен топырақ сулары тартып шығарылады. Түтікті құдықтар қатарға немесе контурға біріктіріледі және оларға сорғы станциясынан орталықтандырылған қызмет көрсетіледі.
			
Вертикальный дренаж : Трубчатый колодец с фильтром в нижней части, из которого глубинными насосами откачивается грунтовая вода. Трубчатые колодцы могут быть объединены в ряд или контур и обслуживаются централизованно насосной станцией. [6]
		
		

			
Вертикаль көлік: Құрылыстағы өндірістік процеске кіретін және материалдар мен құралымдарды түрлі биіктікке (ярустарға, қабаттарға) көтеруді қамтамасыз ететін көлік. Мысалы, мұнаралы, көпірлі крандар, жебелі, өздігінен жүретін кран, шығыр, конвейерлер, көтергіштер және т.б.
			
Вертикальный транспорт : Транспорт в строительстве, включенный в производственный процесс и обеспечивающий подъем материалов и конструкций на различную высоту (ярусы, этажи). Например, краны башенные, мостовые, стреловые, самоходные краны, лебедки, конвейеры, подъемники и др. [6]
		
		

			
Винил жабыны бар қаптамалық гипсокартон: Гипсовинил будан бұрын орнатылған алюминий қаңқаға өздігінен кесетін жалғау профилінің көмегімен бекітіледі.
			
Облицовочный гипсокартон с виниловым покрытием: Гипсовинил, крепящийся к заранее установленному алюминиевому каркасу с помощью соединительного профиля на саморезах. [1]
		
		

			
Габариттен тыс жүк: Жылжымалы құрам габаритінің шегінен шығып тұратын жүк.
			
Негабаритный груз : Груз, выступающий за пределы габарита подвижного состава. [9]
		
		

			
Газбен кесу: Оттегімен кесу тәсілі, ол қандай да болмасын жанғыш газдың (ацетилен, кокс газы) немесе оттегінде сұйық материалдардың (керосин, бензин) жануы кезінде түзілетін жалынмен металдың балқуына негізделген. Оттегілі-флюстік кесу хром және хром-никельді болаттарды кесу үшін қолданылады және кесетін оттегі ағынына ұнтақ тәрізді флюс (темір ұнтағы) беріледі, ол жану кезінде қиын балқитын материалдардың балқуына ықпал ететін қосымша жылу мөлшерін бөледі.
			
Газовая резка : Способ кислородной резки, который основан на плавлении металла пламенем, образующимся при сгорании какого-либо горючего газа (ацетилена, коксового газа) или жидких материалов (керосина, бензина) в кислороде. Кислородно-флюсовая резка применяется для раскроя хромистых и хромоникелевых сталей и заключается в том, что в струю режущего кислорода подают порошкообразный флюс (железный порошок), который при сгорании выделяет дополнительное количество тепла, способствующего расплавлению тугоплавких материалов. [2]
		
		

			
Газбен пісіру: Оттегінің жанғыш газбен қоспасының жануы нәтижесінде түзілетін газ жалынының көмегімен металл бұйымдарды псіріп дәнекерлеу тәсілі. Пісірілетін металдың жалынмен қызған жігі балқиды (балқыту температурасы 3000°С 3150°С дейін) және қосымдық материалмен (шыбық, сым, электрод) бірге пісіру ванннасын түзеді. Газбен пісіру үшін оттегі; ацетилен (С2 Н2 - көміртегінің сутегімен химиялық қосылысы); кальций карбиді (доғалы электр пештерінде әктасты және коксты балқыту арқылы алынады; арнайы генераторларда кальций карбидін сумен тікелей ауасыз жібергенде ацетилен алынады) қолданылады.
			
Газовая сварка: Способ сварки металлических изделий с помощью газового пламени, которое образуется в результате сгорания смеси кислорода с горючим газом. Нагретый пламенем стык свариваемого металла расплавляется (температура плавления от 3000°С до 3150°С) и вместе с присадочным материалом (прутками, проволокой, электродами) образует сварочную ванну. Для газовой сварки применяются: кислород; ацетилен (С2 Н2 - химическое соединение углерода с водородом); карбид кальция (получают сплавлением известняка и кокса в дуговых электрических печах; в специальных генераторах при затворении карбида кальция водой получают ацетилен). [2]
		
		

			
Гамма-сәулелер көмегімен дефектоскопия: Тасымалданатын қорғасын контейнерлерге салынған радиоактивті сәуле көздері (кобальт, иридий, цезий изотоптары) бар аппараттардың көмегімен пісірілген жіктің ақауын табу тәсілі, контейнерді жіктің тексерілетін учаскесіне қарсы орналастырады, ал артқы жағынан радиографикалық пленкасы бар кассета қойылады. Осыдан кейін контейнерден дистанциялық басқару арқылы ампуланы жылжытады немесе онда қуыс ашылады. Шығарылған пленкада ақауларды түрлі нүктелердегі күңгірттену тығыздығын салыстыру арқылы көруге болады.
			
Дефектоскопия с помощью гамма-излучения: Способ обнаружения дефектов сварного шва с помощью аппаратов с радиоактивными источниками излучения (изотопами кобальта, иридия, цезия), помещенными в свинцовые переносные контейнеры. Контейнер устанавливают против контролируемого участка шва, а с обратной стороны помещают кассету с радиографической пленкой. Затем посредством дистанционного управления из контейнера выдвигают ампулу или открывают в нем щель. На проявленной пленке можно видеть дефекты сравнением плотности ее потемнения в различных точках. [2]
		
		

			
Геодезиялық бөлу жұмыстары: Ғимараттар мен имараттардың құралымдары мен элементтерінің жоспардағы және биіктік қалпын геодезиялық өлшеу құралдарын қолдану арқылы геодезиялық әдіспен тікелей анықтау жұмыстары.
			
Геодезические разбивочные работы : Работы по определению планового и высотного положения конструкций и элементов зданий и сооружений геодезическими методами в натуре с применением геодезических средств измерения. [9]
		
		

			
Геодезиялық жұмыстар: Құрылыс алаңында орындалатын, бөлу жұмыстарын, құрылыс-жинақтау жұмыстарының дәлділігін бақылауды, сондай-ақ салынып жатқан ғимараттар мен имараттардың ауытқулары мен ақауларын тексеруді қамтитын жұмыстар кешені.
			
Геодезические работы : Комплекс работ, выполняемый на строительной площадке, включающий разбивочные работы, контроль точности строительно-монтажных работ, а также наблюдения за смещениями и деформациями строящихся зданий и сооружений. [4]
		
		

			
Гидродірілдету: Топырақты гидродірілмен бекемдеу, яғни құмды топырақтарды дірілдеткіштің жанына түсірілген перфорацияланған түтікпен су жіберу арқылы ылғалдандырумен бір мезгілде тереңдік дірілдеткішінің көмегімен бекемдеу.
			
Гидровибрирование : Гидровиброуплотнение грунта, то есть уплотнение песчаных грунтов посредством глубинного вибратора с одновременным их увлажнением путем подачи воды через перфорированную трубку, опускаемую рядом с вибратором. [2]
		
		

			
Гидромеханикландыру: Жер қазу, тау-кен және басқа да жұмыстарды механикаландыру тәсілі, бұл кезде технологиялық процестердің барлығы немесе негізгі бөлігі судың жылжымалы ағысымен жүргізіледі. Гидромеханикаландырудың негізгі құралжабдығы: сорғылар, су толтыру аппараттары, топырақ сору станциялары, құбырлар, топырақ снарядтары, гидроэлеваторлар, эрлифтілер, гидромониторлар. Гидромеханикаландыру гидротехникалық және ирригациялық құрылыста (үйінділер, бөгет, дамба, суару жүйелерін тұрғызу; аумақта құрылыс жүргізу үшін топырақты шаю, судың астынан топырақ өндіру үшін және т.б.) қолданылады.
			
Гидромеханизация : Способ механизации земляных, горных и других работ, при котором все или основная часть технологических процессов проводятся движущимся потоком воды. Основное оборудование гидромеханизации: насосы, загрузочные аппараты, грунтонасосные станции, трубопроводы, земснаряды, гидроэлеваторы, эрлифты, гидромониторы. Гидромеханизация применяется в гидротехническом и ирригационном строительстве (возведение насыпей, плотин, дамб, систем орошения для намыва фунта под застройку территорий, добычи песка из-под воды и других целей). [2]
		
		

			
Гидрооқшаулау: Құралымдарды, ғимараттар мен имараттарды судың және басқа да сұйықтықтардың әсерінен қорғау, сондай-ақ осы мақсаттар үшін қолданылатын заттар.
			
Гидроизоляция: Защита конструкций, зданий и сооружений от воздействия на них воды и других жидкостей, а также средства, применяемые для этих целей. [2]
		
		

			
Гидротехникалық жұмыстар: Гидротехникалық имараттарды және гидромелиорация объектілерін салуға байланысты жұмыстар.
			
Гидротехнические работы: Работы, связанные со строительством гидротехнических сооружений и объектов гидромелиорации. [4]
		
		

			
Гидрофобизация: Топырақ құрамына су жұқпайтын заттарды енізу арқылы оны бекемдеу тәсілі.
			
Гидрофобизация : Способ укрепления грунта введением в его состав водоотталкивающих веществ. [2]
		
		

			
Гидрофобия: Құралымдардың беттеріне кремнийорганикалық заттардың сулы ерітінділерін жағу арқылы оларға су жұқпайтын қасиеттер беру процесі.
			
Гидрофобия : Процесс придания поверхности конструкции водоотталкивающих свойств с помощью покрытия их водными растворами кремнийорганических веществ. [2]
		
		

			
Гидрошаю: Топырақтан жасалған имараттарға пульпа түрінде берілетін топырақты төсеудің технологиялық операциясы.
			
Гидронамыв : Технологическая операция укладки грунта, подаваемого в виде пульпы в земляное сооружение. [2]
		
		

			
Графикалық құжаттама : Графиктер, диаграммалар түріндегі құжаттама; онда мәтіндік-графикалық нысанда объектінің мәліметтері және тәуелділіктері, оқиғалар, құбылыстар, атап айтқанда, құрылыс және жинақтау кәсіпорындарының, сондай-ақ олардың бөлімшелерінің өндірістік қызметі туралы деректер беріледі.
			
Документация графическая : Документация в виде графиков, диаграмм. В текстово-графической форме описываются сведения и зависимости объекта, события, явления, в частности, данные о производственной деятельности строительных и монтажных предприятий, а также их подразделений. [2]
		
		

			
Граффитолы әшекейлік сылақ: Құрамында бояушы пигменттер және цемент болатын әктасты қоспа негізінде дайындалатын сылақ. Жамылғы қабаты жағылғаннан 2-4 сағаттан кейін оның бетіне трафареттің көмегімен суреттердің кескіні салынады, олар кейіннен тереңдетіледі.
			
Штукатурка декоративная с граффито : Штукатурка, которая готовится на известковом тесте, имеющем в составе красящие пигменты и цемент. Через 2-4 часа после нанесения накрывочного слоя на поверхность наносят с помощью трафаретов контуры предполагаемых рисунков, которые углубляют. [1]
		
		

			
Гуммирлендіру: Бетке өңделмеген резеңкені вулканизациялау арқылы, яғни оны оң температураның әсерімен жағу.
			
Гуммирование : Нанесение на поверхность сырой резины с последующей ее вулканизацией, то есть воздействием положительной температуры. [1]
		
		

			
Ғимарат элементінің бүлінуі: Ғимарат элементінің немесе оның құрамдас бөліктерінің сыртқы әсерлерден (оқиғалардан) болатын ақауы.
			
Повреждение элемента здания : Неисправность элемента здания или его составных частей, вызванная внешним воздействием (событием). [4]
		
		

			
Ғимараттар арасындағы арақашықтықтарға құрылыс салу: Бір қызыл сызықта немесе бір кварталда орналасқан екі көршілес сәулет объектісін қосатын және олардың арасындағы кеңістікті толтыратын қосымша ғимараттар мен имараттардың құрылысы.
			
Застройка разрывов между зданиями : Строительство дополнительных зданий и сооружений, соединяющих два соседних архитектурных объекта, расположенных по одной красной линии или в одном квартале, и заполняющих свободное пространство между ними. [9]
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарға техникалық қызмет керсету: Тұтастай алғанда ғимараттың және жекелеген элементтерінің техникалық жай-күйін бақылау, ғимараттар мен имаратардың жұмыс жағдайында немесе қалыпты күйде ұстау, ретке келтіру, реттеу, маусымдық пайдалануға дайындау, сондай-ақ оларда және олардың маңындағы аумақтарда экологиялық талаптарды сақтау жөніндегі жұмыстар кешені.
			
Техническое обслуживание зданий и сооружений : Комплекс работ по контролю технического состояния зданий и сооружений, поддержанию работоспособности или исправности, наладке, регулировке, подготовке сезонной эксплуатации отдельных элементов и зданий в целом, а также соблюдению в них и на прилегающих территориях экологических требований. [2]
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды жаңарту: Ғимараттың қолданыстағы габаритінің пайдаланылу көрсеткіштерін қазіргі заман талаптартына сәйкестендіруге бағытталған құрылыс-жинақтау жұмыстарының кешені; ғимараттардың, секциялар мен пәтерлердің жайғастыру құрылымын өзгерту; ғимараттарды инженерлік жабдықтың жеткіліксіз түрлерімен жарақтандыру, объектінің қолайлылық және пайдаланылу технологиясы талаптарына сәйкес жүйелер мен жекелеген құралымдарды ауыстыру.
			
Модернизация зданий и сооружений : Комплекс строительно-монтажных работ, направленных на приведение эксплуатационных показателей здания в существующих габаритах в соответствие с современными требованиями, изменение планировочной структуры зданий, секций и квартир, оснащение зданий недостающими видами инженерного оборудования, замену систем и отдельных конструкций в соответствии с современными требованиями комфортности и технологии эксплуатации объекта. [2]
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды жаңғырту: Сенімді сипаттамалар мен графикалық (фотография) материалдар негізінде толық немесе ішінара бұзылған (бүлінген) объектілерді, олардың бөліктерін немесе бөлшектерін бастапқы түрінде қалпына келтіруге байланысты арнайы жұмыстар кешені.
			
Реставрация зданий и сооружений : Комплекс специальных работ, связанных с восстановлением в первоначальный вид полностью или частично утраченных (разрушенных) объектов, их частей или деталей на основе достоверных описаний и графических (фотографических) материалов. [9]
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды күрделі жөндеу : Объекті құралымдарының және инженерлік жабдық жүйесінің мүлтіксіз жұмыс істеуін және жұмыс қабілетін қалпына келтіру, сондай-ақ объектінің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерін өзгертпестен, физикалық тозуы мен бұзылуына байланысты пайдалану керсеткіштерін қалыпты жағдайда ұстау мақсатында объектіні жөндеу.
			
Капитальный ремонт зданий и сооружений : Ремонт объекта с целью восстановления исправности и работоспособности его конструкций и систем инженерного оборудования, а также поддержки эксплуатационных показателей в связи с физическим износом и разрушением без изменения основных технико-экономических показателей объекта. [2]
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды ішінара күрделі жөндеу: Ғимараттар мен имараттардың жекелеген құралымдық элементтерінің немесе жабдықтың физикалық тозуын болдырмас үшін оларға жүргізілетін жөндеу жұмыстары.
			
Выборочный капитальный ремонт зданий и сооружений : Работы по ремонту отдельных конструктивных элементов зданий и сооружений или оборудования, при котором устраняется их физический износ. [9]
		
		

			
Ғимараттар мен имараттардың техникалық жайкүйі: Белгілі бір уақыт аралығында имараттың немесе оның элементінің техникалық құжаттамасында көрсетілген белгілермен сипатталатын, осы имараттың немесе оның элементінің құрылыс, жөндеу немесе пайдалану процесінде өзгеріске ұшыраған қасиеттерінің жиынтығы.
			
Техническое состояние зданий и сооружений : Совокупность свойств сооружения или его элементов, подверженных изменению в процессе строительства, ремонта или эксплуатации, характеризуемая в определенный момент времени признаками, установленными технической документацией на это сооружение или его элементы. [2]
		
		

			
Ғимараттар типологиясы: Өндіріс технологиясын жетілдіруге, тұрмыс пен мәдениеттің жаңа әлеуметтік нысандарының дамуына, халық демографиясының өзгеруіне, халықтың әл-ауқатының артуына және қазіргі заманғы құрылыс техникасының жетістіктеріне байланысты ғимарат типтерінің дамуы мен қалыптасуын зерттейтін ғылыми пән.
			
Типология зданий: Научная дисциплина, изучающая развитие и формирование типов зданий в связи с совершенствованием технологии производства, развитаем новых социальных форм быта и культуры, изменением демографии населения, повышением материального благосостояния населения и достижениями современной строительной техники. [9]
		
		

			
Ғимаратты бағыттау: Ғимаратты жарықтың түсу бағытына қатысты орналастыру; ғимарат ішіндегі адамға табиғи-климаттық факторлардың әсерін күшейтуге және әлсіретуге мүмкіндік беретін маңызды сәулет-жоспарлау құралы.
			
Ориентация здания : Расположение здания относительно сторон света; важнейшее архитектурно-планировочное средство, позволяющее усиливать и ослаблять воздействия природно-климатических факторов на человека, находящегося внутри здания. [2]
		
		

			
Ғимаратты бұзу: Бірқатар себептерден және құрылыс объектінің физикалық және моральдық тозуынан туындаған құрылыс объектісін нысаналы, көбіне мәжбүрлі сипаттағы бұзуі қызметі.
			
Снос здания : Целенаправленная, часто вынужденная, деятельность по ликвидации строительного объекта, обусловленная рядом причин или физическим и моральным износом строительного объекта. [9]
		
		

			
Ғимаратты (имаратты) пайдалану: Функцияларын техникалық құжаттаманың талаптарында белгіленген параметрлермен орындауы үшін құралымдардың қалыпты жай-күйін сақтауға қажетті іс-шараларды жүргізу арқылы ғимараттарды немесе имараттарды функциональдық мақсаты бойынша пайдалану.
			
Эксплуатация здания (сооружения): Использование здания или сооружения по функциональному назначению с проведением необходимых мероприятий по сохранению состояния конструкций, при котором они способны выполнять заданные функции с параметрами, установленными требованиями технической документации. [9]
		
		

			
Ғимаратты кешенді күрделі жөндеу: Ғимаратты тұтастай немесе оның жекелеген бөліктерін, бұл ретте олардың физикалық және моральдық тозуы қалпына келтіріледі, оның ішінде инженерлік жабдықты, сыртқы желілерді және жөнделетін ғимаратқа тиеселі аумақты абаттандыруды қамтитын жұмыстарды қарастыратын жөндеу.
			
Комплексный капитальный ремонт здания : Ремонт, который предусматривает работы, охватывающие все здание в целом или отдельные его секции, при котором устраняется их физический и моральный износ, включая инженерное оборудование, наружные сети и благоустройство территории, относящиеся к ремонтируемому зданию. [11]
		
		

			
Ғимаратты кешіру: Іргетасты жаңа орынға орналастыруды, рельс жолдарын дайындауды, ғимаратты іргетасынан бөлуді, ғимарттың қабырғалары мен ұстындарының астына қатты металл құралымдарды төсеп салуды, ғимараттағы адамдарға қалыпты жағдайларды қамтамасыз ететін құрылғылар орналастыруды, ғимаратты рельс жолымен электр шығырының көмегімен ауыстыруды қамтитын құрылыс жұмыстарының кешені.
			
Передвижка зданий : Комплекс строительных работ, включающий устройство фундаментов на новом месте, подготовку рельсового пути, отделение здания от фундамента, подведение под стены и колонны здания жесткой металлической конструкции, устройство приспособлений, обеспечивающих нормальные условия для находящихся в здании людей, перемещение здания по рельсовому пути с помощью электролебедок. [9]
		
		

			
Ғимаратты қайта құрылымдау: Өмір сүру жағдайларын, қызмет көрсету сапасын жақсарту, көрсетілетін қызметтер көлемін ұлғайту мақсатында техника-экономикалық көрсеткіштерді өзгертуге байланысты құрылыс жұмыстары мен ұйымдастыру-құрылыс іс-шараларының кешені.
			
Реконструкция здания : Комплекс строительных работ и организационно-строительных мероприятай, связанных с изменениями технико-экономических показателей, в целях улучшения условий проживания, качества обслуживания, увеличения объема услуг. [2]
		
		

			
Ғимараттың апатты жағдайы: Ғимарат жағдайы, бұл кезде адамдардың қауіпсіз өмір сүруін қамтамасыз ету мүмкін болмағандықтан, оны одан әрі пайдалану дереу тоқтатылуға тиіс.
			
Аварийное состояние здания : Состояние здания, при котором его дальнейшая эксплуатация должна быть незамедлительно прекращена из-за невозможности обеспечения безопасного пребывания в нем людей. [13]
		
		

			
Ғимараттың жер бетіндегі және жер асты бөліктерінің құрылыс көлемі: Қоршау және басқа да құралымдар қамтылатын шектеуші беттер шегінде айқындалатын көлем.
			
Строительный объем надземной и подземной частей здания : Объем, который определяется в пределах ограничивающих поверхностей, с включением ограждающих и других конструкций. [2]
		
		

			
Ғимараттың немесе имараттың апаты: Ғимараттың (имараттың) тұтастай немесе оның бөлігінің, жеке құралымдық элементінің бүлінуі, құлауы, болмаса құралымдарды салу және пайдалану кезінде шекті рұқсат етілгеннен асатын және адамдардың қауіпсіздігіне қатер тәндіретін деформацияға ұшырауы, сондай-ақ қарқындылығы есептік мәндерден аспайтын табиғи-климаттық әсерлер нәтижесінде (жер сілкінісі, жел күші, кешкін және т.с.с.) бүлінуі, құлауы.
			
Авария здания или сооружения: Повреждение, обрушение здания (сооружения) в целом или его части, отдельного конструктивного элемента, либо достижение конструкциями деформаций, превышающих предельно допустимые в процессе строительства и эксплуатации и угрожающие безопасности людей, а также повреждение (обрушение) в результате природно-климатических воздействий (землетрясение, ветровой напор, оползень и т.д.), интенсивность которых не превышала расчетных значений. [14]
		
		

			
Ғимараттың паспорты: Ғимараттың негізгі құрылымдық элементтерінің және техникалық жабдықтың жеке аса күрделі түрлерінің сипаттамасы берілген құжат. Ол инженерлік жабдықтың, оның техникалық жай-күйінің сипаттамаларын және жөндеу өткізілген уақытты қамтиды.
			
Паспорт здания : Документ, содержащий описание основных конструктивных элементов здания и отдельных наиболее сложных видов технического оборудования. Включает также характеристику инженерного оборудования, его технического состояния и время проведения ремонтов. [9]
		
		

			
Ғимараттың элементтері: Ғимаратты құрайтын, берілген функцияларын орындауға арналған құралымдар мен техникалық құрылғылар.
			
Элементы здания : Конструкции и технические устройства, составляющие здание, предназначенные для выполнения заданных функций. [4]
		
		

			
Ғылыми-техникалық ақпарат; ҒТА: Құрылыстағы ғылымның, техниканың және технологияның озық жетістіктері туралы мәліметтерді жинау, анықтау мен өңдеу жүйесі және адамдар, адам мен автомат арасында, автоматтар арасында мәліметтермен алмасу.
			
Научно-техническая информация; НТИ : Система отбора, выявления и обработки сведений передовых достижений науки, техники и технологии в строительстве и обмен сведениями между людьми, человеком и автоматом, между автоматами. [9]
		
		

			
Дайын өнім: Жобалық-сметалық құжаттамаға және жұмыстардың сапасына қойылатын талаптарға сәйкес тұрғызылған, пайдаланылуға берілген және тапсырыс берушіге тапсырылған объектілер мен имараттар. Аяқталған жалпы құрылыстық жұмыстар дайын өнім болып табылмайды және аяқталмаған құрылыс (өндіріс) немесе жалпы құрылыс өнімі (орындалған құрылыс және жинақтау жұмыстарының сметалық құны) ретінде қарастырылады.
			
Готовая продукция : Введенные в эксплуатацию и оданные заказчику объекты и сооружения, возведенные в соответствии с проектно-сметной документацией и требованиями к качеству работ. Законченные общестроительные работы не являются готовой продукцией и рассматриваются как незавершенное строительство (производство) или валовая строительная продукция (сметная стоимость выполненных строительных и монтажных работ). [4]
		
		

			
Дайындама: Өндіріс заты, одан пішінін, өлшемдерін, бетінің тазалығын және материалдардың қасиеттерін өзгерту арқылы бөлшек немесе ажырамалы құрастырылатын бірлік жасайды (мысалы, арматуралық қаңқаны құрастыру үшін арматурапық сырықтар, штампталған төсем жасау үшін болат табақ, темірбетон құралым үшін салмалы бөлшек, оған жағатын тоттануға қарсы жабын).
			
Заготовка : Предмет производства, из которого изменением формы, размеров, чистоты поверхности и свойств материалов изготавливают деталь или разъемную сборочную единицу (например, арматурные стрежни для сборки арматурного каркаса, стальной лист для изготовления штампованного настила, закладная деталь для железобетонной конструкции с нанесением на нее антикоррозионного покрытия). [9]
		
		

			
Дайындама мөлшері: Іліктірмелер мен түйістірулерді орындау кезіндегі бұйымның мөлшері және өңдеу кезінде ысыру мөлшері.
			
Размер заготовочный : Размер изделия с припусками на обработку при выполнении сопряжений или стыков. [4]
		
		

			
Дайындық жұмыстары : Құрылыс және пайдалану материалдарын дайындау мен өндіру жұмыстары, қоймалар ұйымдастыру.
			
Заготовительные работы : Работы по заготовке и производству строительных и эксплуатационных материалов, организация складов. [2]
		
		

			
Дайындық жұмыстарының аяқталғаны туралы акт: Тексеру нәтижесінде алаңнан тыс және алаң ішіндегі дайындық жұмыстарының объектінің құрылысын жобаланған қарқынмен жүргізуді қамтамасыз ететін көлемде аяқталғанын растайтын құжат.
			
Акт об окончании подготовительных работ : Документ, подтверждающий в результате проверки окончание внеплощадочных и внутриплощадочных подготовительных работ в объеме, обеспечивающем строительство объекта запроектированными темпами.
		
		

			
Дайындық кезеңінің күнтізбелік жоспары: Дайындық кезеңінің ұзақтығын және ғимараттар мен имарат әр бойынша дайындық жұмыстарының көлемін айларға бөле отырып орындау мерзімдерін белгілейтін жобалау-технологиялық құжат. Дайындық кезеңінің сүнтізбелік жоспары құрылысты ұйымдастыру жобасының құрамында әзірленеді. Оны құрастыру нысаны және бірізділігі құрылыстың күнтізбелік жоспарына ұқсас болады.
			
Календарный план подготовительного периода : Проектно-технологический документ, устанавливающий продолжительность подготовительного периода и сроки выполнения подготовительных работ по зданиям и сооружениям с распределением их объемов по месяцам. Календарный план подготовительного периода разрабатывается в составе проекта организации строительства. Форма и последовательность составления аналогичны календарному плану строительства. [4]
		
		

			
Дайындық қоры: Жұмыстарды уақтылы бастауға мүмкіндік беретін материалдар мен бұйымдар қоры.
			
Подготовительный запас : Запас материалов и изделий, создающий возможность своевременного начала работ. [5]
		
		

			
Дайындық процестер: Салынып жатқан объектіні жартылай фабрикаттармен, бөлшектермен және бұйымдармен қамтамасыз ететін процесс. Бұл процестер әдетте мамандандырылған кәсіпорындарда (құрама темірбетон зауыттарында, тауарлық бетон зауытарында және басқаларда.), сондай-ақ құрылыс алаңы жағдайында (объекті маңындағы бетон-ерітінді тораптары, объекті маңындағы арматуралық цехтар және басқа жерлерде) орындалады.
			
Заготовительные процессы : Процессы, которые обеспечивают строящийся объект полуфабрикатами, деталями и изделиями. Эти процессы выполняют обычно на специализированных предприятиях (заводах сборного железобетона, заводах товарного бетона и др.), но также и в условиях строительной площадки (на приобъектных бетонорастворных узлах, в приобъектных арматурных цехах и других местах.). [2]
		
		

			
Даралап бетондау: Темірбетон резервуарларды, жабдықтың астындағы іргетасты, тұтас құйылған қадалы іргетасты, сондай-ақ жиі арматураланған құралымдарды тұрғызу кезінде қолданылатын тәсіл немесе қол жетпейтін жерлерде инъекциялық немесе дірілмен толтыру тәсілімен бетондау.
			
Бетонирование раздельное : Способ, применяемый при возведении железобетонных резервуаров, фундаментов под оборудование, монолитных свайных фундаментов, а также густоармированных конструкций или бетонирование в труднодоступных местах инъекционным или вибронагнетательным способом. [6]
		
		

			
Дәлдемей орнату : Жинақтау жіктеріндегі геометриялық өлшемдерінің дәлділік классы жоғары құрастырмалы металл және темірбетон құралымдарды жинақтау.
			
Безвыверочная установка : Монтаж сборных металлических и железобетонных конструкций с повышенным классом точности геометрических размеров в монтажных стыках. [1]
		
		

			
Дәлдік шек: Екі бөлшектің жанасу сипаты.
			
Допуск : Характер сопряжения двух деталей. [2]
		
		

			
Дәлдік шек: Ең үлкен және ең кіші рұқсат етілген өлшемдердің айырмасы, олардың шегінде жарамды бөлшектердің нақты өлшемдері ауытқиды.
			
Допуск : Разность между наибольшим и наименьшим допустимыми размерами, в пределах которых могут колебаться действительные размеры годных деталей. [2]
		
		

			
Диспетчерлеу: Өндірістік процестерді жедел бақылау мен аруды орталықтандыру (шоғырландыру). Диспетчеризациалаудың мақсаты - аса жоғары техника-экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу, сондай-ақ өндіріс процесі мен кәсіпорынның жұмыс ритмін реттеу үшін кәсіпорынның жекелеген звеноларының келісілген жұмсын қамтамасыз ету.
			
Диспетчеризация : Централизация (концентрация) оперативного контроля и управления производственными процессами. Цель диспетчеризации - обеспечение согласованной работы отдельных звеньев предприятия для достижения наивысших технико-экономических показателей, а также регулирование процесса производства и ритма работы предприятия. [2]
		
		

			
Доғалы пісіру: Металдарды электрмен пісіру тәсілі, пісірілетін бөліктер электрлік доғамен балқытылады.
			
Дуговая сварка : Способ электросварки металлов, при котором местное расплавление свариваемых частей осуществляется электрической дугой. [9]
		
		

			
Домалатылатын төсемсатылар: Туннельдік қалыпты немесе аражабын қалыбын бөлшектеу кезінде домалатып шығаруға арналған төсемсатылар.
			
Подмости выкатные : Подмости, предназначенные для выкатывания по ним туннельной опалубки или опалубки перекрытий при их демонтаже. [1]
		
		

			
Домбығатын топырақ: Еріген күйден тоңды күйге өткенде мұз кристаллдарының түзілуі салдарынан көлемі ұлғаятын және салыстырмалы аяздық ісіну деформациясы Еth  ≥ 0,1 болатын топырақ.
			
Грунт пучинистый : Грунт, который при переходе из талого в мерзлое состояние увеличивается в объеме вследствие образования кристаллов льда и имеет относительную деформацию морозногопучения Еth  ≥ 0,1. [4]
		
		

			
Драглайн типті экскаватор жұмысының бойлық-сусымалы сұлбасы : Шанақтың артқы қабырғасының алдынан топырақ жинауды көздейтін сұлба.
			
Продольно-челночная схема работы экскаватора типа драглайн : Схема, при которой набор грунта производится перед задней стенкой кузова. [1]
		
		

			
Драглайн типті экскаватор жұмысының көлденең-тізбекті сұлбасы: Автомобильдің әрбір бүйірлік жағынан кезектесіп топырақ алынуды көздейтін сұлба.
			
Поперечно-челночная схема работы экскаватора типа драглайн : Схема, при которой набор грунта производится поочередно с каждой боковой стороны автомобиля. [1]
		
		

			
Дыбыс жұтатьш сылақ: Пемза құмымен, портландцемент пен және әктаспен орындалатын сылақ.
			
Штукатурка звукопоглощающая : Штукатурка, которую выполняют на пемзовом песке, портландцементе и извести. [1]
		
		

			
Дыбыс оқшаулау: Шу деңгейін төмендету бойынша іс-шаралар кешені, ғимараттың қоршау құралымдары арқылы енетін дыбыстарды әлсірету.
			
Звукоизоляция : Комплекс мероприятий по снижению уровня шума, ослаблению звука при его проникновении через ограждающие конструкции зданий. [8]
		
		

			
Дымқылдау тәсілімен торкреттеу: Соплоға дайын бетон қоспасын немесе ерітінді беруді көздейтін торкреттеу тәсілі.
			
Торкретирование мокрым способом : Способ торкретирования, при котором в сопло подается готовая бетонная смесь или раствор. [1]
		
		

			
Діріл алаңы: Бетон қоспасын нығыздауға арналған стационарлық дірілдеткіш қондырғы. Ол құрама темірбетон құралымдарын жасау үшін пайдаланылады.
			
Виброплощадка : Стационарная вибрационная установка для уплотнения бетонной смеси. Служит обычно для изготовления сборных железобетонных конструкций.
		
		

			
Дірілдету: Жаңадан төселген бетон қоспасын дірілмен нығыздау әдісі, оның әсерінен қоспаның бөліктері арасындағы үйкелу және байланысу күштері азаяды, олар топталады және барынша тығыз «қаптамаға» айналады. Осының салдарынан бетон қоспасынан ауаның сығылған көпіршіктері шығарылады. Осының нәтижесінде бетонның кеуектілігі төмендейді және оның құрылымы жақсарады.
			
Вибрирование : Метод уплотнения свежеуложенной бетонной смеси вибрацией, под действием которой уменьшаются силы трения и сцепления между частицами смеси, происходит их перегруппировка и более плотная «упаковка». Вследствие этого из бетонной смеси вытесняются защемленные пузырьки воздуха. В результате уменьшается пористость и улучшается структура бетона. [6]
		
		

			
Дірілдетіп нығыздаушы машина: Құрылыстың түрлі салаларындағы байланыспаған топырақтарды, малтатас-қиыршықтасты және басқа материалдарды нығыздауға арналған машина. Дірілдетіп нығыздаушы машиналар беттік және тереңдікті болып бөлінеді. Іштен жану қозғалтқышынан механикалық жетегі болатын өздігінен жүретін дірілтақталары кеңінен таралған.
			
Вибрационная уплотняющая машина: Машина для уплотнения несвязанных грунтов, гравийно-щебеночных и других материалов. Применяется в различных областях строительства. Различают поверхностные и глубинные вибрационные уплотняющие машины. Наиболее распространены самопередвигающиеся виброплиты с механическим приводом от двигателя внутреннего сгорания.
		
		

			
Дірілқоректендіргіш: Дірілдеткішпен жабдықталған үшбұрышты пісіретін металл жәшік.
			
Вибропитатель : Сварной металлический ящик, треугольный в плане, оборудованный вибратором. [1]
		
		

			
Дірілмен пішіндеу: Күрделі пішінді бұйымды қалыптастыру үшін қатты бетон қоспасын қолдану кезінде бетон қоспасына қысыммен және дірілдету арқылы әсер етуге негізделген бетон қоспасынан бұйым жасау тәсілі.
			
Виброштампование : Способ изготовления изделий из бетонной смеси, основанный на воздействии давления и вибрирования на бетонную смесь, при применении жестких бетонных смесей для формования изделий сложной формы. [4]
		
		

			
Дірілоқшаулау : Зиянды дірілдің шамасын төмендету әдісі, ол тербелмелі жүйеге аралық серпімді байланысты енгізуге негізделген. Іс жүзінде болат серіппеден, резеңкеден, тозды материалдан, битумдалған киізден және басқа материалдан жасалған виброоқшаулағыштар қолданылады. Стационарлық жабдықты дірілоқшаулау оны ауқымды іргетасқа орнату арқылы жүзеге асырылады. Іргетастың бүйір жақтарынан топырақта кеуек материалдармен толтырылатын акустикалық кесінді, ал төменгі бөлігінде - серпімді аратөсемі бар акустикалық жік көзделеді.
			
Виброизоляция : Метод снижения величины вредной вибрации, заключающийся во введении в колеблющуюся систему промежуточной упругой связи. На практике применяются виброизоляторы из стальных пружин, резины, пробкового материала, битумизированного войлока и других материалов и изделий. Виброизоляция стационарного оборудования осуществляется путем его установки на массивные фундаменты. С боковых сторон фундамента в грунте предусматриваются акустические разрывы, заполняемые пористыми материалами, а в нижней части - акустический шов с упругой прокладкой. [6]
		
		

			
Дірілпрокат : Бетонның тығыздығы мен беріктігін жоғарылату мақсатында бетон қоспасына бір мезгілде немесе біртіндеп дірілмен және біліктер арасындағы прокатпен әсер ету арқылы оны нығыздау тәсілі.
			
Вибропрокат : Способ уплотнения бетонной смеси с помощью одновременного или последовательного воздействия на нее вибрацией и прокатом между валками с целью повышения плотности и прочности
		
		

			
Дірілрейка: Шағын механикаландыру құралы, ол құрылыста едендер мен цемент-құмды тұтастырғышты орналастыру кезінде бетон қоспасын нығыздауға арналған.
			
Виброрейка : Средство малой механизации, предназначенное для уплотнения бетонной смеси при устройстве полов и цементно-песчаных стяжек в строительстве.
		
		

			
Дірілсөндіру: Тербелісті динамикалық сіңіру қағидасына негізделген зиянды вибрациямен күресу әдісі (тербелмелі массаға тербелетін және негізгі массаның тербелістерін әлсіретін немесе толықтай сөндіретін басқа массаның икемді байланысы арқылы жалғасу). Вибросөндірудің осындай қағидасы биік имараттардың (түтін құбырларының, діңгектің, антеннаның және т.с.с.) желдің әсерінен болатын тербелісін төмендету үшін қолданылады.
			
Виброгашение: Метод борьбы с вредной вибрацией, основанный на принципе динамического поглотителя колебаний (присоединение к колеблющейся массе через гибкую связь другой массы, способной колебаться и ослаблять или полностью гасить колебания основной массы). Такой принцип виброгашения применяется для снижения вибрации высотных сооружений под воздействием ветра (дымовые трубы, мачты, антенны и т. п.). [6]
		
		

			
Дірілсіңіру : Қоршаудың, қаптаманың, құбырлардың, желдету жүйелерінің және жұқа табақты материалдардан жасалған басқа құрылғылардың дірілін төмендету үшін қолданылатын зиянды дірілмен күресу әдісі. Дірілдейтін құралымдар бетінің ең үлкен ауытқулар байқалатын жерлеріне ішкі үйкелісі жоғары серпімді-тұтқыр материалдарды (резеңке, пластика, мастика) енгізу арқылы дірілдің сіңірілуіне қол жеткізіледі. Жабдықтың бойлық тербелістері жабдықтың жекелеген бөліктері арасына виброоқшаулағаш кесінді орнату арқылы жойылады, олар резеңке аратөсемдермен толтырылады.
			
Вибропоглощение : Метод борьбы с вредной вибрацией, применяемый для уменьшения вибрации ограждений, кожухов, трубопроводов, вентиляционных систем и других устройств из тонколистовых материалов. Вибропоглощение достигается нанесением на поверхность вибрирующих конструкций в местах наибольших амплитуд упруговязких материалов с большим внутренним трением (резина, пластики, мастики). Толщина наносимого слоя должна быть в 2-3 раза больше толщины колеблющейся конструкции. Продольные колебания оборудования устраняются путем устройства виброизолирующих разрывов между отдельными частями оборудования, которые заполняют резиновыми прокладками. [6]
		
		

			
Дірілтұмсық: Бір-біріне ілінетін және бетон қоспасын үлкен тереңдіктерге беруге арналған тік құрама құралымды құрайтын түбі болмайтын конус тәрізді металл ыдыстардан тұратын құрама құралым. Конус тәрізді солуынан бетон қоспасының өз салмағымен тереңге батып кетуін болдырмайды.
			
Виброхобот : Сборная конструкция из металлических конусообразных емкостей без дна, навешиваемых друг на друга и составляющих вертикальную сборную конструкцию, служащую для подачи бетонной смеси на большие глубины. Конусообразность предотвращает разгон бетонной смеси под собственным весом. [1]
		
		

			
Еденді гидрооқшаулау: Еденнің жоғарыда жатқан құралымдарына судың және басқа сұйықтықтың етуін болдырмайтын қабат.
			
Гидроизоляция пола : Слой, препятствующий доступу воды и других жидкостей к вышележащим конструкциям пола. [1]
		
		

			
Еденді жылуоқшаулау: Еденнің жылу өткізгіштігін азайтатын, қожырдан немесе керамзит бетонынан жасалатын жылу оқшаулағыш қабат.
			
Теплоизоляция пола : Слой теплоизоляции из шлака или керамзитобетона, уменьшающий теплопроводность пола. [1]
		
		

			
Еденнің дыбысын оқшаулау: Аражабын арқылы шудың берілуін төмендететін қабат немесе кеуекті аратөсем.
			
Звукоизоляция пола : Слой или пористая прокладка, уменьшающие передачу шума через перекрытие. [1]
		
		

			
Еденнің жабыны: Еденнің пайдаланылу әсеріне ұшырайтын жоғарғы элементі. Жабын ретінде ағаш, линолеум, пластмассалық және қыш тақталары, синтетикалық түкті жабындар және басқалар пайдаланылады.
			
Покрытие пола : Верхний элемент пола, подвергающийся эксплуатационным воздействиям. В качестве покрытия используют древесину, линолеум, пластмассовые и керамические плитки, синтетические ворсовые покрытия и др. [1]
		
		

			
Еденнің қатпары: Жабынды еденнің немесе аражабынның төменде жатқан элементтерімен байланыстыратын аралық қабат. Цемент-құмды ерітінділерден, битум мастиктерінен, синтетикалық желімдерден және басқалардан орындалады.
			
Прослойка пола : Слой промежуточный, связывающий покрытие с нижележащими элементами пола или перекрытия. Выполняется из цементно-песчаных растворов, битумных мастик, синтетических клеев и других материалов. [1]
		
		

			
Еденнің төсемі: Төменгі қабаттар жұмсақ немесе кеуекті материалдардан орындалса, жабынның астына қатты негіз дайындауға арналған қабат.
			
Стяжка пола : Слой для подготовки жесткого основания под покрытие, если нижележащие слои выполнены из нежестких или пористых материалов. [1]
		
		

			
Еденнің төсеніш қабаты: Негізге жүктеменің біркелкі берілуі үшін төселетін қабат; қождан, малтатастан, қиыршықтастан, бетоннан және асфальтбетоннан тұрады.
			
Подстилающий слой пола : Слой, который служит для равномерной передачи нагрузки на основание; состоит из шлака, гравия, щебня, бетона и асфальтобетона. [1]
		
		

			
Елді мекендердің аумағын инженерлік дайындау : Қала құрылысына тиімді пайдалану, елді-мекендердің санитарлық-гигиеналық және микроклиматтық жағдайларын жақсарту үшін аумақты игеру жөніндегі инженерлік іс-шаралар кешені. Аумақты инженерлік дайындауға: - аумақты тігінен жайғастыру; - беткі ағынды ұйымдастыру және іркілген сулардан азарту; - су қоймаларын орналастыру және қайта құрылымдау жатады. Жалпы алғанда аумақты инженерлік дайындау ісшаралары қала құрылысының ажырамас бөлігі болып абылады.
			
Инженерная подготовка территорий населенных мест : Комплекс инженерных мероприятий по освоению территорий целесообразного градостроительного использования, улучшению санитарно-гигиенических и микроклиматических условий населенных мест. В состав инженерной подготовки территории входят: - вертикальная планировка территории; - организация поверхностного стока и удаление застойных вод; - устройство и реконструкция водоемов. В целом мероприятия по инженерной подготовке территории являются неотъемлемой частью градостроительства. [9]
		
		

			
Елді мекеннің аумағы: Қалалық немесе селолық елді мекеннің белгіленген шекара (ішкі аумағы) шегіндегі кеңістік.
			
Территория населенного пункта : Пространство в пределах установленной границы (черты) городского или сельского населенного пункта. [3]
		
		

			
Елді мекеннің бас жоспары : Аймақтарға бөлуді, оның аумағының жоспарлы құрылымы мен функционалдық ұйымдастыруды, көлік және инженерлік коммуникацияларды, көгалдандыру мен абаттандыру жүйелерін белгілейтін, қаланы, кентті, ауылды (селоны) не басқа да қонысты дамыту мен салуды кешенді жоспарлаудың қала құрылысы жобасы.
			
Генеральный план населенного пункта : Градостроительный проект комплексного планирования развития и застройки города, поселка, аула (села) либо другого поселения, устанавливающий зонирование, планировочную структуру и функциональную организацию их территории, систему транспортных и инженерных коммуникаций, озеленения и благоустройства. [3]
		
		

			
Еңбек әлеуеті: Ғылым мен техниканың қазіргі даму деңгейінде қоғамдағы (еңбек ұжымы) еңбектің ықтимал мөлшері мен сапасы.
			
Трудовой потенциал : Возможное количество и качество труда, которым располагает общество (трудовой коллектив) при данном уровне развития науки и техники. [9]
		
		

			
Еңбек жағдайлары: Еңбек процесінде адамның денсаулығы мен еңбек ету қабілетіне әсер ететін өндірістік орта факторларының жиынтығы.
			
Условия труда : Совокупность факторов производственной среды, оказывающей влияние на здоровье и трудоспособность человека в процессе труда. [9]
		
		

			
Еңбек қарқындылығы: Белгілі бір уақыт аралығында жұмсалған еңбек мөлшері және ол уақыт бірлігіне шаққандағы дене, ой және жүйке энергиясының шығынымен өлшенеді.
			
Интенсивность труда : Количество труда, затрачиваемое в течение определенного промежутка времени и измеряемое затратами физической, умственной и нервной энергии в единицу времени. [9]
		
		

			
Еңбек операциясы: Еңбек процесін жүзеге асыру үшін қажетті бастапқы өнімнің белгілі бір мөлшерін алуға бағытталған бір-бірімен технологиялық байланысқан тәсілдер кешені. Еңбек затының бір түрін алу үшін бір жұмыс орнында, орындаушылардың тұрақты құрамымен және еңбек құралымен орындалады (мысалы, панель орнатылатын жерді тазарту, ерітінді төсеміне панельді орнату, панельді ілу, панельді уақытша бекіту және сол сияқтылар).
			
Трудовая операция : Комплекс технологически связанных приемов, направленных на получение определенного количества первичной продукции, необходимой для осуществления трудового процесса. Выполняется над одним предметом труда, на одном рабочем месте, постоянным составом исполнителей и средствами труда (например, очистка места установки панели, установка панели на растворную постель, строповка панели, временное закрепление панели и т.п.). [2]
		
		

			
Еңбек өнімділігі: Өндіріс процесіндегі еңбек тиімділігінің көрсеткіші. Өнім бірлігін өндіруге жұмсалған уақыт мөлшерімен немесе белгілі бір уақыт бірлігінде өндірілген өнім мөлшерімен өлшенеді.
			
Производительность труда : Показатель эффективности труда в процессе производства. Измеряется количеством времени, затраченного на производство единицы продукции, или количеством продукции, произведенной в единицу времени. [2]
		
		

			
Еңбек процестерінің картасы: Өндірістік операциялары жиі қайталанатын қандай да бір өндірістік процестің ұтымды және тұрақты технологиясын белгілейтін және осы операцияларды орындау әдістерін, шарттарын және материалдық-техникалық қамтамасыз етілуін анықтайтын құжат.
			
Карта трудовых процессов : Документ, устанавливающий рациональную и стабильную технологию какого-либо производственного процесса с часто повторяющимися производственными операциями и определяющий методы, условия выполнения и материально-технического обеспечения этих операций. [4]
		
		

			
Еңбек ресурстары: Қамтылған немесе еңбек етуге қабілетті, бірақ белгілі бір себептермен жұмыс істемейтін халықтың бір бөлігі (үй шаруасындағы әйелдер, өндірістен қол үзіп оқитындар).
			
Трудовые ресурсы : Часть населения, занятая или способная работать, но не работающая по тем или иным причинам (домохозяйки, учащиеся с отрывом от производства). [9]
		
		

			
Еңбек тиімділігі: Еңбек қызметінің пайдалы нәтижесі мен оны алуға жұмсалған еңбек шығыны шамасының арақатынасы.
			
Эффективность труда : Соотношение полезного результата трудовой деятельности и величины затрат труда на его получение. [2]
		
		

			
Еңбек ұжымы: Мемлекеттік, жеке меншік, қоғамдық кәсіпорында (бірлестікте), мекемеде, ұйымда бірлескен еңбек қызметін жүзеге асыратын барлық қызметкерлердің бірлестігі.
			
Трудовой коллектив : Объединение всех работников, осуществляющих совместную трудовую Деятельность на государственном, частном, общественном предприятии (объединении), учреждении, организации. [9]
		
		

			
Еңбек шығындарын калькуляциялау: Құрылыс жұмысының белгілі бір көлемін орындауға жұмсалатын еңбек шығындарының (адам-сағат, адам-күн) мөлшерін есептеуге арналған нысан. Құрылыс процесі, жеке жұмыс; бөлінген жұмыс аймағында звено, бригада орындайтын құрылыс жұмыстарының кешені; жеке құралым, тұтастай алғанда құрылыс имараты еңбек шығындарын калькуляциялау объектісі болып табылады.
			
Калькуляция трудовых затрат : Форма для расчета количества трудовых затрат (в человеко-часах, человеко-днях) при выполнении определенного объема строительной работы. Объектом калькуляции трудовых затрат могут служить: строительный процесс; отдельная работа; комплекс строительных работ, выполняемых звеном, бригадой на выделенном фронте работ; отдельная конструкция или строительное сооружение в целом. [9]
		
		

			
Еңбекті қорғау: Еңбек процесінде адамның денсаулығын және еңбекке қабілеттілігін сақтауды, қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайлар туғызу жөніндегі заңнамалық, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастырушылық, техникалық, санитарлық-гигиеналық ісшаралар жүйесі.
			
Охрана труда : Система законодательных, социально-экономических, организационных, технических, санитарно-гигиенических мероприятий по созданию условий, обеспечивающих безопасность, сохранение здоровья и работоспособность человека в процессе труда. [4]
		
		

			
Еңбекті ұйымдастыру: Құрылыстың жоғары тиімділігіне қол жеткізу үшін еңбек процестерінің материалдық-техникалық ресурстармен ұтымды үйлестіруге бағытталған іс-шаралар кешені.
			
Организация труда: Комплекс мероприятий, направленных на рациональное сочетание процессов труда с материально-техническими ресурсами для достижения максимальной зффективности строительства. [9]
		
		

			
Еңбектің механикамен жарақталуы : Машиналар мен тетіктердің баланстық құнының құрылыс-жинақтау жұмысымен шұғылданатын жұмысшылардың тізім бойынша орташа санына қатынасымен сипатталатын механикаландыру деңгейінің көрсеткіші.
			
Механовооруженность труда : Показатель уровня механизации, характеризуемый отношением балансовой стоимости машин и механизмов к среднесписочному числу рабочих, занятых на строительно-монтажных работах. [4]
		
		

			
Еңіс көлбеу бұрғылау: Ұңғымаларды арнайы қондырылғылармен бұрғылау. Бірінші кезеңде жоспарланған трассада компьютерлік бақылау жүйесінің көмегімен бұрғылау қалпақшасы немесе жетекті қуыс штангага орнатылған кескіші бар пилоттық ұңғыма қазылады. Бұрғылау қалпақшасы белгіленген нүктеде жер бетіне шыққанда оны шешіп алады және жетекші штангага кеңейткіш жалғайды, оған вертлюгтің (сырғаның) көмегімен құбыр немесе кабель жалғайды. Штанганы айналдыру арқылы тарту кезінде ұңғыма кеңейтіледі және кеңейтілген ұңғымаға бір мезгілде коммуникация тартылады.
			
Наклонное горизонтальное бурение : Бурение скважин с помощью специальных установок. На первом этапе на запланированной трассе при помощи компьютерной системы контроля пробуривается пилотная скважина буровой головкой или резцом, смонтарованными на приводной полой штанге. При выходе буровой головки на поверхность в заданной точке ее снимают и к приводной штанге присоединяют расширитель, к которому с помощью вертлюга (серьги) присоединяют трубопровод или кабель. При вытягивании с вращением штанги производят расширение скважины и одновременное затягивание в расширенную скважину коммуникации. [1]
		
		

			
Ережелер жинағы; ЕЖ: Құрылыс нормаларының, ережелерінің және жалпы техникалық стандарттардың міндетті талаптарын дамыту және қамтамасыз ету үшін тұжырымдалған ұсынылатын қағидаларды белгілейтін ережелер.
			
Свод правил; СП : Правила, устанавливающие рекомендуемые положения, которые сформулированы в развитие и обеспечение обязательных требований строительных норм, правил и общетехнических стандартов. [10]
		
		

			
Еркін жинақтау: Құрастырылатын элементтің ешқандай шектеусіз еркін орын ауыстыруы кезінде оны жобалық жағдайда орнатуды көздейтін жинақтау.
			
Монтаж свободный : Монтаж, при котором монтируемый элемент без каких-либо ограничений устанавливают в проектное положение при его свободном перемещении. [1]
		
		

			
Есепке алу: Жоспардың немесе оны жүзеге асыру кезеңдерінің орындалу нәтижелері туралы сандық нысанда ақпарат алу және оны тіркеу.
			
Учет : Получение и фиксирование информации в количественной форме о результатах выполнения плана или этапов его осуществления. [5]
		
		

			
Есепке алу және бақылау функциясы: Өндірістік-шаруашылық қызметтің нәтижелерінің бекітілген жоспарлы тапсырмаларға сәйкестігін бағалауға немесе осындай ауытқуды айқындауға мүмкіндік беретін функция.
			
Функция учета и контроля : Функция, которая помогает определить отклонение и оценить соответствие результатов производственно-хозяйственной деятельности утвержденным плановым заданиям. [8]
		
		

			
Есепке алу құжаттамасы: Құрылыстағы операциялар мен жұмысты түгелдей жазбаша түрде тіркеу үшін кәсіпорындар мен құрылыс жүргізуші-ұйымдарды, сондай-ақ мердігерлік құрылыс, жобалу және іздестіру ұйымдарын есепке алу құжаттарының жиынтығы.
			
Учетная документация : Совокупность документов учета предприятий и организаций-застройщиков, а также подрядных строительных, проектных и изыскательских организаций для сплошной письменной регистрации операций и работы в строительстве. [9]
		
		

			
Есептік құжаттама: Кәсіпорынның немесе оның бөлімшелерінің қандай да болмасын тапсырманы (жобаны) орындау жөніндегі жұмысының есептік көрсеткіштерін немесе қандай бір кезеңдегі есептік көрсеткіштерді (қаржылық, материалдық есеп, ғылыми-зерттеу жұмысының орындалуы бойынша есеп) көрсететін құжаттар жиынтығы.
			
Документация отчетная : Совокупность документов, отражающих отчетные показатели работы предприятий или их подразделений по выполнению какого-либо задания (проекта), или отчетные показатели за какой-либо период (финансовый, материальный отчет, отчет по выполнению научно-исследовательских работ). [2]
		
		

			
Жабдықтың сметалық құны: Құрылыс сметаларында көзделетін жабдықтың құны, ол лимиттік бағаны, қосалқы бөлшектердің белгіленген жинағының құнын, ыдысқа, орамдар мен реквизитке жұмсалатын шығындарды, жабдықты құрылыстың объект жанындағы, қоймаға дейін жеткізу шығындарын, дайындық қойма шығыстарын және жиынтықтау шығындарын қамтиды.
			
Стоимость оборудования сметная : Стоимость оборудования, предусматриваемого в сметах на строительство, включающая (лимитную) цену, стоимость установленного комплекта запасных частей, затраты на тару, упаковку и реквизит, транспортные расходы по доставке оборудования до приобъектного склада стройки, заготовительно-складские расходы и затраты на комллектацию. [4]
		
		

			
Жаабық дренаж: Жүйені тексеруге арналған құдықтар орналастырылған және су ағызатын жаққа қарай еңістетілген, дренаждайтын материалмен (қиыршықтас, малтатас, ірі құм) толтырылатын траншеялар. Дренаждық траншеяның бетін жергілікті топырақпен жабады.
			
Дренаж закрытый : Траншеи глубокого заложения с устройством колодцев для ревизии системы и с уклоном в сторону сброса воды, заполняемые дренирующим материалом (щебень, гравий, крупный песок). Поверху дренажную траншею закрывают местным грунтом. [1]
		
		

			
Жабық қойма: Ашық ауада бұзылатын материалдарды сақтауға арналған қойма.
			
Закрытый склад : Склад, служащий для хранения материалов, которые подвергаются порче на открытом воздухе. [5]
		
		

			
Жайғастыру: Жер төсемінің немесе жол төсемесінің қабатын белгілер немесе белгіленген қабаттың қалыңдығы бойынша тегістеудің технологиялық процесі.
			
Планировка : Технологический процесс выравнивания слоя земляного полотна или дорожной одежды по отметкам или заданной толщине слоя. [2]
		
		

			
Жақсартылған сылақ: Бүркуден, бір немесе бірнеше топырақ қабатынан және тегістелген жамылғы қабатынан тұратын сылақ.
			
Штукатурка улучшенная : Штукатурка, состоящая из обрызга, одного или нескольких слоев грунта и накрывочного слоя с затиркой. [1]
		
		

			
Жалпы алаңдағы дайындық жұмыстары: Бүкіл өндірістік кешеннің немесе тұрғын үй ауданы құрылысының негізгі кезеңіндегі жұмыстардың басталуына қажет дайындық кезеңіндегі жұмыстардың бір бөлігі (құрылыс барысында пайданылмайтын нысандарды бұзу, жыраларды көму, алаңды қоршау, алаңды тігінен жайғастыру, алаңды инженерлік жабдықтау жөніндегі жұмыстар кешені, беткі суларды бұрып әкету, геодезиялық жұмыстар жүргізу).
			
Общеплощадочные подготовительные работы : Часть работ подготовительного периода, необходимых для начала работ основного периода строительства всего промышленного комплекса или квартала жилой застройки (снос неиспользуемых в процессе строительства строений, засыпка оврагов, ограждение площадки, вертикальная планировка площадки, комплекс работ по инженерному оборудованию площадки, отвод поверхностных вод, проведение геодезических работ). [9]
		
		

			
Жалпы құрылыстык жұмыстар: Ғимараттар мен имараттарды салу кезіндегі құрылыс жұмыстарының түрлері. Оларға жер қазу, бетондау, тас қалау жұмыстары, құрастырмалы көтергіш және қоршау құралымдарын жинақтау, әрлеу, төбе жабындысын жабу және гидрооқшаулау жұмыстары, еден орнату, ағаш шеберлігі және шынылау жұмыстары және басқа да жұмыстар жатады. Оларды әдетте бас мердігерлік құрылыс ұйымдары орындайды.
			
Общестроительные работы : Виды строительных работ при возведении зданий и сооружений. К ним относятся земляные, бетонные, каменные работы, монтаж сборных несущих и ограждающих конструкций, отделочные, кровельные и гидроизоляционные работы, устройство полов, столярные и стекольные работы и др. Их выполняют, как правило, генеральные подрядные строительные организации. [9]
		
		

			
Жаншып төсеу: Құбыр ішінен топырақты алып тастау арқылы домкрат қондырғысымен топырақ қабаты арқылы диаметрі 300 мм-ден астам құбырды траншеясыз мәжбүрлеп төсеу.
			
Продавливание: Бестраншейная принудительная прокладка трубопровода диаметром свыше 300 мм через толщу грунта, осуществляемая домкратной установкой с удалением грунта из полости трубы. [2]
		
		

			
Жаңалық: Таным деңгейіне түбегейлі өзгеріс енгізетін материалдық дүниенің бұдан бұрын белгілі болмаған объективті заңдылықтарын, қасиеттері мен құбылыстарын анықтау.
			
Открытие : Установление неизвестных ранее объективно существующих закономерностей, свойств и явлений материального мира, вносящих коренные изменения в уровень познания. [5]
		
		

			
Жаңарта толықтыру: Жобаны нақты дамуы туралы жаңа деректер негізінде жобаның шешімдерін, жоспарын (тапсырмасын) және басқа құжаттарын өзгерту, жаңарту немесе қайта қарау (мысалы, құрылыстың жай-күйіне байланысты ағымдағы ақпаратты есепке алу мақсатында құрылыс объектісінің кестесін жаңарту немесе қайта қарау).
			
Актуализация: Изменение, обновление или пересмотр решения, плана (задания) и других документов проекта на основе новых данных о фактическом развитии проекта (например, обновление или пересмотр графика строительства объекта с целью учета текущей информации в состоянии строительства).
		
		

			
Жартылай автоматты пісіру: Ұнтақты сым пайдаланылатын пісіру, ол пісіру аймағына жартылай автоматтың көмегімен беріледі.
			
Сварка полуавтоматическая : Сварка с использованием порошковой проволоки, подача которой в зону сварки осуществляется с помощью полуавтомата. [4]
		
		

			
Жартылай автоматты ілмектер : Жылдам және сенімді түрде ілмектеуге мүмкіндік беретін жинақтау жабдығы. Бұдан басқа арнайы құрылғы жинақтаушы маманды ілмектеу орнына көтерместен ілмекті босатуға мүмкіндік береді.
			
Полуавтоматические стропы : Монтажная оснастка, которая позволяет быстро и надежно производить строповку. Кроме того, специальное приспособление позволяет освободить стропы без поднятия монтажника к месту строповки. [4]
		
		

			
Жартылай жабық қойма : Ауа температурасының және ылғалдылығының өзгеруінен өз қасиеттерін өзгертпейтін, бірақ күннің тікелей әсерінен және атмосфералық жауын-шашыннан қорғауды қажет ететін материалдар үшін салынатын қойма.
			
Полузакрытый склад : Склад, который сооружают для материалов, не изменяющих своих свойств от перемены температуры и влажности воздуха, но требующих защиты от прямого воздействия солнца и атмосферных осадков. [5]
		
		

			
Жару жұмыстары: Жарылу энергиясын пайдалануға байланысты жұмыстар. Жару жұмыстары тасты жыныстарды жұмсартып босату кезінде қолданылады, олар кейіннен жер қазатын және тас жинайтын тетіктермен өңделеді. Жару арқылы топырақ үйінділерін және тосқауылдар жасайды, арықтар, жолдар үшін алымдық шұңқыр жасайды, тоңды топырақты уатады, ағаштарды құлатады, ағаш түбірлерін жұлады.
			
Взрывные работы : Работы, связанные с использованием энергии взрыва. Взрывные работы применяются при рыхлении скальных пород с последующей их разработкой землеройными и скало-уборочными механизмами. С помощью взрывов возводят земляные насыпи и перемычки, устраивают (на выброс) выемки для каналов, дорог, дробят мерзлые грунты, валят деревья, корчуют пни. [6]
		
		

			
Жасырын жұмыстар: Құрылыс объектісін пайдалануға тапсыру кезінде қабылдау комиссиялары көре алмайтын және келесі жұмыстар мен құралымдар жасырып тұратын жұмыстардың жекелеген түрлері (іргетас құрылысы, гидрооқшаулау, арматура орнату және темірбетон құралымдарында салмалы бұйымдар төсеу және осыған ұқсас жұмыстар).
			
Работы скрытые : Отдельные виды работ (устройство фундаментов, гидроизоляции, установка арматуры и закладных изделий в железобетонных конструкциях и т.п.), которые недоступны для визуальной оценки приемочными комиссиями при сдаче объекта строительства в эксплуатацию и скрываемые последующими работами и конструкциями. [2]
		
		

			
Жасырын жұмыстарды қабылдау актісі: Ресми құжат кейінгі жұмыстармен жасырылатын аяқталған жұмыстар мен құралымдық элементтер расталғаннан және қабылданғаннан кейін жасалатын, қолданыстағы құрылыс нормаларында және ережелерінде белгіленген құрылыстағы атқарушылық құжаттаманың бір түрі.
			
Акт приемки скрытых работ : Официальный документ, один из видов исполнительной документации в строительстве, установленный действующими строительными нормами и правилами, составляемый после освидетельствования и приемки завершенных работ и конструктивных элементов, скрываемых последующими работами.
		
		

			
Жебені көтеру (түсіру): Тік жазықтықтағы жебенің бұрыштық қозғалысы.
			
Подъем (опускание) стрелы : Угловое движение стрелы в вертикальной плоскости. [4]
		
		

			
Жедел жоспарлау: Құрылыс өндірісін біртұтас жоспарлау жүйесінің құрамдас бөлігі, жылдық жоспарлау сияқты тұпкілікті мақсаты айқындалады. Жедел жоспарлау құжаттары айлық жедел жоспарларға, тәулікке бөлінген онкүндік және апталық кестелер (жоспарларға) болып жіктеледі.
			
Оперативное планирование : Составная часть единой системы планирования строительного производства, имеющая те же конечные цели, что и годовое планирование. Документы оперативного планирования делят на месячные оперативные планы, декадные и недельные графики (планы) с разбивкой по суткам. [5]
		
		

			
Жеке ағын: Бір ұжым (бригада, звено) орындайтын бір немесе бірнеше процесс болып табылатын ең қарапайым құрылыс ағыны.
			
Поток частный : Элементарный строительный поток, представляющий собой один или несколько процессов, выполняемых одним коллективом (бригадой, звеном). [8]
		
		

			
Жеке ғимаратқа, имаратқа арналған бас құрылыс жоспары: Құрылыс учаскесінің планы, онда салынатын ғимараттың немесе имараттың орналасуы көрсетіледі, жолдар мен желілердің, қойма ғимараттары мен алаңдарының, кранасты жолдарының, дайындық және негізгі кезеңдегі уақытша ғимараттар мен имараттардың орналасуы нақтыланады. Бас құрылыс жоспары дайындық кезеңіндегі жұмыстарды жүргізу жобасының және негізгі кезеңдегі жұмыстар кешенінің құрамында әзірленеді.
			
Строительный генеральный план на отдельное здание, сооружение : План участка строительства, на котором показывается размещение строящегося здания или сооружения, уточняется расположение дорог и сетей, складских зданий и площадок, подкрановых путей, временных зданий и сооружений подготовительного и основного периодов. Стройгенплан разрабатывается в составе проекта производства работ подготовительного периода и комплекса работ основного периода. [2]
		
		

			
Жел өрнегі: Осы ауданда негізгі румбалар бойынша ай сайынғы, маусымдағы, жыл бойындағы желдің әртүрлі бағыттарда қайталануын көрсететін кесте.
			
Роза ветров : График, изображающий повторяемость различных направлений ветра за месяц, сезон, год по основным румбам для данного района. [9]
		
		

			
Желілік кесте: Желілік жоспарлау мен басқаруда пайдаланылатын, мақсатқа қол жеткізу процесінде әртүрлі жұмыстардың технологиялық байланысы мен дәйектілігін көрсететін сұлба. Кестеге жұмыстар (мысалы, сілтеме түрінде) және оқиғалар (дөңгелекшелер түрінде) түсірілген. Әрбір оқиға жұмыстың аяқталғанын немесе басталғанын көрсетеді; жұмыс алдыңғы оқиғадан кейінгі оқиғаға көшу үшін жасалатын іс-қимылды білдіреді.
			
Сетевой график : Используемая в сетевом планировании и управлении схема, отображающая технолотческую связь и последовательность разных работ в процессе достижения цели. На графике нанесены работы (например, в виде стрелок) и события (например, в виде кружков). Каждое событие характеризует завершение или начало работы; работа означает действие, которое надо совершить, чтобы перейти от предыдущего события к последующему. [2]
		
		

			
Желілік кестені біріктіру : Бастапқы желілік кестелерді бірыңғай желіге графикалық жолмен біріктіру.
			
Сшивание сетевого графика : Графическое объединение первичных сетевых графиков в единую сеть. [5]
		
		

			
Желімдік гидроокшаулау: Битум, қарамай негізінде дайындалған рулон, таспалы немесе табақты материалдардың бірнеше қабатынан орындалған гидрооқшаулау, олар бетке битумдық мастиктің немесе синтетикалық құраманың көмегімен қабат-қабат етіп желімделеді.
			
Гидроизоляция оклеечная : Гидроизоляция, выполненная из нескольких слоев рулонных, ленточных или листовых материалов, изготовленных на основе битума, дегтя, которые послойно наклеивают на поверхность с помощью битумных мастик или синтетических составов. [1]
		
		

			
Жеңілдетілген құралымды қабырғаларды қалау : 3-5 қатардан кейін нұқыма қырлы қатармен байланған екі параллель бүйірлік қабырғадан тұратын қабырғаны қалау. Түзілген қуыс жылуоқшаулағыш материалмен толтырылады.
			
Кладка стен облегченной конструкции : Кладка стен, состоящая из двух параллельных ложковых стенок с перевязкой тычковыми рядами через 3 - 5 рядов. Образовавшуюся полость заполняют теплоизоляционным материалом. [1]
		
		

			
Жеңілдетілген ілмек: Екі ұшында ілмек, ілгек, коуш немесе карабиндер бекітілген болат арқанның кесіндісі түріндегі ілмек. Көтеретін элементтің түріне және салмағына байланысты ілмек бір, екі, төрт және одан көп тармақты етіп жасалады. Сонымен бірге ілмек көтеру кезінде көтерілетін жүктің бойымен жылжымауы (сырғанамауы) үшін оны бекіту қажет.
			
Облегченный строп : Строп в виде отрезка стального каната с закрепленными на обоих концах крюками, петлями, на коушах или карабинами. В зависимости от вида и массы поднимаемого элемента стропы изготавливают с одной, двумя, четырьмя и более ветвями. Необходимо также предусматривать закрепление стропа от перемещения (соскальзывания) его вдоль поднимаемого груза при подъеме. [4]
		
		

			
Жеңіл-желпі жөндеу: Объектінің бастапқы функциялары мен сыртқы кейпін сақтап, әрлеу материалдарын қалпына келтіру немесе ауыстыру.
			
Ремонт косметический : Восстановление или замена отделочных материалов с сохранением первоначальных функций и внешнего облика объекта. [2]
		
		

			
Жер қазатын-тасымалдау машинасы: Тіркемелі, жартылай тіркемелі немесе өздігінен жүретін машина, бір цикл ішінде жоспарланған шұңқырдағы топырақты қабат-қабатымен кеседі, тасымалдайды, жоспарланған үйіндіге түсіреді және оны жұмыс органымен, ожауымен немесе қайырмасымен ішінара тегістейді.
			
Машина землеройно-транспортная : Машина прицепная, полуприцепная или самоходная, которая за один цикл послойно срезает грунт в планировочно выемке, транспортирует, разгружает в планировочную насыпь и частично разравнивает его рабочим органом ковшом или отвалом. [4]
		
		

			
Жер қазу жұмыстары: Жер қазуды (өңдеуді), қазылған топырақты көшіруді және топырақты тегістеу мен нығыздау арқылы төсеуді қамтитын құрылыс жұмыстарының кешені. Жер қазу жұмыстарын жүргізудің мақсаты - топырақтан инженерлік имараттар (бөгет, жол, арық, траншея және басқалар) жасау, ғимараттар мен имараттардың негізін орналастыру, құрылыс жүргізу үшін аумақты жайғастыру, пайдалы қазбалардың кен орнын ашық тәсілмен аршу үшін топырақ сілемдерін шығарып тастау.
			
Земляные работы : Комплекс строительных работ включающий выемку (разработку) грунта, его перемещение и укладку с разравниванием и уплотнение грунта. Цель производства земляных работ - создание инженерных сооружений из грунта (плотон, дорог, каналов, траншей и др.), устройство оснований зданий и сооружений, планировка территорий под застройку удаление земляных масс для вскрытия месторождений полезных ископаемых открытым способом. [2]
		
		

			
Жер қазу жұмыстарын жүргізу тәсілін таңдау : Имараттың қолданылу мақсатына, тұрғызылу мерзіміне және топырақ массаларын шұңқырлардан үйіндіге ұтымды тасымалдау есепке алынатын топырақтың балансына, сондай-ақ топырақтың сипаттамасына және құрылыстың күнтізбелік кестесіне байланысты жүзеге асырылатын таңдау. Жер қазу жұмыстары: механикалық, гидравликалық және жару тәсілдерімен жүргізіледі. Жер қазу жұмыстарын жүргізу тәсілін, жер қазатын машиналарды және топырақты тасымалдау үшін көлік түрлерін таңдау және негіздеу жұмыстарды жүргізу жобасында жүзеге асырылады.
			
Выбор способа производства земляных работ : Выбор, который осуществляется в зависимости от назначения, сроков возведения сооружения и баланса грунтов с учетом наиболее рационального перемещения земляных масс из выемок в насыпи, а также характеристики грунтов и календарного графика строительства. Основные способы производства земляных работ: механический, гидравлический и взрывной. Выбор и обоснование способов производства земляных работ, землеройных машин и видов транспорта для перевозки грунта осуществляются в проекте производства работ. [4]
		
		

			
Жерасты имараттарын анықтау: Жергілікті жерде жерасты имараттарының (коммуникацияларының) жасырын нүктелерін құбыр-кабель іздеушілер арқылы, шурф өтпелері және сыртқы белгілері бойынша іздеу. Жерасты коммуникациялары белгіленген пландар болмағанда немесе олар барынша толық және нақты болмаған жағдайда жерасты имараттары инженерлік-топофафиялық түсірілімді орындау кезінде анықталады.
			
Выявление подземных сооружений : Поиск на местности положения скрытых точек подземных сооружений (коммуникаций) при помощи трубо-кабелеискателей, проходки шурфов и по внешним признакам. Выявление подземных сооружений производят при выполнении инженерно-топографической съемки в случае отсутствия планов с подземными коммуникациями или их недостаточной полноты и четкости. [9]
		
		

			
Жергілікті маңызы бар объект: Қаржыландыру көздеріне қарамастан, жоспарлануы, жобалануы және құрылысы аталған облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) міндеттерін орындаумен байланысты және стратегиялық немесе өзге де маңызды жалпымемлекеттік міндеттерді шешу мақсаты жоқ объект.
			
Объект местного значения : Объект, планирование, проектирование и строительство которого независимо от источника финансирования связаны с выполнением задач данной области (города республиканского значения, столицы) и не имеющий целью решение стратегических или иных важных общегосударственных задач. [3]
		
		

			
Жергілікті смета: Бастапқы сметалық құжат, оның негізінде объект сметасына кіретін жұмыстар мен шығындардың жекелеген түрлерінің құны айқындалады.
			
Смета локальная : Первичный сметный документ, на основании которого определяется стоимость отдельных видов работ и затрат, входящих в объектную смету. [4]
		
		

			
Жерді бөліп беру : Жер учаскесін кәсіпорынның, ұйымның, мекеменің немесе жеке тұлғаның пайдалануына оны пайдалану мақсаттары мен негізгі шарттарын көрсете отырып бөліп беру. Жерді бөліп беру қолданыстағы заңнаманың ержелеріне сәйкес жүзеге асырылады.
			
Отвод земель : Выделение земельного участка в пользование предприятию, организации, учреждению или физическому лицу с указанием цели и основных условий пользования. Отвод земель осуществляется в соответствии с действующим законодательством. [9]
		
		

			
Жетекші процесс: Ғимаратты немесе имаратты салудың қорытынды мерзімдерін айқындайтын процесс.
			
Процесс ведущий : Процесс, определяющий итоговые сроки возведения здания или сооружения. [1]
		
		

			
Жетекшілік ету: Басқарылатын объектінің қызметін бағыттау функциясы.
			
Руководство : Функция направления деятельности управляемого объекта. [5]
		
		

			
Жинақгау: Имараттарды, құралымдарды, технологиялық жабдықты, агрегаттарды, машиналарды, аппараттарды дайын бөлшектерден (тораптардан) және элементтерден жинау және орнату.
			
Монтаж : Сборка и установка сооружений, конструкций, технологического оборудования, агрегатов, машин, аппаратов из готовых частей (узлов) и элементов. [2]
		
		

			
Жинақтау аймағы: Элементтерді орнату және бекіту кезінде жүктердің құлауы мүмкін болатын кеңістік. Бұл аймақ ықтимал қауіпті болып табылады, ол ғимараттың биіктігі 20 м-ге дейін болғанда 7 м қосылған, ал биіктігі 20 м-ден 100 м-ге дейін болғанда 10 м қосылған ғимараттың контурына тең болады.
			
Монтажная зона : Пространство, где возможно падение груза при установке и закреплении элементов. Эта зона является потенциально опасной, она равна контуру здания плюс 7 м при высоте здания до 20 м и плюс 10 м при высоте здания от 20 до 100 м. [8]
		
		

			
Жинақтау әдістері: Жеке ғимараттарды, имараттарды немесе олардың кешендерін салу кезіндегі жинақтау жұмыстарын жүргізудегі техникалық саясатты анықтайтын және белгілі бір техника-экономикалық нәтижеге ұтымды қол жеткізуге бағытталған түбегейлі шешімдер.
			
Методы монтажа : Принципиальные решения, определяющие техническую политику в производстве монтажных работ при возведении отдельных зданий, сооружений или их комплексов и направленные на целесообразное достижение определенного технико-экономического результата. [2]
		
		

			
Жинақтау баспалдағы: Биікте жұмыс істеуге (жоғары өрмелегіш) рұқсат етілген жұмысшыларға арналған немесе пісіру кезінде қоршауы болмайтын қарапайым имарат.
			
Лестница монтажная: Упрощенное сооружение без ограждений для рабочих, допущенных к работе на высоте (верхолазов), или на случай сварки. [4]
		
		

			
Жинақтау биіктігі: Құралымды орнату биіктігінен (белгісінен), жер деңгейінен немесе орнатылатын элементтің тірек бетінен есептелетін қосымша биіктіктен, орнатылған құралымның биіктігінен (ұзындығынан немесе қалыңдығынан), ілмектеу немесе жүк қармауыш тетіктердің биіктігінен құралатын биіктік.
			
Монтажная высота : Высота, которая складывается из высоты (отметки) установки конструкции, запаса высоты над уровнем земли или над опорной поверхностью монтируемого элемента, высоты (длины или толщины) монтируемой конструкции, высоты строповки или грузозахватных устройств. [1]
		
		

			
Жинақтау горизонты: Салынып жатқан ғимараттың әрбір қабатындағы немесе ярусындағы көтергіш құралымдардың тірек алаңдары арқылы өтетін жазықтық. Жинақтау горизонтына бастапқы горизонтқа бекітілген бөлу осьтерінің тірек нүктелері көшіріледі.
			
Горизонт монтажный : Плоскость, проходящая через опорные площадки несущих конструкций на каждом этаже или ярусе строящегося здания. На монтажный горизонт переносят опорные точки разбивочных осей, закрепленных на исходном горизонте. [2]
		
		

			
Жинақтау кезінде өсіре биіктету: Құралымның жоғарғы элементін негіздің деңгейіне орнатуды, осы элементті келесі элементтің биіктігінен біршама жоғары тұрған биіктікке көтеріп орнатуды, элементтерді біртұтас блокқа біріктіруді, блокты келесі ярустың биіктігіне көтеруді және осы циклдерді құсалымның барлық келесі элементтерімен қайталауды көздейтін жинақтау әдісі.
			
Подращивание при монтаже : Метод монтажа, который предусматривает установку верхнего элемента конструкции на уровне основания, подъем этого элемента на высоту, несколько превышающей высоту следующего элемента, установку, соединение элементов в единый блок, подъем блока на высоту следующего яруса и повторение этих циклов со всеми последующими элементами конструкции. [2]
		
		

			
Жинақтау кондукторы: Құрастырылатын құралымдардың немесе олардың элементтерінің жобалық орналасуын тексеруге және уақытша бекітуге арналған құрылғы.
			
Кондуктор монтажный : Устройство для выверки и временного закрепления монтируемых конструкций или их элементов в проектном положении. [4]
		
		

			
Жинақтау құрылғылары : Құрама құралымдарды жинақтау кезінде түйісетін қосылыстарды көтеру, орнату және уақытша бекіту, дәлдеп салыстыру мен бітеу үшін қолданылатын құрылғылар.
			
Монтажные приспособления : Приспособления, применяемые при монтаже сборных конструкций для подъема, установки и временного закрепления, выверки и заделки стыковых соединений. [9]
		
		

			
Жинақтау массасы: Орнатылатын құралымның және онымен бірге көтерілетін құрылғылардың массасы.
			
Монтажная масса : Масса монтируемой конструкции и поднимаемых с ней приспособлений. [1]
		
		

			
Жинақтау ойығы : Ірі габаритті жабдықтарды немесе құралымдардың ірілендірілген тораптарын жинақтау орнына немесе бөлшектеу кезінде кедергісіз жылжыту үшін жобада көзделген қабырғадағы немесе аражабындағы саңылау.
			
Проем монтажный : Отверстие в стене или перекрытии, предусмотренное проектом, для обеспечения беспрепятственного перемещения крупногабаритного оборудования или укрупненных узлов конструкций к месту монтажа или при демонтаже. [4]
		
		

			
Жинақтау технологиялылығы: Басқа жүйелер тарапынан белгілі бір шектеулер болғанда құралымдарды жинақтаудың ішкі жүйесі технологиялылығының сипаттамасы.
			
Монтажная технологичность : Характеристика технологичности подсистемы монтажа конструкций при определенных ограничениях со стороны других подсистем. [2]
		
		

			
Жинақтау тесемсатылары: Түрлі операцияларды орындайтын жұмысшыларға арналған жұмыс төсемсатылары.
			
Подмости монтажные : Подмости рабочие, предназначенные для рабочих выполняющих различные операции. [1]
		
		

			
Жинақтау учаскесі: Күрделі кешенді құрылыс процесін - құралымдарды, инженерлік немесе технологиялық жабдықты жинақтауды бір бригада толығымен орындайтын ғимараттың немесе имараттың бөлігі.
			
Монтажный участок : Часть здания или сооружения, в пределах которой одна бригада полностью выполняет сложный комплексный строительный процесс - монтаж конструкций, инженерного или технологического оборудования. [9]
		
		

			
Жинақтау ілмектері: Арматурадан жасалған және құрастырмалы темірбетон құралымның элементі болып табылатын ілмектер, олар құралымдарды көтеру және орнату кезінде ілуге арналған.
			
Монтажные петли : Петли, выполненные из арматуры и являющиеся частью элементов сборной железобетонной конструкции, предназначенные для строповки при подъеме и установке конструкции. [1]
		
		

			
Жинақтаудың дифференциалдық әдісі: Ғимараттың немесе жинақтау учаскесі шегінде барлық біркелкі құралымдарды бірізділікпен орнатуды көздейтін әдіс.
			
Дифференцированный метод монтажа : Метод, который предусматривает последовательную установку всех однотипных конструкций в пределах здания или участка монтажа. [2]
		
		

			
Жинақтаудың құрамдастырылған әдісі: Жіктемелі (ғимарат немесе учаске шегінде барлық біртиптес құралымдарды бірізділікпен орнату) және кешенді (ғимараттың бір немесе бірнеше бөлігі шегіндегі түрлі құралымдарды бірізділікпен жинақтау) әдістерінің үйлесімі болып табылады.
			
Комбинированный метод монтажа : Представляет собой сочетание дифференцированного (последовательная установка всех однотипных конструкций в пределах здания или участка) и комплексного (последовательный монтаж разнотипных конструкций в пределах одной или нескольких ячеек здания) методов. [2]
		
		

			
Жинақтаудың өндірістік процесі: Бастапқы материалдар мен жартылай фабрикаттардың дайын өнімге айналуын көздейтін жеке процестерді өзара ұштастыратын процесс. Мұнда көтергіш-көлік машиналары мен тетіктері, құралдар мен жинақтау құрылғылары еңбек құралдары болады, ал жекелеген құралымдық элементтер мен материалдар еңбек заттары ретінде қызмет етеді.
			
Производственный процесс монтажа : Процесс, взаимоувязывающий частные процессы, в результате действия которых исходные материалы и полуфабрикаты превращаются в готовую продукцию. Орудиями труда здесь выступают подъемно-транспортные машины и механизмы, инструмент и монтажная оснастка, а в качестве предметов труда служат отдельные конструктивные элементы и материалы. [2]
		
		

			
Жинақтау-төсеу процестері : Құрылыс процестерінің материалдық элементтерін өңдеу, пішінін өзгерту немесе оларға жаңа сапа беру процестері. Осы процестер құрылыс өндірісінің өнімін алуды қамтамасыз етеді.
			
Монтажно-укладочные процессы : Процессы, которые заключаются в переработке, изменении формы или придании новых качеств материальным элементам строительных процессов. Данные процессы обеспечивают получение продукции строительного производства. [2]
		
		

			
Жиналмалы төсемсатылар: Жинақтау процесінде құралымдарды уақытша көтеріп тұратын тіректер.
			
Подмости сборочные : Временные поддерживающие опоры для конструкций в процессе монтажа. [1]
		
		

			
Жиынтық бұйымдар: Басқа кәсіпорын шығаратын бұйымның құрамдас бөлігі ретінде қабылданатын жеткізуші-кәсіпорынның бұйымы.
			
Комплектующее изделие : Изделие предприятия-поставщика, применяемое как составная часть изделия, выпускаемого другим предприятием. [9]
		
		

			
Жиынтық смета: Түрлі мақсаттағы кәсіпорындар, ғимараттар немесе имараттар құрылысын жүргізудің (кеңейтудің немесе қайта құрылымдаудың) жалпы құнын айқындайтын сметалық құжат, ол белгіленген тәртіпке сәйкес жасалады және күрделі құрылысты жоспарлау мен қаржыландыруға негіз болады.
			
Смета сводная: Сметный документ, определяющий общую стоимость строительства (расширения или реконструкции) предприятия, здания или сооружения различного назначения, который составляется в соответствии с установленным порядком и служит основанием для планирования и финансирования капитального строительства. [4]
		
		

			
Жиынтықтау-блокты әдіс: Ғимараттар мен имараттардың және олардың бөліктерінің құрылысын жүргізуді және технологиялық желілерді, агрегаттар мен инженерлік жабдықты жинақтауды біріктіретін әдіс, ол блок жинағын индустриалды жасап шығаруды және оны құрылыс алаңына жеткізуді, оларды ірілендірілген жинауды және олардан ғимарат және имарат тұрғызуды көздейді.
			
Комплектно-блочный метод : Метод, объединяющий строительство зданий и сооружений и их частей и монтаж технологических линий, агрегатов и инженерного оборудования, при котором предусматривается индустриальное изготовление и поставка на строительную площадку комплектов блоков, их укрупнительная сборка и возведение из них зданий и сооружений. [9]
		
		

			
Жиі тапталған қадалар жасау: Бұрғыланған ұңғымаға ұшына топырақта қалып қоятын шойын табан кигізілген құбырды қағу арқылы қада жасау әдісі. Кигізілетін құбырға бетон қоспасы бөліп-бөліп толтырылады. Осыдан кейін кигізілмелі құбыр қос әсерлі балғаның көмегімен ұңғымадан алып шығарылады.
			
Изготовление частотрамбованных свай : Метод изготовления свай путем забивки обсадной трубы в пробуренную скважину вместе с надетым на конце чугунным башмаком, который остается в грунте. Загружение бетонной смеси в обсадную трубу осуществляют порциями. Затем обсадная труба извлекается из скважины с помощью молота двойного действия. [1]
		
		

			
Жобалар сараптамасы: Тапсырысшының (инвестордың) жобаны инвестициялаудың орындылығы және оны іске асыру туралы шешім қабылдауының алдындағы жобалаудан бұрынғы немесе жобалау құжаттамасын әзірлеу кезеңі. Сараптама инвестициялар құжаттамасына талдау жүргізуге және оның тиімділігін белгілеуге, сондай-ақ жобалардың сапасын олардың мемлекеттік, қоғамдық және жеке мүдделерді, адамның тіршілік етуіне қолайлы және қауіпсіз жағдайлар жасауды, жобаланып отырған объектілердің тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік нормативтердің шарттары мен талаптарына сәйкестігін не сәйкес еместігін белгілеу жолымен бағалауға келіп саяды.
			
Экспертиза проектов : Этап разработки препроектной или проектной документации, предшествующий принятию заказчиком (инвестором) решения о целесообразности инвестирования проекта и его реализации. Экспертиза заключается в проведении анализа документации и установлении эффективности инвестиций, а также в оценке качества проектов путем установления их соответствия либо несоответствия условиям и требованиям государственных нормативов, направленных на обеспечение государственных, общественных и частных интересов, благоприятных и безопасных условий жизнедеятельности человека, устойчивого функционирования проектируемых объектов. [3]
		
		

			
Жобалардың мемлекетаралық сараптамасы: Оъектінің құрылысы туралы халықаралық шартқа қатысушы екі және одан да көп мемлекеттің мүддесін білдіретін жобаларды сараптаудың міндетті нысаны.
			
Межгосударственная экспертиза проектов : Обязательная форма экспертизы проектов, представляющих интерес для двух и более государств-участников международного договора о строительстве объекта. [3]
		
		

			
Жобалардың мемлекеттік сараптамасы: Жобаларды (жобалау алдындағы немесе жобалау-смета құжаттамасын) кешенді бағалаудың міндетті нысаны, ол функцияларын қайталауға жол бермейтін бірыңғай мемлекеттік жүйе болып табылады. Жобалардың мемлекеттік сараптамасын Қазақстан Республикасының Үкіметі қандай да бір өзге қызметті жүзеге асыру құқығынсыз уәкілеттік берген заңды тұлға жүзеге асырады.
			
Государственная экспертиза проектов : Обязательная форма комплексной оценки проектов (предпроектной или проектно-сметной документации), являющаяся единой государственной системой, дублирование функций которой не допускается. Государственная экспертиза проектов осуществляется юридическим лицом, уполномоченным Правительством Республики Казахстан, без права осуществлятъ какую-либо иную деятельность. [3]
		
		

			
Жобалау алдындағы құжаттама: Қала құрылысы, сәулет жобаларын, құрылыс жобасын әзірлеу алдында жасалатын және бағдарламаларды, есеп берулерді, құрылыстың техникалық-экономикалық негіздемелерін, техникалық-экономикалық есептерді, ғылыми зерттеулер мен инженерлік ізденістер нәтижелерін, технологиялық және конструкциялық есептерді, нобайларды, макеттерді, өлшемдер мен объектілерді зерттеу, нәтижелерін, сондай-ақ жобалау құжаттамасын әзірлеу және жобаларды кейіннен іске асыру туралы шешімдер қабылдауға қажетті өзге де бастапқы деректер мен материалдарды қамтитын құжаттама.
			
Предпроектная документация : Документация, предшествующая разработке градостроительного, архитектурного проектов, проекта строительства и включающая программы, отчеты, технико-экономические обоснования строительства, технико-экономические расчеты, результаты научных исследований и инженерных изысканий, технологические и конструктивные расчеты, эскизы, макеты, обмеры и результаты обследований объектов, а также иные исходные данные и материалы, необходимые для принятия решений о разработке проектной документации и последующей реализации проектов. [3]
		
		

			
Жобалау және іздестіру жұмыстарын орындауға арналған шарт: Бұл тапсырыс беруші мен жобалау,ұйымы (бас жобалаушы) арасында жобалау және іздестіру жұмыстарының барлық жиынтығын орындау үшін жасалатын шарт. Бас жобалаушы жобалау және іздестіру жұмыстарының жекелеген түрлерін орындау үшін (сумен жабдықтау, электрмен қамтамасыз ету, жасанды имарат және басқа.) мамандандырылған жобалау және іздестіру ұйымдарын (қосалқы мердігерді) тартады, олармен шарт жасасады, онда жұмыстардың құрамы, орындау мерзімі және олардың құны көрсетіледі. Бұл ретте жобаның сапасы, оның жекетлеген бөліктерінің өзара байланысы, техникалық құраманың кешенділігі және толық жиынтылығы үшін бас жобалаушы жауапты болады. Жобалау ұйымы құрылыстың бүкіл кезеңінде авторлық қадағалауды жүзеге асырады.
			
Договор на выполнение проектных и изыскательских работ : Договор, который заключается между заказчиком и проектной организацией (генеральным проектировщиком) на выполнение всего комплекса проектных и изыскательских работ. Генеральный проектировщик для выполнения отдельных видов проектных и изыскательских работ (водоснабжение, электроснабжение, искусственные сооружения и др.) привлекает специализированные проектные и изыскательские организации (субподрядчиков), заключая с ними договоры, в которых определены состав, сроки выполнения работ и их стоимость. При этом ответственность перед заказчиком за качество проекта, взаимную увязку отдельных его частей, комплексность и комплектность технической документации несет генеральный проектировщик. Проектная организация также осуществляет авторский надзор в течение всего периода строительства. [4]
		
		

			
Жобалау кезіндегі техника-экономикалық көрсеткіштер: Құрылысты техника-экономикалық негіздеу және өндірістік және өндірістік емес объектілер жобаларының экономикалық бағалау үшін қолданылатын өлщемдер.
			
Технико-экономические показатели при проектировании : Измерители, применяемые для технико-экономического обоснования строительства и экономической оценки проектов производственных и непроизводственных объектов. [9]
		
		

			
Жобалау құжаттамасы: - аумақты көгалдандыру жобаларын, оны сыртқы безендіруді, монументтік немесе әшекей өнер туындыларын орналастыруды және орнатуды (тұрғызуды); - қала құрылысының жобаларын; - құрылыс жобасын (құрылыстық жобаны); - сәулеттік түпкі ойы бар сәулет жобасын қамтиды.
			
Проектная докумөнтация включает: - проекты озеленения территории, ее внешнего оформления, размещения и установки (возведения) произведений монументального или декоративного искусства; - градостроительные проекты; - проект строительства (строительный проект); - архитектурный проект, содержащий архитектурный замысел. [3]
		
		

			
Жобалауға берілген тапсырма: Тапсырыс беруші инвестор) беретін және объектіні жобалау мен оның құрылысына қойылатын талаптарды қамтитын ресми құжат.
			
Задание на проектирование : Официальный документ, выдаваемый заказчиком (инвестором) и содержащий требования по проектированию и строительству объекта. [2]
		
		

			
Жобалық-сметалық құжаттама: Нақты ғимарат, имарат, объекті құрылысының көлемдік-жайғастыру, құрылымдық, ұйымдастырушылық-технологиялық шешімдерін, құнын және экономикалық тиімділігін негіздейтін графикалық, есептік және мәтіндік материалдар жиынтығы. Күрделі емес және орындалу мерзімдері бойынша ұзаққа созылмайтын объектілер үшін жобалық-сметалық құжаттама бір кезеңде әзірленеді, ал ірі және күрделі объектілер үшін әдетте екі кезеңде әзірленеді: бірініші кезең - бұл сметалық есептеулері берілген жоба, екінші кезең - бұл сметалары берілген жұмыс құжаттамасы. Жобалау және мердігерлік құрылыс ұйымдарының қатысуымен тапсырыс беруші құрастырған жобалауға берілген тапсырма жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеу үшін негіздеме болып табылады.
			
Документация проектно-сметная : Совокупность графических, расчетных и текстовых материалов, обосновывающих объемно-планировочные, конструктивные, организационно-технологические решения, стоимость и экономическую целесообразность строительства конкретного здания, сооружения, объекта. Проектно-сметная документация для несложных и непродолжительных по срокам выполнения объектов разрабатывается в одну стадию, а для крупных и сложных объектов, как правило, в две стадии: первая стадия - это проект со сметным расчетом; вторая стадия - это рабочая документация со сметами. Основанием для разработки проектно-сметной документации служит задание на проектирование, составляемое заказчиком при участии проектной и подрядной строительной организации. [2]
		
		

			
Жобаның бас инженері, бас сәулетшісі: Жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуге, объектіні жобалау, салу, іске қосу және жобалық қуаттылықтарды игеру кезеңі аралығында жобалау-іздестіру жұмыстарына жетекшілік ететін білікті маман.
			
Главный инженер, главный архитектор проекта : Квалифицированный специалист, который руководит разработкой проектно-сметной документации, проектно-изыскательскими работами на протяжении всего периода проектирования, строительства, ввода в действие объекта и освоения проектных мощностей. [10]
		
		

			
Жоғары жиілікті пісіру: Мұндай пісіру кезінде пісірілетін бөлшектердің жиектері жоғары жиілікті токпен қыздырылады, кейіннен сығылады.
			
Сварка высокочастотная : Сварка, при которой кромки свариваемых деталей нагревают токами высокой частоты с последующим сжатием. [2]
		
		

			
Жоғары жиілікті пісіру: Пісірілетін бөлшектердің жиектерін жоғары жиілікті токпен қыздырып пісіру. Бұйымдағы ток индуктордың көмегімен бағытталады немесе түйістіру арқылы беріледі.
			
Высокочастотная сварка : Сварка, при которой кромки свариваемых деталей нагреваются токами высокой частоты. Ток в изделии наводится с помощью индуктора или подводится контактами. [2]
		
		

			
Жоғары өрмелеу жұмыстары: Жер бетінен, аражабын немесе жұмыс төсемінің бетінен 5 м-ден астам биіктікте орындалатын жұмыстар, олардың үстінде құралымдарды немесе жабдықтарды жинақтау немесе жөндеу кезінде олармен тікелей жұмыс жүргізіледі; бұл ретте жұмыс істеушілерді құлап қалудан сақтандыратын негізгі құрал сақтандыру белдігі болып табылады.
			
Верхолазные работы : Работы, выполняемые на высоте более 5 м от поверхности земли, перекрытия или рабочего настила, над которыми производятся работы непосредственно с конструкциями или оборудованием при их монтаже или ремонте; при этом основным средством, предохраняющим работающих от падения, является предохранительный пояс. [6]
		
		

			
Жоғары сапалы сылақ: Белгілер бойынша орындалатын және құрамында бүркіме, бірнеше топырақ қабаты және біркелкіленген және тегістелген жамылғы қабаты болатын сылақ.
			
Штукатурка высококачественная : Штукатурка, выполняемая по маякам, имеющая в составе обрызг, несколько слоев грунта и накрывочный слой, с разравниванием и затиркой. [1]
		
		

			
Жол: Желілік кестедегі жұмыстардың үзіліссіз жүруі.
			
Путь : Непрерывная последовательность работ в сетевом графике. [5]
		
		

			
Жолдардың қауіпті аймақтары: Қауіпсіздік техникасының нормаларына сәйкес орнатылатын аймақтар, олар жинақтау жұмыстары кезінде жүкті тасымалдау аймақтарының шегіне кіреді.
			
Опасные зоны дорог : Зоны, устанавливаемые в соответствии с нормами техники безопасности, которые попадают в пределы зоны перемещения груза при монтажных работах. [5]
		
		

			
Жол-құрылыс машиналары: Автомобиль жолдарын салу, қалыпты жағдайда ұстау және жөндеу кезінде жұмыстар кешенін орындауға арналған, сондай-ақ теміржол, гидротехникалық, азаматтық, өнеркәсіптік, әуе айлағы құрылысында және құрылыстың басқа түрлерінде пайдаланылатын машиналар.
			
Дорожно-строительные машины : Машины, используемые для выполнения комплекса работ при строительстве, содержании и ремонте автомобильных дорог, а также в железнодорожном, гидро-техническом, гражданском, промышленном, аэродромном и других видах строительства. [9]
		
		

			
Жоспарлардың директивтілігі: Жоспарлардың орындалуға міндеттілігін білдіретін қасиеті.
			
Директивность планов : Свойство планов, которое проявляется в обязательности их исполнения. [8]
		
		

			
Жоспарлау: Басқару принциптерімен тығыз байланысты принциптер жүйесімен сипатталатын басқару функциясы. Осы принциптердің маңыздылары: жоспарлардың негізділігі, міндеттілігі, оңтайлылығы, жоспарлау бірлігі, оның кешенділігі.
			
Планирование : Функция управления, которая характеризуется системой принципов, тесно связанных с принципами управления. Важнейшими из этих принципов являются: обоснованность, директивность, оптимальность планов, единство планирования, его комплексность. [8]
		
		

			
Жоспарлаудың оңтайлылығы: Осындай жағдайда құрылыс өндірісінің барлық факторларын барынша толық есепке алуын көздейтін жоспарлау қасиеті.
			
Оптимальность планирования : Свойство планов, которое заключается в том, что они должны исходить из наиболее полного учета в данных условиях всех фактаров строительного производства. [8]
		
		

			
Жоспарлы көрсеткіштер: Нақты нәтижелерге қол жеткізілгенін немесе тапсырманың нақты орындалуының жоспардан ауытқу дәрежесін анықтайтын құрылыс ұйымы қызметінің нәтижелерін сипаттайтын және цифрлармен немесе символдармен берілген абсолютті немесе салыстырмалы шамалар.
			
Плановые показатели : Абсолютные или относительные величины, выраженные в цифрах или символах и характеризующие результаты деятельности строительных организаций, определяющие достижение конкретных целей или степень отклонения фактического выполнения заданий от плана. [9]
		
		

			
Жоспарлы қорлану: Өндірісті дамыту, өндірістік емес салада қорлар құру үшін кәсіпорын (ұйым) кірісінің бір бөлігін саналы түрде және нысаналы пайдалану.
			
Плановые накопления : Сознательное и целенаправленное использование части дохода предприятия (организации) для развития производства, образования фондов в непроизводительной сфере. [9]
		
		

			
Жоспарлы-алдын ала жөндеу жүйесі; ЖАЖ: Машиналар паркін жұмыс жағдайында ұстау үшін машиналарға техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарын қамтитын жүйе.
			
Система планово-предупредительного ремонта; ППР : Система, которая включает в себя работы по техническому обслуживанию и ремонту машин для содержания их парка в работоспособном состоянии. [5]
		
		

			
Жөндеу: Имараттың техникалық және пайдалану деңгейін қалпына келтіруге арналған жұмыстар кешені.
			
Ремонт : Комплекс работ, направленный на восстановления технического и эксплуатационного уровня сооружения. [2]
		
		

			
Жөндеуге жарамдылығы: Бұйымның істен шығуының алдын алу, анықтау және жою нәтижесінде оның ақауын қалпына келтіруге және тиісті техикалық сипаттамасын сақтауға бейімділігін көрсететін қасиеті.
			
Ремонтопригодность : Свойство изделия, характеризующее его приспособленность к восстановлению исправности и сохранению заданной технической характеристики в результате предупреждения, выявления и устранения отказов. [4]
		
		

			
Жөндеуді ұйымдастыру жобасы; ЖҰЖ: Нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес жөндеу-құрылыс жұмыстарының ұтымды ұйымдастырылуын қамтамасыз ету мақсатында әзірленетін құжаттама.
			
Проект организации ремонта; ПОР : Документация, разрабатываемая в целях обеспечения рациональной организации ремонтно-строительного производства в соответствии с требованиями нормативных документов. [4]
		
		

			
Жұмыс : Салынатын құрылыстың берілген еңбек құралдарымен (механизмдермен, құрылғылармен, материалдармен) жұмысшылардың белгілі бір санын орналастыруға қажет бөлігі.
			
Работа : Часть строящегося объекта, необходимая для размещения определенного числа рабочих с приданными им средствами труда (механизмами, приспособлениями, материалами). [4]
		
		

			
Жұмыс аймағы: Еден немесе жұмыс алаңы деңгейінен тұрып жұмыс істеген кезде биіктігі - 2 м, отырып жұмыс істеген кезде биіктігі 1,5 м болатын кеңістік.
			
Рабочая зона: Пространство над уровнем пола или рабочей площадки высотой 2,0 м при выполнении работы стоя или 1,5 м — при выполнении работы сидя. [4]
		
		

			
Жұмыс аймағы: Құрылыс-жинақтау жұмыстары жүргізілетін және осыған қажетті материалдар, дайын құралымдар мен бұйымдар, машиналар, тетіктер мен құрылғылар орналасатын кеңістік.
			
Рабочая зона : Пространство, в пределах которого осуществляются строительно-монтажные работы и размещаются необходимые для этого материалы, готовые конструкции и изделия, машины, механизмы и приспособления. [2]
		
		

			
Жұмыс амалы: Белгілі бір мақсатта орындалатын және тұрақты реттілігімен сипатталатын ұтымды жұмыс қимыл-қозғалысының жиынтығы.
			
Рабочий прием : Совокупность рациональных рабочих движений, выполняемых с определенной целью и характеризующихся постоянной последовательностью. [9]
		
		

			
Жұмыс ауқымы: Салынып жатқан объектінің жұмысшылардың белгілі бір тобын еңбек құралдарымен (тетіктер, құрылғылар, материалдар) бірге орналастыруға қажетті бөлігі.
			
Фронт работ : Часть строящегося объекта, необходимая для размещения определенной группы рабочих с приданными им средствами труда (механизмами, приспособлениями, материалами). [9]
		
		

			
Жұмыс жарығы: Үй-жайлар мен ғимараттардың сыртында жұмыс жүргізілетін жерлерде нормаланған жарық жағдайларын (жарықталуды, жарық сапасын) қамтамасыз ететін жарық.
			
Рабочее освещение : Освещение, обеспечивающее нормируемые осветительные условия (освещенность, качество освещения) в помещениях и в местах производства работ вне зданий. [15]
		
		

			
Жұмыс комиссиясы: Нәтижелерін мемлекеттік қабылдау комиссиясына ұсыну үшін объектінің дайындығына кешенді тексеру жүргізетін уақытша алқалы орган.
			
Рабочая комиссия : Временный коллегиальный орган, проводящий комплексную проверку готовности объекта для предъявления ее результатов государственной приемочной комиссии. [3]
		
		

			
Жұмыс құжаттамасы: «Жұмыс құжаттамасы» кезеңінде әзірленетін және объектіні салу кезінде тікелей құрылыс алаңында пайдаланылатын жобалық сметалық құжаттаманың бір бөлігі.
			
Документация рабочая : Часть проектно-сметной документации, разрабатываемая на стадии «рабочая документация» и используемая непосредственно на строительных площадках при возведении объектов. [2]
		
		

			
Жұмыс операциясы: Құрылыс процесінің технологиялық біртекті және ұйымдастыру жағынан ажырамас элементі. Әрбір операция өз кезегінде жекелеген қозғалыстардан тұратын, бір-бірімен тығыз байланысты бірнеше жұмыс амалынан құралады.
			
Рабочая операция : Технологически однородный и организационно неделимый элемент строительного процесса. Каждая операция состоит из нескольких тесно связанных между собой рабочих приемов, которые, в свою очередь, состоят из отдельных движений. [2]
		
		

			
Жұмыс параметрлерінің кран көрсеткіші: Кран машинисіне жұмыс параметрлерінің шамалары туралы көрінетін немесе дыбыстық ақпарат беретін аспап.
			
Указатель рабочих параметров крановый : Прибор, который выдает машинисту крана визуальную и (или) звуковую информацию о величине рабочих параметров. [4]
		
		

			
Жұмыс процесі: Құрылыс процесін жүзеге асыруға қажет және орындаушылардың тұрақты құрамы (жұмысшылар бригадасы, звеносы) орындайтын, аяқталған өнімнің белгілі бір мөлшерін алу мақсатында біріктірілген еңбек операцияларымен (машиналық немесе басқа да кез келген) технологиялық байланысты операциялар кешені.
			
Рабочий процесс : Комплекс технологически связанных трудовых, машинных или и тех и других операций, объединенных с целью получения определенного количества законченной продукции, необходимый для осуществления строительного процесса и выполняемый постоянным составом исполнителей (звеном, бригадой рабочих). [2]
		
		

			
Жұмыс сызбалар: Құрылыс-жинақтау жұмыстарын орындауға немесе құрылыс құралымдары мен бұйымдарын жасауға арналған сызбалар.
			
Чертежи рабочие : Чертежи, предназначенные непосредственно для выполнения строительно-монтажных работ или для изготовления строительных конструкций и изделий. [9]
		
		

			
Жұмыс тұғыры: Биіктікте жұмыс істейтін жұмысшыларды орналастыруға арналған, толық жетегі бар төрт телескопиялық тіректермен жарақталған өздігінен жүретін агрегат.
			
Рабочая платформа : Самоходный агрегат, оснащенный четырьмя телескопическими полноприводными выносными опорами, предназначенный для размещения рабочих, производящих работы на высоте. [1]
		
		

			
Жұмыстарды жүргізу кезіндегі ақаулар: Сапасы төмен материалдарды және мерзімі өтіп кеткен материалдарды пайдалану, жұмыста жобалық технологиялардан алшақтықтың болуы, ескірген машиналарды және жетілдірілмеген аспаптарды пайдалану, инженерлік-техникалық жұмыскерлер тарапынан жеткілікті деңгейде бақылаудың болмауы және басқа негіздер бойынша кезінде туындайтын нормадан ауытқу.
			
Дефекты при производстве работ : Отклонения от нормы, возникающие при использовании низкосортных материалов и материалов с просроченным сроком, отступлении в работе от проектной технологии, применении устаревших машин и несовершенного инструмента, отсутствии должного контроля со стороны инженерно-технических работников и по другим причинам. [1]
		
		

			
Жұмыстарды жүргізудің қысқы жағдайлары: Ауаның орташа тәуліктік температурасы 5°С төмен болатын, ал ең төменгі тәуліктік температура 0°С төмен болатын кезеңде процестерді орындау үшін арнайы әзірленген шараларды жүзеге асыруды қажет ететін жағдайлар. Қыс жағдайында жұмыстарды жүргізу технологиялық және ұйымдастырушылық іс-шараларды өткізуді қажет етеді, олар құрылыстың белгіленген мерзімін және құрылыс өнімінің сапасын сақтау кезінде еңбек, энергетикалық және материалдық шығындарды ұлғайтпауға мүмкіндік береді.
			
Зимние условия производства работ : Условия, требующие выполнения специально разработанных мер для выполнения процессов в период, когда ожидаемая среднесуточная температура воздуха становится ниже 5°С, а минимальная суточная температура - ниже 0°С. Производство работ в зимних условиях требует проведения технологических и организационных мероприятий, которые позволяют свести к минимуму увеличение трудовых, энергетических и материальных затрат при сохранении заданных сроков строительства и качества строительной продукции. [4]
		
		

			
Жұмыстарды қабылдап алу : Орындалған аралық құрылыс жұмыстарының жобаның талаптарына, құрылыс нормалары мен ережелеріне және техникалық шарттарға дәл сәйкестігін жүйелі түрде тексеру. Құрылысы аяқталған ғимараттар, құрылыстар мен кәсіпорындарды пайдалануға қабылдау үшін мемлекеттік қабылдау комиссиясы құрылады.
			
Приемка работ : Систематическая проверка выполненных промежуточных строительных работ на предмет точного соблюдения требований проекта, строительных норм и правил и технических условий. Для приемки в эксплуатацию законченных строительством зданий, сооружений и предприятий назначается государственная приемочная комиссия. [9]
		
		

			
Жұмыстарды ұйымдастыру жобасы: Неғұрлым жоғары техникалық-экономикалық көрсеткіштерімен объектілерді уақтылы пайдалануға беру үшін құрылыстың барлық объектілерін мерзімдері бойынша ұштастыратын және материалдық-техникалық әрі еңбек ресурстарымен қамтамасыз ететін, құрылыс ұйымының бір жылдық (екі жылдық) бағдарламасына жұмыстарды ұйымдастыру жөніндегі жобалық құжаттама.
			
Проект организации работ : Проектная документация по организации работ на годовую (двухлетнюю) программу строительной организации, увязывающая все объекты по срокам строительства и обеспечению материально-техническими и трудовыми ресурсами для своевременного ввода объектов в эксплуатацию с наиболее высокими технико-экономическими показателями. [4]
		
		

			
Жұмыстық жік: Бетон қоспасының келесі қабаттары толығымен қатып қалған алдыңғы қабаттарға салынатын, бетондау кезіндегі үзілістің салдарынан түзілетін қатты және жаңа салынған бетон арасындағы түйісу жазықтығы.
			
Рабочий шов : Плоскость стыка между затвердевшим и новым свежеуложенным бетоном, образованная из-за перерыва в бетонировании, когда последующие слои бетонной смеси укладывают на полностью затвердевшие предыдущие. [2]
		
		

			
Жұмысшының біліктілігі: Белгілі бір ұйымдық-техникалық жағдайларда осы топқа (разрядқа) жататын жұмысты орындауға қажетті білім мен кәсіби дағдылар жиынтығы.
			
Квалификация рабочего : Совокупность знаний и профессиональных навыков, необходимых для выполнения в определенных организационно-технических условиях работы, относящейся к данной группе (разряду). [9]
		
		

			
Жүйе: Өзінің жекелеген элементтерінде болмайтын елеулі қасиеттері болатын, өзара байланысты элементтердің ретке келтірілген жиынтығы.
			
Система: Упорядоченная совокупность взаимосвязанных элементов, обладающая существенными свойствами, отсутствующими у ее отдельных элементов. [5]
		
		

			
Жүйелілік: Құрылыс объектіснің өндірістік процесін күрделі иерархиялық құрылымды, бір-бірімен және сыртқы ортамен конструкциялық, технологиялық, ұйымдық және экономикалық байланыстар арқылы байланысқан көптеген элементтерден тұратын біртұтас құрылыс жүйесі ретінде қарастыруды көздейтін ұғым.
			
Системность : Понятие, означающее рассмотрение производственного процесса строительства объекта как единой строительной системы, имеющей сложную иерархическую структуру, состоящую из большого количества элементов, связанных друг с другом и внешней средой конструктивными, технологическими, организационными и экономическими связями. [1]
		
		

			
Жүк ағысы: Уақыт бірлігіне шаққанда белгілі бір бағытта жөнелтілген жүктің массасы. Жүк ағысы тасымалданатын жүктің көлемімен, оны игеру уақытымен, біркелкі еместігімен, қайталануымен және құрылымымен сипатталады.
			
Грузопоток : Масса груза, следующая в определенном направлении в единицу времени. Грузопоток характеризуется объемом, временем освоения, неравномерностью, повторностью и структурой перевозимых грузов. [9]
		
		

			
Жүк айналымы: Көлік жұмысының негізгі көрсеткіші. Ол тасымалданған жүк мөлшерінің (тоннамен) және тасымалдау арақашықтығының (километрмен) туындысы ретінде есептеледі.
			
Грузооборот : Основной показатель работы транспорта, исчисляемый как произведение количества перевезенного груза (в тоннах) и расстояния перевозки (в километрах). [2]
		
		

			
Жүк көтерімділігі : Кранның техникалық сипаттамасының көрсеткіші, кран құралымының орнықтылығы мен беріктігі сақталған жағдайда кран көтеретін жүктің және жүк қармауыш тетіктің ең үлкен массасы.
			
Грузоподъемность : Показатель технической характеристики крана, наибольшая масса груза и грузозахватного устройства, которая может быть поднята краном при условии сохранения им устойчивости и прочности его конструкции. [9]
		
		

			
Жүк қармауыш тетіктер: Құрылыс құралымдарын көтеруге арналған иілгіш болат арқан, түрлі траверса жүйелері, механикалық және вакуумдық қармауыштар турінде пайдаланылатын тетіктер. Бұл құрылғылар: - элементтердің қарапайым және ыңғайлы ілінуін және одан шығарылуын, жүктің еркін босап кетуін және құлауын болдырмайтын, іліну немесе қармалу сенімділігін қамтамасыз етуге тиіс; - олар паспорттық жүк көтерімділігінен асатын статикалық немесе динамикалық жүктемемен сыналуға тиіс.
			
Грузозахватные приспособления : Приспособления, используемые в виде гибких стальных канатов, различных систем траверс, механических и вакуумных захватов для подъема строительных конструкций. Данные приспособления должны: - обеспечивать простую и удобную строповку и расстроповку элементов, надежность зацепления или захвата, исключающую возможность свободного отцепления и падения груза; - быть испытаны пробной статической или динамической нагрузкой, превышающей их паспортную грузоподъемность. [2]
		
		

			
Жүк тиеу (түсіру) ауқымы: Темір жолға немесе автомобиль жолына іргелес орналасқан және көлік құралдарына жүк тиеу немесе олардан түсіру үшін пайдаланылатын жергілікті учаске.
			
Фронт погрузки (выгрузки): Участок местности, примыкающий к железнодорожному пути или автомобильной дороге и используемый для погрузки на средства транспорта или выгрузки с них. [4]
		
		

			
Жүкті ауыстырып тиейтін қойма: Құрылыс объектілеріне теміржол жолдары тартылмаған жағдайда теміржол станциялдарында немесе айлағында құрылатын қойма және осы қоймадан жүктер автомобиль көлігімен жеткізіледі.
			
Перевалочный склад : Склад, который создается на железнодорожных станциях или пристанях в тех случаях, когда к строительным объектам не подведены железнодорожные пути, и с этих складов грузы доставляют автомобильным транспортом. [5]
		
		

			
Жүкті көтеру (түсіру): Жүктің тігінен орын ауыстыруы.
			
Подъем (опускание) груза : Вертикальное перемещение груза. [4]
		
		

			
Жылдың суық кезеңі: Сыртқы ауаның орташа тәуліктік температурасы плюс 8°С төмен болатын жыл кезеңі.
			
Холодный период года : Период года, характеризующийся среднесуточной температурой наружного воздуха ниже плюс 8°С. [4]
		
		

			
Жылжымалы жинақтау машиналары: Жұмыс аймағы шектелмеген машиналар (шынжыр табан және пневматикалық жүрісті өздігінен жүретін жебелік крандар автомобильді және тракторлық крандар және басқалар).
			
Машины мобильные монтажные : Машины, которые практически не имеют ограничения зоны работы (самоходные стреловые краны на гусеничном и пневматическом ходу, автомобильные и тракторные краны и др.). [1]
		
		

			
Жылжымалы қалып: Бетон немесе өзге қоспамен толуына қарай жоғары көтерілетін қалып.
			
Скользящая опалубка : Опалубка, перемещаемая вверх по мере наполнения ее бетонной или другой смесью. [4]
		
		

			
Жылжымалы типтегі уақытша ғимараттар : Бір бірімен мықтап қосылған жетектен және жүріс бөлігінен тұратын уақытша ғимарат.
			
Временные здания передвижного типа : Временные здания, состоящие из кузова и ходовой части, жестко соединенных друг с другом. [8]
		
		

			
Жылжымалығы шектелген машиналар: Ені - өздерінің әрекет ету радиусымен, ал ұзындығы олардың орын ауыстыру жолының ұзындығымен анықталатын аймақта жинақтау жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік беретін машиналар.
			
Машины ограниченно мобильные : Машины, которые позволяют вести монтажные работы в зоне, ширина которой определяется радиусом их Действия, а длина - длиной пути их перемещения. [1]
		
		

			
Жылжыту : Құралымның көлденең орын ауыстыруы - арнайы салынған жолдар бойынша, ал кейде құралымның жобалық орналасу деңгейінде (немесе сәл жоғары), төменгі құралымдар бетімен көлденең жұмыс істейтін домкраттар, тартпа полиспастар немесе көпірлік крандар көмегімен жүзеге асырылатын құралымды жинақтау тәсілі.
			
Надвижка: Способ монтажа конструкций, при котором горизонтальное перемещение конструкций осуществляется по специально устроенному пути, а иногда - по поверхности нижележащих конструкций на уровне проектной установки конструкций (или немного выше) с помощью горизонтально работающих домкратов, тяговых полиспастов или мостовых кранов. [2]
		
		

			
Жылжытып жинақтау тәсілі: Құралымды ірі кеңістік блок ретінде жинауға негізделген тәсіл, осыдан кейін оны арнайы сырғыту жолдары арқылы жобалық орнына жылжытып қояды.
			
Способ монтажа надвижкой : Способ, основанный на сборке конструкции в крупный пространственный блок, который затем надвигают в проектное положение по специальным накаточным путям. [1]
		
		

			
Жылуға төзімді сылақ : Цементі массасының 10%-дан 20%-ға дейін мөлшерінде асбест цементі немесе шыны талшықтары қосылған кәдімгі цемент ерітіндісімен орындалатын сылақ.
			
Штукатурка теплостойкая : Штукатурка на обычных цементных растворах с добавлением от 10% до 20% от массы цемента асбестовых или стекловолокон. [1]
		
		

			
Жылуоқшаулағыш жұмыстар: Жылу-техникалық сипаттамаларды қамтамасыз ету және белгілі бір температуралық-ылғалдылық режимін сақтау үшін ғимараттар мен имараттардың қоршау құралымдарында, өнеркәсіптік жабдықтарда, көлік құралдарында және басқаларда жылу оқшаулау жұмыстары.
			
Теплоизоляционные работы : Работы по устройству тепловой изоляции ограждающих конструкций зданий и сооружений, промышленного оборудования, средств транспорта и пр. для обеспечения требуемых теплотехнических характеристик и поддержания определенного температурно-влажностного режима. [9]
		
		

			
Жылу-энергия жылытқыштарымен топырақты еріту: Арнайы ток өткізетін материалдан жасалған электротөсемдерден бөлінетін жылу энергиясының көмегімен тоңды топырақты ерітудің беттік тәсілі. Өлшемі 4 м2 -ден 8 м2 -ге дейін болатын тік бұрышты төсемдер ерітілетін учаскеге төселеді және электр көзіне қосылады.
			
Оттаивание грунта теплоэлектронагревателями : Поверхностный способ оттаивания мерзлого грунта с помощью тепловой энергии, выделяемой электроматами, изготовленными из специального токопроводящего материала. Прямоугольные маты размером от 4 до 8 м2 укладывают на оттаиваемый участок и подсоединяют к источнику электричества. [1]
		
		

			
Жылытқыш: Қысқы уақытта құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде сыртқы ауаның төменгі температурасының зиянды әсерінен қорғау үшін қолданылатын уақытша имарат.
			
Тепляк : Временное сооружение, применяемое при производстве строительных работ в зимнее время для защиты от вредного влияния низких температур наружного воздуха. [9]
		
		

			
Жік: Бөліктер қосылған жер, мысалы іргелес қабырғалық панельдер арасында немесе аражабын тақталары арасындағы көлбеу және тік қосылыстар.
			
Шов : Место соединения частей, например, горизонтальные и вертикальные соединения между смежными стеновыми панелями или между плитами перекрытий. [9]
		
		

			
Жік толтыра тас қалау: Жіктер толығымен ерітіндімен толтыру көзделетін қалау.
			
Каменная кладка вподрезку : Кладка, при которой швы полностью заполняются раствором. [6]
		
		

			
Жіктер мен сызаттарды толтыру: Жіктің немесе сызаттың су өткізбеуін қамтамасыз ету үшін олардың ойышна герметика (мастика) салудың технологиялық операциясы.
			
Заполнение швов и трещин : Технологическая операция введения в паз шва или трещины герметика (мастики) для обеспечения их водонепроницаемости. [2]
		
		

			
Жіктерді әшекейлеу : Арнайы құралдың - әшекейлегіштің көмегімен ерітінділік жіктеріне әртүрлі нысандар беру.
			
Расшивка швов : Придание растворным швам различной формы с помощью специального инструмента - расшивки. [2]
		
		

			
Жіктерді қима (қию): Бетонды алмаз дискімен қию арқылы бетон жабының деформациялық жіктерінде ойық түзілуінің технологиялық операциясы.
			
Нарезка (нарезание швов) : Технологическая операция образования пазов деформационных швов бетонного покрытия путем вырезания бетона алмазным диском. [2]
		
		

			
Забой: Топырақ ашық немесе жерасты тәсілімен өңделетін, жұмыстарды жүргізу барысында ауысып отыратын жұмыс орны.
			
Забой : Рабочее место, где происходит разработка грунта открытым или подземным способом, перемещающееся в процессе производства работ. [9]
		
		

			
Заттай мөлшердегі өнімділік : Жұмыстардың физикалық көлемін оларды орындауға жұмсалатын еңбекке бөлгендегі бөлінді.
			
Выработка в натуральном выражении : Частное от деления физических объемов работ на трудоемкость их выполнения. [8]
		
		

			
Звено: Жұмысшылар (бір немесе бірнеше мамандықты) тобы, олардың ең аз саны белгілі бір құрылыс процесін орындау кезінде еңбектің ұтымды ұйымдастырылуына негізделеді.
			
Звено : Группа рабочих (одной или нескольких профессий), наименьшая численность которой обусловливается рациональной организацией труда при выполнении определенного строительного процесса. [2]
		
		

			
Икемді инвентарлық қойма ғимараттар: Материалдарды, бұйымдарды, аспаптарды, аппаратуралар мен жабдықтарды сақтауға арналған ғимарат-қоймалар.
			
Мобильные инвентарные складские здания : Здания-кладовые для хранения материалов, изделий, приборов, аппаратуры и оборудования. [2]
		
		

			
Икемді инвентарлық қосалқы ғимараттар: Жұмысшылар жылынуға арналған ғимараттар, мастердің және прорабтың кеңселері, асхана, душ қабылдайтын және киім ілетін бөлмелер, әжетхана, медициналық бекет, диспетчер бөлмесі.
			
Мобильные инвентарные вспомогательные здания : Здания для обогрева рабочих, конторы мастера и прораба, столовые, душевые и гардеробные, туалеты, медпункты, диспетчерские. [2]
		
		

			
Икемді инвентарлык өндірістік ғимараттар: Құрылыс жүргізу кезеңінде құрылыс алаңында орналастырылатын ғимараттар. Оларға құрал саймандар, жөндеу-механикалық шеберханалары, қазандықтар, сылақ және сырлау станциялары, лабораториялар, сорғы станциялары, трансформаторлық қосалқы станциялар жатады.
			
Мобильные инвентарные производственные здания : Здания, располагаемые на строительной площадке в период строительства. К ним относят инструментальные, ремонтно-механические мастерские, котельные, штукатурные и малярные станции, лаборатории, насосные станции, трансформаторные подстанции. [2]
		
		

			
Икемді құрылыс: Құрылыс өндірісінің элементтерін белгілі бір бағытта ауыстыруға, оларды құрылыс ауданында қуаттылықтар түрінде қажетті үйлесімде шоғырландыруға және қоғамдық еңбектің ең төмен шығындарымен нақты жағдайларда ұтымды жұмыс істеуге қабілетті бейімделгіш құрылыс жүйесі.
			
Мобильное строительство : Гибкая система строительства, способная перемещать элементы строительного производства в определенных направлениях, концентрировать их в необходимом сочетании в районе строительства в виде мощностей и рационально функционировать в конкретных условиях с минимальными затратами общественного труда. [9]
		
		

			
Икемді технология: Динамизм және қарқындыландыру жағдайында құрылымдық өзгерістерге, өндіріс элементерінің жылдам бейімделуіне қабілетті технология.
			
Гибкая технология : Технология, способная к структурным изменениям, быстрой адаптации элементов производства в условиях динамизма и интенсификации. [2]
		
		

			
Имарат: Табиғи немесе жасанды кеңістік шекаралары бар және өндірістік процестерді орындауға, материалдық құндылықтарды орналастыруға және сақтауға немесе адамдарды, жүктерді уақытша орналастыруға (орын ауысыруға), сондай-ақ жабдықтарды немесе коммуникацияларды орналастыруға (төсеуге, жүргізуге) арналған жасанды жасалған ауқымды, тегістікті немесе желілік объект (жер үсті, су беті және (немесе) жер асты, су асты). Ғимарат көркемдік-эстетакалық, әшекей-қолданбалы не мемориалдық мақсатта да болуы мүмкін.
			
Сооружение: Искусственно созданный объемный, плоскостной или линейный объект (наземный, надводный и (или) подземный, подводный), имеющий естественные или искусственные пространственные границы и предназначенный для выполнения производственных процессов, размещения и хранения материальных ценностей или временного пребывания (перемещения) людей, грузов, а также размещения (прокладки, проводки) оборудования или коммуникаций. Сооружение также может иметь художественно-эстетическое, декоративно-прикладное либо мемориальное назначение. [3]
		
		

			
Имараттарды техникалық зерттеу: Ғимараттың немесе имараттың тұтастай алғанда, жекелеген құралымдардың нақты жай-күйі туралы дәйекті ақпарат алу мақсатында өткізілетін инженерлік ізденістер.
			
Техническое обследование сооружений : Инженерные изыскания, проводимые в целях получения достоверной информации о фактическом состоянии отдельных конструкций, здания или сооружения в целом. [2]
		
		

			
Инвестициялық құрылыс жобасы: Бастапқы салым жасалғаннан бастап жұмыстар аяталғанға дейінгі күрделі салымдардың толық циклін іске асыратын жоба, оның құрамына құрылыс бөлігі де кіреді.
			
Инвестиционный строительный проект : Проект, связанный с реализацией полного цикла капитальных вложений от начального вложения до завершения Работ, в состав которого входит строительная часть. [10]
		
		

			
Инвестициялық-құрылыс кешені: Жобалау және мердігерлік ұйымдар, инвестициялық машина жасау салалары, құрылыс материалдары мен құралымдары өнеркәсібі, жабдықтар мен құрылыс материалдарын жеткізушілер, әлеуметтік-тұрмыстық инфрақұрылым кәсіпорындары сияқты барлық қор құраушы салалардың жиынтығын құрайтын кешен. Кешеннің орталық звеносы - барлық инвестициялық салалардың күшін шоғырландыратын және материалдық ресурстарды негізгі қорларға түрлендіретін саласы ретіндегі күрделі құрылыс.
			
Комплекс инвестиционно-строительный : Комплекс, который включает совокупность всех фондообразующих отраслей, таких как проектные и подрядные организации, отрасли инвестиционного машиностроения, промышленность строительных материалов и конструкций, поставщиков оборудования и строительных материалов, предприятия социально-бытовой инфраструктуры. Центральное звено комплекса - капитальное строительство, завершающая усилия всех инвестиционных отраслей и превращающая материальные ресурсы в основные фонды. [12]
		
		

			
Инвестициялық-құрылыс процесі: Құрылыс объектісін құру барысында инвестицияларды тартумен, жоспарлаумен және тиімді пайдаланумен байланысты іс-шаралар жүйесі.
			
Процесс инвестиционно-строительный : Система мероприятий, связанных с привлечением, планированием и эффективным использованием инвестиций в ходе создания строительного объекта. [7]
		
		

			
Инвестор: Басқару субъектісі, оның басты қызметі салынған қаржыға пайызбен анықталатын (инвестордың пайдасы) пайда алу мақсатында жобаны немесе инвестициялық бағдарламаны қаржыландыру болып табылады.
			
Инвестор : Субъект управления, основной функцией которого является финансирование проекта или инвестиционной программы с целью получения прибыли, определяемой процентом (прибыль инвестора) на инвестируемый капитал. [10]
		
		

			
Инемен сүзу : Топырақ суларының деңгейін инелі сүзгімен төмендету, ол суды тартып шығаратын сорғымен жалғанған сүзгілі құбыр болып келеді.
			
Иглофильтрование : Понижение уровня грунтовых вод с помощью иглофильтра, представляющего собой трубу с фильтром на конце, соединенного с откачивающим насосом. [4]
		
		

			
Инженерлік геология: Геологияның жер қыртысының жоғарғы қабаттарын және олардың динамикасын адамның инженерлік қызметіне қатысты зерттейтін саласы.
			
Инженерная геология : Отрасль геологии, изучающая верхние горизонты земной коры и их динамику в связи с инженерной деятельностью человека. [9]
		
		

			
Инженерлік гидрогеология: Жерасты сулары туралы ғылым-гидрогеологияның құрамдас бөлігі. Инженерлік гидрогеологияда жерасты сулары түрлі инженерлік имараттардың құрылысы мен оларды пайдалануға және адамның шаруашылық қызметіне байланысты қарастырылады.
			
Инженерная гидрогеология : Составная часть гидрогеологии - науки о подземных водах. В инженерной гидрогеологии подземные воды рассматриваются в связи со строительством и эксплуатацией различных инженерных сооружений и хозяйственной деятельностью человека. [9]
		
		

			
Инженерлік инфрақұрылым: Адамдардың тіршілік етуі, сондай-ақ өндірістің немесе тауарлар мен көрсетілетін қызмет айналымының тұрақты жұмыс істеуі үшін қалыпты жағдай туғызатын кәсіпорындардың (ұйымдардың), объектілердің (ғимараттар мен құрылыстардың), инженерлік және коммуналдық қамтамасыз ету коммуникацияларының және желілерінің жиынтығы.
			
Инженерная инфраструктура : Совокупность предприятий (организаций), объектов (зданий и сооружений), коммуникаций и сетей инженерного и коммунального обеспечения, создающая нормальные условия для жизнедеятельности людей, а также устойчивого функционирования производства или обращения товаров и услуг. [3]
		
		

			
Инженерлік ізденістер: Құрылыс жүргізілетін ауданның тиімділігін және орналасқан жерін негіздеуге, жаңа немесе қалпына келтірілетін ғимараттарды (имараттарды) жобалау және олардың сметаларын есептеу үшін қажетті деректерді жинауға мүмкіндік беретін техникалық және экономикалық зерттеулер кешені. Инженерлік ізденістер құрылыстың барлық кезеңдерінің алдында жүргізіледі.
			
Инженерные изыскания: Комплекс технических и экономических исследований района строительства, позволяющих обосновать его целесообразность и месторасположение, собрать необходимые данные для проектирования и расчета смет новых или реконструируемых зданий (сооружений). Инженерные изыскания предшесвуют всем этапам строительства. [9]
		
		

			
Инженерлік-геодезиялық ізденістер: Құрылыс ауданының топографиялық жағдайын зерделеу мақсатында өткізілетін жұмыстар кешені. Инженерлік-геодезиялық ізденістер: - құрылыс алаңында бұдан бұрын орындалған топографиялық-геодезиялық жұмыстарды жинау мен талдау; - топографиялық түсірілім жүргізу және имараттың жобасын жергілікті жерге көшіру үшін геодезиялық торлар құру немесе оларды дамыту; - ірі масштабты түсірілімдер, жерасты коммуникациялары мен имараттарын түсіру; желілік имараттарды трассалау; - геологиялық қазбаларды, геофизикалық және гидрогеологиялық тораптарды геодезиялық байланыстыру; - түрлі ұйымдармен жер бөлу, кіреберіс жолдары мен басқа да коммуникациялардың шектесуі, құрылыс объектісін электр энергиясымен, газбен, сумен және басқалармен қамтамасыз ету мәселелерін келісу жұмыстарын қамтиды.
			
Изыскания инженерно-геодезические : Комплекс работ, проводимых с целью изучения топографических условий района строительства. Инженерно-геодезические изыскания включают: - сбор и анализ ранее выполненных топографо-геодезических работ на участке строительства; - создание или развитие геодезических сетей для выполнения топографических съемок и перенесения проекта сооружения на местность; - производство крупномасштабных съемок, съемок подземных коммуникаций и сооружений; - трассирование линейных сооружений; - геодезическую привязку геологических выработок, геофизических и гидрогеологических створов; - согласование с различными организациями вопросов отводов земель, мест примыкания подъездных дорог и других коммуникаций, обеспечения объекта строительства электроэнергией, газом, водой. [2]
		
		

			
Инженерлік-геологиялық аудандастыру картасы: Бөлінген таксономиялық бірліктердің (аудандардың, кіші аудандардың, учаскелердің жане басқалардың) инженерлік-геологиялық жағдайларын осылардың қабылданған (берілген) біртектілік дәрежесі арқылы топографиялық планда (картада) бейнелеу.
			
Карта инженерно-геологического районирования : Отображение на топографическом плане (карте) инженерно-геологических условий выделенных таксономических единиц (районов, подрайонов, участков и тому подобное) с принятой (заданной) степенью однородности этих условий. [2]
		
		

			
Инженерлік-геологиялық жағдайлар картасы : Инженерлік-геологиялық ортаның ғимарат пен имаратқа әсер ететін компоненттерін топографиялық планда (картада) сандық, графикалық және өзге де нысанда бейнелеу.
			
Карта инженерно-геологических условий : Отображение в цифровой, графической и иных формах на топографическом плане (карте) компонентов инженерно-геологической среды, оказывающих влияние на здания и сооружения. [2]
		
		

			
Инженерлік-экологиялық карта: Картада қоршаған ортаның қазіргі экологиялық ахуалын және (немесе) оның белгілі бір уақыт аралығында өзгеру болжамын графикалық бейнелеу.
			
Карта инженерно-экологическая : Графическое отображение на карте современного экологического состояния окружающей среды и (или) прогноза ее изменения на заданный интервал времени. [2]
		
		

			
Инжиниринг: Кеңес беруші-фирманың клиентіне өнімді өндіру, өткізу процесін даярлау мен қамтамасыз ету, құрылысқа қызмет көрсету және өнеркәсіп инфрақұрылымын және басқа да объектілерді пайдалану бойынша коммерциялық сипаттағы инжинирингтік және консультациялық қызметтер ұсынуы.
			
Инжиниринг : Предоставление фирмой-консультантом клиенту комплекса инжиниринговых и консультационных услуг коммерческого характера по подготовке и обеспечению процесса призводства, реализации лродукции, обслуживанию строительства и эксплуатации промышленных, инфраструктурных и других объектов. [9]
		
		

			
Инфрақұрылымдық звено : Жоғары дамыған материалдық-техникалық базаның звеносы, ол осы базаның құрылыс-жинақтау және өнеркәсіптік-өндірістік звеноларының өзара қарым-қатынасын және қалыпты қызмет етуін қамтамасыз етеді. Көлік байланысының барлық түрлерін, өндіріс элементтерін қоймаға жинау мен сақтауды, оларды орналастыруды және жиынтықтау базаларына шоғырландыруды, техникалық және тенхологиялық жүйелерді, машиналар мен тетіктерді жөндеу мен пайдалануды қамтамасыз етеді.
			
Звено инфраструктурное : Звено высокоразвитой материально-технической базы, которое обеспечивает взаимодействие и нормальное функционирование строительно-монтажного и промышленно-производственного звеньев этой базы. Обеспечивает все виды транспортных связей, складирование и хранение элементов производства, их размещение и концентрациюна базах комплектаций, ремонт и эксплуатацию технических и технологических систем, машин и механизмов. [9]
		
		

			
Инфрақызыл жылытқыштармен түйістіру қослыстарын қыздыру: Қыс кезінде қолданылатын және бетондалған түйістің ашық учаскелеріне берілетін инфрақызыл сәулелерімен бетон қоспасын, түйістерді жылытуға негізделген тәсіл.
			
Прогрев стыковых соединений инфракрасными нагревателями: Способ, применяемый в зимнее время и основанный на прогреве бетонной смеси инфракрасными лучами, подаваемыми на открытые участки забетонированного стыка. [1]
		
		

			
Иілгіш ілмектер: Болат арқандардан жасалатын және жеңіл ұстындарды, арқалықтарды, тақталарды, қабырғалық панельдерді, контейнерлерді және басқаларды көтеру кезінде пайдаланылатын ілмектер. Ілмектер технологиялық қолданылу мақсатына қарай - бір, екі, төрт және алты бұтақты әмбебап және жеңілдетілген болып жасалады.
			
Гибкие стропы : Стропы, изготавливаемые из стальных канатов и используемые при подъеме легких колонн, балок, плит, стеновых панелей, контейнеров и других предметов. Стропы выполняют универсальными и облегченными, в зависимости от технологического назначения - одно-, двух-, четырех- и шестиветвевыми. [2]
		
		

			
Кавальер : Қажет емес топырақты шығарып тастағанда пайда болатын, сондай-ақ топырақты уақытша сақтауға, траншеялар мен қазаншұңқырларды қайта көмуге арналған үйінді.
			
Кавальер : Насыпь, образуемая при отсыпке ненужного грунта, а также для временного хранения грунта, предназначенного для обратной засыпки траншей и котлованов. [2]
		
		

			
Кәсіп: Негізгі жұмысы, еңбек қызметі.
			
Профессия : Основной род занятий, трудовая деятельность. [9]
		
		

			
Кәсіпорынды кеңейту: Қосымша немесе жаңа өндірістік қуаттылықтар жасау мақсатында жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың аумақтарында қолда бар негізгі, қосалқы және көмекші нысанадағы өндіріс цехтары мен объектілерін кеңейту және жаңаларын салу.
			
Расширение предприятия : Строительство новых и расширение существующих производственных цехов и объектов основного, подсобного и обслуживающего назначения на территории действующих предприятий и прилегающих к ним площадках с целью создания дополнительных или новых производственных мощностей. [9]
		
		

			
Квалиметрия: Өнімнің сапасын (қызметтің нәтижелерін), ал кейбір жағдайларда - өндіріс немесе басқару процестерін сандық бағалау әдістерін біріктіретін, зерттейтін және іске асыратын ғылым саласы.
			
Квалиметрия : Область науки, объединяющая, изучающая и реализующая методы количественной оценки качества продукции (результаты деятельности), а в ряде случаев - процессы производства или управления. [7]
		
		

			
Келтірілген шығындар: Ағымдағы және біржолғы шығындарды бір өлшемге келтіру арқылы экономикалық параметрлер бойынша ең жақсы нұсқаны таңдап алу мақсатында өзара алмастырылатын техникалық, өндірістік-шаруашылық шешімдерді салыстыру үшін пайдаланылатын көрсеткіш.
			
Приведенные затраты : Показатель, используемый для сопоставления взаимозаменяемых технических, производственно-хозяйственных решений с целью выбора лучшего по экономическим параметрам варианта путем приведения к одной размерности текущих и единовременных затрат. [9]
		
		

			
Кеңістікте күрделі орын ауыстыру арқылы көтеру: Құралымды көтеруден, кранмен көлбеу орын ауыстырудан және жобалық орнына түсіруден, кейде бұрып немесе ілінген күйінде жиектеу арқылы түсіруден тұратын әдіс.
			
Подъем со сложным перемещением в пространстве : Метод, состоящий из подъема, горизонтального перемещения краном и опускания конструкции в проектное положение иногда с разворотом или кантованием на весу. [2]
		
		

			
Кепіл: Топыраққа қағылатын қада бойынша оның шөгуінің орташа шамасын өлшеу үшін орындалатын балға соққысының саны.
			
Залог : Количество ударов молота по забиваемой в грунт свае, выполняемых для замера средней величины ее отказа. [4]
		
		

			
Кергіш: Өзіндік беріктігі жоқ, тек қана қысыммен тұратын қатты жинақтау құрылғысы. Екі элементтің ішке қарай жылжып кетуін болдырмас үшін ұстауға арналған.
			
Распорка : Жесткое монтажное приспособление, не обладающее собственной устойчивостью, работающее только на сжатие Предназначена для удержания двух элементов от смещения внутрь. [4]
		
		

			
Кесектастан «күрек тәрізді етіп» қалау: Биіктігі бойынша іріктеліп алынған тастардан құрылған, жіктері бірқатарлы байлау жүйесі бойынша байланған көлбеу қатармен орындалатын кесектасты қалау. Ең алдымен сыртқы және ішкі көздеуқатар төселеді және олардың арасына ерітінді салынады және шой тастар төселеді.
			
Кладка из бутового камня «под лопатку» : Кладка из бутового камня, выполняемая горизонтальными рядами из подобранных по высоте камней с перевязкой швов по однорядной системе перевязки. Вначале укладывают наружные и внутренние версты, а в промежутке между ними набрасывают раствор и укладывают камни-забутки. [1]
		
		

			
Кесектастан «құйып» қалау: Бос қуыстарды қиыршықтаспен толтыру және цемент ерітіндісімен құю арқылы траншеяның немесе қалыптың қабырғаларымен кере отырып кесектастан қалау тәсілі.
			
Кладка из бутового камня «под залив»: Способ кладки из бутового камня насухо враспор со стенками траншеи или опалубки с последующим заполнением пустот щебнем и заливкой цементным раствором. [1]
		
		

			
Кесектасты бетондық қалау: Кесектасты төселген бетон қоспасына көлбеу қатармен дірілдету арқылы батыруға негізделген қалау.
			
Кладка бутобетонная : Кладка из бутового камня, который утапливают в уложенную бетонную смесь горизонтальными рядами с последующим вибрированием. [1]
		
		

			
Кесектасты қалау дұрыс емес пішінді табиғи тастан : Іргетасты, жертөле қабаттарының қабырғаларын, шығыңқы іргелерді және жылытылмайтын ғимараттың қабырғаларын салу кезінде қолданылатын қалау. Осындай қалау үшін әктас, құмдақ тас, ұлутас, туф, гранит, сондай-ақ қабаттардағы тастарды байлау мақсатында қиюластыру арқылы жұмыртас пайдаланылады.
			
Кладка бутовая из естественных камней неправильной формы : Кладка, применяемая при сооружении фундаментов, стен подвальных этажей, цоколей и стен неотапливаемых зданий. Для кладки используется известняк, песчаник, ракушечник, туф, гранит, а также булыжный камень с подгонкой в целях перевязки камней в слоях. [2]
		
		

			
Кесу муфталары және сомындары бар арматуралық сырықтардың қосылысы: Бұрамалы ернеуі бар арматуралық сырықтарға қолданылатын қосылыс.
			
Соединение арматурных стержней с резьбовыми муфтами и гайками : Соединение, применяемое для арматурных стержней с винтовыми выступами. [1]
		
		

			
Кесілетін гильзасы мен тартушы сынасы бар тік арматуралық сырықтардың қосылысы: Төменгі сырыққа кигізілетін кесілетін болат құрсамадан тұратын қосылыс және сырықтар құрсамаға осьтік күйге келтірілгеннен кейін барынша қатты тартылатын тартушы сына кигізіледі.
			
Соединение вертикальных арматурных стержней с разрезной гильзой и стягивающим ее клином : Соединение, состоящее из стальной разрезной обоймы, надеваемой на нижний стержень. После приведения стержней в основное положение на обойму надевается стягивающий клин, забиваемый до отказа. [1]
		
		

			
Кешенді ағын: Өнеркәсіптік кәсіпорынның, тұрғын үй ауданының және басқалардың құрамына кіретін жекелеген ғимараттар мен имараттарды салумен айналысатын объектілік ағындардан тұратын ағын.
			
Поток комплексный : Поток, состоящий из объектных потоков, одновременно занятых строительством отдельных зданий и сооружений, входящих в состав промышленного предприятия, жилого квартала и других комплексов. [8]
		
		

			
Кешенді жинақтау әдісі: Ғимараттың бір бөлігінің қаңқасын құрайтын түрлі құралымдық элементтерді бірізділікпен орнатуды, уақытша және түпкілікті бекітуді көздейтін әдіс. Басқа бөліктің элементтерін орнату алдыңғы бөліктің құралымдарын жобалық бекіткеннен кейін ғана басталады.
			
Метод монтажа комплексный : Метод, который предусматривает последовательную установку, временное и окончательное закрепление разных конструктивных элементов, составляющих каркас одной ячейки здания. Установка элементов другой ячейки начинается после проектного закрепления конструкций предыдущей ячейки. [1]
		
		

			
Кешенді құрылыс жүргізу: Тұрғылықты ауданның тұрғын үйлері мен әлеуметтік-тұрмыстық мақсаттағы объектілерін, инфрақұрылымын бір мезгілде іске қосуды көздейтін ірі тұрғын үй массивін жоспарлау, жобалау, оның құрылысын жүргізу.
			
Комплексная застройка : Планирование, проектирование, застройка крупного жилого массива с условием одновременного ввода в эксплуатацию жилых домов и объектов социально-бытового назначения инфраструктуры жилого района. [9]
		
		

			
Кешенді процесс : Әзара тікелей ұйымдық тәуелділікте болатын және түпкілікті өнімнің бірлігімен байланысқан бір мезгілде жүзеге асырылатын қарапайым процестердің жиынтығы, мысалы, ғимараттың ұстындарын, арқалықтарын және қаңқасының фермасын орнату.
			
Комплексный процесс : Совокупность одновременно осуществляемых простых процессов, находящихся между собой в непосредственной организационной зависимости и связанных единством конечной продукции, например монтаж колонн, балок и ферм каркаса здания. [11]
		
		

			
Кешенді-механикаландырылған процесс: Барлық негізгі жұмыстары машиналармен жүргізілетін, ал кейбір қосалқы операциялары механикаландырылған құралдардың көмегімен орындалатын құрылыс процесі. Бұл орайда барлық машиналар еңбектің жоғары өнімділігін, ең төменгі ұстыны, негізгі машиналарды барынша пайдалануды және жұмыстарды жүргізу мерзімін қысқартуды қамтамасыз ететіндей болып өнімділігі және негізгі параметрлері бойынша өзара байланыстырылады.
			
Комплексно-механизированный процесс : Строительный процесс, все основные работы которого производятся машинами, а некоторые вспомогательные операции выполняются с помощью механизированного инструмента. При этом все машины увязаны между собой по производительности и основным параметрам с таким расчетом, чтобы обеспечивалась высокая производительность труда, наименьшая стоимость, максимальное использование основных машин и сокращение сроков производства работ. [2]
		
		

			
Коммуналдық құрылыс: Коммуналдық шаруашылық ғимараттары мен имараттарын, коммуналдық көлік және қалалық жол желісі объектілерін, коммуналдық энергетика кәсіпорындары мен имараттарын, елдімекендердің сыртқы абаттандыру объектілерін салуды, қайта құрылымдауды және кеңейтуді көздейтін құрылыссаласы.
			
Коммунальное строительство : Отрасль строительства, назначением которой является возведение, реконструкция и расширение зданий и сооружений коммунального хозяйства, объектов коммунального транспорта и городской дорожной сети, предприятий и сооружений коммунальной энергетики, объектов внешнего благоустройства населенных мест. [9]
		
		

			
Конвейерлер: Құрылыс алаңы, құрылыс бөлшектері зауыты және карьер шегінде малтатас, қиыршықтас, цемент, топырақ, бетон қоспаларын, кірпіш, уатылған тас тасымалдау үшін қолданылатын құрылғылар.
			
Конвейеры : Устройства, применяемые для транспортирования гравия, щебня, цемента, грунта, бетонных смесей, кирпича, дробленого камня в пределах строительной площадки, завода строительных деталей или карьера. [4]
		
		

			
Конструкторлық құжаттама : Бұйымды, бөлшекті жобалау барысында, тәжірибелік үлгіні дайындау және осы бұйымның, бөлшектің сериялық өндірісін ұйымдастыру кезінде әзірленетін және пайдаланылатын құжаттар жиынтығы.
			
Документация конструкторская : Совокупность документов, разрабатываемых и используемых в ходе проектирования изделия, детали, при изготовлении опытного образца и организации серийного производства этого изделия, детали. [2]
		
		

			
Конструкторлық құжаттаманың бірыңғай жүйесі: Конструкторлық құжаттаманы әзірлеу, ресімдеу және оның айналымға түсу тәртібі жөніндегі өзара байланысқан бірыңғай ережелер мен баптарды белгілейтін мемлекеттік стандарттар жиынтығы.
			
Единая система конструкторской документации : Комплекс государственных стандартов, устанавливающих взаимосвязанные единые правила и положения по порядку разработки, оформления и обращения конструкторской документации. [9]
		
		

			
Копер: Қадаларды жерге қаққанда дұрыс орнатуға және бағыттауға арналған тетіктер.
			
Копры : Механизмы, которые служат для правильной установки и направления сваи при забивке. [4]
		
		

			
Көзбен шолып бақылау: Сырттай қарау арқылы жүзеге асырылатын бақылау.
			
Контроль визуальный : Контроль, осуществляемый посредством внешнего осмотра. [2]
		
		

			
Көлбеу ашық дренаж: Тереңдігі 1,5 м болатын, жазық құламамен (1:2) және судың ағуына қажетті бойлық еңіспен бөлінетін жыра немесе траншея түріндегі құрылғы.
			
Горизонтальный открытый дренаж : Устройство в виде канав или траншей глубиной до 1,5 м, отрываемых с пологими откосами (1:2) и необходимыми для течения воды продольными уклонами. [2]
		
		

			
Көлбеу бұрғылау: Сазды топырақтарда 80 м-ден 100 м-ге дейін ұзындығына диаметрі 800 мм-ден 1000 мм-ге дейін болатын құбырларды төсеу тәсілі. Құбырдың ұшына диаметрі ұлғайтылған кескіш коронкамен жабдықталады, құбыр жер бетінде қазаншұңқырдың жиегінде орнатылған қозғалтқыштан айналады, құбырдың үдемелі қозғалысы қазаншұңқырдың артқы қабырғасына тірелген, екі қатар білеумен бекемделген рейкалы домкратпен қамтамасз етіледі.
			
Горизонтальное бурение : Способ прокладки трубопроводов в глинистых грунтах диаметром от 800 до 1000 мм на длину от 80 до 100 м. Конец трубы снабжают режущей коронкой увеличенного диаметра, труба приводится во вращение от двигателя, установленного на поверхности земли у бровки котлована. Поступательное движение трубы обеспечивается реечным домкратом с упором в заднюю стенку котлована, усиленную двумя рядами брусьев. [1]
		
		

			
Көлемдік блок: Салынып жатқан ғимарат көлемінің зауыттық жағдайда алдын ала жасалған бөлігі (санитарлық-техникалық кабина, бөлме және т.с.с).
			
Блок объемный : Часть объема строящегося здания, предварительно изготовленная в заводских условиях (санитарно-техническая кабина, комната и т.п.). [4]
		
		

			
Көлемдік-ауыстырмалы қалып: Секциялардан тұратын қалып, оларды жұмыс жағдайында орнату кезінде көлденең қимасы қабырғалар мен аражабындарды бір мезгілде бетондауға арналған П-тәріздес қалып түзеді.
			
Опалубка объемно-переставная : Опалубка, состоящая из секций, которые при установке в Рабочее положение образуют в поперечном сечении опалубку П-образной формы для одновременного бетонирования стен и перекрытий. [6]
		
		

			
Көлемдік-блокты ғимаратты тұрғызу: Ғимаратты құрылыс алаңына жеткізілетін толық әрленген және санитарлық және электротехникалық жабдығы орнатылған көлемдік элементтерден салу процесі. Элементтерді орнатуды, олардың салмалы бөлшектерін пісіруді, жіктерді бітеуді және сантехникалық коммуникацияларды қосуды көздейді. Соңғыларының және барлық салмалы бөлшектердің көлемдік блоктан тысқары шығарылуы құрылыс алаңына дайын күйінде келіп түсетін блоктың ішіне кірместен, құрылыс алаңында кұрастыруға мүмкіндік береді.
			
Возведение объемно-блочных зданий : Процесс строительства зданий из завозимых на строительную площадку объемных элементов с полной отделкой и установленным санитарным и электро-техническим оборудованием. Сводится к установке элементов, сварке их закладных деталей, заделке швов и соединению сантехнических коммуникаций. Вынос за объемный блок последних и всех закладных деталей позволяет монтировать их на строительной площадке, не заходя внутрь блока, поступающего на нее уже запертым на ключ.
		
		

			
Көлік жұмыстары: Жүктерді өндірістік кәсіпорындарға, құрылыс-жинақтау алаңдарына, құрылыс индустриясы зауыттарына (немесе олардан) жеткізу кезінде, топырақ тасымалдау және басқа кездерде орындалатын операциялар.
			
Транспортные работы: Комплекс операций, выполняемых при доставке грузов на производственные предприятия, строительно-монтажные площадки, заводы строительной индустрии (или от них), при перемещении грунтов и др. [9]
		
		

			
Көлік инфрақұрылымы: Көпір, тоннель және өзге де көлік құрылыстарының, жол тарамдары мен жол өткізгіштерінің, реттеуші белгі беру құрылғыларының, байланыстың, көлік жұмысының инженерлік қамтамасыз ету, жүктерді, жолаушыларды тасымалдайтын көлік құралдарына қызмет көрсету, өндірістік және қызмет көрсетуші адамдардың функционалдық қызметін қамтамасыз ететін объектілердің, қойма үй-жайлары мен аумақтардың, санитарлық-қорғаныш және күзет алаңдарының, сондай-ақ көрсетілген бағыттағы жолдарға және жылжымайтын мүлік объектілерін қамтитын объектілерге заңдарда бекітілген жерлердің кешені бар жерүсті (автомобиль және (немесе) темір) жолдарының, су (теңіз және (немесе) өзен) жолдарының жиынтығы.
			
Транспортная инфраструктура : Совокупность наземных (автомобильных и (или) железных) дорог, водных (морских и (или) речных) путей сообщения с комплексом мостовых, тоннельных и иных транспортных сооружений, дорожных развязок и путепроводов, регулирующих сигнальных устройств, связи, объектов инженерного обеспечения работы транспорта, обслуживания транспортных средств, перемещаемых грузов, пассажиров, обеспечения функциональной деятельности производственного и обслуживающего персонала, складских помещений и территорий, санитарно-защитных и охранных зон, а также земель, законодательно закрепленных за указанными путями сообщения и объектами, с находящимися на них объектами недвижимости. [3]
		
		

			
Көлік құралдарын таңдау: Тасымалдау арақашықтығына, жол желісінің болуына және оның жай-күйіне, тасымалдау мерзімдеріне, құнына, жүктердің сипатына және олардың сақтығына қойылатын талаптарға, сондай-ақ жүктерді тиеу және түсіру тәсілдеріне байланысты жүргізілетін таңдау. Жүктерді тасымалдаудың тиімді тәсілдерін таңдау ұсынылған нұсқаларды техника-экономикалық салыстыру жолымен жүргізіледі.
			
Выбор транспортных средств : Выбор, который производится в зависимости от расстояния перевозок, наличия и состояния дорожной сети, сроков, стоимости перевозок, характера грузов и требований к их сохранности, а также способов погрузки и разгрузки. Выбор эффективных способов перевозки грузов производится путем технико-экономического сравнения возможных вариантов. [4]
		
		

			
Көлік құралдарынан жинақтау: Жинақтау жұмыстарын негізгі құралымдарды сағат сайынғы кесте бойынша жинақтау орнына көлік құралдарымен тікелей жеткізу арқылы ұйымдастыру. Көлік құралдарынан жинақтауды ұйымдастыру үшін жинақтау кестесіне сәйкес жасап шығарушы-зауыттың құралымдарды жасауын, ірілендіріп жинауын және жеткізуін, сондай-ақ объекті мен зауыт арасында диспетчерлік байланысты қамтамасыз ету қажет.
			
Монтаж с транспортных средств : Организация монтажных работ с подачей основных конструкций непосредственно к месту монтажа транспортными средствами по часовому графику. Для организации монтажа с транспортных средств необходимо обеспечить изготовление, укрупнительную сборку и выдачу конструкций с заводов-изготовителей в соответствии с графиком монтажа, а также диспетчерскую связь между объектом и заводом. [2]
		
		

			
Көлік процестері: Құрылыс процестерінің материалдық элементтері мен техникалық құралдарын құралымдар салынатын орынға жеткізу процестер. Көлік процестері құрылыс алаңынан тыс жерлерде - жалпы құрылыс көлігімен (шығарушы-кәсіпорыннан құрылыс алаңының қоймаларына дейін немесе тікелей төсеу орнына), ал құрылыс алаңының ішінде объектішілік көлік құралдарымен жүзеге асырылады.
			
Транспортные процессы : Процессы доставки материальных элементов и технических средств строительных процессов к местам возведения конструкций. Транспортные процессы вне строительной площадки осуществляются общестроительным транспортом (от предприятий-изготовителей до складов строительной площадки или непосредственно к месту укладки), а внутри строительной площадки - приобъектными средствами транспорта. [2]
		
		

			
Көп қатарлы (алты қатарлы) қалау: Бес бүйірлік қатардан кейін бір нұқыма қырлы қатар салынатын қалау.
			
Кладка многорядная (шестирядная) : Кладка, в которой пять ложковых рядов перекрываются одним тычковым рядом. [1]
		
		

			
Көп секциялы қадаларды батыру технологиясы: Металл түтікті қада секцияларының бірнеше құрастырмалы қысқа элементтерінің көмегімен ғимарат іргетасының көтергіш қабілетін ұлғайту технологиясы. Басып батыратын тетік (домкрат) іргетас табанының астына, арнайы арқалықтың астына орнатылады. Қаданы батырып қадағаннан кейін олардың қуысына бетон қоспасы толтырылады.
			
Технология вдавливания многосекционных свай : Технология увеличения несущей способности существующего фундамента здания с помощью нескольких сборных коротких элементов секции металлических трубчатых свай. Вдавливающий механизм (домкрат) устанавливают под подошву существующего фундамента, под специальную балку, После вдавливания свай их полостъ заполняют бетонной смесью. [1]
		
		

			
Көпқабатты ғимараттарды қабаттар көтеру әдісімен тұрғызу : Қымбат тұратын мұнаралы крандардың қолданылуын болдырмайтын арнайы жобалар бойынша құрылыс жүргізудің индустриалдық әдісі. Жерасты циклі жұмыстарынан кейін ғимараттың бүкіл периметрі бойымен оның барлық биіктігіне ұстындар орнатады. Ұстындар ғимаратты құрастыру барысында гидравликалық көтергіштердің тіректері, көтерілетін қабаттар үшін бағыттауыштар қызметін атқарады және ғимараттың жерүсті бөлігінің көтергіш негізі болып табылады. Осыдан кейін бетондық дайындаманың беті бірінші қабаттың едені ретінде тегістеледі. Осыдан кейін бірінен кейін бірін темірбетон аражабындарды жасайды. Жоғарғы аражабынды бетондау аяқталғаннан кейін және ол жобалық беріктікке жеткізілгеннен кейін жабынның элементтерін орнатады және оны жобалық жағдайға дейін көтереді. Төменде орналасқан аражабындағы шатырлық аражабын көтерілгеннен кейін ғимараттың жоғарғы қабатының құралымдарын орнатады. Осылайша, біртіндеп орнатады және төменгі қабаттарды бірінші қабатқа дейін көтереді.
			
Возведение многоэтажных зданий методом подъема этажей : Индустриальный метод строительства по специальным проектам, исключающий применение дорогостоящих башенных кранов. После работ подземного цикла по всему периметру здания монтируют на всю его высоту колонны. Колонны в процессе монтажа здания служат опорами гидравлических подъемников, направляющими для поднимаемых этажей, и являются несущей основой наземной части здания. Затем поверхность бетонной подготовки под пол первого этажа заглаживают. После этого изготавливают одно за другим железобетонные перекрытия. По окончании бетонирования верхнего перекрытия и получения им проектной прочности монтируют элементы покрытия и поднимают его в проектное положение. После подъема чердачного перекрытия на нижележащем перекрытии монтируют конструкции верхнего этажа здания. Затем этаж поднимают на проектное место. Таким образом, постепенно монтируют и поднимают нижележащие этажи до первого.
		
		

			
Көтергіштің жұмыс аймағы: Көтерілген жүктің құлауы мүмкін болатын кеңістік.
			
Зона работы подъемника: Пространство, где возможно падение поднимаемого подъемником груза. [5]
		
		

			
Кран көрсеткіші: Кран машинисіне кранды дұрыс басқару үшін көзбен көрінетін немесе дыбыстық ақпарат беретін аспап.
			
Указатель крановый : Прибор, который выдает машинисту крана визуальную и (или) звуковую информацию для правильного управления краном. [4]
		
		

			
Кран ілмегінің құлашы: Кранның техникалық жағдайының көрсеткіші, ол кранның бұрылу тұғырының айналу осі және жүк ілмегі шеңберінің центрі арқылы өтетін вертикаль осі арасындағы арақашықтықты белгілейді.
			
Вылет крюка крана : Показатель технической характеристики крана, который устанавливает расстояние между осью вращения поворотной платформы крана и вертикальной осью, проходящей через центр обоймы грузового крюка. [4]
		
		

			
Кранмен қызмет көрсету аймағы: Кранның жұмысы барысында ілмегі сызатын сызық шегіндегі кеңістік.
			
Зона обслуживания краном : Пространство, находящееся в пределах линии, описываемой крюком крана в процессе работы. [8]
		
		

			
Кранның жұмыс аймағы: Құралымдарды орналастыру кезінде кранның ілмегі сызатын сызық шегіндегі кеңістік.
			
Зона работы крана : Пространство, находящееся в пределах линии, описываемой крюком крана при монтаже конструкции. [5]
		
		

			
Крансыз жинақтау: Ғимараттар мен имаратарды жинақтау кранын пайдаланбай, шевр, «құламалы жебе» домкрат сияқты және басқа стационарлық және жылжымалы жинақтау құралдардын пайдалану арқылы жинақтау. Крансыз жинақтау мысалы: аражабындарды көтеру әдісімен салынатын ғимараттың тұтас құйылған тақталарын ұстындар бойымен домкраттың көмегімен көтеру.
			
Бескрановый монтаж : Монтаж зданий и сооружений без применения монтажных кранов с использованием стационарных или переставных монтажных средств - шевров, «падающих стрел», домкратов и др. Пример бескранового монтажа - подъем при помощи домкратов по колоннам монолитных плит зданий, возводимых методом подъема перекрытий. [6]
		
		

			
Күнтізбелік жоспарлау: Жекелеген ғимараттар мен имараттардың немесе олардың кешенінің күнтізбеге белгіленген (құрылыстың нормативтік немесе шарттасқан ұзақтығын есепке ала отырып объекті, кешен құрылысының және жұмыстарды жүргізу мерзімдерін күнтізбелік мерзімдерге бекіту арқылы) құрылысын жүргізу процесінің ұйымдық-технологиялық үлгісін әзірлеуді қамтитын, құрылыс өндірісінің элементтерін уақыт бойынша және кеңістікте ұйымдық-технологиялық байланыстыру процесі.
			
Календарное планирование : Процесс организационно-технологической увязки во времени и пространстве элементов строительного производства, включающий разработку организационно-технологических моделей процессов возведения отдельных зданий и сооружений или их комплексов с последующей их календаризацией (привязкой сроков строительства объектов комплекса и работ к календарным срокам с учетом нормативной или договорной продолжительности строительства). [2]
		
		

			
Күрделі құрылыс: Жаңа объектілерді салу және жабдықпен қамтамасыз ету немесе қолданыстағы объектілерді: кәсіпорындарды, өндірістік және азаматтық мақсаттағы ғимараттар мен имараттарды қайта құрылымдау (кеңейту, қайтадан жабдықтау).
			
Капитальное строительство : Строительство и оснащение оборудованием новых или реконструкция (расширение, переоборудование) действующих объектов: предприятий, зданий и сооружений как производственного, так и гражданского назначения. [9]
		
		

			
Күрделі салымдар көлемі бойынша орындалым: Объектінің сметалық құнына кіретін құрылыс-жинақтау жұмыстарының және басқа шығындардың құны, ол өтпелі құрылыстарда жоспарланған кезеңнің соңында игерілуге тиіс.
			
Задел по объему капитальных вложений : Стоимость строительно-монтажных работ и других затрат, входящих в сметную стоимость объектов, которая должна быть освоена к концу планируемого периода на переходящих стройках. [4]
		
		

			
Кірпішті контейнермен тасымалдау тәсілі: Ағашметалл табаны бар әмбебап контейнерге салынған кірпішті тасымалдау тәсілі.
			
Контейнерный способ перевозки кирпича : Способ перевозки кирпича, уложенного в универсальный контейнер с деревометаллическим поддоном. [1]
		
		

			
Кірпішті тасымалдаудың пакетті тәсілі: Пісіріп дәнекерленген ілмектері бар болат бұрыштықтармен жиектелген тақтайлардан жасалған табандық-қалқанға салынған кірпішті тасымалдау тәсілі.
			
Пакетный способ перевозки кирпича : Способ перевозки кирпича, уложенного на поддон-щит из досок, обшитый с торцов стальными уголками с приваренными крюками. [1]
		
		

			
Кіріс бақылауы: Келіп түскен материалдарды, бұйымдарды, құралымдарды, топырақты және осыған ұқсас заттарды, сондай-ақ техникалық құжаттаманы сапа тұрғысынан бақылау. Бақылау негізінен тіркеу әдісімен (сертификаттар, жапсырма паспорты бойынша), ал қажет болғанда - өлшеу әдісімен жүзеге асырылады.
			
Входной контроль : Качественный контроль поступающих материалов, изделий, конструкций, грунта и т.п., а также технической документации. Контроль осуществляется преимущественно регистрационным методом (по сертификатам, накладным паспортам), а при необходимости - измерительным методом. [4]
		
		

			
Қабаттарды, аражабындарды көтеру әдісі: Көпқабатты ғимаратты тұрғызу әдісі, бұл кезде арқалықсыз аражабындардың ірі өлшемді темірбетон тақталары (кейде оларға орнатылған арақабырғалармен, санитарлық-техникалық жабдықпен бірге және осындай) белгіленген биіктікке автоматты режимде үйлесімді жұмыс істейтін көтергіштер жинағымен көтеріледі.
			
Метод подъема этажей, перекрытий : Метод возведения многоэтажных зданий, при котором крупноразмерные железобетонные плиты безбалочных перекрытий (иногда с установленными на них перегородками, санитарно-техническим оборудованием и т.п.) поднимаются на заданную высоту с помощью комплекта подъемников, синхронно работающих в автоматическом режиме. [2]
		
		

			
Қабаттарды көтеру: Жоғарғы тақтаға аражабын тақталарының пакетін - шатыр аражабынын орналастыруды, кейіннен тақтаны көтеруді және жобалық орнына бекітуді көздейтін әдіс. Бос қалған тақталарға жерүсті жағдайында қабырға құралымдары - арақабырғалар, сантехкабиналар, коммуникациялар орналастырылады. Осыдан кейін осы қабатты көтереді және жобалық белгісіне жеткізеді, цикл қайталанады.
			
Подъем этажей : Метод, который предусматривает устройство на верхней (чердачной) плите пакета плит перекрытий кровельного перекрытия, после чего плиту поднимают и закрепляют в проектном положении. На освободившейся плите в наземных условиях монтируют стеновые конструкции - перегородки, сантехкабины, коммуникации. Затем этот этаж поднимают и закрепляют на проектной отметке. Цикл повторяется. [2]
		
		

			
Қабылдап алу әдістері: Құрылыс нормаларымен белгіленген әдістер, жұмыстарды, өнімді, объектіні қабылдап алу бірізділігін және мерзімдерін, сондай-ақ олардың сақталуы үшін жауаптылықты белгілейтін, міндетті түрде орындалуға тиіс жекелеген қағидалар мен құралдары қолдану ережелері.
			
Методы приемки : Методы, установленные строительными нормами и правилами по применению отдельных принципов и средств, обязательных для выполнения, устанавливающих последовательность и сроки осуществления приемки работ, продукции, объекта, а также ответственность за их несоблюдение. [9]
		
		

			
Қабылдап алу бақылауы: Объектінің құрылысы немесе оның кезеңдері, жасырын жұмыстар және бақылаудың басқа объектілері аяқталғаннан кейін жүргізілетін бақылау. Оның нәтижелері бойынша бақылау объектісін іске қосуға немесе оның кейінгі жұмыстарды жүргізуге жарамдылығы туралы құжатталған шешім қабылданады.
			
Контроль приемочный : Контроль, выполняемый по завершении строительства объекта или его этапов, скрытых работ и других объектов контроля. По его результатам принимается документированное решение о пригодности объекта контроля к эксплуатации или выполнении последующих работ. [2]
		
		

			
Қабылдау комиссиясы: Объектінің (кешеннің) дайындығына кешенді тексеру, технологиялық жабдықтар мен инженерлік жүйелерге бақылаушылық сынақ жүргізетін және салынған объектіні пайдалануға қабылдайтын уақытша алқалы орган.
			
Приемочная комиссия : Временный коллегиальный орган, проводящий комплексную проверку готовности объекта (комплекса), контрольное испытание технологического оборудования и инженерных систем и принимающий построенный объект в эксплуатацию. [3]
		
		

			
Қабырғаларды тұрғызу : Ағаш ғимараттардың қабырғаларын бөренелер мен басқа да ағаштардан тұрғызу процесі.
			
Рубка стен : Процесс возведения стен деревянных зданий из бревен или брусьев. [9]
		
		

			
Қабырғалардың қалыбы: Өлшемдері мен конфигурациясы белгіленген қалыптық панельдерге жиналатын модульдық қалқандардан тұратын қалып.
			
Опалубка стен : Опалубка, состоящая из модульных щитов, которые собирают в опалубочные панели нужных размеров и конфигурации. [1]
		
		

			
Қағаз-қатпарлы пластикадан жасалған қаптамалық табақтар: Табақтарды тік беттерге кумаронды-найритті мастиктермен желімдейді немесе ағаш қаңқаға бұрама шегемен немесе шегемен жайма көмегімен бекітеді.
			
Облицовочные листы из бумажно-слоистого пластика: Листы, приклеиваемые к вертикальным поверхностям кумароно-найритовыми мастиками или закрепляемые по деревянному каркасу с помощью накладок на шурупах или гвоздях. [1]
		
		

			
Қағылмалы када : Топыраққа қағу, дірілдету, жаншып сығымдау, шаю арқылы немесе аралас әдіспен қағылатын, зауытта дайындалған қада.
			
Свая забивная : Свая заводского изготовления, погружаемая в грунт путем забивки, вибрирования, вдавливания, подмыва или комбинированным методом. [11]
		
		

			
Қада қағу жұмыстары: Имараттың қадалы іргетасын салу мақсатында қадаларды топыраққа батырып қағу жұмыстары.
			
Свайные работы : Работы по погружению свай в грунт с целью создания свайного фундамента сооружения. [2]
		
		

			
Қаданы басып батыру: Қысқа қадаларды (3 м-ден 5 м-ге дейін) базалық машинадан (трактор, экскаватор) қаданың ұшына орнатылған блоктар жүйесі және қалпақша полиспастасы арқылы қадаға берілетін батыру күшімен батыру тәсілі.
			
Погружение свай вдавливанием : Способ погружения коротких свай (от 3 до 5 м) усилием вдавливания от базовой машины (трактор, экскаватор), которое передается на сваю через систему блоков и полиспастов оголовника, устанавливаемого на голову сваи. [1]
		
		

			
Қаданы батырып қағудың соққылық тәсілі: Соққының энергиясын (соққы жүктемесінің әсерін) пайдалануға негізделген тәсіл, оның әсерінен қада топыраққа батады.
			
Ударный способ погружения сваи : Способ, основанный на использовании энергии удара (воздействия ударной нагрузки), под действием которой свая погружается в грунт. [1]
		
		

			
Қаданы дірілдетіп батыру: Қаданың бүйірлік беттеріндегі үйкеліс кедергісін, қада ұшының астында туындайтын топырақтың қарсы беттік кедергісін жоюға және қаданы жобалық белгіге батыруға мүмкіндік беретін қадаға динамикалық әсер ететін дірілдеткіш тетіктерді пайдалану арқылы қаданы батыру тәсілі.
			
Погружение сваи вибрированием : Способ погружения сваи с использованием вибрационных механизмов, оказывающих на сваю динамические воздействия, позволяющие преодолеть сопротивление трения на боковых поверхностях сваи, лобовое сопротавление грунта, возникающее под острием сваи, и погрузить сваю на проектную отметку. [1]
		
		

			
Қаданы дірілмен батырып қағу әдісі: Қадаға дірілмен және статикалық әсермен үйлестіре әсер етуге негізделген қаданы қағу әдісі.
			
Метод погружения сваи вибровдавливанием : Метод погружения сваи, основанный на применении комбинации вибрационного и статического воздействия на сваю. [1]
		
		

			
Қаданы топырақты шаю арқылы батыру: Топыраққа қаданы өз салманының және оған орнатылған балға салмағының әсерімен батыру тәсілі, бұл үшін қаданың бойымен металл құбырлар бекітеді, оларға 0,5 МПа-дан кем болмайтын қысыммен су жіберіледі.
			
Погружение сваи подмывом грунта : Способ погружения сваи в грунт под действием собственного веса и веса установленного на ней молота. Для этого вдоль сваи закрепляют металлические трубки, в которые подают воду под давлением не менее 0,5 МПа. [1]
		
		

			
Қаданы электроосмосты пайдалану арқылы батыру: Қаданы суға қаныққан тығыз топыраққа қағудың электроосмос құбылысын пайдалануға негізделген тәсілі. Толыраққа батырылған қадаға тұрақты ток көзінің оң полюсіне (анодқа), ал топыраққа батыру үшін дайындалып қойған көрші қаданы - теріс полюске (катодқа) қосады. Ток қосқан кезде катодтық қада жанындағы топырақтың ылғалдылығы бірден артады, ол оның батуын жеңілдетеді.
			
Погружение сваи с использованием электроосмоса : Способ погружения сваи в водонасыщенных плотных грунтах, основанный на использовании явления электроосмоса. Погруженную в грунт сваю подсоединяют к положительному полюсу (аноду) источника постоянного тока, а соседнюю, приготовленную к погружению в грунт - к отрицательному полюсу (катоду). При включении тока резко повышается влажность грунта у катодной сваи, что облегчает ее погружение. [1]
		
		

			
Қаданың соғудан батуы: Қағылмалы қаданың 10 соққы үшін кепіл етілген балғаның бір соққысынан топыраққа батуының орташа шамасы, қаданы дірілдетіп батыру кезінде - дірілдетіп батырғыштың бір минуттағы жұмысынан қаданың топыраққа бату шамасы.
			
Отказ сваи : Средняя величина погружения в грунт забивной сваи от одного удара молота в залоге за 10 ударов, а при вибропогружении свай - величина погружения сваи в грунт от работы вибропогружателя за одну минуту. [9]
		
		

			
Қазаншұңқырды нығыздап жасау: Ірі кеуекті түспелі немесе үйілген топырақта штамп түріндегі жұмыс органы болатын механикалық, соққылық, нығыздаушы құралдардың көмегімен нығыздап тегістеу арқылы қазаншұңқыр жасау процесі.
			
Вытрамбовывание котлована: Процесс образования котлована трамбованием в крупнопористом просадочном или насыпном грунте при помощи механических, ударных, уплотняющих средств с рабочим органом в виде штампа. [4]
		
		

			
Қазаншұңқырлардың қабырғаларын сүйеп бекіту: Төменгі ұшы тіреуішпен қысып ұсталған сүйемемен бекітілген бағанмен қазаншұңқырдың қабырғасына қысылған тақтайлардан немесе қалқаннан тұратын бекіткіш.
			
Подкосное крепление стен котлованов : Крепление, которое состоит из щитов или досок, прижатых к стене котлована стойками, раскрепленными подкосами с защемлением их нижнего конца упором. [1]
		
		

			
Қазу қалқаны: Салынатын туннельдің басында тұратын және забойдағы кенді немесе топырақты қауіпсіз өндіруді, оларды туннель ішіндегі көлікке тиеуді және бекітпе (қаптама) орнатуды қамтамасыз ететін жылжымалы құралым. Қазу қапқаны механикаландырылған және механикаландырылмаған болады.
			
Проходческий щит : Подвижная конструкция, находящаяся в голове строящегося туннеля и обеспечивающая безопасную разработку руды или грунта в забое, погрузку их на внутритуннельный транспорт и устройство крепи (обделки). Проходческие щиты бывают немеханизированные и механизированные. [9]
		
		

			
Қайта көміп тастау: Құралым салынғаннан немесе коммуникация төселгеннен кейін қазаншұңқырларда немесе траншеяларда қалған ойпаңдар мен ойыстарды топырақпен көму.
			
Обратная засыпка : Засыпка грунтом выемок и пазух, оставшихся в котлованах или траншеях после возведения конструкций или прокладки коммуникаций. [2]
		
		

			
Қайта құрылымдау кезінде іргетастың астына топырақ қадаларды бір компонентті орналастыру технологиясы: Бекемдеуші цемент-құмды ерітіндінің қарама-қарсы бағытталған бір немесе екі ағынымен топырақты шаюды көздейтін бір компонентті технология.
			
Технология подведения грунтовых свай под фундаменты при реконструкции однокомпонентная : Однокомпонентная технология, предусматривающая размыв грунта одной или двумя противоположно направленными струями укрепляющего цементно-песчаного раствора. [1]
		
		

			
Қайта құрылымдау кезінде іргетастың астына топырақ қадаларды екі компонентті орналастыру технологиясы: Сақиналы шоғырландырылған ауа ағынын қоса бере отырып, бекемдеуші ерітіндімен топырақты шаюды көздейтін екі компонентті технология, ол топырақ қаданың диаметрін 2 м-ден 3 м-ге дейін ұлғайтады.
			
Технология подведеиия грунтовых свай под фундаменты при реконструкции двухкомпонентная : Двухкомпонентная технология, предусматривающая размыв грунта укрепляющим раствором с одновременной подачей концентричной ей кольцевой струи воздуха, что увеличивает диаметр грунтовой сваи на от 2 до 3 м. [1]
		
		

			
Қайта құрылымдау кезінде іргетастың астына топырақ қадаларды үш компонентті орналастыру технологиясы: Топыраққа қаданың қалыптасу процесін жеделдететін қоспаларды қосымша беруді көздейтін көздейтін үш компонентті технология.
			
Технология подведения грунтовых свай под фундаменты при реконструкции трехкомпонентная : Трехкомпонентная технология, предусматривающая дополнительную подачу в грунт добавок, ускоряющих процесс формирования сваи. [1]
		
		

			
Қайта құрылымдау: Ғимараттың, имараттың жұмысын жақсарту үшін оны қайта құру немесе жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарда (станцияларда) өндіріс көлемін арттыруды қарастыратын шаралар кешені.
			
Реконструкция : Перестройка здания, сооружения для улучшения его функционирования или комплекс мероприятий, предусматривающих увеличение объема производства на действующих предприятиях (станциях). [15]
		
		

			
Қайта ұйымдастыру: Басқару жүйесі алдына қойылған мақсаттардың және жұмыс істеу жағдайларының өзгеруіне байланысты мекемені, ұйымды қайта құру, қайта өзгерту, құрылымы мен функцияларын өзгерту.
			
Реорганизация : Перестройка, преобразование, изменение структуры и функции учреждения, организации, осуществляемая в связи с изменением условий их функционирования и целей, поставленных перед системой управления. [9]
		
		

			
Қала аумағын тігінен жайғастыру : Жердің табиғи жер бедерін кесу, еселеп салу, еңістерді тегістеу арқылы өзгерту және оны құрылыс мақсатына бейімдеу. Қала құрылысы және сәулет-құрылыс құжаттамасы: Аумақтарды ұйымдастыру, аумақтар мен елді мекендерді дамыту мен салудың қала құрылысын жоспарлау, объектілерді салу (кеңейту, жаңғырту, техникамен қайта жарақтандыру, қайта құрылымдау, қалпына келтіру, күрделі жөндеу, консервациялау және кейіннен кәдеге жарату), сондай-ақ құрылысты ұйымдастыру, аумақты инженерлік жағынан дайындау, абаттандыру, көгалдандыру, сыртқы безендіру үшін қажетті (жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасын, мемлекеттік және мемлекетаралық нормативтік құжаттарды қоса алғанда) өзара байланысты құжаттардың жүйесі.
			
Вертикальная планировка городских территорий : Изменение естественного рельефа земли путем срезки, подсыпки, смягчения уклонов и приспособления его для целей строительства. Градостроительная и архитектурно-строительная документация: Система взаимоувязанных документов (включая предпроектную и проектную документацию, государственные и межгосударственные нормативные документы), необходимых для организации территорий, градостроительного планирования развития и застройки территорий и населенных пунктов, строительства (расширения, модернизации, технического перевооружения, реконструкции, реставрации, капитального ремонта, консервации и постутилизации) объектов, а также организации строительства, инженерной подготовки территории, благоустройства, озеленения, внешнего оформления. [3]
		
		

			
Қала құрылысы кадастрының есептеу бірліктері: Тұтастай Қазақстан Республикасы, облыстар, аудандар, елді мекендер аумағының, ауқымды, жайпақ және желілік құрылыстардың барлық түрлерін қоса алғанда, жылжымайтын мүлік объектілерінің ұйымдастырылған және пайдаланылған элементтері.
			
Учетные единицы градостроительного кадастра : Элементы организованной и используемой территории Республики Казахстан в целом, областей, районов, населенных пунктов, объектов недвижимости, включая все виды объемных, плоскостных и линейных сооружений. [3]
		
		

			
Қала құрылысы қызметі: Қала құрылысын жоспарлаудағы қала құрылысы кеңістігін қалыптастырудың, қала құрылысы жобасын жасаудың, қала құрылысы құжаттамасының барлық сабақтас бөлімдерін үйлестірудің шығармашылық процесін қамтитын, аумақтар мен елді мекендерді ұйымдастыру мен дамыту, аумақтарды қала құрылысына пайдалану түрлерін анықтау, қалалар мен селолық елді мекендерді кешенді жоспарлау жөніндегі қызмет.
			
Градостроительная деятельность : Деятельность в градостроительном планировании организации и развития территорий и населенных пунктов, определении видов градостроительного использования территорий, комплексном проектировании городских и сельских населенных пунктов, включающая творческий процесс формирования градостроительного пространства, создания градостроительного проекта, координацию всех смежных разделов градостроительной документации. [3]
		
		

			
Қала құрылысын реттеу аумағы: Шегінде қандай да болсын сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі жүзеге асырылатын аумақ.
			
Территория градостроительного регулирования : Территория, в пределах которой осуществляется какая-либо архитектурная, градостроительная и строительная деятельность. [3]
		
		

			
Қала құрылысының жобалары: Аумақтар мен елді мекендерді немесе олардың бөліктерін ұйымдастыруды, дамыту мен салуды кешенді қала құрылысын жоспарлау жөніндегі түпкі ойдан (Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасы, аумақты дамытудың аймақаралық схемалары, аумақтарды қала құрылысына жоспарлаудың кешенді схемалары, елді мекендердің бас жоспарлары, нақты жоспарлау жобалары, өнеркәсіп аймақтарын жоспарлау жобалары, құрылыс салу жобалары, объектілер мен кешендердің бас жоспарлары, абаттандыру және көгалдандыру жобалары, өзге де жоспарлау жобалары) тұратын жобаларды.
			
Градостроительные проекты : Проекты, содержащие замысел комплексного градостроительного планирования организации, развития и застройки территорий и населенных пунктов или их частей (генеральная схема организации территории Республики Казахстан, межрегиональные схемы территориального развития, комплексные схемы градостроительного планирования территорий, генеральные планы населенных пунктов, проекты детальной планировки, проекты планировки промышленной зоны, проекты застройки, генеральные планы объектов и комплексов, проекты благоустройства и озеленения, иные планировочные проекты). [3]
		
		

			
Қала құрылысының кеңістігі: Адамның (ел, аймақ, елді мекен, елді мекен бөлігі халқының) мекендейтін және тіршілік ететін материалдық ортасы қалыптасатын қала құрылысын реттеу аумағы.
			
Градостроительное пространство : Территория градостроительного регулирования, на которой формируется материальная среда обитания и жизнедеятельности человека (населения страны, региона, населенного пункта, части населенного пункта). [3]
		
		

			
Қала құрылысының регламенттері: Аумақтарды (жер учаскелерін) және басқа да жылжымайтын мүлік объектілерін пайдаланудың, сондай-ақ олардың жайкүйінің заңнамада белгіленген тәртіппен жол берілетін кез келген өзгерістерінің режимдері, рұқсаттары, шектеулері (ауыртпалық салуды, тыйым салу мен сервитуттарды қоса алғанда). Қала құрылысының регламенттері мемлекеттік нормативтерге сәйкес орындалған қала құрылысы және сәулет-құрылыс құжаттамасымен белгіленеді. Қала құрылысы регламенттерінің қолданылуы олар үшін белгіленген мерзім шегінде шектеледі.
			
Градостроительные регламенты : Режимы, разрешения, ограничения (включая обременения, запрещения и сервитуты) использования территорий (земельных участков) и других объектов недвижимости, а также любых допустимых изменений их состояния, установленных в законодательном порядке. Градостроительные регламенты устанавливаются градостроительной и архитектурно-строительной документацией, выполненной в соответствии с государственными нормативами. Действие градостроительных регламентов ограничивается в пределах установленного для них срока. [3]
		
		

			
Қалау: Ғимараттар мен имараттардың бөліктерін тас бұйымдардан (кірпіш, тас, блок) және құрылыс ерітіндісінен жасау процесі.
			
Кладка : Процесс изготовления частей зданий и сооружений из каменных изделий (кирпича, камней, блоков) и строительного раствора. [9]
		
		

			
Қалаудың бүйірлік қатары: Тасты ұзын қырын қабырғаның сыртына қаратып қалау кезінде түзілетін қатар.
			
Ложковый ряд кладки : Ряд, который образуется при укладке камня длинной стороной вдоль стены. [2]
		
		

			
Қалаудың қатары : Тас құралымдардың бір көлбеу жазықтыққа төселген кірпіш немесе тас қатары; кірпіштің ұзын бүйір бетін (бойлық қырын) қабырғаның сыртына қаратып қалау - бойлық қатар, қысқа бүйірлік қырымен қалау (нұқыма - нұқыма қатар).
			
Ряд кладки : Ряд кирпичей или камней, уложенных в каменной конструкции в одной горизонтальной плоскости; укладка кирпичей длинной боковой гранью (ложком) вдоль лицевой поверхности стены - ложковый ряд, короткой боковой гранью (тычком) - тычковый ряд. [9]
		
		

			
Қалаудың нұқыма қырлы қатары: Тасты қысқа жағымен қалау кезінде түзілетін қалаудың қатары.
			
Тычковый ряд кладки : Ряд кладки, который образуется при кладке камня короткой стороной. [2]
		
		

			
Қалдық қопсыту коэффициенті: Ұзақ уақыт бойы үйінді түрінде жатқан топырақтың қопсытылу дәрежесін көрсететін коэффициент.
			
Коэффициент остаточного разрыхления : Коэффициент, который характеризует состояние разрыхленного грунта, длительное время пролежавшего в насыпи. [11]
		
		

			
Қалқанды паркеттен жасалған едендер: Паркет қалқанынан орнатылатын едендер. Паркет қапқанының астына негіз ағаш рейкалардан немесе ағаш-жаңқалы тақталардан жасалған рама түрінде орындалады.
			
Полы из щитового паркета : Пол, устраиваемый из паркетных щитов. Основание под паркетные щиты выполняют в виде рам из деревянных реек или из древесно-стружечной плиты. [1]
		
		

			
Қалқанның палубасы: Қалып қалқанының бетонмен тікелей жанасатын беті.
			
Палуба щита : Поверхность щита опалубки, непосредственно соприкасающаяся с бетоном. [1]
		
		

			
Қалып: Бетон және темірбетон құралымдарды салу кезінде бетон қоспасы және арматура салынатын пішін; ол ағаштан, металдан, темірбетоннан, пластмассадан жасалады.
			
Опалубка : Форма, в которую укладывают арматуру и бетонную смесь при возведении бетонных и железобетонных конструкций; изготавливается из дерева, металла, железобетона, пластмасс. [2]
		
		

			
Қалыпсыз бетондау : Бетон қоспасын «керіп» төсеу кезінде бетондау. Мысалы, бұрғылап толтырмалы қадаларды, таспалы іргетастарды, торкреттеу кезінде бетондау және басқалар.
			
Бетонирование безопалубочное : Бетонирование при укладке бетонной смеси «в распор». Например, бетонирование буронабивных свай, ленточных фундаментов, при торкретировании и др. [6]
		
		

			
Қалыптау әдісімен қада жасау : Әдіс қажетті тереңдікке снарядтың соққысымен жетекші-ұңғыманы бұрғылап батыру, одан кейін ұңғыманың төменгі бөлігін бетон қоспасымен толтыру арқылы қада жасауға негізделген. Таптау соққылары арқылы қоспа нығыздалады, кигізілетін құбыр, арматуралық қаңқа орнатылады және қаданың жоғарғы бөлігі бетондалады.
			
Изготовление свай методом выштамповывания : Метод, основанный на изготовлении свай забуриванием лидер-скважины, которую пробивают ударным снарядом на требуемую глубину, с последующим заполнением бетонной смесью нижней части скважины. Смесь уплотняют ударами трамбовки, устанавливают обсадную трубу, арматурный каркас и осуществляют бетонирование верхней части сваи. [1]
		
		

			
Қалыптау жұмыстары: Қалыпты дайындау, орнату және бөлшектеу жұмыстары. Қалыпты дайындау механикаландыруға тиіс. Қалыпты орнатардың алдында ұстындардың және темірбетон немесе бетон құралымдардың басқа элементтерінің осьтері аспаппен бөлінеді және бекітіледі. Қалыптың элементтерін ажыратып бөлшектеу әрбір құралым үшін белгіленген мерзімнен бұрын алынбауға тиіс.
			
Опалубочные работы : Работы по заготовке, установке и разборке опалубки. Заготовка опалубки должна быть механизирована. Перед установкой опалубки производится инструментальная разбивка и закрепление осей колонн и других элементов железобетонных или бетонных конструкций. Разборка элементов опалубки производится не раньше установленного для каждой конструкции срока. [9]
		
		

			
Қалыпты алып тастау: Бетондалған құралымдағы бетон қалыпты алып тастауға болатын беріктікке жеткеннен кейін жүргізілетін қалыпты бөлшектеп алу. Бетон массасын қабылдайтын қалып элементтері бетонның беріктігі мынадай мәндерге (жобалық мәннен пайызы) жеткенде алып тасталады: - тақталар мен аралығы биіктігі 2 м дейінгі - тоғыспалар үшін - 50%; - арқалықтар мен аралығы 8 м дейінгі жүгіртпелер үшін - 70%; - аралығы 8 м-ден астам көтергіш құралымдар үшін - 100%. Қалыптың бүйірлік элементтері бетон жобалық беріктігінің 25% жеткен кезде алып тасталады.
			
Распалубка : Демонтаж опалубки, производимый после достижения бетоном, забетонированной конструкцией прочности, допускающей снятие опалубки. Элементы опалубки, воспринимающие массу бетона, распалубливаются при достижении бетоном следующих значений прочности (в процентах от проектной): - для плит и сводов пролетом до 2 м - 50 %; - для балок и прогонов пролетом до 8 м - 70%; - для несущих конструкций пролетом свыше 8 м - 100%. Боковые элементы опалубки демонтируются по достижении бетоном 25% проектной прочности. [2]
		
		

			
Қалыпты қайта сүйеу : Бөлшектеу алдында қалыпты көтергіш құрылыс немесе басқа құралымдарға сүйеу. Мысалы, көтергіш жабдықты бөлшектеу алдында тайғанақ қалыпты қабырғаға қайта сүйеу.
			
Переопирание опалубки : Опирание опалубки на несущие строительные или другие конструкции перед демонтажем. Например, переопирание скользящей опалубки на стены перед демонтажем подъемного оборудования. [2]
		
		

			
Қалыптық жүйе : Қалыптан және оның қаттылығы мен төзімділігін қамтамасыз ететін - бекіту элементтері, ағаштар, көтеріп тұратын төсеме тақталар сияқты элементтерден тұратын жүйе.
			
Опалубочная система : Система, которая включает опалубку и элементы, обеспечивающие ее жесткость и устойчивость, - крепежные элементы, леса, поддерживающие подмостки. [1]
		
		

			
Қалыптық панель: Арнайы түйіндер және бекітпелер көмегімен өзара жалғанатын бірнеше қалқаннан жиналатын және берілген өлшемдегі қажетті беттерді түзуге арналған қалыптың беті жазық немесе қисық сызықты ірі өлшемді элементі.
			
Опалубочная панель : Крупноразмерный элемент опалубки с плоской или криволинейной поверхностью, собираемый из нескольких щитов, соединенных между собой с помощью специальных узлов и креплений, и предназначенный для создания необходимой поверхности в заданных размерах. [1]
		
		

			
Қалыптың айналымдылығы: Қалыптың бірнеше қайтара пайдаланылуы.
			
Опалубки оборачиваемость : Многократность использования опалубки. [1]
		
		

			
Қалыптың бекіту элементтері: Қалыптың түйісетін қалқандарын өзара жалғау мен мықтап бекітуге арналған құлыптан тұратын элементтер, қалыптағы қарама-қарсы тұрған қалқанды жалғайтын тартпалар және қалып элементтерін біртұтас өзгермейтін құралымға біріктерін басқа тетіктер.
			
Опалубки злементы крепления : Элементы, включающие замки для соединения и надежного крепления между собой примыкающих щитов опалубки; стяжки, соединяющие в опалубке противостоящие щиты и другие приспособления, объединяющие элементы опалубки в единую неизменяемую конструкцию. [1]
		
		

			
Қалыптың жұмыс күйі : Бетон қоспасын салу үшін дайындалған қалыптың жобадағы орны.
			
Рабочее положение опалубки : Проектное положение опалубки, подготовленной для укладки бетонной смеси. [4]
		
		

			
Қалыптың қолданылуы: Тұтас құйылған құралымдар салу үшін қалыпты қолданудың (пайдаланудың) саласы немесе ерекшелігі.
			
Применяемость опалубки : Область или особенность применения (эксплуатации) опалубки для возведения монолитных конструкций. [2]
		
		

			
Қалыптың ұстап тұратын элементтері: Сүйемелер, бағандар, жақтаулар, кергіштер, тіреуіштер, ағаштар, аражабын арқалықтары және қалыпты жобалық орнына бекітетін және бетондау кезінде жүктемені қабылдайтын басқа элементтер.
			
Опалубки поддерживающие элементы : Элементы, включающие подкосы, стойки, рамы, распорки, опоры, леса, балки перекрытий и др., фиксирующие опалубку в проектном положении и воспринимающие нагрузку при бетонировании. [1]
		
		

			
Қалыптың элементтері: Қалыптың құрамдас бөлігі, мысалы, қалқан, тіреу, арқалық және басқалар.
			
Элемент опалубки : Составная часть опалубки, например щит, подкос, стойка, балка и др. [2]
		
		

			
Қанылтырлау жұмыстар: Табақты болаттан төбе жабындысын орнату, ғимараттың санитарлық-техникалық жүйесін орнату мен жинақтау кезінде орындалатын, қалыңдығы 1 мм дейінгі табақты болаттан түрлі бұйымдар жасау жөніндегі жұмыстар.
			
Жестяные работы : Работы по изготовлению различных изделий из листовой стали толщиной до 1 мм, выполняемые при устройстве кровель из листовой стали, устройстве и монтаже санитарно-технических систем зданий. [9]
		
		

			
Қаптама: Жерасты имараттарының қазбасын бекемдейтін және олардың ішкі бетін құрайтын тұрақты құралым.
			
Обделка : Постоянная конструкция, закрепляющая выработку подземных сооружений и образующая их внутреннюю поверхность. [4]
		
		

			
Қаптамалық ағаш-талшықты қатты тақталар: Лактысырлы жабыны бар тақталар, олар ылғалдылығы жоғары бөлмелердің ішкі қабырғаларын қаптау үшін қолданылады. Қабырға бетіне тақталар гипс белгілері (маяктары) бойынша бекіту бұрама шегемен, шегемен, өздігінен кескішпен, желіммен және мастикамен бекітіледі.
			
Облицовочные древесно-волокнистые твердые плиты : Плиты с лакокрасочным покрытием, которые применяют для облицовки поверхностей внутренних стен помещений с повышенной влажностью. Крепление плит к поверхности стены осуществляют по гипсовым маякам на шурупах, гвоздях, саморезах, на клею и на мастике. [1]
		
		

			
Қаптамалық полипропилен табақтар: Табақтарды негізге бутилметакрилатты желіммен немесе кумарон-каучукты мастикпен бекітеді.
			
Облицовочные полипропиленовые листы : Листы, крепящиеся к основанию на бутилметакрилатном клее или на кумаронокаучуковых мастиках. [1]
		
		

			
Қаптамасы бар қабырғаны қалау: Қасбеті өңді кірпішпен, қыш тақтайшамен және табиғи тастан алынған тақтайшамен қапталған қабырғаларды қалау.
			
Кладка стен с облицовкой : Кладка стен, фасады которых облицовывают лицевым кирпичом, керамической плиткой и плиткой из естественного камня. [1]
		
		

			
Қаптау: Судың, мұздың әсерінен қорғау және сыртқы көрінісін жақсарту мақсатында бетон және топырақ имараттарының бүйірлік беттеріне тас, бетон және басқа да блоктарды бекітудің технологиялық процесі.
			
Облицовка : Технологический процесс закрепления на боковой поверхности бетонных и грунтовых сооружений каменных, бетонных и других блоков с целью защиты поверхностей от действия воды, льда и улучшения зрительного восприятия. [2]
		
		

			
Қарапайым процесс: Бірнеше операциядан тұратын процесс, оларды орындау нәтижесінде ғимараттың жобалық құралымының құрылымдық элементтері жасалады немесе қалыптастырылады.
			
Процесс простой : Процесс, состоящий из нескольких операций, в результате выполнения которых создаются или формируются конструктивные элементы проектной конструкции здания. [1]
		
		

			
Қарапайым сылақ: Жамылғы қабаты болмайтын бір немесе екі бүркү қабатынан тұратын сылақ.
			
Штукатурка простая : Штукатурка, которая состоит из одного или двух слоев обрызга при отсутствии накрывочного слоя. [1]
		
		

			
Қараудағы жолақ: Теміржол құрылысына бөлінген жер учаскесі және келешекте жолды кеңейтуге арналған.
			
Полоса отчуждения : Участок земли, отводимый для строительства железной дороги, который служит для возможного расширения дороги в будущем. [1]
		
		

			
Қаржы санкциялары: Қаржы-шаруашылық қызметінде бұзушылыққа жол берген және осы арқылы залал келтірген ұйымдық-құқықтық нысанына, меншік нысанына қарамастан кәсіпорындарға (ұйымдарға), сондай-ақ жеке тұлғаларға қолданылатын мәжбүрлеп ықпал ету шаралары.
			
Финансовые санкции : Меры принудительного воздействия, применяемые к предприятиям (организациям независимо от организационно-правовой формы, формы собственности, а также к физическим лицам, допускающим нарушения в финансово-хозяйственной деятельности и, тем самым, наносящим ущерб. [9]
		
		

			
Кармауыштар: Құрастырылатын элементтерді көтеруге арналған құрылғы. Конструкциялық тұрғыдан қармауыштар механикалық, электромагниттік және вакуумдық болып орындалады.
			
Захваты : Устройства, предназначенные для подъема монтируемых элементов. Конструктивно захваты выполняют механическими, электромагнитными и вакуумными способами. [2]
		
		

			
Қарым : Бірнеше ауысым бойы үзіліссіз жұмыс істеу үшін тас қалаушылар звеносына бөлінген учаске немесе оның еселенген бөлігін құрайтын алымның бөлігі, онда жұмыс орны ұйымдастырылады. Тас қалаушылар звеносының жұмыс орны жұмыс аймағын және материалдар орналасатын аймақты қамтиды.
			
Делянка: Участок или часть захватки, составляющая ее кратную часть, отводимая звену каменщиков для бесперебойной работы в течение нескольких смен, на которой организуется рабочее место. Рабочее место звена каменщиков включает рабочую зону и зону расположения материалов. [2]
		
		

			
Қатарлағыш: Қалау қатарлары белгіленген, сондай-ақ қуыстардың төменгі және жоғары бөлігінің, маңдайшаларды, аражабын тақталарын қалау белгілері бар ағаш немесе металл рейка.
			
Порядовка : Деревянная или металлическая рейка с размеченными на ней рядами кладки, а также отметками низа и верха проемов, укладки перемычек, плит перекрытия. [2]
		
		

			
Қауіпсіздік жолағы: Автокөлік құралдары жүретін жолақ және тротуар немесе бүйірлік жол (жаяу жүргіншілер, велосипедке арналған) арасындағы жолақ.
			
Полоса безопасности : Полоса между полосой движения автотранспортных средств и тротуаром или боковой дорожкой (пешеходной, велосипедной). [4]
		
		

			
Қауіпсіздік техникасы: Құрылыстағы еңбектің қауіпсіздігі мен зиянсыздығын қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық және техникалық іс-шаралар.
			
Техника безопасности : Организационные и технические мероприятия, обеспечивающие безопасность и безвредность труда в строительстве. [9]
		
		

			
Қауіпті аймақ: Адамға қауіпті және (немесе) зиянды өндірістік фактордың әсер етуі мүмкін кеңістік.
			
Опасная зона : Пространство, в котором возможно воздействие на человека опасного и (или) вредного производственного фактора. [2]
		
		

			
Қаупі ықтимал құрылыс объектілері: Функционалдық мақсаты, технологиялық өндірістік процестері, пайдалану сипаттамалары бойынша адам өмірі мен денсаулығына зиян, орны толмас нұқсан келтіретін, басқа да объектілердің тұрақты жұмыс істеуін бұзатын техногендік және (немесе) экологиялық зілзалалар (авариялар) қатері бар объектілер.
			
Потенциально опасные объекты строительства : Объекты, которые по функциональному назначению, технологическим производственным процессам, эксплуатационным характеристикам содержат угрозу возникновения техногенных и (или) экологических бедствий (аварий) с нанесением вреда здоровью и жизни человека, невосполнимого ущерба, нарушения устойчивого функционирования других объектов. [3]
		
		

			
Қозғалыс жолағы : Автомобиль жолының жүріс бөлігінің жолағы, оның ені ететін көлік құралының габариттерін және қауіпсіздік саңылауын қоса алғанда, көлік құралының ең үлкен рұқсат етілген ені бойынша белгіленеді.
			
Полоса движения : Полоса проезжей части автомобильной дороги, ширина которой устанавливается по максимально допустимой ширине пропускаемого транспортного средства, включая его габариты и зазоры безопасности. [4]
		
		

			
Қоймаға салу: Құрылыс және пайдалану материалдарын қабылдап алу және қоймада орналастыру жөніндегі технологиялық операция.
			
Складирование : Технологическая операция по приемке и размещению на складе строительных и эксплуатационных материалов. [2]
		
		

			
Қоймалық есепке алу карточкасы: Материалдың келіп түсуін немесе әрбір босатылғаннан кейінгі олардың қалдығын белгілей отырып материалдық құндылықтардың қозғалысы туралы барлық операциялар күнделікті көрсетілетін құжат.
			
Карточки складского учета : Документы, в которых ежедневно отражаются все операции по движению материальных ценностей с указанием их остатков после каждого отпуска или поступления материалов. [8]
		
		

			
Қолмен жүргізілетін процесс: Механикаландырылған және механикаландырылмаған құралдың көмегімен жүзеге асырылатын процесс.
			
Процесс ручной : Процесс, осуществляемый при помощи механизированного или немеханизированного инструмента. [1]
		
		

			
Қонысаралық аумақтар: Елді мекендердің шекарасынан (шегінен) тыс жатқан аумақтар.
			
Межселенные территории : Территории, находящиеся за пределами границ (черты) населенных пунктов. [3]
		
		

			
Қоныстану аумағы: Тұрғын үй, қоғамдық (қоғамдық іскерлік) және рекреациялық аймақтарды, сондай-ақ инженерлік және көлік инфрақұрылымдарының жекелеген бөліктерін, басқа да объектілерді орналастыруға арналған, орналастырылуы мен қызметі арнаулы санитарлық-қорғаныш аймақтарын талап ететіндей әсер етпейтін елді мекен аумағының бір бөлігі.
			
Селитебная территория : Часть территории населенного пункта, предназначенная для размещения жилой, общественной (общественно-деловой) и рекреационной зон, а также отдельных частей инженерной и транспортной инфраструктур, других объектов, размещение и деятельность которых не оказывает воздействия, требующего специальных санитарно-защитных зон. [3]
		
		

			
Қопсытқыш: Тығыздалған топырақ құрылымын бұзу механизмі.
			
Рыхлитель : Механизм для разрушения структуры уплотненных грунтов. [4]
		
		

			
Қопсыту: Топырақтың беріктігін төмендету немесе дымқылданғаннан кейін кептіру мақсатында топырақ сілемдерін босатудың технологиялық процесі.
			
Рыхление : Технологический процесс разрушения массива грунта с целью снижения его прочности или просушивания после его переувлажнения. [2]
		
		

			
Қорғаныш қоршау : Қауіпті өндірістік факторлар әсер ететін аймаққа адамдардың байқаусызда кіруін болдырмайтын құрылғы, сондай-ақ тиісті жұмыс орындарына бөгде адамдардың кіруінен оқшаулауға арналған құрылғы.
			
Ограждение защитное : Устройство, препятствующее непреднамеренному доступу людей в зону действия опасного производственного фактора, а также предназначенное для изоляции соответствующих рабочих мест от доступа посторонних лиц. [4]
		
		

			
Қоршаған орта: Атмосфералық ауаны, Жердің озон қабатын, жер беті мен жер асты суларын, жерді, жер қойнауын, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін, сондай-ақ олардың өзара әрекетіндегі климатты қоса алғанда, табиғи және жасанды объектілер жиынтығы.
			
Окружающая среда : Совокупность природных и искусственных объектов, включая атмосферный воздух, озоновый слой Земли, поверхностные и подземные воды, земли, недра, животный и растительный мир, а также климат в их взаимодействии. [3]
		
		

			
Қоршаған ортаны қорғау : Адамды қоршаған табиғи ортаны (ауаны, суды, топырақты, өсімдіктер және жануарлар дүниесін) қорғауға және молайтуға бағытталған заңнамалық актілер және іс-шаралар жүйесі.
			
Охрана окружающей среды : Система мероприятий и законодательных актов, направленных на сохранение и воспроизводство окружающей человека природной среды (воздуха, воды, почвы, растительного и животного мира). [4]
		
		

			
Қосалқы жер жұмыстары: Қазаншұңқырлар мен траншеялардың уақытша бекітпелерін орнату, сутөкпе, топырақ суларының деңгейін төмендету, әлсіз топырақтарды жасанды жолмен бекемдеу жұмыстары.
			
Вспомогательные земляные работы : Работы по устройству временных креплений котлованов и траншей, водоотлив, понижение уровня грунтовых вод, искусственное закрепление слабых грунтов. [2]
		
		

			
Қосалқы жұмыстар : Құралымдарды жинақтауға арналған төсемсатылар орнату, қабырғаларды қалау үшін ағаш тұрғызу жұмыстары және материалдарды, бөлшектер мен құралымдарды жұмыс орнына жеткізуге байланысты басқа да көлік жұмыстары.
			
Вспомогательные работы : Работы по устройству подмостей для монтажа конструкций, возведению лесов для кладки стен, транспортные работы, связанные с доставкой материалов, деталей и конструкций к рабочему месту, и другие транспортные работы. [4]
		
		

			
Қосалқы мердігерлік шарты: Бас мердігердің және қосалқы мердігердің шарт міндеттерін орындаудағы өзара жауапкершілігін анықтай отырып, олардың өзара қарым-қатынасын реттейтін келісім құжат. Қосалқы мердігерлік шарты бас мердігер мен қосалқы мердігер арасында қажетті құжаттамасы және жұмыс көлемі болғанда жасалады. Онда өндірістік қуаттылықтарды және өндірістік емес мақсаттағы объектілерді белгіленген мерзімдерде және қажетті сапамен іске қосуды қамтамасыз ету үшін жұмыстар кешенін немесе олардың жекелеген түрлерін орындау көзделеді.
			
Договор субподряда : Соглашение, регламентирующее отношения генерального подрядчика и субподрядчика, определяя их взаимную ответственность за выполнение договорных обязательств. Договор субподряда заключается между Генеральным подрядчиком и субподрядчиком при наличии необходимой документации и фронта работ. В нем предусматривается выполнение отдельных видов или комплексов работ для обеспечения ввода в действие производственных мощностей и объектов непроизводственного назначения в установленные сроки и с необходимым качеством. [4]
		
		

			
Қосалқы процесс: Негізгі процесті қалыпты орындау үшін қажетті процесс - кірпіш қалауға арналған сатылық құрылғы, траншея қабырғасын шектеу, жинақтау алдындағы құралымды ірілендіріп жинау, көмекші аспалы құрылғылармен құрастырылатын құралымдарды орналастыру.
			
Вспомогательный процесс : Процесс, который необходим для нормального выполнения основного процесса: устройство подмостей для Кирпичной кладки, ограждение стенок траншей, укрупнительная сборка конструкций перед монтажом, обустройство монтируемых конструкций вспомогательными навесными приспособлениями. [1]
		
		

			
Қосалқы процесс: Осы кәсіпорын үшін басты өнім болып табылмайтын өнімді шығаруды (құрал-жабдықты жөндеу, бу өндіру және т.с.с.) сипаттайтын процесс.
			
Вспомогательный процесс : Процесс, который характеризуется выпуском продукции, не являющейся основной для данного предприятия (ремонт оборудования, производство пара и др.). [4]
		
		

			
Қосалқы техникалық құралдар : Түрлі биіктік белгілерінде жұмыс орындарын абаттандыру функциясын атқаратын негізгі өндіріске қызмет көрсетуге қажетті құрал-жабдық, оған төсеп кеңейту және көлбеу көлік құралдары, еңбек жағдайларын және жұмыс қауіпсіздігін жақсартуға арналған құралдар, түрлі ыдыстар, технологиялық жабдықтар және басқалар жатады.
			
Вспомогательные технические средства : Необходимое оборудование для обслуживания основного производства, которое выполняет функции обустройства рабочих мест на различных высотных отметках, куда входят средства подмащивания и горизонтального транспорта, средства для улучшения условий труда и безопасности работ, различные емкости, технологическая оснастка и др. [9]
		
		

			
Қоспаны төсеу: Құрылыс материалдарын бөлудің және тығыздаудың (алдын ала немесе толық) технологиялық процесі.
			
Укладка смесей : Технологический процесс распределения и уплотнения (предварительного или полного) строительных материалов. [2]
		
		

			
Қуат: Жұмыстың оны орындауға кеткен уақыт интервалына қатынасына тең болатын энергетикалық шама.
			
Мощность : Энергетическая характеристика, равная отношению работы к интервалу времени ее совершения. [9]
		
		

			
Қуаттылық бойынша орындалым: Кәсіпорындардың құрылысы басталғаннан бастап жоспарланған кезеңнің соңына дейін енгізілген қуаттылықтарды алып тастағанда, жоспарланған кезеңнің соңындағы құрылысы жүріп жатқан кәсіпорындардың жиынтық жобалық қуаты.
			
Задел по мощности : Суммарная проектная мощность предприятий, которые должны находиться в стадии строительства на конец планируемого периода, за вычетом мощностей, введенных от начала их строительства до конца планируемого периода. [4]
		
		

			
Қуыс жікті етіп тас қалау: Сылақ қабаты қалаумен жақсы жабысуы үшін жіктері 10 мм-ден 15 мм-ге дейін ерітіндімен толтырылмайтын қалау.
			
Каменная кладка впустошовку : Кладка, швы которой не заполняются раствором от 10 до 15 мм для лучшего сцепления штукатурного слоя с кладкой. [6]
		
		

			
Қуыс құрауыштар: Тұтас құйылған құралымдарда терезе, есік ойықтарын және басқа да ойықтарды қалыптастыруға арналған арнайы қалып.
			
Проемообразователи: Специальная опалубка, предназначенная для формирования в монолитных конструкциях оконных, дверных и других проемов. [1]
		
		

			
Құбыр бетонды қадалар орнату: Төменгі бөлігіне бекітілген қатты металл табандығы болатын болат құбырды қолдануға негізделген қаданы жасау тәсілі. Құбыр бұрғыланған ұңғымаға салынады және бетон қоспасымен толтырылады.
			
Устройство трубобетонных свай : Способ изготовления сваи, основанный на применении стальной трубы с жестким металлическим башмаком, закрепленным в нижней ее части. Труба опускается в пробуренную скважину и заполняется бетонной смесью. [1]
		
		

			
Құдықты бұрғылау: Айналдыра бұрғылау, бұл кезде тау жынысы орталық бөлігінің (керн) сол күйінде сақталуы арқылы ұңғыма қазбасының шеткі (сақиналық) бөлігі бойынша бұзылады. Барлау және іздестіру жұмыстары кезінде қолданылады.
			
Колонковое бурение : Вращательное бурение, при котором разрушение горной породы осуществляется по периферийной (кольцевой) части забоя скважины с сохранением нетронутой, центральной части (керна). Применяется при разведочных и изыскательских работах. [2]
		
		

			
Құжаттама: Бірдей ережелер бойынша ресімделген құжаттар жиынтығы.
			
Документация: Совокупность документов, оформленных по единым правилам. [9]
		
		

			
Құйма жылуоқшаулағыш: Ұялы көбік бетонды массадан жасалған жылу оқшаулағыш, оны көлбеу беттерге 25 см дейінгі биіктіктегі қалыпқа қабаттап салады, тығыздайды, оқшаулағыштың сыртқы бетін мұқият жазады және тегістейді.
			
Теплоизоляция литая : Теплоизоляция из пено-бетонной ячеистой массы. При горизонтальных поверхностях укладывают в опалубку слоями на высоту до 25 см, уплотняют, наружную поверхность изоляции тщательно разглаживают и разравнивают. [1]
		
		

			
Құламаның орналасуы : Шұңқыр немесе үйінді құламасының көлбеу проекциясы. Құлама тік құлдилығымен, яғни топырақ имараты биіктігінің оның орналасуына қатынасымен сипатталады.
			
Заложение откоса : Горизонталыная проекция откоса выемки или насыпь. Откос характеризуется крутизной, то есть отношением высоты (глубины) земляного сооружения к заложению. [4]
		
		

			
Құмды бүркіп өңдеу: Ғимараттың қасбетін, металл беттерді сырлаудың алдында құмбүріккіш аппараттың көмегімен өңдеу, тазарту жұмыстары, оның әсері өңделетін бетке құмның қалқыма бөлшектері бар сығылған ауа ағынын беруге негізделген.
			
Пескоструйная обработка : Работы по обработке, очистке фасадов зданий, металлических поверхностей перед окрашиванием с помощью пескоструйных аппаратов, действие которых основано на подаче струи сжатого воздуха с взвешенными в нем частицами песка на обрабатываемую поверхность. [2]
		
		

			
Құралым элементтерін қиюластыру: Қосылыстың тығыздығын қамтамасыз ету үшін құралым элементтерінің қабаттасатын беттерін нормалармен белгіленген параметрлерге дейін өңдеп жеткізу.
			
Пригонка элементов конструкции : Обработка сопрягаемых поверхностей элементов конструкций до заданных нормами параметров для обеспечения плотности соединения. [4]
		
		

			
Құралымдар мен имараттарды сынау: Теориялық зерттеулердің өзара байланысын анықтау және оларды шынайы имаратта іске асыру мақсатында имараттар мен құралымдардың нақты жұмысын зерттеуге арналған эксперименталдық әдістер мен құралдар кешені. Құралымдар мен имараттарды сынау: имарат құрылысына бақылау жүргізуді, пайдалануға қабылдауды, пайдаланылған құралымдар мен имараттарды жөндеу, қайта құрылымдау немесе жарамсыз деп тану мақсатында оларды диагностикалауды, апаттық құралымдардың жағдайын бағалауды көздейді.
			
Испытание конструкций и сооружений : Комплекс экспериментальных методов и средств для изучения действительной работы сооружений и конструкций с целью установления взаимосвязи теоретических исследований и их реализации в натурном сооружении. Испытание конструкций и сооружений подразумевает: контроль за возведением сооружения, приемку в эксплуатацию, диагностику эксплуатируемых конструкций и сооружений с целью их ремонта, реконструкции или отбраковки, оценку состояния аварийных конструкций. [9]
		
		

			
Құралымдарды бұру арқылы жинақтау тәсілі: Құралымды жерде жинауды және өздінен жүретін кранды қолдану арқылы порталдың, шеврлердің, полиспасталы діңгектердің, шығырдың көмегімен жыл жымайтын топсаның айналасынан айналдыру арқылы жобалық орнына көтеруді көздейтін тәсіл.
			
Способ монтажа конструкций поворотом : Способ, заключающийся в сборке конструкции на земле и подъеме в проектное положение путем поворота вокруг неподвижного шарнира с помощью порталов, шевров, мачт с полиспастами, лебедок с применением самоходных кранов. [1]
		
		

			
Құралымдарды өсіре отырып жинақтау тәсілі : Жоғарғы қабаттан бастап бірінші қабатпен аяқталатын имаратты дәйекті салу тәсілі.
			
Способ монтажа конструкций подращиванием : Способ, заключающийся в последовательном возведении сооружения, начиная с верхнего этажа и заканчивая первым. [1]
		
		

			
Құралымдарды үстемелеп өсіру арқылы жинақтау тәсілі: Бұрын орнатылған құралымдардың үстіне құралымдарды жинақтау тәсілі.
			
Способ монтажа наращиванием : Способ, заключающийся в монтаже конструкций сверху на ранее установленные конструкции. [1]
		
		

			
Құралымдардың диагностикасы: Құралымдарда ақаудың болуын растайтын белгілерді анықтау және зерделеу; құралымдардың техникалық жай-күйін анықтау; бұзылған немесе жұмыс істемейтін жерлерді айқындау; құралымның техникалық жай-күйіне болжам жасау, сондай-ақ оларды анықтау әдістері мен құралдарын, диагностикалау жүйесін құру және пайдалану қағидаларын әзірлеу процесі.
			
Диагностика конструкций : Процесс установления и изучения признаков, которые свидетельствуют о наличии дефектов в конструкциях; определения технического состояния конструкций; выявления места неисправности или отказа; прогнозирования технического состояния конструкций, а также разработки методов и средств их определения, принципа построения и организации использования систем диагностирования. [9]
		
		

			
Құралымдау : Жобаны (жұмыс сызбаларын, үлгілерін) және қажетті есептеулерді орындау, жобалау объектісінің барлық бөліктері мен элементтерін байланыстыру, олардың өзара орналасуын және өзара әрекеттесуін байланыстыру арқылы және жекелеген бөліктері мен элементтерінің материалын таңдау арқылы кез келген нәрсенің (машинаның, агрегаттың, имараттың) конструкциясын құру.
			
Конструирование : Создание конструкции чего-либо (машин, агрегатов, сооружений) с выполнением проекта (рабочих чертежей, модели) и необходимых расчетов во взаимоувязке всех частей и элементов объекта проектирования, увязке их взаимного расположения и взаимодействия и с выбором материалов, из которых будут изготовлены отдельные части и элементы. [9]
		
		

			
Құралымды оңтайлы жобалау: Бағасы, салмағы, сенімділігі тұрғысынан алғанда технологиялық, конструкторлық, эстетикалық, экологиялық талаптары есепке алынған, адамдардың денсаулығын қорғау және ыңғайлылығын қамтамасыз ету тұрғысынан алынған имараттың құралымдауы.
			
Оптимальное проектирование конструкций : Конструирование сооружения с точки зрения его стоимости, веса, надежности, с учетом технологических, конструкторских, эстетических, экологических требований, соображений защиты здоровья и обеспечения комфортности людей. [9]
		
		

			
Құрама темірбетон құралымдар қосылыстарының түйістерін бітеу: Салмалы бөлшектерді пісіруден және тоттанудан қорғаудан, түйістерді бетон қоспасының ерітіндісімен құйып бекітуден, түйістерді герметикпен бітеуден құралатын процесс.
			
Заделка стыков соединений сборных железобетонных конструкций: Процесс, состоящий из сварки и защиты закладных деталей от коррозии, замоноличивания стыков раствором бетонной смеси, герметизации стыков. [9]
		
		

			
Құрастырмалы-блокты жылуоқшаулағыш: Зауытта дайындалған элементтерден (тақталар, тақтайшалар, қатпаршалар, сегменттер) тұратын жылу оқшаулағыш. Оларды көлбеу беттерге жіктерін бітеп, құрғақтай төсейді, ал тік беттерге оқшаулау жіктері цемент ерітіндімен байланған қалау түрінде орындалады.
			
Теплоизоляция сборно-блочная : Теплоизоляция, состоящая из элементов заводского изготовления (плит, плиток, скорлуп, сегментов). На горизонтальные поверхности их укладывают насухо с заделкой швов, на вертикальных поверхностях изоляцию выполняют в виде кладки с перевязкой швов на цементном растворе. [1]
		
		

			
Құрастыру дәрежесі: Ғимараттар (имараттар) жобаларын техника-экономикалық бағалау және құрылыстың техникалық деңгейінің көрсеткіші, ол құрама құралымдар мен бөлшектердің, сондай-ақ құрылыс жинақтау жұмыстарының көлеміне кіргізілетін санитарлық-техникалық, электротехникалық және технологиялық жүйелер үшін алдын ала дайындалған тораптардың сметалық құнының барлық құрылыс материалдарының, құралымдары мен бөлшектерінің сметалық құнына қатынасымен (пайызбен) сипатталады.
			
Степень сборности : Показатель технико-экономической оценки проектов зданий (сооружений) и технического уровня строительства, характеризуемый отношением (в процентах) сметной стоимости сборных конструкций и деталей, а также предварительно заготовленных узлов для санитарно-технических, электротехнических и технологических систем, включаемых в объем строительно-монтажных работ, к сметной стоимости всех строительных материалов, конструкций и деталей. [4]
		
		

			
Құрастырылатын құралымдарды жай көзбен салыстыра тексеру: Тіректер мен құрастырылатын құралымдар барынша дәлдікпен жасалғанда жүргізілетін салыстыра тексеру.
			
Выверка монтируемой конструкции визуальная : Выверка, которая производится при достаточной точности изготовления опор и монтируемой конструкции без применения поверочных устройств. [1]
		
		

			
Құрастырылатын құралымдарды салыстыра тексеру: Элементтің бөлу осьтеріне және белгілеріне қатысты кеңістікте орын ауыстыруының соңғы сатысында құрастырылатын элементті жобалық орнына келтіру.
			
Выверка монтируемой конструкции : Приведение монтируемого элемента в проектное положение на конечной стадии перемещения элемента в пространстве относительно разбивочных осей и отметок. [2]
		
		

			
Құрғақ қалау: Тұтастырғыш ерітінді қолданылмайтын, бірақ төселетін тастарды іріктеу және оларды шағыл тастармен толтыру арқылы орындалатын тас қалау, ол әдетте биік емес тіреуіш қабырғаларды орнату үшін қолданылады.
			
Сухая кладка : Каменная кладка, выполняемая без применения связующего раствора, но с подбором постельных камней и тщательной их расщебенкой. Сухая кладка обычно применяется для устройства подпорных стенок небольшой высоты. [9]
		
		

			
Құрғақ тәсілмен торкреттеу: Соплоға құрғақ қоспа беруді, онда сумен араласуы көзделетін торкреттеу тәсілі.
			
Торкретирование сухим способом : Способ торкретирования, при котором в сопло подается сухая смесь, где происходит ее смешивание с водой. [1]
		
		

			
Құрылыс алаңы: Жоба бойынша белгілі бір объектінің немесе объектілер кешенінің құрылысын жүргізуге бөлінген аумақ. Құрылыс алаңы құрылыс аяқталған, кәсіпорынның іске қосылғаны ресімделген сәтке дейін құрылыс бастығы басқаратын ұйымдық жағынан оқшауланған учаске болып табылады.
			
Строительная площадка : Территория, отведенная для строительства определенного объекта или комплекса объектов по проекту. Строительная площадка представляет собой организационно обособленный участок, руководимый начальником стройки до момента окончания строительства и оформления ввода в действие предприятия. [9]
		
		

			
Құрылыс алаңының аумағын инженерлік дайындау: Құрылысты бастау және жүзеге асыру мақсатында ұйымдастыру, техникалық және технологиялық сипаттағы өзара байланысқан дайындық іс-шараларының кешені. Құрылыс алаңының аумағын инженерлік дайындаудың негізгі жұмыстарына: - тұрақты және уақытша құбырларды төсеу; - алаңды тігінен жайғастыру; - дренаж орнату және автожол төсеу; - жинақтау және қойма алаңдарын орналастыру, сондай-ақ жылжымалы және инвентарлық уақытша ғимараттарды орналастыру жатады.
			
Инженерная подготовка территории строительной площадки : Комплекс взаимоувязанных подготовительных мероприятий организационного, технического и технологического характера с целью развертывания и осуществления строительства. К основным работам инженерной подготовки территории строительной площадки относятся: - прокладка постоянных и временных трубопроводов; - вертикальная планировка площадки; - устройство дренажа и прокладка автодорог; - устройство монтажных и складских площадок, а также мобильных и инвентарных временных зданий. [2]
		
		

			
Құрылыс алаңының энергетикалық шаруашылығы: Құрылысты энергияның барлық түрімен қамтамасыз ететін техникалық құралдардың жиынтығы.
			
Энергетическое хозяйство строительной площадки : Совокупность технических средств, обеспечивающих снабжение строительства всеми видами энергии. [2]
		
		

			
Құрылыс ауласы: Құрылыс алаңында немесе оның жанында материалдарды алдын ала өңдеу, бөлшектер жасау, бетонды дайындау және т.с.с. үшін ұйымдастырылатын уақытша қосалқы өндірістер кешені.
			
Строительный двор : Комплекс временных подсобных производств, организуемых на строительной площадке или вблизи нее для предварительной обработки материалов, изготовления деталей, приготовления бетона и пр. [9]
		
		

			
Құрылыс аумағын дайындау : Құрылыс салынатын аумақты бөлуге және игеруге байланысты жұмыстар мен шығындар.
			
Подготовка территории строительства : Работы и затраты, связанные с отводом и освоением застраиваемой территории. [2]
		
		

			
Құрылыс бұйымы: Құрылысқа дайын күйінде жеткізілетін, зауытта жасалған элемент.
			
Изделие строительное : Элемент заводского изготовления, поставляемый на строительство в готовом виде. [4]
		
		

			
Құрылыс габариті: Құралымдардың, ғимараттардың, имараттардың, құрылғылардың кеңістіктегі алып жатқан орнын және келемін анықтайтын аталған объектілердің шекті сыртқы кескіні немесе өлшемдері. Көпірасты габариті - көпірдің аралық құрылысының төменгі жағымен, кеме жүретін горизонтпен және аралықтың тіректерімен түзілген контур.
			
Габарит строительный : Предельные внешние очертания или размеры конструкций, зданий, сооружений, устройств, определяющие занимаемые указанными объектами место и объем в пространстве. Подмостовый габарит - контур, образованный низом пролетного строения моста, судоходным горизонтом и опорами пролета. [2]
		
		

			
Құрылыс жобасы (құрылыстық жоба): Көлемдік жоспарлық, конструкциялық, технологиялық, инженерлік, табиғат қорғау, экономикалық және өзге де шешімдерді қамтитын жобалау (жобалау-смета) құжаттамасы, сондай-ақ құрылысты ұйымдастыру мен жүргізуге, аумақты инженерлік жағынан дайындауға, абаттандыруға арналған сметалық есептеулерді қамтиды. Құрылыс жобаларына аяқталмаған объектілер құрылысын консервациялау және өз ресурсын тауысқан объектілерді кейіннен кәдеге жарату жобалары да жатады.
			
Проект строительства (строительный проект) : Проектная (проектно-сметная) документация, содержащая объемно-планировочные, конструктивные, технологические, инженерные, природоохранные, экономические и иные решения, а также сметные расчеты для организации и ведения строительства, инженерной подготовки территории, благоустройства. К проектам строительства также относятся проекты консервации строительства незавершенных объектов и постутилизации объектов, выработавших свой ресурс. [3]
		
		

			
Құрылыс жұмыстарын ұйымдастырудың бірізді әдісі: Әрбір уақыт сәтінде бір жұмыс қана орындалатын әдіс.
			
Последовательный метод организации строительных работ : Метод, при котором в каждый момент времени выполняется не более одной работы. [10]
		
		

			
Құрылыс жүктерін жеткізуді ұйымдастырудың маятниктік сұлбасы: Жүктерді тиеу және түсіру кезінде автокөлік құралдарының белгілі бір уақыт амалсыздан тұрып қалуы болатын сұлба.
			
Маятниковая схема организации доставки строительных грузов : Схема, при которой автотранспортные средства вынужденно простаивают определенное время под погрузкой и разгрузкой груза. [1]
		
		

			
Құрылыс жүктерін жеткізуді ұйымдастырудың маятниктік-айналмалы сұлбасы : Құрылыс алаңына жүк тиелген тіркемені алып келіп, оны ағытып қояды, бос тұрғанын тіркеп алады, онымен жүк тиелетін орынға оралып, тіркемені жүк тиеу үшін ағытып тастап кетеді, бұдан бұрын тиелген тіркемені тіркеп алып, оны белгіленген орынға жеткізуді көздейтін сұлба.
			
Маятниково-челночная схема организации доставки строительных грузов : Схема, при которой на строительную площадку привозят прицеп с грузом, отцепляют его, прицепляют свободный, возвращаются с ним к месту погрузки, отцепляют прицеп, оставляя его под загрузку, прицепляют ранее загруженный прицеп и отвозят его к месту назначения. [1]
		
		

			
Құрылыс индустриясы: Ғимараттар мен имараттардың құрылыс құралымдары ретінде қолдану үшін бұйымдарды өнеркәсіптік шығару.
			
Строительная индустрия : Промышленное изготовление изделий для применения в качестве элемента строительных конструкций зданий и сооружений. [2]
		
		

			
Құрылыс кезеңдері: Құрылыс өндірісінің жекелеген кезеңдері оның нәтижесінде дайын өнім (ғимарат, имарат) алынады.
			
Этапы строительства : Отдельные стадии строительного производства, результатом которых является готовая строительная продукция (здание, сооружение). [2]
		
		

			
Құрылыс кешені: Мердігерлік құрылыс және жинақтау ұйымдары, оларға қызмет көрсететін ұйымдар, сондай-ақ құрылыс материалдарын, бөлшектері мен құралымдарын өндіру жөніндегі кәсіпорындар кешені.
			
Строительный комплекс : Совокупность подрядных строительных и монтажных организаций, обслуживающих их предприятий, а также предприятий по производству строительных материалов, деталей и конструкций. [9]
		
		

			
Құрылыс құралымдарын күшейту: Құралымдардың тұтастай немесе олардың жекелеген элементтерінің көтергіш қабілетін жоғарылатуға бағытталған іс-шаралар жиынтығы.
			
Усиление строительных конструкций : Совокупность мероприятий, направленных на повышение несущей способности конструкций в целом или их отдельных элементов. [9]
		
		

			
Құрылыс кұралымдарының габариттік параметрлерін модульдеу: 100 мм модуль немесе 100 мм-ге еселенген іріленген модуль негізінде көлбеу және тігінен өлшемдерді жіктеуді көздейтін бірыңғай модульдық жүйе.
			
Модулирование габаритных параметров строительных конструкций : Единая модульная система, предусматривающая градацию размеров по горизонтали и вертикали на базе модуля 100 мм или укрупненного модуля, кратного 100 мм. [9]
		
		

			
Құрылыс қызметі (құрылыс): Жаңа объектілер салу және (немесе) бар объектілерді (үйлерді, ғимараттар мен олардың кешендерін, коммуникацияларды) өзгерту (кеңейту, жаңғырту, техникамен қайта жарақтандыру, қайта құрылымдау, қалпына келтіру, күрделі жөндеу), олармен байланысты технологиялық және инженерлік жабдықтарды монтаждау (бөлшектеу), құрылыс материалдарын, бұйымдар мен конструкцияларын дайындау (өндіру), сондай-ақ аяқталмаған объектілер құрылысын консервациялау мен өз ресурстарын тауысқан объектілерді кейіннен кәдеге жарату жұмыстарын жүзеге асыру жолымен өндірістік және өндірістік емес негізгі қорларды құру жөніндегі қызмет.
			
Строительная деятельность (строительство) : Деятельность по созданию основных фондов производственного и непроизводственного назначения путем возведения новых и (или) изменения (расширения, модернизации, технического перевооружения, реконструкции, реставрации, капитального ремонта) существующих объектов (зданий, сооружений и их комплексов, коммуникаций), монтажа (демонтажа), связанного с ними технологического и инженерного оборудования, изготовления (производства) строительных материалов, изделий и конструкций, а также осуществления работ по консервации строительства незавершенных объектов и постутилизации объектов, выработавших свой ресурс. [3]
		
		

			
Құрылыс мақсаттарында климаттық аудандастыру : Мемлекеттің аумағын өзіне тән климаттық көрсеткіштері бойынша аймақтарға немесе аудандарға бөлу, оған құрылыстың ерекшеліктері, ғимараттың немесе жеке құралымдардың түрлерін таңдау, сондай-ақ құрылыс жұмыстарын ұйымдастыру мен жүргізу әдістері жатады.
			
Климатическое районирование в строительных целях : Разделение территории страны на зоны или районы, проводимое по характерным климатическим показателям, влияющим на особенности застройки, выбор типа здания или отдельных конструкций, а также на методы организации и производства строительных работ. [9]
		
		

			
Құрылыс машиналары паркін уақыт бойынша пайдалану коэффициенті: Нақты жұмыс істеген машина-күндер санының осы кезең аралығындағы шаруашылықта болған машина-күндерлің күнтізбелік санына қатынасы.
			
Коэффициент использования парка строительных машин во времени : Отношение количества фактически отработанных машино-дней к календарному количеству машино-дней нахождения в хозяйстве за тот же период. [5]
		
		

			
Құрылыс машиналарының жиынтығын таңдау : Жұмыстарды жүргізу әдісіне (тәсіліне), жұмыстарға жұмсалатын еңбекке (көлеміне), қолданылатын материалдарға, бұйымдар мен құралымдарға байланысты жұмыстар жүргізу үшін жетекші және жинақтаушы машиналардың түрін, сипаттамаларын және санын анықтау. Механикаландыру құралдары белгіленген мерзімдерде жұмыстардың берілген көлемін механикаландырылған жолмен орындаудың технологиялық нұсқаларының экономикалық тиімділік көрсеткіштерін салыстыру негізінде таңдалады.
			
Выбор комплекта строительных машин : Определение видов, характеристик и количества ведущих и комплектующих машин для производства работ в зависимости от метода (способа) производства работ, трудоемкости (объема) работ, применяемых материалов, изделий и конструкций. Средства механизации выбирают на основании сопоставления показателей экономической эффективности технологически возможных вариантов механизированного выполнения заданных объемов работ в установленные сроки. [4]
		
		

			
Құрылыс нормалары және ережелері; ҚНжЕ: Құрылыста қолданылатын негізгі нормативтік құжаттар жиынтығы.
			
Строительные нормы и правила; СНиП : Свод основных нормативных документов, применяемых в строительстве. [9]
		
		

			
Құрылыс объектісі: Өзіне тиеселі барлық жабдығы, құрал-саймандары, аспаптары, галереясы, эстакадасы, ішкі инженерлік желілері мен коммуникалары болатын жеке ғимарат немесе имарат, сондай-ақ жеке жұмыс түрлері (тігінен жайғастыру, сыртқы инженерлік желілер, кіреберіс және цехаралық жолдар, құрылыс алаңын абаттандыру және басқалар).
			
Объект строительства : Отдельное здание или сооружение со всем относящимся к нему оборудованием, инвентарем, инструментом, галереями, эстакадами, внутренними инженерными сетями и коммуникациями, а также отдельные виды работ (вертикальная планировка, наружные инженерные сети, подъездные и межцеховые пути, благоустройство строительной площадки и др.). [4]
		
		

			
Құрылыс объектісінің инвентарлық құны: Нақты құны, ол бойынша объект пайдалануға берілгеннен кейін құрылыс жүргізушінің негізгі қызметінің балансына негізгі қорлардың элементі ретінде кіргізіледі.
			
Инвентарная стоимость объекта строительства : Фактическая стоимость, по которой объект после ввода в эксплуатацию зачисляется на баланс основной деятельности застройщика в качестве элемента основных фондов. [9]
		
		

			
Құрылыс өндірісі: Кез келген климаттық жағдайларда ғимараттар мен имараттардың барлық типтерін салу мен қайта құрылымдау, техникалық қайта жарақтандыру, күрделі жөндеу кезінде дайындық және негізгі құрылыс-жинақтау жұмыстары кешенін орындау.
			
Строительное производство : Выполнение комплекса подготовительных и основных строительно-монтажных и специальных строительных работ при возведении и реконструкции, техническом перевооружении, капитальном ремонте всех типов зданий и сооружений в любых климатических условиях. [2]
		
		

			
Құрылыс өндірісін басқарудағы ұйымдастыру функциясы: Құрылысты ұйымдастырудың қолданыстағы жүйесінің жоспарларда, басқарудың жаңа ұйымдық нысандарын қалыптастыруда және жетілдіруде көзделген жаңа міндеттерге сәйкестігіне қол жеткізуге бағытталған функция.
			
Функция организации в управлении строительным производством : Функция, направленная на достижение соответствия действующей системы организации строительства новым задачам, установленным в планах, в формировании новых и совершенствовании действующих организационных форм управления. [8]
		
		

			
Құрылыс өндірісін дайындау: Құрылысты жоспарлы жүргізуді және техника-экономикалық көрсеткіштері және жұмыс сапасы жоғары орындалған өндірістік қуаттылықтарды белгіленген мерзімдерде іске қосуды қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық, техникалық, жоспарлау-экономикалық және әлеуметтік сипаттағы жұмыстар мен өзара байланысқан іс-шаралар кешені.
			
Подготовка строительного производства : Комплекс взаимоувязанных мероприятий и работ организационного, технического, планово-экономического и социального характера, обеспечивающих планомерное развертывание строительства и ввод в действие производственных мощностей в заданные сроки с высокими технико-экономическими показателями и качеством работ. [9]
		
		

			
Құрылыс өндірісін дайындаудың бірыңғай жүйесі; ҚӨД БЖ: Мемлекеттік стандарттарда және басқа да нормативтік құжаттарда белгіленген, құрылыстың жоспарлы жүргізілуін және өндірістік қуаттылықтар мен объектілерді белгіленген мерзімдерде және құрылыс жинақтау жұмыстарының сапалы орындалуымен іске қосуды қамтамасыз ететін, өзара байланысқан іс-шаралар және ұйымдық, техникалық, технологиялық, жоспарлы-экономикалық, әлеуметтік сипаттағы міндеттер кешені.
			
Единая система подготовки строительного производства; ЕС ПСП : Установленный государственными стандартами и другими нормативными документами комплекс взаимосвязанных мероприятий и задач организационного, технического, технологического, планово-экономического, социального характера, обеспечивающих планомерное развертывание строительства и ввод в действие производственных мощностей и объектов в заданные сроки и с требуемым качеством строительно-монтажных работ. [9]
		
		

			
Құрылыс өндірісін ұйымдастыру: Құрылыс объектілерін, оларды салуға қажет ресурстарды (уақытша, еңбек, материалдық, ақша), сондай-ақ объектіні салубелгіленген нәтижеге қол жеткізу үшін шектеулер мен ресурстардың өзара әрекет ету ережелерін (бірізділік, бағыттылық, үйлестіру, ұзықтығы, қарқындылығы, сенімділігі) қамтитын функционалдық жүйе.
			
Организация строительного производства : Функциональная система, включающая объекты строительства, ресурсы для их возведения (временные, трудовые, материальные, денежные), а также ограничения и правила взаимодействия ресурсов (последовательность, направление, совмещение, продолжительность, интенсивность, надежность) для достижения заданного результата - возведения объекта. [2]
		
		

			
Құрылыс өндірісіне кететін шығындар: Құрылыс ұйымдарының құрылыс өнімін өндіруге жұмсайтын ақшалай нысанда берілген шығыстары.
			
Затраты на строительное производство : Расходы строительных организаций на производство строительной продукции, выраженные в денежной форме. [9]
		
		

			
Құрылыс өндірісінің техникалық-экономикалық көрсеткіштері : Құрылыстағы өндірістік ресурстар мен резервтердің тиімді пайдаланылуын сипаттайтын өлшемдер.
			
Технико-экономические показатели строительного производства: Измерители, характеризующие эффективность использования производственных ресурсов и резервов в строительстве. [9]
		
		

			
Құрылыс өндірісінің технологиясы: Бұйымдар мен құралымдарды жасау және оларды құрылысты индустриялизациялау деңгейін жоғарылату және дамыту негізінде дайын құрылыс өніміне (ғимаратқа және имаратқа) айналдыру жөніндегі процестер жиынтығы.
			
Технология строительного производства : Совокупность процессов по изготовлению изделий и конструкций и превращению их в готовую строительную продукцию (здания и сооружения) на основе развития и повышения уровня индустриализации строительства. [15]
		
		

			
Құрылыс өнімінің сапасы (объектінің сапасы): Қызметтің (пайдалануға берудің, пайдаланудың, қолданудың) бүкіл мерзімі бойында меншік иелерінің (пайдаланушылардың) және тұтас алғанда қоғамның мүдделері мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған талаптарды білдіретін, тұтынушыларға жеткізілген түпкілікті құрылыс өнімі сипаттамаларының (эстетикалық сипаттаманы қоса алғанда) жиынтығы.
			
Качество строительной продукции (качество объекта) : Совокупность характеристик (включая эстетические) доведенной до потребителя конечной строительной продукции, отражающих требования, направленные на обеспечение интересов и безопасности собственников (пользователей) и общества в целом на протяжении всего срока службы (эксплуатации, использования, применения). [3]
		
		

			
Құрылыс процестерін автоматтандыру: Құрылыс процестерін қол еңбегін барынша аз қолдану арқылы орындау. Автоматтық және автоматтандырылған құрылыс процестерін ажыратып қарастыру керек. Автоматтық процесс кезінде қол еңбегі берілген бағдарламаға сәйкес еңбек өнімділігінің қажетті деңгейін және жұмыстардың жоғары сапасын қамтамасыз ететін автоматты құрылғылармен толығымен ауыстырылады. Автоматтандырылған процесс кезінде құрылыс процесінің жекелеген элементтері автоматтандырылады, ал түпкілікті өнім алу үшін адамның араласуы қажет.
			
Автоматизация строительных процессов : Выполнение строительных процессов с минимальным привлечением ручного труда. Следует различать автоматический и автоматизированный строительный процесс. При автоматическом процессе ручной труд полностъю заменен автоматическими устройствами, обеспечивающими в соответствии с заданной программой необходимый уровень производительности труда и высокое качество работ. При автоматизированном процессе автоматизированы отдельные элементы строительного процесса, а для получения конечной продукции требуется вмешательство человека.
		
		

			
Құрылыс процесі: Қатаң технологиялық реттілікпен орындалатын жалпы құрылыс жұмыстарының жиынтығы.
			
Строительный процесс : Совокупность общестроительных работ, выполняемых в строгой технологической последовательности. [2]
		
		

			
Құрылыс салуды реттейтін сызық (құрылыс салу сызығы): Қызыл және сары сызықтардан немесе жер учаскесі шекарасынан шегіндіре отырып, үйлерді (ғимараттарды, құрылғыларды) орналастыру кезінде белгіленетін құрылыс салу шекарасы.
			
Линии регулирования застройки (линии застройки) : Границы застройки, устанавливаемые при размещении зданий (сооружений, строений) с отступом от красных и желтых линий или от границы земельного участка. [3]
		
		

			
Құрылыс технологиясы: Параметрлері мен сапасы берілген аяқталған құрылыс өнімдерін жасау мақсатында бастапқы табиғи және жасанды материалдарды өңдеуге, олардың сипаттамаларын, күйі мен кеңістіктегі орнын өзгертуге бағытталған іс-қимылдардың, тәсілдер мен құралдардың жиынтығы.
			
Строительная технология : Совокупность действий, способов и средств, направленных на обработку исходных природных и искусственных материалов, изменение их характеристик, состояния и положения в пространстве с целью создания законченной строительной продукции заданных параметров и качества. [12]
		
		

			
Құрылыс циклы: Өзара байланысты құрылыс жұмыстарының жиынтығы, ғимараттың (имараттың) дайын бөлігі оның нәтижесі болып табылады.
			
Цикл строительства : Совокупность взаимосвязанных процессов строительных работ, результатом которых является готовая часть здания (сооружения). [9]
		
		

			
Құрылыс ішілік атаулы тізім: Жоспарлан жылы салынатын және қайта құрылымдалатын объектілердің тізбесі. Әрбір объекті бойынша оның атауы, құрылыстың басталатын жылы мен айы, оның сметалық құны және жыл басындағы қаражат қалдығы, игеру жоспарланып отырған, құрылыс-жинақтау жұмыстарына салынған күрделі қаржының көлемі, іске қосу мерзімдері көрсете отырып, қуаттылықтар мен негізгі қорларды іске қосу көлемі, орындалған құрылыс-жинақтау жұмыстары үшін есеп айырысу тәртібі көрсетіледі. Құрылыс ішілік атаулы тізімінде жасалған келісім-шарттар негізінде әзірленеді және жекелеген жұмыс түрлерінің көлемі мен мерзімдері бойынша қосалқы мердігерлік ұйымдармен келісіледі.
			
Внутрипостроечный титульный список : Перечень объектов, подлежащих строительству или реконструкции в планируемом году. По каждому объекту указываются его наименование, год и месяц начала строительства, сметная стоимость и остаток ее на начало года, объем капитальных вложений в строительно-монтажные работы, планируемых к освоению, объем ввода в действие мощностей и основных фондов с указанием срока ввода, порядок расчета за выполненные строительно-монтажные работы. Внутрипостроечный титульный список разрабатывается, исходя из заключенных контрактов, и согласуется с субподрядными организациями по объемам и срокам выполнения отдельных видов работ. [6]
		
		

			
Құрылыс ішілік көлік: Құрылыс аумағында жүк тасымалдайтын, сондай-ақ құрылыс құралымдарын зауыттан объекті маңындағы қоймаларға немесе жинақтау орнына тасымалдайтын автомобиль (сирек жағдайда теміржол және трактор) көлігі.
			
Внутрипостроечный транспорт : Автомобильный (реже железнодорожный и тракторный) транспорт, с помощью которого осуществляются перевозки по территории строительства, а также перевозки с заводов строительных конструкций на приобъектные склады или непосредственно к месту монтажа. [6]
		
		

			
Құрылыс экологиясы: Құрылыс кешені өнеркәсіп салаларының әсерінен ландшафттың геохимиялық және геофизикалық өзгеруін зерттейтін жалпы экологияның құрамдас бөлігі.
			
Экология строительная : Составная часть общей экологии, изучающая геохимическую и геофизическую трансформацию ландшафтов под воздействием промышленных отраслей строительного комплекса. [9]
		
		

			
Құрылыс экономикасы: Құрылыста еңбектің және өндіріс құралдарының пайдалану тиімділігін айқындайтын қоғамдық, ұйымдастырушылық және техникалық факторлардың жиынтығы.
			
Экономика строительства : Совокупность общественных, организационных и технических факторов, определяющих эффекттивность труда и использования средств производства в строительстве. [9]
		
		

			
Құрылыс экономикасы: Құрылыстың даму заңдылықтары мен үрдістерін зерттейтін экономикалық ғылым саласы; оның тиімділігіне ықпал ететін факторларды, құрылыстағы экономикалық жұмыстың нысандары мен әдістерін зерттейтін экономика ғылымының саласы.
			
Экономика строительства : Отрасль экономической науки, изучающая закономерности и тенденции развития строительства, факторы, способствующие его эффективности, формы и методы экономической работы в строительстве. [9]
		
		

			
Құрылыс-жинақтау жұмыстары: Құрылыс қызметі, ол: - жер жұмыстарын және топырақтағы арнаулы жұмыстарды; - үйлер мен ғимараттардың (оның ішінде көпірлер, көлік эстакадалары, тоннельдер мен метрополитендер, жол құбырлары, құбыр өткізгіштер, өзге де жасанды құрылыстар) тіреу және (немесе) қоршау конструкцияларын салуды; - желілік құрылыстарды төсеу жөніндегі арнаулы құрылыс және монтаж жұмыстарын; - сыртқы инженерлік желілер мен құрылыстар, сондай-ақ ішкі инженерлік жүйелер орнатуды; - конструкциялар мен жабдықтарды қорғау және өңдеу жөніндегі жұмыстарды; - автомобиль және темір жол құрылысын; - технологиялық жабдықтарды монтаждау (бөлшектеу), іске қосу-жөндеу жөніндегі жұмыстарды қамтиды.
			
Строительно-монтажные работы : Строительная деятельность, включающая: - земляные работы и специальные работы в грунтах; - возведение несущих и (или) ограждающих конструкций зданий и сооружений (в том числе мостов, транспортных эстакад, тоннелей и метрополитенов, путепроводов, трубопроводов, иных искусственных строений); - специальные строительные и монтажные работы по прокладке линейных сооружений; - устройство наружных инженерных сетей и сооружений, а также внутренних инженерных систем; - работы по защите и отделке конструкций и оборудования; - строительство автомобильных и железных дорог; - монтаж (демонтаж) технологического оборудования, пусконаладочные работы. [3]
		
		

			
Құрылыс-жинақтау жұмыстарының көлемі бойынша орындалым: Өтпелі құрылыстарда жоспарланған кезеңнің соңында орындалуға тиіс құрылыс және жинақтау жұмыстарының құнын қамтитын, күрделі салымдар көлемі бойынша орындалымның бір бөлігі.
			
Задел по объему строительно-монтажных работ : Часть задела по объему капитальных вложений, включающая стоимость строительных и монтажных работ, которые должны быть выполнены на переходящих стройках к концу планируемого периода. [4]
		
		

			
Құрылыс-жинақтау жұмыстарының көлемі: Құрылыс ұйымының құрылыс объектісін салу бойынша орындайтын түрлі операцияларының мөлшері.
			
Объем строительно-монтажных работ : Количество различных операций, выполняемых строительной организацией по возведению объектов строительства. [9]
		
		

			
Құрылыс-жинақтау звеносы: Жоғары дамыған материалдық-техникалық базаның звеносы, оған жалпы құрылыстық және мамандандырылған құрылыс жинақтау ұйымдарының барлық түрлері кіреді. Бұл звено дайын құрылыс өнімін шығаруды жүзеге асырады.
			
Звено строительно-монтажное : Звено высокоразвитой материально-технической базы, в которое входят все виды общестроительных и специализированных строительно-монтажных организаций. Это звено осуществляет выпуск готовой строительной продукции. [9]
		
		

			
Құрылысқа қатысушылардың өзара әрекеті: Құрылысты кеңейтуді, күшейтуді, ғимараттар мен имараттарды жобаланған қарқынмен салуды және өндірістік қуаттылықтар мен объектілерді белгіленген мерзімдерде жоғары техника-экономикалық көрсеткіштермен және құрылыс-жинақтау жұмыстарының тиісті сапалығымен іске қосуды көздейтін объекті жасаудың инвестициялық процесіне қатысушылардың (тапсырыс берушінің, құрылыс жүргізушінің, жобалау, бас мердігерлік және қосалқы мердігерлік құрылыс ұйымдарының, құрылыс индустриясы кәсіпорындарының, шаруашылықты қамтамасыз ететін жоспарлау және қаржы органдарының және т. б.) нысаналы қызметі.
			
Взаимодействие участников строительства : Целенаправленная деятельность всех участников инвестиционного процесса создания объекта (заказчика, застройщика, проектных, генподрядных и суб-подрядных строительных организаций, предприятий стройиндустрии, плановых и финансирующих органов, обеспечивающих хозяйств и др.), предусматривающая развертывание строительства, возведение зданий и сооружений запроектированными темпами и ввод в действие производственных мощностей и объектов в заданные сроки с высокими технико-экономическими показателями и требуемым качеством строительно-монтажных работ. [12]
		
		

			
Құрылыста жобалық басымдықтарды талдау: Объективті өзгеретін шектеулер жағдайында белгілі функционалдық және техникалық сипаттамалар жиынымен ғимаратты (имаратты) жобалаудың оңтайлы стратегиясын және нақты жобалық шешімдерін таңдау мақсатында ғимараттың (имараттың) және (немесе) оның элементтерінің имитациялық үлгісін көп көрсеткішті бағалау негізінде жобалық шешімдердің баламаларын жүйелік-техникалық талдау.
			
Анализ проектных приоритетов в строительстве : Системотехнический анализ альтернатив проектных решений на основе многокритериальной оценки имитационной модели здания (сооружения) и (или) его элементов с целью выбора приемлемой стратегии проектирования и конкретных проектных решений здания (сооружения) с известным набором функциональных и технических характеристик в условиях объективно изменяемых ограничений. [7]
		
		

			
Құрылыстағы ауытқулар жүйесі: Элементтерінің дәлдігі мен өзара ауысуына қойылатын талаптарға байланысты белгіленетін құрастырмалы құрылыс құралымдары өлшемдерінің рұқсат етілген ең үлкен ауытқулары.
			
Система допусков в строительстве : Наибольшие допустимые отклонения размеров сборных строительных конструкций, устанавливаемые в зависимости от требований к точности и взаимозаменяемости их элементов. [9]
		
		

			
Құрылыстағы басшылық құжаттары; БҚ: Құрылыста, қала салуда, жобалау мен іздестіруде нормативтік құжаттарды әзірлеу және қолдану саласындағы қызметті жүзеге асыру жөніндегі міндетті және ұсынылатын ұйымдастырушылық-әдістемелік рәсімдерді белгілейтін құжаттар.
			
Руководящие документы в строительстве; РД : Документы, устанавливающие обязательные и рекомендуемые организационно-методические процедуры по осуществлению деятельности в области разработки и применения нормативных документов в строительстве, градостроительстве, проектировании и изысканиях.
		
		

			
Құрылыстағы біріктіре үйлестіру: Құрылыс өндірісін жүзеге асыру нысаны, ол құрылыс жүргізу және жинақтау процесін, түрлі маманданған ұйымдарды немесе құрылыс және жинақтау ұйымдарын құралымдар мен бөлшектер жасау жөніндегі өнеркәсіптік кәсіпорындармен әкімшілік біріктірумен сипатталады.
			
Комбинирование в строительстве : Форма осуществления строительного производства, характеризуемая административным объединением процесса строительства и монтажа, организаций различной специализации или строительных и монтажных организаций с промышленными предприятиями по изготовлению конструкций и деталей. [9]
		
		

			
Құрылыстағы күрделі салым: Жаңа құрылысқа, қолданыстағы өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы, көлік, сауда және басқа да кәсіпорындарды қайта құрылымдау, кеңейту және техникалық жарақтандыру үшін жұмсалатын ақшалай шығындар, тұрғын үй, коммуналдық және мәдени-тұрмыстық құрылысқа жұмсалатын шығындар.
			
Капитальные вложения в строительстве : Денежные затраты на новое строительство, реконструкцию, расширение и техническое перевооружение действующих промышленных, сельскохозяйственных, транспортных, торговых и других предприятий,затраты на жилищное, коммунальное и культурно-бытовое строительство. [9]
		
		

			
Құрылыстағы қосалқы мердігер: Бас мердігерлермен - құрылыс ұйымдарымен қосымша мердігерлік шарты бойынша құрылыс-жинақтау жұмыстарының жекелеген түрлерін немесе кешенін орындайтын мамандандырылған немесе жинақтау ұйымы.
			
Субподрядчик в строительстве : Специализированная или монтажная организация, выполняющая отдельные комплексы или виды строительно-монтажных работ по договору субподряда со строительными организациями - генеральными подрядчиками. [9]
		
		

			
Құрылыстағы құрастырмалық: Құрылыс алаңын құрастыру алаңына айналдыратын, зауытта жоғары дәрежеде дайындалған ғимараттар мен имараттардың құрастырмалы элементтерін жинақтау, бұл құрылыс мерзімін, еңбек шығынын қысқартады, құрылыс сапасын және оның тиімділігін арттырады.
			
Сборность в строительстве : Монтаж сборных элементов зданий и сооружений, изготовленных с высокой степенью заводской готовности, превращающий строительную площадку в монтажную, что сокращает продолжительность строительства, затраты труда, повышает качество строительства и его эффективность. [9]
		
		

			
Құрылыстағы орындалым: Жоспарланған кезеңнің соңына қарай өтпелі объектілерде орындалуға тиіс жұмыстар көлемі. Орындалымның мөлшерін анықтайтын негізгі көрсеткіш - объектілер құрылысының нормативтік ұзақтығы. Тұрғын үй құрылысында орындалымның мөлшері орындалым объектілерінің санын белгілеуге және жұмыстардың жүргізілуін жобалауға қажетті заттай (тұрғылықты және жалпы ауданы) және баға көрсеткіштерімен анықталады.
			
Задел в строительстве : Объем работ, который должен быть выполнен на переходящих объектах к концу планируемого периода. Основной показатель, определяющий размер задела - нормативная продолжительность строительства объектов. В жилищном строительстве размер задела определяют в натуральных (жилая и общая площадь) и стоимостных показателях, необходимых для установления числа объектов задела и проектирования производства работ. [2]
		
		

			
Құрылыстағы өндірістік қорлар: Құрылыс алаңында немесе кәсіпорында бар, бірақ әлі өндірістік процеске берілмеген өндіріс құралдары.
			
Запасы производственные в строительстве : Средства производства, имеющиеся на строительных площадках или предприятиях, но еще не переданные в производственный процесс. [9]
		
		

			
Құрылыстағы сенімділік: Ұйымдастырушылық, технологиялық, экономикалық шешімдердің күрделі ықтимал жүйе ретінде құрылысқа тән кездейсоқ ауытқулар жағдайында құрылыс өндірісінің белгіленген нәтижелерге қол жеткізуін қамтамасыз ету мүмкіндігі. Жеке объектіні немесе объектілер кешенін салудың сенімділік көрсеткіші немесе деңгейі жобаланған шамалар шегінде белгілі бір мерзімділікпен, еңбек сыйымдылығымен, құндылығымен және басқа да көрсеткіштермен құрылыс-жинақтау жұмыстарының орындалу ықтималдығы арқылы аналитикалық жолмен көрсетіледі.
			
Надежность в строительстве : Способность организационных, технологических, экономических решений обеспечивать достижение заданного результата строительного производства в условиях случайных возмущений, присущих строительству как сложной вероятностной системе. Показатель или уровень надежности возведения отдельного объекта или комплекса объектов может быть выражен аналитически через вероятность выполнения строительно-монтажных работ с определенной продолжительностью, трудоемкостью, стоимостью и другими показателями в пределах запроектированных величин. [2]
		
		

			
Құрылыстағы су көлігі: Орын ауыстыру үшін су жолдарын пайдаланатын көлік. Су көлігінің тиімділігі құрылыс жүктерін, құмды, қиыршық тасты, тасты, малтатасты, ағашты көптеп тасымалдау кезінде артады.
			
Водный транспорт в строительстве : Транспорт, использующий для передвижения водные пути. Эффективность водного транспорта повышается при перевозке массовых строительных грузов песка, щебня, камня, гравия, леса. [4]
		
		

			
Құрылыстағы сызықтық инженерлік-техникалық қызметкерлер: Тиісінше білімі бар және аға жұмыс жүргізуші (учаске бастығы), жұмыс жүргізуші, учаскелік механик, шебер, техник және нормалаушы лауазымын атқаратын құрылысқа қатысушылар.
			
Линейный инженерно-технический персонал в строительстве : Участники строительства, имеющие соответствующее образование и занимающие должности старших производителей работ (начальники участков), производителей работ, участковых механиков, мастеров, техников и нормировщиков. [9]
		
		

			
Құрылыстағы шартты баға: Тапсырыс беруші мен мердігер арасында кәсіпорын, ғимарат және имарат құрылысының келісілген бағасы (жұмыстар мен шығынның құны). Шартты баға күрделі құрылысқа мердігерлік шартын (келісім-шартын) жасасу үшін негіз болып табылады және ол құрылыстың барлық кезеңінде тұрақты болуға тиіс.
			
Договорная цена в строительстве : Цена (стоимость работ и затрат) на строительство предприятий, зданий и сооружений, согласованная между заказчиком и подрядчиком. Договорная цена является основной для заключения договора подряда (контракта) на капитальное строительство, и она должна быть стабильной в течение всего периода строительства. [9]
		
		

			
Құрылыс-технологиялық блок: Кәсіпорында немесе құрылыс алаңында біртұтас өзгермейтін көлемдік-кеңістікті жүйеге алдын ала біріктірілген, орнатылатын құрылыс құралымдары мен жабдығының өзара байланысқан элементтерінен тұратын блок.
			
Блок строительно-технологический : Блок, состоящий из взаимосвязанных элементов монтируемых строительных конструкций и оборудования, которые предварительно объединены на предприятии или строительной площадке в единую неизменяемую объемно-пространственную систему. [4]
		
		

			
Құрылысты индустрияландыру: Құрылыстағы өндірістік процестерді кешенді механикаландыру және автоматтандыру негізінде немесе объектіні салу процестерін құрылыс алаңынан заман талабына сай басқару әдістері негізінде зауыттық жағдайға көшіру арқылы ғимараттар мен имараттар салу процесі.
			
Индустриализация строительства : Процесс возведения зданий и сооружений на основе комплексной механизации и автоматизации производственных процессов на строительстве или путем переноса процессов сооружения объекта со строительной площадки в заводские условия с использованием современных методов управления. [9]
		
		

			
Құрылысты қаржыландыру: Құрылысты ақшалай қаражатпен қамтамасыз ету процесінде мемлекет, министрліктер, ведомстволар, кәсіпкерлік бірлестіктер, ұйымдар мен мекемелер арасында туындайтын экономикалық қатынастар жиынтығы.
			
Финансирование строительства : Совокупность экономических отношений, возникающих между государством, министерствами, ведомствами, предпринимательскими объединениями, организациями и учреждениями в процессе обеспечения строительства денежными средствами. [9]
		
		

			
Құрылысты қаржыландыруды ресімдеу: Қаржыландырушы құрылыс банкінің жалпы ұйымдық-техникалық дайындық кезеңінде белгілі бір құжаттарды ұсыну арқылы орындалған құрылыс-жинақтау жұмыстарына, сатып алынған жабдыққа, материалдарға төлем жүргізу үшін тапсырыс беруші мен мердігердің бірлескен іс-шарасы.
			
Оформление финансирования строительства : Совместные мероприятия заказчика и подрядчика на стадии общей организационно-технической подготовки финансирующего строительного банка для оплаты выполненных строительно-монтажных работ, закупленного оборудования, материалов при представлении определенных документов (реквизитов финансирования). [9]
		
		

			
Құрылысты несиелеу: Қаржыландырушы банк мекемелерінің құрылыс жүргізушілерге және мердігерлерге заем беруі. Несиелеу - құрылыс жоспарына сәйкес күрделі салымдар үшін және мердігерлік жобалау және іздестіру ұйымдарының ағымдағы шығындарын қайтарымдылық негізінде өтеу үшін қаражат қалыптастыру көздерінің бірі.
			
Кредитование строительства : Предоставление займов застройщикам и подрядчикам учреждениями финансирующих банков. Кредитование - одно из источников образования средств для капитальных вложений в соответствии с планом строительства и для покрытия текущих расходов подрядных проектных и изыскательских организаций на условиях возвратности. [9]
		
		

			
Құрылысты ұйымдастырудың жүйелік техникасы: Ұйымдастыру-технологиялық шешімдер алу әдістерінің негізділігін арттыруға мүмкіндік беретін құрылысты ұйымдастырудың жүйелік техникасының бағыты. Мұндай әдістерге: - желілік модельдер және желілік жоспарлау мен желілік басқару әдістері; - ағындық әдістер мен модельдер; - баланстық әдістер мен модельдер; - логикалық-мағыналық модельдеу; - имитациялық модельдеу жатады.
			
Системотехника организации строительства : Направление системотехники строительства, позволяющее повысить обоснованность методов получения организационно-технологических решений. К таким методам относятся: - сетевые модели и методы сетевого планирования и управления; - поточные методы и модели; - балансовые методы и модели; - моделирование логико-смысловое; - имитационное моделирование. [7]
		
		

			
Құрылысты шоғырландыру: Күрделі салымдарды шоғырландыруды, яғни құрылыстың шектеулі санына күрделі салымдарды және тиісінше еңбек және материалдық ресурстарды жинақтауды, сондай-ақ өндірістің тиімділігін жоғарылату мақсатында құрылыс ұйымдарын ірілендіруге негізделген құрылысты шоғырландыруды көздейтін жоспарлы процесс.
			
Концентрация строительства : Планомерный процесс, предусматривающий концентрацию, то есть сосредоточение капитальных вложений и, соответственно, трудовых и материальных ресурсов на ограниченном числе строек, а также концентрацию строительства, заключающихся в укрупнении строительных организаций, в целях повышения эффективности производства. [9]
		
		

			
Құрылыстық жобалау нормалары : Құрылыс объектілерін, құралымдарын және олардың элементтерін жобалау кезінде міндетті түрде қолдану үшін белгіленген регламенттелген талаптар.
			
Нормы строительного проектирования : Регламентированные требования, установленные для обязательного применения при проектировании строительных объектов, конструкций и их элементов. [9]
		
		

			
Құрылыстық көтергіш: Ғимараттар мен имараттарды салу кезінде құрылыс материалдарын көтеруге арналған құрылғы. Құрылыстық көтергіш ғимараттың немесе имараттың салынған бөлігіне бекітілген торлы діңгектен, діңгек бойымен қозғалатын тұғырықтан және оны қозғалысқа келтіретін электр шығырынан тұрады.
			
Подъемник строительный : Устройство для подъема строительных материалов при возведении зданий и сооружений. Подъемник строительный состоит из решетчатой мачты, прикрепленной к уже возведенной части здания или сооружения, двигающейся на канате вдоль мачты платформы, и электролебедки, приводящей ее в движение. [9]
		
		

			
Құрылыстық қоршау сатылар: Құрылыс-жинақтау жұмыстары жүргізілетін аймақта жұмысшылар мен материалдарды түрлі биіктікке орналастыруға арналған көп ярусты құралым. Құрылыстық қоршау сатылары төсеп кеңейту құралдарына жатады және конструкциялық орындалуы бойынша тіреулік, жылжымалы, аспалы және сыртқа шығарушы болып бөлінеді. Құрылыста жиналмалы инвентарлық тіреулік қосалқы қамытты немесе болат құбырдан жасалған істікті қоршау сатылар кеңінен таралған.
			
Леса строительные : Многоярусная конструкция для размещения рабочих и материалов непосредственно в зоне производства строительно-монтажных работ на разных горизонтах. Леса строительные относятся к средствам подмащивания и по конструктивному исполнению подразделяются на стоечные, передвижные, подвесные и выпускные. В строительстве наиболее распространены сборно-разборные, инвентарные, стоечные, приставные, хомутовые или штырьевые леса из стальных труб. [2]
		
		

			
Құрылыстың ағынды әдісі: Жұмыстардың үзіліссіз жүргізілуіне, жұмысшылар мен құрылыс машиналарының тұрақты жүктемесі болуына, құрылыс процестерінің уақыт бойынша үйлестірілуіне негізделген құрылыс өндірісін ұйымдастыру әдісі. Құрылыстың ағынды әдісі кезінде объектілер алымдарға (секциялар, аралық өтпелер, қабаттар, ғимараттар мен имараттар бөліктері) бөлінеді. Құрылыс-жинақтау жұмыстарының кешені циклдарға бөлінеді.
			
Поточный метод строительства : Метод организации строительного производства, основанный на непрерывности работ, постоянной загрузке рабочих и строительных машин, совмещении во времени строительных процессов. При поточном методе строительства объекты разбиваются на захватки (секции, пролеты, этажи, части зданий и сооружений). Комплекс строительно-монтажных работ делится на циклы. [2]
		
		

			
Құрылыстың ахуалдық бас жоспары: Құрылыс алаңы және едәуір алыста орналасқан инфрақұрылымдық объектілер көрсетілетін масштабы шағын жоспар.
			
Ситуационный строительный генеральный план: Мелкомасштабный план, на котором отображается строительная площадка и инфраструктурные объекты, находящиеся на значительном удалении. [10]
		
		

			
Құрылыстың кезегі: Құрылыс объектісінің ғимараттар, имараттар мен құрылғылар тобынан тұратын бөлігі, оларды іске қосу жобада көзделген өнімнің шығарылуын немесе қызметтердің көрсетілуін қамтамасыз етеді.
			
Очередь строительства : Часть объекта строительства, состоящая из группы зданий, сооружений и устройств, ввод которых в эксплуатацию обеспечивает выпуск продукции или оказание услуг, предусмотренных проектом. [4]
		
		

			
Құрылыстың материалдық-техникалық базасы: Құрылыс ұйымдарының кәсіпорындары мен шаруашылықтарының, құрылыс материалдары өнеркәсібінің, сондай-ақ құрылысқа қызмет көрсететін салалар жүйесі. Жоғары дамыған материалдық-техникалық базаны үш звеноға бөледі: құрылыс-жинақтау, өнеркәсіптік-өндірістік және инфрақұрылымдық.
			
Материально-техническая база строительства : Система предприятий и хозяйств строительных организаций, промышленности строительных материалов, а также отраслей, обслуживающих строительство. Высокоразвитую материально-техническую базу принято подразделять на три звена: строительно-монтажное, промышленно-производственное и инфраструктурное. [9]
		
		

			
Құрылыстың материалдық-техникалық базасын дамыту және орналастыру сұлбасы: Құрылысты ресурстармен теңдестіре қамтамасыз ету, сондай-ақ шаруашылықтар мен материалдық-техникалық база желісін ұтымды дамыту және орналастыру жөніндегі ұсыныстар әзірленетін жоспар алды құжаттары.
			
Схема развития и размещения материально-технической базы строительства : Предплановые документы, в которых разрабатываются предложения по сбалансированному обеспечению строительства ресурсами, а также рациональному развитию и размещению сети предприятий и хозяйств материально-технической базы. [8]
		
		

			
Құрылыстың механикамен жарақталуы: Құрылысты кешенді механикаландыру үшін пайдаланылатын техникалық құралдар жиынтығы. Техникалық құралдардың құрамына: - құрылыс машиналары; - шағын механикаландыру құралдары; - автомобиль көлігі құралдары кіреді.
			
Механовооруженность строительства: Совокупность технических средств, используемых для комплексной механизации строительства. В состав технических средств входят: - строительные машины; - средства малой механизации; - средства автомобильного транспорта. [9]
		
		

			
Құрылыстың нақты құны: Құрылыс жүргізушінің объектінің құрылысына жұмсаған нақты күрделі шығындары.
			
Фактическая стоимость строительства : Фактические капитальные затраты застройщика на строительство объекта. [9]
		
		

			
Құрылыстың іс жүзіндегі құны: Тозу шегерілгендегі құрылысты қалпына келтіру құны.
			
Действительная стоимость строений : Восстановительная стоимость строений за вычетом износа. [9]
		
		

			
Құрылыстың негізгі кезеңі: Құрылыс, арнайы жинақтау, қосалқы, көлік және басқа да жұмыстар қамтылатын ғимараттар мен имараттар салынатын кезең.
			
Основной период строительства : Период, в течение которого осуществляется процесс возведения зданий и сооружений, включающий выполнение строительных, монтажных специальных, вспомогательных, транспортных и других работ. [4]
		
		

			
Құрылыстың паспорты: Тапсырыс беруші жобалау ұйымына жобалауға берілген тапсырмаға қосымша ретінде беретін құжат, онда жобалаудың жағдайлары, бөлінген учаске бойынша техникалық деректер, жер бөлу туралы шешім, қазіргі құрылыс туралы деректер, инженерлік желілерге қосудың техникалық шарттары, инженерлік геология бойынша техникалық қорытынды, оның ішінде топыраққа түсірілетін жүктеме туралы деректер қамтылады.
			
Строительный паспорт : Документ, выдаваемый заказчиком проектной организации в дополнение к заданию на проектирование, содержащий условия для проектирования, технические данные по отведенному участку, решения об отводе земли, данные о существующей застройке, технические условия для присоединения к инженерным сетям, техническое заключение по инженерной геологии, в том числе о допускаемых нагрузках на грунт. [2]
		
		

			
Құрылыстың сметалық құны: Жобаға сәйкес құрылысты толық жүзеге асыру мен негізгі қорларды іске қосу үшін қажет шығындардың ақшалай көрінісі. Сметалық құн құрылыс-жинақтау жұмыстарының, жабдықтардың, құралдардың, мүліктің құнынан және құрылыс сметасына кіретін басқа да шығындардан құралады.
			
Стоимость строительства сметная : Денежное выражение затрат, необходимых для полного осуществления строительства и ввода в действие основных фондов согласно проекту. Сметная стоимость слагается из стоимости строительно-монтажных работ, оборудования, инструмента, инвентаря и других затрат, входящих в сметы строек. [4]
		
		

			
Құрылыстың технологиялығы: Ғимаратты пайдаланудың кіші жүйесі тарабынан белгілі бір дәрежедегі шектеу кезінде құрылыс объектісінің құралымдарын дайындау, тасымалдау, тұрғызу сияқты үш кіші жүйесі технологиясының кешенді сипаттамасы.
			
Технологичность строительная : Комплексная характеристика технологичности трех подсистем: изготовления, транспортирования, возведения конструкции строительного объекта при определенных ограничениях со стороны подсистемы эксплуатации здания. [7]
		
		

			
Құрылыстың ұзақтылық нормасы: Объекті құрылысының мемлекеттік органдар белгілеген ұзақтылығы.
			
Норма продолжительности строительства : Установленная государственными органами продолжительность строительства объектов. [4]
		
		

			
Құрылыстың шаруашылық тәсілі: Құрылыс өндірісін ұйымдастыру нысаны, бұл ретте құрылысты күрделі салымның ұстаушысы болып табылатын кәсіпорын (ұйым) өз мұқтаждары үшін жүргізеді.
			
Хозяйственный способ строительства : Форма организации строительного производства, при которой строительство ведется непосредственно предприятием (организацией), являющимся держателем капитальных вложений, для собственных нужд. [9]
		
		

			
Қыздыратын қалып: Қысқы жағдайларда бетондау кезінде қолданылатын және металл табақ пен сыртқы бетінде электрлік қыздыру элементтері орналасқан суға төзімді фанерадан тұратын қалып.
			
Греющая опалубка : Опалубка, применяемая при бетонировании в зимних условиях и состоящая из металлического листа или водостойкой фанеры, с тыльной стороны которой расположены электрические нагревательные элементы. [1]
		
		

			
Қызмет ету мерзімі: Бұйымның пайдаланылуынан бастап техникалық құжаттамада көрсетілген шекті күйіне жеткенге немесе ол жарамсыз болғанға дейінгі уақыт кезеңі.
			
Срок службы : Период времени от начала эксплуатации изделия (в годах, месяцах, сутках) до момента возникновения предельного состояния, указанного в технической документации, или до его выбраковки. [9]
		
		

			
Қызыл сызықтар: Елді мекендерді жоспарлау құрылымындағы кварталдардың, шағын аудандардың, өзге элементтердің аумағын көшеден (жолдардан, алаңдардан) бөліп тұратын шекара. Әдетте қызыл сызық құрылыс салу шекарасын реттеу үшін қолданылады.
			
Красные линии : Границы, отделяющие территории кварталов, микрорайонов, иных элементов в планировочной структуре населенных пунктов от улиц (проездов, площадей). Красные линии, как правило, применяются для регулирования границ застройки. [3]
		
		

			
Қысқы жағдайда бетондау: Бетон құрылымының түзілуіне теріс температураның әсерін есепке ала отырып бетондау. Бетон денесі капиллярындағы су қатая келе 9%-ға дейін ұлғаяды. Мұздың кристаллдары мен линзаларының микроскопиялық түзілуі нәтижесінде бетонда туындайтын құрылымдық байланыстарды бұзатын қысым күштер пайда болады, олар ерігеннен кейін толығымен қалпына келмейді. Бетондалатын құралымның сипатына, оның бетінің модуліне, сырттағы ауа температурасына, энергия көздерінің болуына байланысты мынадай бабына келтіру тәсілдері: - жылыжайда табиғи жетілу режимінде; - бетонға енгізілген жылуды және экзотермия әсерін пайдалану арқылы термос режимінде ұстау; - бетонды термикалық өңдеу (электрмен қыздыру, түйіспелі электрмен жылыту, инфрақызыл электрмен қыздыру, бумен қыздыру және басқа); - бетон қоспасына химиялық қосындыларды пайдалану әдістері қолданылады.
			
Бетонирование в зимних условиях : Бетонирование, при котором учитывается воздействие отрицательных температур на структурообразование бетона. Вода, замерзая, увеличивается до 9% в объеме в капиллярах тела бетона. В результате микроскопических образований кристаллов и линз льда возникают силы давления, нарушающие возникшие в бетоне структурные связи, которые в дальнейшем после оттаивания полностью не восстанавливаются. В зависимости от характера бетонируемой конструкции, модуля ее поверхности, температуры наружного воздуха, наличия источников энергии применяют следующие способы выдерживания: - в режиме естественного вызревания в тепляках; - в термосном режиме с использованием тепла, внесенного в бетон, и эффекта экзотермии; - с термической обработкой бетона (электропрогрев, контактный электрообогрев, инфракрасный электрообогрев, паропрогрев и др.); - использованием химических добавок в бетонную смесь. [12]
		
		

			
Қысқы жағдайларда қалау: Тоңазыту әдісімен қалау, бұл кезде қалау теріс температуралы ашық ауада төсеу кезінде температурасы оң болатын ерітіндіменмен, аязға қарсы химиялық қоспалары бар жай ерітінділерді қолдану арқылы, сондай-ақ жылыту бөлмелерінде жаңадан салынған қалауды электр және бумен жылыту арқылы жүргізіледі.
			
Кладка в зимних условиях : Кладка методом замораживания, при котором кладку ведут на открытом воздухе при отрицательных температурах на растворе, имеющем положительную температуру в момент укладки его в дело, с применением обычных растворов с химическими противоморозными добавками, а также с применением электро - или паропрогрева свежевозведенной кладки в тепляках. [2]
		
		

			
Қысқы жұмыстар: Жылдың ауаның суық болатын кезеңінде орындалатын және әртүрлі аудандарда тиісті температуралық аймақтарға сәйкес нормаланатын төменгі температурадан қорғау жөніндегі арнайы іс-шаралар жүргізуді талап ететін құрылыс жұмыстары.
			
Работы зимние: Строительные работы, выполняемые в периоды года с отрицательными температурами воздуха, требующие проведения специальных мероприятий по защите от низких температур, которые нормируются для различных районов соответственно температурным зонам. [4]
		
		

			
Қысқы сылақ: Құрамында поташ болуға тиіс сылақ ерітіндісі, поташ бетте тұзы ақ жолақтарды және металдың тоттанудан бүлінуін болдырмайды, ерітіндінің қату температурасын төмендетеді.
			
Штукатурка в зимнее время : Штукатурный раствор, который должен иметь в своем составе поташ, не дающий высолов из поверхности, не вызывающий коррозийного разрушения металла, снижающий температуру замерзания раствора. [1]
		
		

			
Қысқы уақытта аязға қарсы қоспаларды қосып тас қалау: Қысқы уақытта тас қалау жұмыстарын жүргізу тәсілі, ол аязға қарсы химиялық қоспаларды қолдануға негізделген, мұндай қоспалар ерітіндінің қату температурасын төмендетеді және суық температура кезінде беріктікті жобада көзделгеннен 20% жоғарылатуды қамтамасыз етеді.
			
Каменная кладка в зимнее время с противоморозными добавками : Способ производства каменных работ в зимнее время, основанный на применении противоморозных химических добавок, которые понижают температуру замерзания раствора и обеспечивают увеличение набора прочности на 20% от проектной величины при отрицательной температуре. [1]
		
		

			
Қысқы уақытта орнатылатын мастикалық төбе жабындылары: Құрамына антифриздік және жұмсартушы қоспалар қосылған мастикадан жасалған мастикалық төбе жабындылары.
			
Мастичные кровли, устраиваемые в зимний период : Мастичные кровли из мастики, в состав которой введены антифризные и пластифицирующие добавки. [1]
		
		

			
Қысқы уақытта тас калауды электрмен жылыту: Төмен температура кезінде тас қалау тәсілі, ол электр тогы тізбегіне қосылған металл электродтардың көмегімен жылытуға негізделген.Электродтар қалау барысында ерітінді жіктеріне салынады.
			
Электропрогрев каменной кладки в зимнее время : Способ производства каменной кладки при отрицательных температурах, основанный на прогреве с помощью металлических электродов, подсоединенных к цепи электрического тока. Электроды закладывают в растворные швы по ходу кладки. [1]
		
		

			
Лакты-сырлы құрамамен сырлау: Металл құралымдар мен бөлшектерді тоттанудан қорғауға арналған сырлау. Майлы сырлар, лактар, синтетикалық шайыр негізіндегі эмальдар, битумдық мастикалар мен ерітінділер қолданылады. Қорғаныш жабыны астар және жабын қабатынан тұрады, олардың саны жабынның мақсатына, қорғалатын материалдың қасиетіне, жағу процесінің технологиялық шарттарына және жабынның пайдаланылуына байланысты болады.
			
Окраска лакокрасочными составами : Окраска, предназначенная для защиты металлических конструкций и деталей от коррозии. Применяют масляные краски, лаки, эмали на основе синтетических смол, битумные мастики и растворы. Защитное покрытие состоит из грунтовки и покровных слоев, количество которых зависит от назначения покрытия, свойств защищаемого материала, технологических условий процесса нанесения и эксплуатации покрытия. [1]
		
		

			
Лимиттік-дайындау карталар: Жұмыстардың жекелеген түрлерін немесе кешенін орындауға қажетті материалдар көрсетілетін құжат.
			
Лимитно-заборные карты : Документы, где указывается потребность в материалах, необходимых для выполнения отдельных видов или комплексов работ. [8]
		
		

			
Люлькалар және төсемсатылар: Құрал-саймандарымен бір немесе бірнеше жұмысшыны белгілі бір биіктікке көтеруге арналған жабдықтар.
			
Люльки и подмости : Устройства, предназначенные для подъема одного или нескольких рабочих с инструментом на определенную высоту. [4]
		
		

			
Магниттік және электромагниттік дефектоскопия: Пісірілген қосылыстардың ақауларын іздеудің ақаулы жерде магниттік күш сызықтары пішінің шашырау өрістерінің түзілуі салдарынан өзгеруіне негізделген тәсілі. Бақыланатын учаске магниттік таспаға жазыла отырып, магниттеледі және магнитографикалық дефектоскоптарда таспаға жазылған нәтижелер оқылады.
			
Магнитная и электромагнитная дефектоскопия : Способ поиска дефектов сварных соединений, основанный на изменении формы магнитных силовых линий вследствие образования полей их рассеивания в местах дефектов. Контрольный участок намагничивается с одновременной записью на магнитную ленту, с последующим считыванием результатов, зафиксированных на ленте, на магнитографических дефектоскопах. [2]
		
		

			
Майлау: Өңделетін беттің тегіс емес жерлерін тығыздағыш құрамамен толтыру.
			
Подмазка : Заполнение шпатлевочными составами неровностей на обрабатываемой поверхности. [1]
		
		

			
Майлы бояумен сырлау: Пигменттер және олифа қоспасынан тұратын құрамамен сырлау; дайындалған бетке жаққышпен, білікшемен немесе бояғыш пульттың көмегімен механикаландырылған жолмен жалылады.
			
Окраска масляная : Окраска составами, состоящими из смеси пигментов и олифы; наносится на подготовленную поверхность вручную кистями, валиками или механизированно с помощью краскопультов. [1]
		
		

			
Макет: Жоспарланып отырған аумақтардың, жобаланып отырған объектілердің, олардың жекелеген элементтерінің, сондай-ақ үй-жайлар интерьерлерінің кеңістіктегі өлшемдестігін немесе құрылыстардың ішкі кеңістігін белгілеу мақсатында көлемді нысандағы (түгелдей көрсете отырып немесе шартты түрде) масштабқа қатаң сәйкес келетін етіп орындалған иллюстрациялық (көрнекі) материал. Макет ретінде компьютерлік кеңістіктік модельдеудің бейнематериалдары пайдаланылуы мүмкін.
			
Макет : Иллюстрационный (наглядный) материал, выполненный в строгом соответствии с масштабом в объемной форме (с детализацией или условно) в целях установления пространственной соразмерности планируемых территорий, проектируемых объектов, их отдельных элементов, а также интерьеров помещений или внутреннего пространства сооружений. В качестве макета могут использоваться видеоматериалы компьютерного пространственного моделирования. [3]
		
		

			
Макеттеу: Қажетті масштабпен немесе сирек жағдайда нағыз өлшемдермен макет жасау. Объект нақты іске асырылғанға дейін ол туралы барынша толық ақпарат алу тәсілі.
			
Макетирование : Изготовление макетов в требуемом масштабе или, реже, в натуральную величину. Способ получения наиболее полной информации об объекте до его реализации в натуре. [9]
		
		

			
Мамандандырылған ағын: Ағынның бірыңғай параметрлер жүйесімен және сұлбасымен біріктірілген бірқатар жеке ағындардан тұратын ағын.
			
Поток специализированный : Поток, состоящий из ряда частных потоков, объединенных единой системой параметров и схемой потока. [8]
		
		

			
Мамандандырылған бригада : Бір түрдегі жұмыстарды орындайтын, мысалы бетоншылар, тас қалаушылар немесе ағаш шеберлері, бір мамандықты игерген жұмысшылардан тұратын бригада.
			
Специализированная бригада : Бригада из рабочих одной профессии, выполняющих работы одного вида, например бетонные, каменные или плотничные. [2]
		
		

			
Мамандану: Басқару аппаратындағы еңбек бөлінісін және біртектес жұмыстардың белгілі бір бөлімшеде, нақты жұмыс орнында, нақты орындаушыда шоғырландыруды көздейтін ұйымдастыру принципі.
			
Специализация : Принцип организации, который предполагает разделение труда в аппарате управления и концентрацию однородных работ в определенном подразделении, на рабочем месте, у конкретных исполнителей. [8]
		
		

			
Мамандық: Белгілі бір жұмыс түрлері бойынша (биіктік монтажник, темірбетон құралымдарының монтажнигі) бейінді мамандану.
			
Специальность : Узкая специализация по определенному виду работ (монтажник-высотник, монтажник железобетонных конструкций). [1]
		
		

			
Мастикалы жылуоқшаулағыш: Асбест талшықтары, полимерлік материалдар, сұйық шыны және т.б. негізіндегі жылу оқшаулау. Көлбеу беттерге - қосымша бекітпесіз жолақ етіп, ал тік беттерге металл тордың бетіне жағылады.
			
Теплоизоляция мастичная : Теплоизоляция на основе асбестовых волокон, полимерных материалов, жидкого стекла и др. На горизонтальные поверхности наносят полосами без дополнительных креплений, на вертикальные поверхности - только по металлической сетке. [1]
		
		

			
Материал сыйымдылық: Қандай бір өнімді өндіруге кететін материалдық ресурстар шығынының көрсеткіші. Өнім бірлігін жасауға қажетті шикізат, материал, отын және энергия шығыны табиғи бірліктерде болмаса өнімнің өзіндік құнының құрылымындағы пайдаланылған материалдық ресурстардың құнына пайыз есебімен беріледі.
			
Материалоемкость : Показатель расхода материальных ресурсов на производство какой-либо продукции. Выражается в натуральных единицах расхода сырья, материалов, топлива и энергии, необходимых для изготовления единицы продукции, либо в процентах к стоимости используемых материальных ресурсов в структуре себестоимости продукции. [2]
		
		

			
Материалдар базасы: Құрылыс және пайдалану материалдарын жинап қоюға (қабылдауға, сақтауға және түсіруге) немесе дайындауға арналған өндірістік кәсіпорын немесе учаске.
			
База материалов : Производственное предприятие или участок для складирования (приема, хранения и отгрузки) или приготовления строительных и эксплуатационных материалов. [6]
		
		

			
Материалдар мен құралымдарды сынаудың акустикалық әдістері: Адеструктивті әдістердің бір түрі. Акустикалық әдістер сынау объектісінің физика-механикалық қасиеттеріне байланысты болатын қосалқы акустикалық сипаттамаларын анықтауға негізделген.
			
Акустические методы испытаний материалов и конструкций : Разновидность адеструктивных методов. Акустические методы основаны на определении косвенных акустических характеристик объекта испытаний, которые связаны с его физико-механическими свойствами.
		
		

			
Материалдар номенклатурасы: Құрылыста пайдаланылатын материалдардың, құралымдар мен бөлшектердің жүйеленген тізбесі, онда әрбір атауға шартты түрде сандық-әріптік немесе әріптік-сандық белгі берілген, ол номенклатуралық нөмір (өндіріс ішілік бухгалтерлік есептегі материалдың шартты нөмірі) деп аталады.
			
Номенклатура материалов : Систематизированный перечень материалов, конструкций и деталей, используемых в строительстве, в котором каждому наименованию условно присвоено постоянное цифро-буквенное или буквенно-цифровое обозначение, которое называется номенклатурным номером (условный номер материала во внутрипроизводственном бухгалтерском учете). [9]
		
		

			
Материалдарды жинау аймағы: Кірпіш салынған табандықты және ерітінді салынған жәшіктерді орналастыруға арналған, ені 1,0 м-ден 1,6 м-ге дейін болатын тас қалаушының жұмыс орнының учаскесі (алаңы).
			
Зона складирования материала : Участок рабочего места каменщика (полоса) шириной от 1,0 до 1,6 м для размещения поддонов с кирпичом и ящиков с раствором. [1]
		
		

			
Материалдарды сынау: Материалдардың механикалық, физикалық, химиялық немесе өзге де қасиеттерін анықтау, Материалдарды сынау кезінде бақылау-сынау операцияларының әдістемесін регламенттейтін стандарттар, ведомстволық және басқа да техникалық шарттар басшылыққа алынады. Материалдарды сынау фабриказауыттың лабораторияларында және басқа лабораторияларда жүзеге асырылады.
			
Испытание материалов : Определение механических, физических, химических или иных свойств материалов. При испытании материалов руководствуются стандартами, ведомственными и другими техническими условиями, регламентирующими методику контрольно-испытательных операций. Испытание материалов осуществляется в фабрично-заводских и других лабораториях. [9]
		
		

			
Материалдық ресурстар шығынының нормасы: Өнім бірлігін өндіруге немесе жұмыстың белгілі бір көлемін орындауға қажет материалдық ресурстар шығынының ғылыми негізделген шамасы. Ол өндіріс процесіндегі шикізатты, материалдарды, құралымды және басқа өнімді пайдалану өлшемін сипаттайды.
			
Норма затрат материальных ресурсов : Научно обоснованная величина расхода материальных ресурсов, необходимая для производства единицы продукции или выполнения определенного объёма работ. Характеризует меру использования сырья, материалов, конструкций и другой продукции в процессе производства. [9]
		
		

			
Материалдық процестер: Құрылыс өндірісінің материалдық элементтеріне бағытталған барлық іс-әрекетті қамтитын құрылыс процестері.
			
Материальные процессы : Строительные процессы, которые охватывают все действия, направленные на материальные элементы строительного производства. [1]
		
		

			
Маусымдық қор: Навигация кезеңдерінде объектіге әкелінетін материалдар қоры.
			
Сезонный запас : Запас из материалов, завозимых на объект в навигационные периоды. [5]
		
		

			
Машина жұмысының ауысымдылық коэффициенті : Есепті кезеңде бір типті машиналар істеген машина-сағат санының осы машиналардың жұмыс істеген күндерінің жұмыс күнінің орташа ұзақтығына туындысына қатынасы.
			
Коэффициент сменности работы машины : Отношение количества машино-часов, отработанных однотипными машинами за отчетный период, к произведению количества дней нахождения этих машин в работе на среднюю продолжительность рабочего дня. [5]
		
		

			
Машинаны уақыт бойынша пайдалану коэффициенті: Машинаның бір жылғы жұмысына жұмсалған нақты уақытының бір жылға белгіленген жоспарлы жұмыс уақытына қатынасы.
			
Коэффициент использования машины во времени : Отношение фактического времени работы машины за год к плановому рабочему времени, устанавливаемому на год. [5]
		
		

			
Машинаның техникалық дайындық коэффициенті: Машинаның пайдалануға толықтай дайын болған уақытының жалпы жұмыс уақытына қатынасы.
			
Коэффициент технической готовности машины : Отношение времени, в течение которого машина находится в полной готовности к использованию, к общему рабочему времени. [5]
		
		

			
Машинаның уақыт нормасы: Машина ұтымды пайдаланылған, сондай-ақ еңбек және өнідіс дұрыс ұйымдастырылған жағдайда сапалы машиналық өнім бірлігін жасауға жұмсалатын машинаның жұмыс уақытының мөлшері.
			
Норма машинного времени : Количество рабочего времени машины, которое должно быть затрачено на создание единицы доброкачественной машинной продукции в условиях рационального использования машины, а также правильной организации труда и производства. [2]
		
		

			
Мәжбүрлеп жинақтау: Кездейсоқ орын ауыстыру толық шектелген, аспаппен бақылау жүргізбестен құралымның бағытталуын және жобалық жағдайда орналасуын қамтамасыз ететін арнайы бекіту құрылғыларын қолдану арқылы құралымдар мен жабдықтарды дәлдеп салыстырмай жинақтау.
			
Монтаж принудительный : Безвыверочный монтаж конструкций и оборудования с применением специальных фиксирующих устройств, обеспечивающих ориентирование и установку конструкций в проектное положение без инструментального контроля с полным ограничением свободы случайных перемещений. [4]
		
		

			
Мәжбүрлеп шектеу: Жүк көтеру кранының белгіленген шектерде апаттық сөнуіне әкелетін датчиктер мен соңғы ажыратқыштар орнату арқылы шектеу. Кран машинисінің іс-қимылына байланысты емес.
			
Принудительные ограничения : Ограничения, осуществляемые установкой датчиков и концевых выключателей, производящих аварийное отключение грузоподъемного крана в заданных пределах. Не зависит от действия машиниста крана. [5]
		
		

			
Межелеу жұмыстары: Құрылыс объектісінің геометриялық параметрлерінің жобаға сәйкестігін қамтамасыз ететін және құрылыс процесіндегі геодезиялық межелеу негіздерін, межелеу жұмыстарын, геодезиялық геометриялық бақылау жүргізуді қамтитын өлшемдер мен сызулар.
			
Разбивочные работы : Измерения и построения, обеспечивающие соответствие геометрических параметров объекта строительства проекту и включающие создание геодезической разбивочной основы, производство разбивочных работ в процессе строительства, геодезический контроль. [2]
		
		

			
Мемлекетаралық жобалау және құрылыс бойынша ережелер жинағы: Құрылыс жүргізу, жобалау, құрылыс-жинақтау жұмыстары мен құрылыс бұйымдарын жасап шығару, сондай-ақ құрылыс өнімін пайдалану үшін техникалық шешімдерді немесе инженерлік ізденістердің рәсімдерін ұсынатын және оның құрылыс нормаларының, ережелері мен стандарттарының міндетті талаптарына сәйкестігіне қол жеткізу тәсілдерін анықтайтын нормативтік акт.
			
Межгосударственный свод правил по проектированию и строительству : Нормативный акт, рекомендующий технические решения или процедуры инженерных изысканий для строительства, проектирования, строительно-монтажных работ и изготовления строительных изделий, а также эксплуатации строительной продукции, и определяющий способы достижения ее соответствия обязательным требованиям строительных норм, правил и стандартов. [7]
		
		

			
Мемлекеттік қадағалау: Объектінің құрылысына жобадан ауытқуды және оның бұзылуын анықтау мен болдырмау және нормативтік құжаттар мен стандарттар талаптарын сақтау мақсатында өзіне қарасты мәселелер және жұмыс түрлері бойынша тиісті мемлекеттік орган жүзеге асыратын қадағалау.
			
Надзор государственный : Надзор за строительством объектов, осуществляемый соответствующими государственными органами по подведомственным им вопросам и видам работ, с целью выявления и устранения нарушений и отступлений от проекта и соблюдения требований нормативных документов и стандартов. [4]
		
		

			
Мемлекеттік нормативтер: Адамның мекендеуі мен тіршілік етуіне қолайлы, қауіпсіз және басқа да қажетті жағдайларды қамтамасыз ететін нормативтік құқықтық актілер, нормативтік-техникалық құжаттар, өзге де міндетті талаптар, шарттар мен шектеулер жүйесі.
			
Государственные нормативы : Система нормативных правовых актов, нормативно-технических документов, иных обязательных требований, условий и ограничений, обеспечивающих благоприятные, безопасные и другие необходимые условия обитания и жизнедеятельности человека. [3]
		
		

			
Мердігер (мердігерлік ұйым): Құрылыс және жинақтау жұмыстарын мердігерлік шарт бойынша орындайтын жеке немесе заңды тұлға.
			
Подрядчик (подрядная организация) : Физическое или юридическое лицо, выполняющее строительные и монтажные работы по договору подряда. [9]
		
		

			
Мердігерлік құрылыс: Құрылыс-жинақтау ұйымдары тапсырыс беруші-ұйымдармен жасалған мердігерлік шарты бойынша жүзеге асыратын құрылыс.
			
Подрядное строительство : Строительство, осуществляемое строительно-монтажными организациями по договорам подряда с организациями-заказчиками. [9]
		
		

			
Мердігерлік шарты: Мердігерлік шарты бойынша бір тарап (мердігер) екінші тараптың (тапсырысшының) тапсырмасы бойынша белгілі бір жұмысты атқаруға және белгіленген мерзімде оның нәтижесін тапсырысшыға өткізуге міндеттенеді, ал тапсырысшы жұмыс нәтижесін қабылдап алуға және оған ақы төлеуге (жұмыстың бағасын төлеуге) міндеттенеді. Егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе, жұмыс мердігердің тәуекелімен орындалады.
			
Договор подряда : По договору подряда одна сторона (подрядчик) обязуется выполнить по заданию другой стороны (заказчика) определенную работу и сдать ее результат заказчику в установленный срок, а заказчик обязуется принять результат работы и оплатить его (уплатить цену работы). Работа выполняется за риск подрядчика, если иное не предусмотрено законодательными актами или договором.
		
		

			
Механикаландыру : Машиналарды пайдалану арқылы жұмыстарды орындау.
			
Механизация: Выполнение работ с использованием машин. [2]
		
		

			
Механикаландырылған процесс : Механизмдер көмегімен орындалатын процесс.
			
Процесс механизированный : Процесс, который выполняется при помощи механизмов. [1]
		
		

			
Механикалық айналдыра бұрғылау: Топырақты штанганы (құбырды) немесе айналдырғыш-роторды айналдырумен қатар оны төмен түсіру арқылы ұңғыма қалу тәсілі.
			
Механическое бурение вращательное : Способ получения скважин в грунте с помощью вращения штанги (трубы) или вращателя-ротора с одновременным их опусканием. [2]
		
		

			
Модуль: Сәулет пен құрылыста кешендер, имараттар мен олардың бөліктері өлшемдерінің еселік қатынастарын көрсету үшін қабылданған бастапқы өлшем. Модуль ретінде ғимарат элементтері бірінің ұзындық өлшемі, өлшемі немесе құрылыс бұйымының өлшемі алынады. Модульды қолдану жинақтарға, имараттарға және олардың бөліктеріне өлшемділік береді, құрылысты біркелкілендіру мен стандарттауды жеңілдетеді.
			
Модуль : Исходная мера в архитектуре и строительстве, принятая для выражения кратных соотношений размеров комплексов, сооружений и их частей. В качестве модуля принимают меру длины, размер одного из элементов здания или размер строительного изделия. Применение модуля придает комплексам, сооружениям и их частям соизмеримость, облегчает унификацию и стандартазацию строительства. [2]
		
		

			
Модульдық жүйе: Ғимараттар мен инженерлік имараттардың, олардың элементтерінің, бұйымдардың, жабдықтардың өлшемдерін осы өлшемдердің белгіленген бірлікке - модулые еселігі негізінде үйлестіру ережелерінің жиынтығы.
			
Модульная система : Совокупность правил координации размеров зданий и инженерных сооружений, их элементов, изделий, оборудования на основе кратности этих размеров установленной единице - модулю. [9]
		
		

			
Модульдік қалып: Қалқаннан және (немесе) белгілі бір модулые еселенген өлшемдері өзгермейтін басқа элементтерден тұратын ірі қалқанды (кіші қалқанды) қалып.
			
Опалубка модульная : Опалубка крупнощитовая (мелкощитовая), включающая щиты и (или) другие элементы с фиксированными размерами, кратными определенному модулю. [2]
		
		

			
Мырыштау: Атмосфералық, су асты және жер асты тоттануынан қорғау мақсатында темір және болат бұйымдардың (жабынды темір, су асты қадалары, сым бұйымдары және осы сияқтылар) бетін мырышпен жабу.
			
Цинкование: Покрытие поверхности железных и стальных изделий (кровельного железа, подводных свай, проволочных изделий и др.) слоем цинка с целью защиты против атмосферной, подводной и подземной коррозии. [9]
		
		

			
Наряд : Бригадаға, звеноға немесе жеке жұмысшыға берілген нақты өндірістік тапсырманы анықтайтын бастапқы құжат, онда жұмыс көлемі, уақыт нормасы және қолданыстағы тарифтік еңбекке ақы төлеу жүйесіне сәйкес жұмысшылар біліктілігінің разряды көрсетіледі.
			
Наряд : Первичный документ, определяющий конкретное производственное задание бригаде, звену или отдельному рабочему, где указаны объемы работы, норма времени и разряд квалификации рабочих в соответствии с действующей тарифной системой оплаты труда. [9]
		
		

			
Негізгі қойма: Бірнеше құрылыс-жинақтау ұйымдарына қызмет көрсететін, материалдар мен бұйымдарды қабылдау мен сақтауға арналған материалдық-техникалық қамтамасыз етудің орталық базасы.
			
Базисный склад : Центральная база материально-технического снабжения, предназначенная для приемки и хранения материалов и изделий, которая обслуживает несколько строительно-монтажных организаций. [11]
		
		

			
Негізгі өндірістік емес қорлар: Кәсіпорын қорларының өндіріс процесінде тікелей пайдаланылмайтын, бірақ кәсіпорында жұмыс істейтіндердің өндірістік қызметін жандандыру арқылы өндіріске әсер ететін бөлігі (ведомстволық тұрғын үй қоры, мәдени-тұрмыстық және медициналық мақсаттағы ғимараттар мен имараттар).
			
Основные непроизводственные фонды : Часть фондов предприятия (организации), не используемая непосредственно в процессе производства, но оказывающая воздействие на производство через активизацию производственной деятельности работающих на предприятии (ведомственный жилой фонд, здания и сооружения культурно-бытового и медицинского назначения). [9]
		
		

			
Негізгі өндірістік қорлар: Кәсіпорын қорларының өндіріс процесі барысында ұзақ уақыт (бір жылдан астам) жұмыс істейтін бөлігі; өзінің заттай нысанын сақтайды және өз құнын жаңадан жасалатын өнімге бөліктер бойынша, ғимараттың, имараттың, машиналар мен жабдықтардыңтозуына қарай аударады.
			
Основные производственные фонды : Часть фондов предприятия (организации), которая функционирует в процессе производства длительное (более года) время, сохраняет натуральную форму и переносит свою стоимость на вновь создаваемый продукт по частям по мере износа здания, сооружения, машины и оборудования. [9]
		
		

			
Негізгі процесс: Оны орындау кезінде ғимараттың немесе имараттың элементтері мен бөліктері жасалатын процесс. Бұл процестер құрылыс өндірісінің өнімдерін алуды қамтамасыз етеді және құрылыс процестерінің материалдық элементтерін өңдеп, пішінін өзгертіп және оларға жаңа сапа беру болып табылады.
			
Процесс основной : Процесс, при выполнении которого создаются элементы и части зданий и сооружений. Этот процесс обеспечивает получение продукции строительного производства и заключается в переработке, изменении формы и придании новых качеств материальным элементам строительных процессов. [1]
		
		

			
Негіздеу: Өнімді таңдап алынған координаталар жүйесіне қатысты қажет қалыпта орналастыру.
			
Базирование : Придание изделию требуемого положения относительно выбранной системы координат. [6]
		
		

			
Негіздің топырағын тоңазыту: Топырақтың температурасын нысаналы төмендету, ол топырақтағы қатпаған судың мөлшерін азайтады және оның иілімді (немесе еріген) күйден тоңазыған күйге етуімен сипатталады.
			
Охлаждение грунтов оснований : Направленное понижение температуры грунтов, сопровождающееся уменьшением содержания незамерзшей воды в грунте и его переходом из пластичного (или талого) в твердомерзлое состояние. [9]
		
		

			
Нивелирлеу: Жер бетіндегі, имараттың түрлі деңгейдеріндегі нүктелерді бастапқы нүктеге - «нөлдік биіктікке» немесе теңіз деңгейіне қатысты геодезиялық өлшеу процесі.
			
Нивелирование : Процесс геодезических измерений точек на земной поверхности, на различных уровнях сооружений относительно исходной точки - «нуля высот», или над уровнем моря. [9]
		
		

			
Нобай (нобайлық жоба): Жобалық (жоспарлық, кеңістіктік, сәулеттік, технологиялық, конструкциялық, инженерлік, әшекейлік немесе басқа) шешімнің оңайлатылған, схема, сызба, бастапқы сұлба (сурет) нысанында орындалған және осы шешімнің түпкі ойын түсіндіретін түрі.
			
Эскиз (эскизный проект) : Упрощенный вид проектного (планировочного, пространственного, архитектурного, технологического, конструктивного, инженерного, декоративного или другого) решения, выполненный в форме схемы, чертежа, первоначального наброска (рисунка) и объясняющий замысел этого решения. [3]
		
		

			
Нольдік цикл : Ғимараттың немесе имараттың және инженерлік коммуникациялардың «ноль» ретінде алынатын шартты жобалық белгіден төмен орналасқан бөлігін салу жөніндегі құрылыс-жинақтау жұмыстарының жиынтығы.
			
Цикл нулевой : Комплекс строительно-монтажных работ по возведению частей зданий или сооружений и инженерных коммуникаций, расположенных ниже условной проектной отметки, принимаемой за «нуль». [2]
		
		

			
Норма: Құрылысты жобалаудың жекелеген бөлімдері бойынша бірыңғай сандық және сапалық көрсеткіштерін белгілейтін талаптар немесе сметалық құнының анықтамасы.
			
Норма: Требование, устанавливающее единые количественные или качественные показатели по отдельным разделам проектирования строительства или определения сметной стоимости. [4]
		
		

			
Нормалау: Аналитикалық жолмен анықталған және ғылыми зерттеулермен және озық тәжірибемен техникалық негізделген нормалар негізінде, сондай-ақ ғимаратты, имаратты, құралымды жобалауға қойылатын бірқатар техникалық талаптардың анықтамалары негізінде өнім бірлігін өндіруге немесе жұмыс көлемін орындауға жұмсалатын шығындардың өлшемін белгілеу жөніндегі іс-шара.
			
Нормирование : Мероприятия по установлению меры затрат на производство единицы продукции или объема работ на основании технически обоснованных норм, определенных аналитически и обоснованных научными исследованиями и передовым опытом, а также мероприятия по определению ряда технических требований по проектированию зданий, сооружений, конструкций. [9]
		
		

			
Нормативтік құжат: Қызметтің белгілі бір түріне немесе олардың нәтижелеріне қатысты ережелерді, жалпы қағидаларды немесе сипаттамаларды белгілейтін және тұтынушылардың кең қауымына қол жетімді құжат. Құрылыстағы «нормативтік құжат» термині құрылыс нормалары мен ережелері, ережелер жинағы, аумақтық құрылыс нормалары, стандарт деген ұғымдарды қамтиды.
			
Нормативный документ : Документ, устанавливающий правила, общие принципы или характеристики, касающиеся определенных видов деятельности или их результатов и доступный широкому кругу потребителей. Термин «нормативный документ» в строительстве охватывает такие понятия, как строительные нормы и правила, свод правил, территориальные строительные нормы, стандарт. [2]
		
		

			
Нормативтік-анықтамалық, нормативтік-техникалық құжаттама: Белгілі бір ережелерді қамтитын ресми құжаттар жиынтығы, стандарттар, нормалар, нормативтер және шарттар, ҚНжЕ және мемлекеттік қадағалау органдары, министрліктер мен ведомстволар бекіткен басқа да нормативтік құжаттар. Нормативтік анықтамалық құжаттамаға нұсқаулықтар, нұсқамалар, басшылыққа алатын құжаттар, құрылыстың жекелеген түрлерінің ерекшеліктерін көрсететін міндетті және ұсыныс сипатындағы ережелер де жатады. Нормативтік құжаттар кәсіпорындардың қызметін және инвестициялық циклдің барлық кезеңінде (іздестіру, жобалау, құрылыс жүргізу, қайта құрылымдау, жөндеу және т.с.с.) тиісті қызмет салаларында қабылданған шешімдердің заңдылығын реттейді.
			
Документация нормативно-справочная, нормативно-техническая : Совокупность официальных документов, содержащих определенные правила, стандарты, нормали, нормативы и условия, СНиПы и другие нормативные документы, утвержденные органами государственного надзора, министерствами и ведомствами. К нормативно-справочной документации относятся также инструкции, указания, руководства, положения обязательного или рекомендательного характера, отражающие специфику отдельных видов строительства. Нормативные документы регламентируют деятельность предприятий и правомерность их решений в соответствующих областях деятельности на всех этапах инвестиционного цикла (изысканиях, проектировании, строительстве, реконструкции, ремонте и т.п.). [2]
		
		

			
Нормобақылау : Нормативтік құжаттарда белгіленген құжаттың конструктивтік сабақтастығын және редакциялық-графикалық безендірілу принциптерін ұтымды пайдаланудың нормалары мен талаптарының сақталуын тексеру процесі.
			
Нормоконтроль : Процесс проверки соблюдения норм и требований, установленных в нормативной документации, рационального использования принципов конструктивной преемственности и редакционно-графического оформления документа. [9]
		
		

			
Норможинақ: Құрылыс және жинақтау жұмыстарының белгілі бір түрін жүргізу үшін пайдаланылатын механикаландыру құралдарының, құралдардың, құрал-жабдықтардың, құрылғылардың, бақылау-өлшеу аспаптарының оңтайлы жинағы.
			
Нормокомплект : Оптимальный набор средств механизации, инструментов, инвентаря, приспособлений, контрольно-измерительных приборов, используемый для производства определенного вида строительных и монтажных работ. [2]
		
		

			
Нөлдеу: Адамдарды электр тогынан зақымданудан қорғау шарасы; тікелей жермен қосылған бейтарап сымды желілерде қолданылады. Нөлдеу қоректендіргіш тораптың бірнеше рет жерлендірілген нөлдік сымына электр жабдығының кернеу берілмеген, бірақ оқшаулаудың бүлінуі салдарынан кернеу пайда болатын корпусын және басқа да құрылымдық металл емес бөліктерін қосу арқылы жүзеге асырылады. Нөлдеудің міндеті - зақым келгенде немесе корпус тесілгенде қондығыны тораптан жылдам сөндіру.
			
Зануление : Мера защиты людей от поражения электрическим током; применяется в сетях с глухозаземленным нейтральным проводом. Зануление осуществляется путем присоединения к неоднократно заземленному нулевому проводу питающей сети корпусов и других конструктивных неметаллических частей электрооборудования, которые не находятся под напряжением, но вследствие повреждения изоляции могут оказаться под ним. Задача зануления - быстрое отключение установки от сети при повреждении или пробое на корпус. [2]
		
		

			
Нөлдік цикл: «Нөл» ретінде алынатын шартты белгіден төмен орналасқан ғимарат бөліктері мен имараттарды салу жөніндегі құрылыс-жинақтау жұмыстарының кешені.
			
Нулевой цикл : Комплекс строительно-монтажных работ по возведению частей зданий и сооружений, расположенных ниже условной отметки, принимаемой за «нуль». [9]
		
		

			
Нұсқама: Салынатын объектінің ысырабына, беріктігінің, төзімділігінің немесе пайдалану сенімділігінің төмендеуіне әкеп соққан ақаулардың орын алуына және нормалар мен стандарттар талаптарынан ауытқуға жол берген ұйымға мемлекеттік сәулет-құрылыс қадағалау органдары беретін ресми өкім. Нұсқамада ақаулар мен бұзушылықтарды жою үшін қажетті іс-қимыл мен оның мерзімі белгіленеді, ал қажет болған жағдайларда жұмыс жүргізу, өнім өткізу тоқтатыла тұрады.
			
Предписание : Официальное распоряжение, выдаваемое органами государственного архитектурно-строительного надзора организации, допустившей дефекты и отступления от требований норм и стандартов, приведших к потере, снижению прочности, устойчивости или эксплуатационной надежности возводимого объекта. Предписанием устанавливаются необходимые действия и сроки устранения дефектов и нарушений, а в необходимых случаях приостанавливается ведение работ, реализация продукции. [9]
		
		

			
Нұсқаулық: Басқару қағидалары мен әдістерін сипаттайтын нормативтік-әдістемелік құжат.
			
Инструкция : Нормативно-методический документ, регламентирующий принципы и методы управления. [9]
		
		

			
Нүктелі пісіру: Қосылатын бөлшектер, әдетте қиыстыра салынған, жеке нүктелерде пісірілетін ұштастыра пісіру түрі.
			
Точечная сварка : Вид контактной сварки, при которой соединяемые детали, обычно наложенные внахлестку, свариваются в отдельных точках. [9]
		
		

			
Нығыздау: Құрылыс материалдарының топырағын тік соққылы жүктеме түсіру әдісімен тығыздау тікелей соққылық жүктемелер әдісімен тығыздау.
			
Трамбование : Уплотнение грунта строительных материалов методом вертикальных ударных нагрузок. [2]
		
		

			
Нысаналы басқару функциясы: Тікелей басқарылатын органдардың іс-қимылын үйлестіруді, оларға қатысты басқарудың өзіндік ерекшелігі бар объект ретінде барлық сыртқы басқару функцияларын (жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, ынталандыру және бақылау) орындау, басқару шешімдерін қабылдау және олардың орындалуын тексеру, кадрларды тәрбиелеу және орналастыруды көздейтін функция.
			
Функция целенаправленного руководства : Функция, предполагающая координацию действий непосредственно управляемых органов, выполнение по отношению к ним как специфическому объекту управления всех внешних управленческих функций (планирования, организации, регулирования, стимулирования и контроля), принятие управленческих решений и проверку их исполнения, подбор, воспитание и расстановку кадров. [8]
		
		

			
Объект жанындағы қойма: Құрылысты ұйымдастыру жобасына сәйкес жинақтау крандары жұмыс істейтін аймақта орналастырылатын құрылыс материалдарын, бұйымдарын, құралымдары мен жабдықтарын сақтауға арналған қойма (имарат, үй-жай, алаң).
			
Склад приобъектный : Склад (сооружение, помещение, площадка) для хранения строительных материалов, изделий, конструкций и оборудования, размещаемый в зоне действия монтажных кранов в соответствии с проектом организации строительства. [4]
		
		

			
Объект құрылысын оңтайлы бөлімшелермен жүргізудің экспедициялық тәсілі: Жұмыс жүргізілетін орынға, әдетте бір маусымға немесе тоқсанға оңайлы бөлімшелерді жіберу арқылы жүргізілетін құрылыс.
			
Экспедиционный способ строительства объектов мобильными подразделениями : Строительство, осуществляемое мобильными подразделениями, которые направляются к месту производства работ, как правило, на один сезон или квартал. [10]
		
		

			
Объект сметасы: Жергілікті сметалар негізінде жекелеген ғимараттар мен имараттар құрылысының және құрылыстың жиынтық сметасына кіретік жұмыстар түрлерінің құнын анықтайтын және орындалған құрылыс-жинақтау жұмыстарымен есеп айырысу үшін негіз болатын сметалық құжат.
			
Смета объектная : Сметный документ, определяющий на основе локальных смет стоимость строительства отдельных зданий и сооружений и видов работ, входящих в сводную смету на строительство, и служащий основанием для расчетов за выполненные строительно-монтажные работы. [4]
		
		

			
Объектілер мониторингі: Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі объектілерінің жай-күйі мен өзгерістерін байқау жүйесі.
			
Мониторинг объектов : Система наблюдений за состоянием и изменениями объектов архитектурной, градостроительной и строительной деятельности. [3]
		
		

			
Объектілік ағын: Мамандандырылған ағындарды біріктіретін ағын, олардың құрамы тиісті құрылыс объектісін салу жөніндегі бүкіл жұмыстар кешенін орындауды қамтамасыз етеді.
			
Поток объектный : Поток, объединяющий специализированные потоки, состав которых обеспечивает выполнение всего комплекса работ по сооружению соответствующего объекта строительства. [8]
		
		

			
Объектіні кейіннен кәдеге жарату: Күрделі құрылыстың (үйдің, ғимараттың, кешеннің) пайдаланылуы (пайдалану, қолдану) тоқтатылғаннан кейін кәдеге асатын элементтерін (конструкцияларды, материалдарды, жабдықтарды) бір мезгілде қалпына келтіріп және қайталап пайдаланып, сондай-ақ кәдеге аспайтын элементтер мен қалдықтарды өңдей отырып, бөлшектеп алу және бұзу жөніндегі жұмыстар кешені.
			
Постутилизация объекта: Комплекс работ по демонтажу и сносу капитального строения (здания, сооружения, комплекса) после прекращения его эксплуатации (пользования, применения) с одновременным восстановлением и вторичным использованием регенерируемых элементов (конструкций, материалов, оборудования), а также переработкой не подлежащих регенерации элементов и отходов. [3]
		
		

			
Объектіні қабылдап алу: Аяқталған құрылыс объектісін орындаушыдан (бас мердігер) қабылдап алу тәртібі. Қабылдап алуды тапсырыс беруші немесе басқа уәкілетті тұлға жүргізеді. Қабылдап алу тапсырыс беруші жүргізген зерттеулер, тексерулер, бақылау сынақтары мен өлшемдері, қабылданатын объектінің нормалар мен жобаға сәйкестігін растайтын орындаушының құжаттары, сондай-ақ қадағалаушы органдар құжаттарының нәтижелері негізінде жүргізіледі.
			
Приемка объекта : Порядок принятия от исполнителя (генерального подрядчика) законченного строительного объекта. Приемку производит заказчик или другое уполномоченное лицо. Приемка производится на основе результатов проведенных заказчиком обследований, проверок, контрольных испытаний и измерений, документов исполнителя работ, подтверждающих соответствие принимаемого объекта нормам и проекту, а также заключения надзорных органов. [9]
		
		

			
Объектіні қайта құрылымдау кезіндегі алаңішілік жұмыстар: Құрылыс алаңын абаттандыру және инженерлік дайындау жөніндегі жұмыстар, сондай-ақ кәсіпорынның эксплуатациялық қызметін бұзбастан құрылыс-жинақтау жұмыстарын жүргізуді қамтамасыз ететін жұмыстар.
			
Внутриплощадочные работы при реконструкции объекта : Работы по обустройству и инженерной подготовке строительной площадки, а также работы, обеспечивающие проведение строительно-монтажных работ без нарушения эксплуатационной деятельности предприятия.
		
		

			
Объектіні іске қосу: Тапсырыс берушінің (объектіні пайдаланушының) орындаушыдан белгіленген тәртіппен қабылдап алынған аяқталған құрылыс объектісін жергілікті билік органдарында тіркеу жолымен заңды ресімдеуі.
			
Ввод объекта : Юридическое оформление заказчиком (пользователем объекта) принятого от исполнителя в установленном порядке объекта законченного строительства, осуществляемое путем регистрации в местных органах власти.
		
		

			
Объектінің бас жоспары: Құрылыс объектісі (үй, ғимарат, кешен) жобасының оны аумаққа (учаскеге) орналастыру, көлік коммуникацияларын, инженерлік желілерді төсеу (жүргізу), учаскені инженерлік жағынан дайындау, абаттандыру мен көгалдандыру, шаруашылық қызметін көрсетуді ұйымдастыру мәселелерін және жобаланып отырған объектінің орналасатын жеріне байланысты өзге де ісшараларды кешенді шешу қамтылатын бөлігі.
			
Генеральный план объекта : Часть проекта строительства объекта (здания, сооружения, комплекса), содержащая комплексное решение вопросов его размещения на территории (участке), прокладки (проводки) транспортных коммуникаций, инженерных сетей, инженерной подготовки участка, благоустройства и озеленения, организации хозяйственного обслуживания и иных мероприятий, связанных с местоположением проектируемого объекта. [3]
		
		

			
Объектінің техникалық күрделілігі: Объектінің функционалдық қызметіне, оның тірек және қоршау конструкцияларының ерекшеліктеріне, қабаттар (конструкциялық қатарлар) санына, сейсмикалық қауіптілігіне немесе салынатын жерінің (ауданының) өзге де айрықша геологиялық, гидрогеологиялық, геотехникалық жағдайларына қарай мемлекеттік және (немесе) мемлекетаралық (халықаралық) нормативтермен белгіленетін, табандары мен конструкцияларының сенімділігі мен беріктігіне қойылатын техникалық талаптардың дәрежесі бойынша құрылыс объектісінің жауапкершілік деңгейі, олар: - жауапкершіліктің бірінші деңгейі - күшейтілген; - жауапкершіліктің екінші деңгейі - қалыпты; - жауапкершіліктің үшінші деңгейі - төмендетілген болып бөлінеді.
			
Техническая сложность объекта : Уровень ответственности объекта строительства по степени технических требований к надежности и прочности оснований и конструкций, устанавливаемых государственными и (или) межгосударственными (международными) нормативами в зависимости от функционального назначения объекта, особенностей его несущих и ограждающих конструкций, количества этажей (конструктивных ярусов), сейсмической опасности или иных особых геологических, гидрогеологических, геотехнических условий места (района) строительства, которые подразделяются на: - первый уровень ответственности - повышенный; - второй уровень ответственности - нормальный; - третий уровень ответственности - пониженный. [3]
		
		

			
Оқиға: Келесі жұмыстарды бастау үшін қажетті өрі жеткілікті негіз болатын, бір немесе бірнеше жұмыстың аяқталу фактісі.
			
Событие : Факт окончания одной или нескольких работ, необходимый и достаточный для начала последующих работ. [5]
		
		

			
Оқшаулау жұмыстары: Тораптардың, ғимараттар мен имараттар бөліктерінің беттерінде қорғаныш жабынын орнату мақсатында орындалатын жұмыстар. Оқшаулау жұмыстары екі топқа бөлінеді - гидрооқшаулау және жылу оқшаулау.
			
Изоляционные работы : Работы, выполняемые с целью устройства защитных покрытий на поверхности узлов, части зданий и сооружений. Разделяют две группы изоляционных работ - гидроизоляционные и теплоизоляционные. [4]
		
		

			
Операция: Кез келген процестің дербес, көбіне қарапайым іс-әрекеті.
			
Операция : Отдельное, чаще простое, действие любого процесса. [2]
		
		

			
Операциялық бақылау : Жұмыстарды жүргізу барысында немесе олар аяқталғаннан кейін орындалатын бақылау. Өлшеу әдісімен немесе техникалық байқау арқылы жүзеге асырылады. Операциялық бақылау нәтижелері жұмыстардың жалпы немесе арнайы журналдарында, геотехникалық бақылау журналдарында және осы ұйымда қолданылатын сапаны басқару жүйесінде көзделген басқа да құжаттарда көрсетіледі.
			
Контроль операционный : Контроль, выполняемый в процессе производства работ или после их завершения. Осуществляется измерительным методом или техническим осмотром. Результаты операционного контроля фиксируются в общих или специальных журналах работ, журналах геотехнического контроля и других документах, предусмотренных действующей в данной организации системой управления качеством. [2]
		
		

			
Орамалы жылуоқшаулағыш: Минералды киізден, алюминий фольгасынан және басқа да материалдардан жасалған жылу оқшаулағыш. Бұрамасұқпалар көмегімен бекітеді, киізді жылуоқшаулағышты тесу және бұрамасұқпаға отырғызу арқылы орайды.
			
Теплоизоляция обволакивающая : Теплоизоляция из минерального войлока, алюминиевой фольги и других материалов. Крепят изоляцию с помощью шпилек, войлочную - наматывают путем прокалывания и насаживания на шпильки. [1]
		
		

			
Органикалық ерітінділер негізіндегі сырлы құрамдар : Сыртқы әрлеу жұмыстарында қолданылатын сырлы құрама.
			
Окрасочные составы на органических растворителях : Окрасочные составы, применяемые для наружных отделочных работ.
		
		

			
Орталықтан үйірту: Құбыр түріндегі ұзын бұйымдарды дайындау кезінде қоспа салынған пішінді жылдам айналдырған кезде туындайтын инерцияның орталықтан тебу күштерінің әсерімен бетон қоспасын тығыздау.
			
Центрифугирование : Уплотнение бетонной смеси под воздействием центробежных сил инерции, возникающих при быстром вращении формы со смесью при изготовлении длинномерных изделий трубчатой формы. [4]
		
		

			
Орындау сызбалары: Жұмыстардың жүргізілуіне жауапты адамдар, орындалған жұмыстардың осы сызбаларға сәйкестігі, оның ішінде жұмыс сызбаларына енгізілген өзгерістер көрсетілген объектіні пайдалануға беру кезінде ұсынылатын жұмыс сызбалары.
			
Чертежи исполнительные : Рабочие чертежи, предъявляемые при сдаче в эксплуатацию объекта, с указанием лиц, ответственных за производство работ, о соответствии выполненных в натуре работ этим чертежам, в том числе с указанием внесенных в рабочие чертежи изменений. [9]
		
		

			
Оттегімен кесу: Металды газ жалынымен өңдеу әдісі, ол металдың оттегі ағынында жануына және осы ағында түзілген тотықтардың жойылуына негізделген.
			
Кислородная резка : Один из видов обработки металлов газовым пламенем, основанный на сгорании металла в струе кислорода и удалении этой струей образовавшихся окислов. [9]
		
		

			
Өлшемдеу: Қолданыстағы ғимараттың немесе имараттың барлық элементтерінің өлшемдерін сызбаға түсіре отырып нақты өлшеу.
			
Обмер : Точные измерения всех элементов существующего здания или сооружения с последующей фиксацией их размеров на чертежах. [9]
		
		

			
Өлшеп бақылау: Өлшеу құралдарын, оның ішінде лабораториялық құрал-жабдықты қолдану арқылы орындалатын бақылау.
			
Контроль измерительный : Контроль, выполняемый с применением средств измерений, в том числе лабораторного оборудования. [2]
		
		

			
Өндіру нормасы : Еңбек және өндіріс дұрыс ұйымдастырылған жағдайда жұмыс істейтін тиісті мамандығы және біліктілігі бар жұмысшының қолдағы еңбек құралдарымен уақыт бірлігі ішінде өндіруге тиіс сапалы өнім мөлшері.
			
Норма выработки : Количество доброкачественной продукции, которое должен выработать за единицу времени при данных средствах труда рабочий соответствующей профессии и квалификации, работающий в условиях правильной организации труда и производства. [2]
		
		

			
Өндіріс барысының толымдылығы: Бұйымды уақтылы және ырғақты жинауды және соның нәтижесінде кәсіпорынның өнімді ырғақты шығаруын қамтамасыз ететін мөлшерде және мерзімдерде оның жекелеген бөліктерін (тораптары мен бөлшектерін) бірқалыпты жасап шығару.
			
Комплектность хода производства : Равномерное изготовление отдельных частей (узлов или деталей) изделия в количествах и в сроки, обеспечивающие своевременную и ритмичную его сборку и, как следствие, ритмичный выпуск предприятиями продукции. [9]
		
		

			
Өндіріс шығындары: Өнім өндіруге жұмсалатын жиынтық шығын. Өндіріс шығындары өндіріс құралдарын сатып алуға және жұмыс күшіне ақы төлеуге жұмсалатын өндірістік шығындар болып табылады.
			
Издержки производства : Совокупные затраты на производство продукта. Издержки производства представляют собой производительные затраты на покупку средств производства и оплату рабочей силы. [2]
		
		

			
Өндірісті басқару әдістері: Жеке жұмысшылар мен өндірістік ұжымдардың алға қойылған мақсаттарға қол жеткізу барысындағы қызметін үйлестіруді қамтамасыз ету үшін оларға әсер ету тәсілдері.
			
Методы управления производством : Способы воздействия на отдельных работников и производственные коллективы в целом, обеспечивающие координацию их деятельности в процессе достижения поставленных целей. [5]
		
		

			
Өндірістік кәсіпорындардың қоймалары: Қажетті шикізаттар, қосымша материалдар мен шығарылатын дайын өнімдер сақталатын қоймалар.
			
Склады производственных предприятий : Склады для хранения необходимого сырья, вспомогательных материалов и выпускаемой готовой продукции. [8]
		
		

			
Өндірістік құрылым: Өндірістік бөлімшелердің құрамы мен қуаты, олардың арақатынасы және құрылыс өндірісін ұйымдастырудың әр сатысындағы өзара байланыс нысандары.
			
Производственная структура : Состав и мощность производственных подразделений, их соотношение и формы взаимосвязи на каждой ступени организации строительного производства. [8]
		
		

			
Өндірістік-технологиялық жиынтықтау: Жұмыстарды жүргізу кестесіне сәйкес салынып жатқан объектілерге тікелей құрамдас материалдардың, бұйымдар мен қосымша материалдардың орталықтандырылған түрде толығымен жеткзілуін қамтамасыз ету жүйесі.
			
Производственно-технологическая комплектация : Система обеспечения комплектной доставки комплектуемых материалов, изделий и сопутствующих материалов централизованно непосредственно на строящиеся объекты согласно графикам производства работ. [8]
		
		

			
Өнеркәсіптік құрылыс: Өнеркәсіптің негізгі қорларын құрайтын құрылыс саласы.
			
Промышленное строительство : Отрасль строительства, создающая основные фонды промышленности. [9]
		
		

			
Өнеркәсіптік-өндірістік звено: Құрылыс материалдарымен, машиналарымен, бұйымдарымен және құралымдарымен қамтамасыз ету арқылы құрылысты үдемелі дамытудың индустриалдық негізін құрайтын звено.
			
Звено промышленно-производственное : Звено, которое составляет индустриальную основу прогрессивного развития строительства с обеспечением строительными материалами, машинами, изделиями и конструкциями. [9]
		
		

			
Өнертабыс: Оң нәтиже беретін жаңа және айтарлықтай ерекшеленетін техникалық шешім.
			
Изобретение : Новое и обладающее существенными отличиями техническое решение, дающее положительный эффект. [5]
		
		

			
Өнім өндірілетін аумақтардағы құрылыс: Тау-кен қазбалары өндірілетін тас көмірлі кен орындардың аумағындағы ғимараттар мен имараттардың құрылысы.
			
Строительство на подрабатываемых территориях : Строительство зданий и сооружений на территориях угленосных месторождений, под которыми проводятся горные разработки. [9]
		
		

			
Өнімділік: Уақыт бірлігіне шаққанда (әдетте 1 сағат немесе бір ауысымда) шығарылған құрылыс өнімінің мөлшері.
			
Выработка : Количество строительной продукции, выпущенной за единицу времени (обычно за 1 ч или за смену). [2]
		
		

			
Өрт: Зиян келтіретін, бақылау мүмкін болмайтын жану.
			
Пожар : Неконтролируемое горение, приводящее к ущербу. [4]
		
		

			
Өрт сөндіру баспалдағы: Ғимараттың шатырына өрт және өрт-техникалық құралдарды көтеруге арналған баспалдақ.
			
Пожарная лестница : Лестница, предназначенная для подъема пожарных и пожарно-технического вооружения на кровлю здания. [4]
		
		

			
Өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу: Өрт қауіпсіздігі талаптарын орындамау немесе тиісінше орындамау.
			
Нарушение требований пожарной безопасности : Невыполнение или ненадлежащее выполнение требований пожарной безопасности. [15]
		
		

			
Өрт қауіпсіздігіне қарсы нормалар: Қала құрылысы, көлемдік-жайғастыру және құрылымдық міндеттерді шешу кезінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің жалпы қағидалары көрсетілетін нормативтік құжат, ғимараттар, имараттар мен олардың элементтерінің отқа төзімділігі және өрт қауіптілігі бойынша жіктелуі, өрттен қорғау құралдары, эвауациялау жолдары және қауіпсіздік аймақтары, құрылыс құралымдарының материалдары мен бұйымдарының өрт-техникалық көрсеткіштері.
			
Нормы противопожарной безопасности : Нормативные документы, в которых отражены общие принципы обеспечения противопожарной безопасности при решении градостроительных, объемно-планировочных и конструктивных задач, классификация зданий сооружений и их элементов по огнестойкости и пожарной опасности, средства противопожарной защиты, пути эвакуации и зоны безопасности, пожарно-технические показатели строительных конструкций, материалов и изделий. [9]
		
		

			
Өрт сөндіру: Күштер мен құралдардың әсер өту процесі, сондай-ақ өртті сөндіру үшін әдістер мен тәсілдерді пайдалану.
			
Тушение пожара : Процесс воздействия сил и средств, а также использование методов и приемов для ликвидации пожара. [4]
		
		

			
Өрт сөндіру гидранты: Сыртқы су торабынан өрт сөндіру қажеттеріне су алуға арналған тұрақты құрылғы.
			
Пожарный гидрант : Стационарное устройство для отбора воды на пожарные нужды из наружной водопроводной сети. [15]
		
		

			
Өрттің алдын алу : Адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, өртті болдырмауға, оның таралуын шектеуге, сондай-ақ өртті сәтті сөндіруге жағдайлар жасауға бағытталған ұйымдастырушылық және техникалық іс-шаралардың кешені.
			
Пожарная профилактика : Комплекс организационных и технических мероприятий, направленных на обеспечение безопасности людей, предотвращение пожара, ограничение его распространения, а также создание условий для успешного тушения пожара. [15]
		
		

			
Өтпелі құрылыс: Аяқталмаған құрылыс, оны жоспарлы кезеңде бұдан бұрын бекітілген немесе белгіленген тәртіппен қайта бекітілетін жобалау-сметалық құжаттаманың негізінде жалғастыру көзделеді.
			
Стройка переходящая : Незавершенное строительство, которое предусматривается продолжать в плановом периоде на основании ранее утвержденной или переутвержденной в установленном порядке проектно-сметной документации. [2]
		
		

			
Пайдаланушы-іске қосушы: Басқару субъектісі, оның негізгі функциясы құрылыс объектісін, оның өндірістік қуаттылықтарымен бірге пайдалану және іске қосу болып табылады.
			
Пользователь-эксплуатационник : Субъект управления, основной функцией которого является использование и зксплуатация строительного объекта, включая эксплуатацию его производственных мощностей. [10]
		
		

			
Пакетті-контейнерлік тасымалдар : Жүк жөнелтушіден алушыға дейін пакеттердің бастапқы қалпын өзгертпестен, топтарға (пакеттерге) топтастырылған жүктерді (оның ішінде ыдыстағы-бөлшек) арнайы контейнерде тасымалдаудың заман талабына сай, барынша үнемді түрі, ол механикаландыруды тиімді пайдалануға, қол еңбегінің шығынын азайтуға, көліктің тұрып қалуын азайтуға мүмкіндік береді, жүктердің барынша сақталуын қамтамасыз етеді.
			
Пакетно-контейнерные перевозки : Современный наиболее экономичный вид транспортировки в специальных контейнерах, сформированных в группы (пакеты) грузов (в том числе тарно-штучных) без расформировки пакетов от грузоотправителя до получателя, что позволяет рационально использовать механизацию, сократить затраты ручного труда, простои транспорта, обеспечивает максимальную сохранность грузов. [2]
		
		

			
Панельді төсемсатылар: Биіктігі 1,0 м болатын металл фермалардан жасалған кеңістік құралым түріндегі төсемсатылар. Жоғарғы белдеуіне бұрандамен ағаш төсем бекітілген, ал төменгі бөлігіне биіктігі 1,0 м болатын қайырмалы тіректер топсамен бекітілген, олар төсемсатыларды биіктету үшін қолданылады.
			
Подмости панельные : Подмости в виде пространственной конструкции из металлических ферм высотой 1,0 м. К верхнему поясу на болтах укреплен деревянный настил, а к нижней части шарнирно прикреплены откидные опоры высотой 1,0 м, которые служат для наращивания подмостей. [1]
		
		

			
Параллельді-ағынды әдіс: Жұмыстар легін игеру кезектілігі өзгерген кезде ағынға қосымша бірдей бригадаларды енгізу жолымен ұйымдастырылатын ағынды әдіс.
			
Параллельно-поточный метод : Поточный метод, организуемый путем введения в поток дополнительных однотипных бригад при изменении очередности освоения фронтов работ. [9]
		
		

			
Параллельділік: Аппарат қызметкерлерінің жекелеген құрылыс жұмыстарының циклдік ұзақтығын қысқарту мақсатында басқару функцияларын біріктіре болмаса қатарластыра орындауын білдіретін ұйымдастыру қағидасы.
			
Параллельность : Принцип организации, который означает совмещение либо параллельное выполнение работниками аппарата функций управления с целью сокращения длительности цикла отдельных строительных работ. [8]
		
		

			
Паркет жұмыстары: Паркеттен еден жабынын орналастыру жұмыстары.
			
Паркетные работы : Работы по устройству покрытия пола из паркета. [9]
		
		

			
Патент: Техникалық шешімнің өнертабыс ретінде мемлекет деңгейінде мойындалғанын куәландыратын және берілген адамға өнертабысқа айрықша құқық берілгенін көрсететін құжат.
			
Патент : Документ, удостоверяющий государственное признание технического решения изобретением и закрепляющий за лицом, которому он выдан, исключительное право на изобретение. [9]
		
		

			
Патент қабілеттілігі : Техникалық шешімнің өнертабыс ретінде мойындалуы үшін жеткілікті және қажетті болып табылатын белгілер жиынтығы.
			
Патентоспособность : Совокупность признаков технического решения, необходимых и достаточных для признания его изобретением. [9]
		
		

			
Патентке қабілеттілік шарттары: Өнеркәсіптік меншік объектілеріне құқықтық қорғауды берудің Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген шарттары.
			
Условия патентоспособности : Предусмотренные законодательством Республики Казахстан условия предоставления правовой охраны объектам промышленной собственности.
		
		

			
Перспективті жоспар: Құрылыс жүргізуге уақтылы дайындалу, техникалық құжаттаманы әзірлеу, құрылыстың өндірістік базасын құру немесе дамыту, жабдықтарды, құралымдар мен материалдарды жеткізушілермен байланыс орнату үшін тапсырмапарды жылдар бойынша бөлу арқылы құрылыс ұйымының экономикалық және әлеуметтік дамуын жоспарлаудың негізгі нысаны.
			
Перспективный план : Основная форма планирования экономического и социального развития строительной организации с разбивкой заданий по годам для заблаговременной подготовки к строительству, разработки технической документации, создания или развития производственной базы строительства, установления связи с поставщиками оборудования, конструкций и материалов. [9]
		
		

			
Плакирлеу: Металл бұйымдардың (табақтар, тақталар, құбырлар, сымдар) бетіне басқа металдың немесе қорытпаның жұқа қабатын термомеханикалық тәсілмен жағу арқылы оларды тоттанудан қорғау.
			
Плакирование : Защита металлических изделий (листов, плит, труб, проволоки) от коррозии путем нанесения на их поверхность тонкого слоя другого металла или сплава термомеханическим способом. [4]
		
		

			
Пневмотапталған қадаларды орнату: Компрессордан берілетін ауаның жоғары қысымы (0,25 МПа-дан 0,30 МПа-ға дейін) кезінде кигізілетін құбырдың қуысына бетон қоспасын беруге негізделген пневмотапталған қадаларды орнату тәсілі. Бетон қоспасы пневмоайдау қондырғыларының принципі бойынша шлюз камерасы арқылы шағын порциялармен беріледі.
			
Устройство пневмотрамбованных свай : Способ устройства пневмотрамбованных свай, основанный на подаче бетонной смеси в полость обсадной трубы при постоянном повышенном давлении воздуха (от 0,25 до 0,30 МПа), который подается от компрессора. Бетонная смесь подается небольшими порциями через шлюзовую камеру по принципу пневмонагнетательных установок. [1]
		
		

			
Поливинилхлоридті және кумаронды тақталардан жасалған едендер: Дайындалған негізге КН-2 сұйық мастикасымен тақталарды жапсыру арқылы төселетін едендер.
			
Полы из поливинилхлоридных и кумароновых плиток : Полы, устраиваемые приклейкой плиток к подготовленному основанию жидкой мастикой КН-2. [1]
		
		

			
Полиспаст: Иілгіш арқанмен айналдыра қүрсалған жылжымалы және жылжымайтын блоктар (роликтер) жүйесінен тұратын қарапайым жүк көтеретін құрылғы. Полиспаст шығырлармен бірге дербес тетік ретінде және күрделі жүк көтеретін машиналардың (кранның) элементі ретінде қолданылады. Полиспасталарды күшпен (өте сирек жылдамдықпен) өткізілетін ұтыстарда пайдаланады.
			
Полиспаст : Простейшее грузоподъемное устройство, состоящее из системы подвижных и неподвижных блоков (роликов), огибаемых гибким канатом. Полиспасты применяются как самостоятельные механизмы в сочетании с лебедками и как элементы сложных грузоподъемных машин (кранов). Полиспасты используют для выигрыша в силе (реже в скорости). [4]
		
		

			
Пропорционалдық: Басқару аппаратының әртүрлі звенолары арасында белгілі бір пропорцияны сақтауды көздейтін ұйымдастыру принципі.
			
Пропорциональность : Принцип организации, который предполагает соблюдение определенных пропорций между различными звеньями аппарата управления. [8]
		
		

			
Процестің еңбек сыйымдылығы, адам-сағат, адамкүн: Өнім бірлігін жасауға немесе белгілі бір жұмысты орындауға кететін жұмыс уақыты шығынын сипаттайтын экономикалық көрсеткіш. Еңбек сыйымдылығы неғұрлым аз болса, еңбек өнімділігі соғұрлым жоғары болады.
			
Трудоемкость процесса, чел-ч, чел-дн : Экономический показатель, характеризующий затраты рабочего времени на изготовление единицы продукции или выполнение определенной работы. Чем меньше трудоемкость, тем выше производительность труда. [2]
		
		

			
Резеңкелі линолеумді (релинді) едендер: Негіз дайындалғаннан және қажетті өлшемдегі кесінделер кесілгеннен кейін негізге КН-2 и КН-3 мастиктерімен жапсыру арқылы төселетін релиннен жасалған едендер.
			
Полы из резинового линолеума (релина) : Полы из релина, которые после подготовки основания и нарезки полотнищ нужного размера приклеивают к основанию на мастиках КН-2 и КН-3. [1]
		
		

			
Реновация: Негізгі қорлардың физикалық және моральдық тозуы салдарынан жаңаларымен ауыстырылуының экономикалық процесі, қарапайым ұдайы өндіріс құралы.
			
Реновация: Экономический процесс замещения выбывающих в результате физического и морального износа основных фондов новыми, инструмент простого воспроизводства. [9]
		
		

			
Рентген өткізбейтін сылақ: Құрамында цемент пен барит құмы бар сылақ.
			
Штукатурка рентгенонепроницаемая : Штукатурка, имеющая в своем составе цемент и баритовый песок. [1]
		
		

			
Рентгенодефектоскопия: Пісірілген жіктердің ішкі ақауларын жікке бағытталған рентген сәулесімен жарытандыру, артқы жағына фотография пленкасын қою арқылы анықтау тәсілі. Пленкада дәнекерленген қосылыстың ақауларының сұлбасы көрінеді.
			
Рентгенодефектоскопия : Способ обнаружения внутренних дефектов сварных швов просвечиванием рентгеновскими лучами, которые направляют на шов, а с обратной стороны располагают фотографическую пленку. После проявления на пленке видны очертания дефектов сварного соединения. [2]
		
		

			
Республикалық маңызы бар объект: Жоспарлануы, жобалануы және салынуы қаржыландыру көздеріне қарамастан, облысаралық, жалпы республикалық, мемлекетаралық (халықаралық) маңызы бар және екі және одан көп облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) мүдделерін немесе Қазақстан Республикасының және басқа да мемлекеттердің мүдделерін қозғайтын, стратегиялық немесе өзге де маңызды жалпымемлекеттік міндеттерді шешумен байланысты объект.
			
Объект республиканского значения : Объект, планирование, проектирование и строительство которого независимо от источников финансирования связаны с выполнением стратегических или иных важных общегосударственных задач, имеющих межобластное, общереспубликанское, межгосударственное (международное) значение и затрагивающих интересы двух и более областей (города республиканского значения, столицы) или интересы Республики Казахстан и других государств. [3]
		
		

			
Ресурс үнемдеу: Өндірістік циклдың барлық кезеңінде заттар мен энергияны барынша үнемдеп және адам мен табиғи жүйеге әсерін азайта отырып түпкілікті өнім өндіру және өткізу. Құрылысқа қатысты алғанда, бұл - құрылыс жүргізуге пайдалану, қайта құрылымдау немесе тарату шығындарының ең төменгі мөлшерін қамтамасыз ететін ғимараттар мен имараттардың, коммуникациялардың, жоспарлау және кешенді салу жобаларын әзірлеу; құрылыс материалдарының, бұйымдарының ресурс үнемдейтін түрлерін және тиісінше олардың өндірістік технологияларын жасау; құрылыс құралымдары мен технологияларының жаңа ресурс үнемдейтін әдістерін, ғимараттар мен құрылыстарды үнемді пайдалану әдістерін әзірлеу.
			
Ресурсосбережение: Производство и реализация конечных продуктов с минимальным расходом вещества и энергии на всех этапах производственного цикла и с наименьшим воздействием на человека и природную систему. Применительно к строительству - разработка проектов зданий и сооружений, коммуникаций, планировки и комплексной застройки, обеспечивающих минимум затрат на строительство, эксплуатацию, реконструкцию или ликвидацию; создание ресурсосберегающих видов строительных материалов, изделий и соответствующих технологий их производства; разработка новых ресурсосберегающих методов расчета конструкций и технологии строительства, экономной эксплуатации зданий и сооружений. [9]
		
		

			
Ресурстық байланыс: Алдыңғы жұмысты орындау аяқталғаннан кейін келесі жұмысты бастауға болатынын көрсететін бір түрдегі сабақтас жұмыстардың арасындағы тәуелділік.
			
Ресурсная связь : Зависимость между двумя смежными работами одного вида, показывающая, что начало выполнения последующей работы может быть осуществлено после окончания выполнения предшествующей работы. [10]
		
		

			
Реттеу: Кез-келген процестің немесе жүйенің реттілігін сақтауға және қалыпты жағдайда ұстауға, басқарылатын объектінің жұмыс істеу процесінде жоспарлы тапсырмалардан ықтимал ауытқуларды жоюға бағытталған іс-қимылдар.
			
Регулирование : Действия, направленные на сохранение и поддержание состояния упорядоченности какого-либо процесса или системы, на ликвидацию возможных отклонений от плановых заданий в процессе функционирования управляемого объекта. [5]
		
		

			
Реттеу функциясы: Жұмыстардың қалыпты жүргізілу барысынан ауытқу себептерін жоюға бағытталған функция.
			
Функция регулирования : Функция управления, которая призвана устранять причины отклонения от нормального хода производства работ. [8]
		
		

			
Рихтовка (рихтілеу): Құрылыс құралымдарының немесе жабдықтардың жобалық күйін белгіленген дәлдікпен қамтамасыз ету мақсатында олардың орналасуын түзулеп тексеру және шамалы жылжыту.
			
Рихтовка (рихтование): Выверка и небольшие перемещения установленных строительных конструкций или оборудования с целью обеспечения их проектного положения с заданной точностью. [9]
		
		

			
Рихтовка (рихтілеу): Суық күйінде пластикалық деформациялау жолымен майысуларды және сығымдалуды болдырмау мақсатында прокатты, сымды түзеу.
			
Рихтовка (рихтование): Выправление проката, проволоки с целью устранения искривлений и коробления путем пластического деформирования в холодном состоянии. [9]
		
		

			
Ростверк: Қадаларды біртұтас етіп біріктіретін, бетон немесе темірбетон тақтасы немесе арқалық түріндегі қадалы іргетастың жоғарғы бөлігінің құралымы; қадаларға жүктемелердің біркелкі түсуі үшін қызмет етеді.
			
Ростверк : Конструкция верхней части свайного фундамента в виде бетонной или железобетонной плиты или балки, объединяющей сваи в одно целое; служит для равномерной передачи нагрузки на сваи. [2]
		
		

			
Роторлық бұрғылау: Диаметрі 300 мм-ден 400 мм-ге дейін және тереңдігі 1500 м-ге дейін ұңғыманы бұрғылау. Роторлық бұрғылау қондырғысы айналдыратын ротордан, жиналмалы мұнарадан және ұңғыманы шаюға арналған жабдықтан тұрады.
			
Роторное бурение : Бурение для устройства скважин диаметром от 300 до 400 мм и глубиной до 1500 м. Роторная бурильная установка состоит из вращателя-ротора, сборной вышки и оборудования для промывки скважины. [2]
		
		

			
Рұқсат беру құжаттамасы: Министрлік, ведомство немесе жергілікті басқару органдары беретін, тапсырыс берушіге объектінің құрылысын жүргізу немесе оны қайта құрылымдау бойынша жобалық-іздестіру жұмыстарын жүргізуге рұқсат ететін құжаттар жиынтығы.
			
Документация разрешительная : Комплект документов, разрешающий заказчику производство проектно-изыскательских работ по строительству или реконструкции объекта, выдаваемый министерствами, ведомствами или органами местного управления. [2]
		
		

			
Рұқсат беру-акті: Жұмыс істеп тұрған кәсіпорынның аумағында жұмыстарды жүргізуге құқық беретін еңбекті қорғау жөніндегі нормативтік құжат. Оны жұмыс басталардың алдында қосалқы мердігерлік ұйымдардың қатысуымен тапсырыс беруші және бас мердігер белгіленген нысанда үш данада ресімдейді. Рұқсат беру-актісін ресімдеу қажеттілігі жұмыс істеп тұрған кәсіпорын аумағында жұмыстарды жүргізу кезінде қосымша, қауіпті және зиянды факторлардың болуына байланысты туындайды (еңбек жағдайының қолайсыздығы, жұмыстардың қолданыстағы коммуникациялардың жанында жүргізілуі, өндірістің жарылу және өрт қауіптілігі, шудың, дірілдің, сәулеленудің жоғары деңгейі байқалатын орындардың болуы және басқалар). Рұқсат беру-актісінде орындалу мерзімдері және орындаушылары көрсетіле отырып, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ететін іс-шаралардың толық тізімі келтіріледі. Рұқсат беру-актісіне учаскенің бастығы және бас мердігердің өкілі қол қояды.
			
Акт-допуск : Нормативный документ по охране труда, дающий право на производство работ на территории действующего предприятия. Оформляется в трех экземплярах по установленной форме заказчиком и генеральным подрядчиком с участием субподрядных организаций перед началом работ. Необходимость оформления акта-допуска вызвана наличием дополнительных, опасных и вредных факторов при выполнении работ на территории действующего предприятия (стесненность условий труда, производство работ вблизи действующих коммуникаций, взрыво- и пожароопасность производства, наличие мест с повышенным уровнем шума, вибрации, излучений и др.). В акте-допуске приводится подробный перечень мероприятий, обеспечивающих безопасность труда, с указанием сроков их выполнения и исполнителей. Акт-допуск подписывают начальник участка и представитель генерального подрядчика. [6]
		
		

			
Рұқсат етілмеген ауытқулар: Құралымды қалыпты пайдалануға кедергі келтіретін немесе есептеу сұлбасына құралымды күшейтдіQwerty қажет ететін өзгерту енгізетін ауытқулар.
			
Отклонения недопустимые : Отклонения, которые создают препятствия нормальной эксплуатации конструкции или вносят такие изменения в расчетную схему, учет которых требует усиления конструкции. [12]
		
		

			
Сақтандыру (кепілгерлік) қоры: Өндірістік қордың басқа бөліктері толық пайдаланылған жағдайда өндіріс процесін үзіліссіз жүргізуге арналған бөлігі.
			
Страховой (гарантийный) запас : Часть производственного запаса, предназначенная для бесперебойного процесса производства в случае полного использования других частей запаса. [5]
		
		

			
Салмалы бөлшектер: Құралымның арматуралық қаңқасына пісіру арқылы жалғанатын және құрама элементтерді өзара қосуға қажет металл пластиналар; элементтерді түйістіру салмалы бөлшектерді пісіру арқылы жүзеге асырылады.
			
Детали закладные : Металлические пластины, присоединяемые к арматурному каркасу конструкции на сварке, необходимые для соединения сборных элементов между собой; стыковку элементов осуществляют сваркой закладных деталей.
		
		

			
Салынып жатқан объектілерді консервациялау: Құрылысы аяқталмаған объект конструкцияларының, материалдары мен жабдықтарының оны салудың уақытша тоқтатылуы кезеңінде сақталуы мен сапалық сипаттамаларын қамтамасыз ету жөніндегі шаралар кешені.
			
Консервация строящихся объектов : Комплекс мер по обеспечению сохранности качественных характеристик конструкции, материалов и оборудования незавершенного строительством объекта на период временного приостановления его строительства. [3]
		
		

			
Санитарлық-қорғаныш аймағы: Арнаулы мақсаттағы аймақтарды, сондай-ақ өнеркәсіп орындары мен елді мекендегі басқа да өндірістік, коммуналдық және қоймалық объектілерді жақын маңдағы қоныстану аумақтарынан, тұрғын үй-азаматтық мақсаттағы үйлер мен ғимараттардан оларға қолайсыз факторлардың әсер етуін әлсірету мақсатында бөліп тұратын аумақ.
			
Санитарно-защитная зона : Территория, отделяющая зоны специального назначения, а также промышленные предприятия и другие производственные, коммунальные и складские объекты в населенном пункте от близлежащих селитебных территорий, зданий и сооружений жилищно-гражданского назначения в целях ослабления воздействия на них неблагоприятных факторов. [3]
		
		

			
Санитарлық-техникалық жұмыстар: Ғимараттағы жылыту, желдету, газбен жабдықтау, жылы сумен жабдықтау, су құбыры және кәріз жүйелерін салумен байланысты жұмыстар.
			
Санитарно-технические работы : Работы, связанные с сооружением систем отопления, вентиляции, газоснабжения, горячего водоснабжения, водопровода и канализации зданий. [4]
		
		

			
Санитарлық-техникалық нормалар: Қоршаған ортаның сандық көрсеткіштері, оларды сақтау халықтың денсаулық жағдайы мен өмір сүруінің гигиеналық жағдайларына қауіпсіз деңгейде әсер етуін қамтамасыз етеді.
			
Нормы санитарно-гигиенические : Количественные показатели окружающей среды, соблюдение которых обеспечивает безопасность их влияния на состояние здоровья и гигиенические условия жизни населения. [9]
		
		

			
Санкциялар: Шарттың, заңнама талаптарын, шаруашылық-қаржы қызметін жүргізудің белгіленген тәртібін бұзушыларға қолданылатын мәжбүрлеу сипатындағы шаралар (айыппұлдар, өсімақылар, тұрақсыздық айыбы және өзге шаралар).
			
Санкции : Меры принудительного воздействия, применяемые к нарушителям условий договора, требований законодательства, установленного порядка ведения хозяйственно-финансовой деятельности (штрафы, пени, неустойки и пр.). [9]
		
		

			
Сапа: Тауардың тұтыну мақсаты бойынша пайдаланылу үшін жарамдылығын анықтайтын қасиеттерінің жиынтығы.
			
Качество : Совокупность свойств товара, определяющих его пригодность для использования по назначению. [2]
		
		

			
Сапа сертификаты: Жеткізілген тауардың сапасын куәландыратын ілеспе құжат. Онда сапа көрсеткіштері, техникалық сипаттамалары көрсетіледі. Сатып алушының талап етуі бойынша сатушы тәуелсіз ұйым, тиісінше мекеме, фирма, сауда палатасы болмаса мемлекеттік ұйым берген сапа сертификатын көрсетеді.
			
Качества сертификат : Сопроводительный документ, удостоверяющий качество поставленного товара. Содержит показатели качества, технические характеристики. По требованию покупателя продавец представляет сертификат качества, выданный нейтральной стороной, соответствующим учреждением, фирмой, торговой палатой либо государственной организацией. [2]
		
		

			
Сапаны басқару: Сапаны жүйелі бақылау және сапаға ықпал ететін жағдайлар мен факторларға нысаналы әсер ету жолымен жүзеге асырылатын өнімді әзірлеу, өндіру және пайдалану кезінде оның сапасының қажетті деңгейін белгілеу, қамтамасыз ету және қолдау процесі.
			
Управление качеством : Процесс установления, обеспечения и поддержания необходимого уровня качества продукции при ее разработке, производстве и эксплуатации, осуществляемый путем систематического контроля качества и целенаправленного воздействия на условия и факторы, влияющие на качество. [8]
		
		

			
Сапаның деңгейі: Сапаны сипаттайтын көрсеткіштердің мәндерін тиісті базалық мәндермен салыстыруға негізделген өнім сапасының салыстырмалы сипаттамасы. Өнім сапасы көрсеткіштерінің нақты мәндерін базалық мәндермен салыстыру кезінде салыстырмалы шамалар қолданылады. Бұл ретте сапа деңгейі салыстырмалы мәндер жиынтығымен айқындалады.
			
Уровень качества : Относительная характеристика качества продукции, основанная на сопоставлении значений показателей, характеризующих качество, с соответствующими базовыми значениями. При сравнении фактических значений с базовыми значениями показателей качества продукции пользуются относительными величинами. При этом уровень качества определяется совокупностью относительных значений. [9]
		
		

			
Сапаның интегральды критерийі: Дифференциалдық (жеке) критерийлердің маңыздылығын ескере отырып жалпылау критерийі. Бұл кезде дифференциальдық критерийлер олардың ауытқулары барлық шектер үшін белгілі, біркелкі және бірдей таңбалы болатындай етіп қалыптастырылады.
			
Критерий качества интегральный : Критерий, обобщающий дифференциальные (частные) критерии с учетом их значимости. При этом дифференциальные критерии формируются таким образом, чтобы их колебания были в определенных одинаковых для всех пределах и с одинаковым знаком. [2]
		
		

			
Сараптама: Объектіні жобалау мен құрылысын жүргізудің технологиялық цикліндегі инвестицияларды, қала құрылысы және жобалық шешімдерді олардың қабылдаудың тиімділігі мен мүмкіндігі тұрғысынан зерттеуге, тексеруге, талдауға және бағалауға негізделетін қызмет түрі.
			
Экспертиза : Вид деятельности в технологическом цикле проектирования и строительства объекта, базирующийся на исследовании, проверке, анализе и оценке обоснования инвестиций, градостроительных и проектных решений в целях определения целесообразности и возможности их принятия. [9]
		
		

			
Сараптамалық қорытынды: Сараптама нәтижесін көрсетудің құжаттық нысаны. Оның құрамы мен мазмұны бірқатар әдістемелік құралдармен, талаптармен және ұсынымдармен айқындалады.
			
Экспертное заключение : Документальная форма выражения результатов экспертизы. Состав и содержание предопределяются рядом методических пособий, требований и рекомендаций. [9]
		
		

			
Сарапшы: Қабылданатын шешімдерге баға беретін немесе олардың қауіп-қатерін азайтуға қажетті ұсынымдар, кеңестер, ескертулер және болжамдар жасайтын жоғары деңгейдегі маман.
			
Эксперт : Специалист высшего уровня, способный выработать оценки или дать рекомендации, советы, предостережения и прогнозы, необходимые для минимизации риска принимаемых решений. [9]
		
		

			
Сарапшылық жүйелердің жүйелік техникасы : Құрылыстың тиімділігін арттыру үшін сарапшылық жүйелерді құру мені пайдаланудың ғылыми принциптерін, әдіснамалық ережелерін және практикалық негіздерін әзірлеуге мүмкіндік беретін құрылысты ұйымдастырудың жүйелік техникасының бағыты.
			
Системотехника экспертных систем : Направление системотехники строительства, позволяющее разрабатывать научные принципы, методологические положения и практические основы создания и использования экспертных систем для повышения эффективности строительства. [7]
		
		

			
Сарапшылық санкциялар: Белгіленген нормалар мен ережелерді бұзушыларға қолданылатын шаралар. Біздің жағдайда мемлекеттік сараптамалық органдардың өнімді қарау және бағалау нәтижелері бойынша сапасыз өнім әзірлеушілерге қолданылады.
			
Экспертные санкции : Меры, применяемые к нарушителям установленных норм и правил. Применяются к разработчикам некачественной продукции по результатам ее рассмотрения и оценки государственными экспертными органами. [9]
		
		

			
Сары сызықтар: Жойқын жер сілкіністері, өзге де табиғи немесе техногендік сипаттағы зілзалалардың салдарынан үйлердің (ғимараттардың, құрылыстардың) үйінділерге (қиратындыларға) айналуы барынша мүмкін болатын аймақтар шекаралары. Әдетте сары сызықтар үйлер мен ғимараттар арасындағы қашықтықты реттеу үшін қолданылады.
			
Желтые линии : Границы максимально допустимых зон возможного распространения завалов (обрушений) зданий (сооружений, строений) в результате разрушительных землетрясений, иных бедствий природного или техногенного характера. Желтые линии, как правило, применяются для регулирования разрывов между зданиями и сооружениями. [3]
		
		

			
Сәйкестігін бағалау: Орындалған жұмыстардың, құралымдардың, инженерлік жүйелердің, салынған объектілердің жобалық құжаттамада, қолданыстағы заңнамада, құрылыс нормаларында, ережелері мен стандарттарда белгіленген міндетті талаптарға сәйкестігін тексеру рәсімі (құжаттық, көзбен шолу, аспаптық).
			
Оценка соответствия : Процедура проверки (документальной, визуальной, инструментальной) соответствия выполненных работ, конструкций, инженерных систем, возведенных объектов обязательным требованиям, установленным проектной документацией, действующим законодательством, строительными нормами, правилами и стандартами. [11]
		
		

			
Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы инжинирингтік қызметтер көрсету: Оңтайлы жобалық көрсеткіштерге қол жеткізу мақсатымен құрылыстың дайындығын және жүзеге асырылуын қамтамасыз ететін қызметтер кешенін көрсету.
			
Инжиниринговые услуги в сфере архитектурной, градостроительной и строительной деятельности : Оказание комплекса услуг, обеспечивающих подготовку и осуществление строительства, имеющих целью достижение оптимальных проектных показателей. [3]
		
		

			
Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекетаралық нормативтер (мемлекетаралық нормативтік құжаттар): Қазақстан Республикасы мен басқа мемлекеттің (басқа мемлекеттердің) аумақтарында Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттар негізінде қолданылатын, мемлекетаралық қала құрылысы нормативтерін, мемлекетаралық құрылыс нормалары мен ережелерін, құрылыстағы мемлекетаралық стандарттарды қамтитын нормативтік-техникалық құжаттардың, ережелердің және басқа да міндетті талаптардың, шарттар мен шектеулердіңжүйесі.
			
Межгосударственные нормативы (межгосударственные нормативные документы) в области архитектуры, градостроительства и строительства : Система нормативно-технических документов, правил и других обязательных требований, условий и ограничений, включающая межгосударственные градостроительные нормативы, межгосударственные строительные нормы и правила, межгосударственные стандарты в строительстве, действующие на основании ратифицированных Республикой Казахстан международных договоров на территориях Республики Казахстан и другого государства (других государств). [3]
		
		

			
Сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган: Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметін мемлекеттік басқару саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық мемлекеттік орган.
			
Уполномоченный орган по делам архитектуры, градостроительства и строительства : Центральный государственный орган, осуществляющий руководство в сфере государственного управления архитектурной, градостроительной и строительной деятельностью. [3]
		
		

			
Сәулет (қала құрылысы) туындысы: Қандай да бір сәулет объектісін жасауға немесе қала құрылысы кеңістігін қалыптастыруға бағытталған, жобалау құжаттамасы, жекелеген сызба, макет немесе нобай нысанында белгіленген авторлық ойды қоса алғанда, жеке тұлғалардың кәсіби қызметіндегі шығармашылық процестің нәтижесі болып табылатын авторлық құқық және автордың (авторлардың) зияткерлік меншік объектісі, сондай-ақ нақты іске асырылған жоба (жобаның бөлігі).
			
Произведение архитектуры (градостроительства): Объект авторского права и интеллектуальной собственности автора (авторов), являющийся результатом творческого процесса в профессиональной деятельности физических лиц, направленного на создание какого-либо архитектурного объекта или формирование градостроительного пространства, включая авторский замысел, зафиксированный в форме проектной документации, отдельного чертежа, макета или эскиза, а также реализованный в натуре проект (часть проекта). [3]
		
		

			
Сәулет қызметі: Объектінің сыртқы және ішкі келбетін жасаудың, құрылысқа арналған (қайта құрылымдау, қалпына келтіру) жобалау құжаттамасының сәулет белігінде кеңістікті, композициялық, көлемдік-жоспарлау және функционалдық ұйымдастырудың шығармашылық процесін, жобаны іске асыру кезінде авторлық қадағалау жүргізуді қамтитын сәулет объектілерін жасау жөніндегі қызмет.
			
Архитектурная деятельность: Деятельность по созданию объектов архитектуры, включающая творческий процесс создания внешнего и внутреннего облика объекта, пространственной, композиционной, объемно-планировочной и функциональной организации, зафиксированной в архитектурной части проектной документации для строительства (реконструкции, реставрации), ведение авторского надзора при реализации проекта. [3]
		
		

			
Сәулет объектілері : Әзірленуіне сәулетшінің қатысуы қажет болатын, сәулет немесе қала құрылысы жобаларының негізінде салынған үй, ғимарат, монумент, үйлер мен ғимараттар кешені, олардың экстерьерлері және (немесе) интерьерлері, абаттандыру, ландшафт немесе бақ-саябақ өнерінің элементтері.
			
Архитектурные объекты : Здание, сооружение, монумент, комплекс зданий и сооружений, их экстерьеры и (или) интерьеры, элементы благоустройства, ландшафтного или садово-паркового искусства, созданные на основе архитектурных или градостроительных проектов, в разработке которых необходимо участие архитектора. [3]
		
		

			
Сәулет-жоспарлау тапсырмасы: Объектінің мақсатына, негізгі өлшемдеріне және оны нақты жер учаскесіне (алаңға, трассаға) орналастыруға қойылатын талаптар кешені, сондай-ақ осы елді мекен үшін қала құрылысының регламенттеріне сәйкес белгіленетін, жобалау мен құрылысқа қойылатын міндетті талаптар, шарттар мен шектеулер. Бұл ретте, түсі жөніндегі шешім мен үйлердің (ғимараттардың) қасбеттерін әрлеу материалдарын пайдалану, көлемдік-кеңістіктегі шешім бойынша талаптар белгілеуге жол берілмейді.
			
Архитектурно-планировочное задание : Комплекс требований к назначению, основным параметрам и размещению объекта на конкретном земельном участке (площадке, трассе), а также обязательные требования, условия и ограничения к проектированию и строительству устанавливаемые в соответствии с градостроительными регламентами для данного населенного пункта. При этом установление требований по цветовому решению и использованию материалов отделки фасадов зданий (сооружений), объемно-пространственному решению не допускается. [3]
		
		

			
Сәулеттік түпкі ойы бар сәулет жобасы: Жобалауға сәулетшінің қатысуы қажет болатын ғимарат (монумент) тұрғызудың жеке жобасын немесе объектінің сәулет-көркемдік, композициялық және көлемдік-жоспарлау шешімдерін қамтитын, әлеуметтік, экономикалық, функционалдық, технологиялық, инженерлік-техникалық, өртке қарсы, жарылысқа қарсы, санитарлық-гигиеналық, экологиялық және өзге де талаптарды ескеретін және құрылыс жобасын немесе құрылыс объектісіне арналған өзге де құжаттаманы әзірлеу үшін қажетті көлемде орындалған жобалау (жобалау-смета) құжаттамасының бір бөлігін қамтиды.
			
Архитектурный проект, содержащий архитектурный замысел : Самостоятельный проект возведения сооружения (монумента), в проектировании которого необходимо участие архитектора, или частъ проектной (проектно-сметной) документации, включающая архитектурно-художественные, композиционные и объемно-планировочные решения объекта, учитывающая социальные, экономические, функциональные, технологические, инженерно-технические, противопожарные, противовзрывные, санитарно-гигиенические, экологические и иные требования, выполненная в объеме, необходимом для разработки проекта строительства или иной документации на строительство объекта. [3]
		
		

			
Сегіздік: Скрепердің жұмыс сұлбасы, бұл кезде ол бір цикл кезінде топырақты екі рет қырнап үйеді және жаймалайды. Сұлба эллипстік сұлбаның бір түрі болып табылады.
			
Восьмерка : Схема работы скрепера, при которой за один цикл он дважды набирает и разгружает грунт. Схема является разновидностью эллиптической схемы. [1]
		
		

			
Сейсмикалығы: Бүкіл Жер бетінде немесе жекелеген облыстарда байқалатын жер сілкінісі.
			
Сейсмичность : Проявление землетрясений на поверхности Земли в целом или в отдельных областях. [4]
		
		

			
Сейсмикалық әсерге тұрақты құрылыс: Сейсмикалық әсерлерге қарсы тұратын ғимараттар мен имараттар құрылысы.
			
Антисейсмическое строительство : Строительство зданий и сооружений, способных противостоять сейсмическим воздействиям.
		
		

			
Сейсмикалық қауіптілігі жоғары аймақтар (аудандар): Сейсмикалық әсерінің жиілігі жеті және одан да көп балл болуы мүмкін (күтілетін) аудандар.
			
Зоны (районы) повышенной сейсмической опасности : Районы с возможным (ожидаемым) сейсмическим воздействием интенсивностью семь и более баллов. [3]
		
		

			
Сейсмикалық төзімділігі: Ғимараттар мен имараттардың пайдалану қабілеттерінен жоғалтпастан сейсмикалық әсерге төзу қабілеті.
			
Сейсмостойкость : Способность зданий и сооружений противостоять сейсмическим воздействиям без потери эксплуатационных качеств. [4]
		
		

			
Секция: Ғимараттар мен имараттардың жоспарда шартты түрде шектелген және көлемдік-жайғастыру, техникалық немесе конструкциялық жағынан алғанда тұтас болып табылатын бөлігі.
			
Секция : Часть здания или сооружения, условно ограниченная в плане и представляющая собой единое целое в объемно-планировочном, техническом или конструктивном отношении. [4]
		
		

			
Серия: Түпкілікті сәулет-жоспарлау шешімдерімен және құралымдарымен біріктірілген типтік ғимараттар жобаларының тобы.
			
Серия : Группа проектов типовых зданий, объединенных принципиальными архитектурно-планировочными решениями и конструкциями. [9]
		
		

			
Сертификат : Дайындалған материалдардың, бұйымдар мен құралымдардың стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкестігін растайтын шығарушы кәсіпорынның құжаты.
			
Сертификат : Документ предприятия-изготовителя, подтверждающий соответствие изготовленных метериалов, изделий или конструкций стандартам или техническим условиям.[9]
		
		

			
Синтетикалық жабыны болатын жіксіз едендер: Құрамында тұтастырғыш заттар, шан, тәріздес толтырғыш және пигмент болатын мастиктен жасалатын едендер.
			
Полы бесшовные с синтетическим покрытием : Полы, которые устраивают из мастик, имеющих в своем составе связующие вещества, пылевидный наполнитель и пигмент. [1]
		
		

			
Скрепер жұмысының айналмалы-көлбеу сұлбасы: Экскаватор қай бағытта қозғалса да топырақ шұңқырдың осіне перпендикуляр алынатын сұлба.
			
Челночно-поперечная схема работы скрепера : Схема, при которой набор грунта осуществляется перпендикулярно оси выемки при движении экскаватора как в одну, так и в другую сторону. [1]
		
		

			
Скрепер жұмысының эллипстік сұлбасы: Әрбір циклде топырақты бір рет жинауды, бір бағыттағы 180° екі бұрылыс (бір түсу мен бір көтерілу), бір рет топырақты тиеу көзделетін сұлба.
			
Эллиптическая схема работы скрепера : Такая схема, при которой в каждом цикле присутствуют один набор грунта, два поворота на 180° в одном и том же направлении (один спуск и один подъем), одна разгрузка. [1]
		
		

			
Смета: Жобалық деректер негізінде объекті құрылысының құнын, оның ішінде құрылыс-жинақтау жұмыстарының жекелеген түрлерін орындауға және жабдықтар сатып алуға жұмсалатын шығындарды, сондай-ақ құрылысты жүзеге асырумен байланысты басқа да шығындарды айқындайтын құжат.
			
Смета : Документ, определяющий на основе проектных данных стоимость строительства объекта, в том числе необходимые затраты на выполнение отдельных видов строительно-монтажных работ и приобретение оборудования, а также другие затраты, связанные с осуществлением строительства. [9]
		
		

			
Сметалық бағалар: Құрылыстың сметалық құнын есептеу кезінде құрылыс және жинақтау материалдарына, бөлшектер мен құралымдарға, машиналар мен жабдықтар жұмысына, құрылыс жүктерін тасымалдауға қолданылатын бағалар.
			
Сметные цены : Цены, применяемые при исчислении сметной стоимости строительства на строительные и монтажные материалы, детали и конструкции, на работу машин и оборудования и на перевозки строительных грузов. [9]
		
		

			
Сметалық есептеу: Жеке жобалар бойынша салынып жатқан ғимараттар мен имараттардың құнын, сондай-ақ прейскуранттар, ірілендірілген сметалық нормалар мен жұмыс сызбалары болмаған кезде жекелеген жұмыс түрлерінің құнын айқындайтын сметалық құжат.
			
Расчет сметный : Сметный документ, определяющий стоимость зданий и сооружений, строительство которых осуществляется по индивидуальным проектам, а также стоимость отдельных видов работ при отсутствии прейскурантов, укрупненных сметных норм и рабочих чертежей. [4]
		
		

			
Сметалық нормалар: Құрылыстың сметалық құнын айқындау кезінде қолданылатын нормативтер жиынтығы.
			
Сметные нормы : Совокупность нормативов, применяемых при определении сметной стоимости строительства. [9]
		
		

			
Сметалық нормативтік құжаттар : Жеке жинақтарға біріктірілген сметалық нормативтік бағалаулар мен бағалардың кешені. Қажетті талаптар қамтылатын қағидалар және ережелермен бірге, сметалық нормативтік құжаттар ғимараттар мен имараттар құрылысының және оларды қайта құрылымдаудың, барлық салаларындағы кәсіпорындарды кеңейту мен техникалық қайта жарақтандырудың сметалық құнын айқындау үшін қолданылады.
			
Сметные нормативные документы: Комплекс сметных нормативных расценок и цен, объединенных в отдельные сборники. Вместе с правилами и положениями, содержащими в себе необходимые требования, сметные нормативные документы служат для определения сметной стоимости строительства и реконструкции зданий и сооружений, расширения и технического перевооружения предприятий всех отраслей. [4]
		
		

			
Соққы-тартпалы бұрғылау: Массасы 0,5 т-дан 3,0 т-ға дейін бұрғылау снарядының құлау күшімен тау жыныстарын бұзу арқылы тік ұңғыма жүргізу. Шашыранды кенді барлау кезінде, су жинау, жару және басқа ұңғымаларды бұрғылау кезінде қолданылады.
			
Ударно-канатное бурение : Получение вертикальной скважины путем разрушения горных пород падающим буровым снарядом массой от 0,5 до 3,0 т. Применяется при разведке россыпей, бурении водозаборных, взрывных скважин. [2]
		
		

			
Стакан типтес сатылы іргетастардың қалқанды қалыбы: Бірінің үстіне бірі орнатылатын жеке қораптардан тұратын, ұстынның астына қойылатын қалып. Қорап өз кезегінде өзара бұрандалы тартқышпен жалғанған «салмалы» және «жабатын» қалқандардың екі жұбынан жиналады.
			
Опалубка щитовая ступенчатых фундаментов стаканного типа : Опалубка под колонну, состоящая из отдельных коробов, устанавливаемых друг на друга. Короба, в свою очередь, собирают из двух пар щитов - «закладных» и «накрывных», соединенных между собой винтовыми стяжками. [1]
		
		

			
Стандарт: Объектілерге, бұйымдарға, материалдарға қойылатын талаптар, нормалар, ережелер кешенін белгілейтін және белгіленген тәртіппен бекітілген нормативтік-техникалық құжат.
			
Стандарт : Нормативно-технический документ, устанавливающий комплекс норм, правил, требований к объекту, изделию, материалам и утвержденный в установленном порядке. [9]
		
		

			
Стандарттау: Нақты қойылып отырған және ықтимал міндеттерге қатысты көпшілікке ортақ, көп мәрте және ерікті пайдалану үшін ережелер белгілеу арқылы өнімге, көрсетілетін қызметке және процестерге қойылатын талаптарды ретке келтірудің оңтайлы деңгейіне қол жеткізуге бағытталған қызмет.
			
Стандартизация: Деятельность, направленная на достижение оптимальной степени упорядочения требований к продукции, услуге и процессам посредством установления положений для всеобщего, многократного и добровольного использования в отношении реально существующих и потенциальных задач.
		
		

			
Стационарлық жинақтау машиналары : Әрекет ету радиусы шектелген, қатаң белгіленген кеңістікте ғана жинақтайтын машиналар.
			
Машины стационарные монтажные : Машины, которые допускают ведение монтажа в строго зафиксированном пространстве, ограниченном радиусом их действия. [1]
		
		

			
Стратегиялық жослар: Құрылыс ұйымы қызметінің мақсаттары, оң нәтижеге қол жеткізу үшін ықтимал мүмкіндіктер арасында стратегиялық тепе-теңдікті қалыптастыру мен сақтауға арналған маркетингтік бағдарламасының негізгі бөлігі. Стратегиялық жоспарда құрылыс ұйымының әрбір бөлімшесінің нақты мақсаттарын айқындау және олардың іс-қимылдарын үйлестіру негізінде құрылыс өнімдерін өндіру мен өткізу, жұмыстарды ресурстармен қамтамасыз ету, баға, жарнама, объектілерді пайдалануға беру саласындағы және басқа қызметтің негізгі бағыттары белгіленеді. Стратегиялық жоспарлы қалыптастыру негізін жария етілген қызмет бағдарламасы, оның мақсаттары мен міндеттері, тапсырыс қоржыны және тәуекел стратегиясы құрайды.
			
Стратегический план : Основная часть программы маркетинга строительной организации для создания и поддержания стратегического равновесия между целями ее деятельности и потенциальными возможностями для получения положительных результатов. Стратегический план задает основные направления деятельности в области производства и сбыта строительной продукции, обеспечения работ ресурсами, цен, рекламы, ввода объектов в эксплуатацию и пр., определяет четкие цели каждому подразделению строительной организации, координируя их действия. Основу формирования стратегического плана составляет объявленная программа деятельности, ее цели и задачи, портфель заказов и стратегия риска. [9]
		
		

			
Су астында бетондау : Бетондау жұмыстарын жүргізу тәсілі, бұл кезде бетон қоспасына су астына қалыптың бетон қоспасымен толуына қарай судан біртіндеп шығып отыратын вертикаль болат құбыр арқылы шпунтты қадалардан жасалған қалыпқа беріледі. Су астындағы қалыпқа алдын ала төгілген ірі толтырғышқа құбырлар арқылы тек цемент ерітіндісін беру осы тәсілдің бір түрі болып табылады.
			
Подводное бетонирование : Способ производства бетонных работ, при котором бетонная смесь подается под воду в опалубку из шпунтовых свай по вертикальной стальной трубе с постепенным извлечением ее по мере заполнения опалубки бетонной смесью. Разновидностью способа является подача только цементного раствора по трубам в крупный заполнитель, предварительно засыпанный в опалубку под водой. [9]
		
		

			
Су астында жұмыстарды жүргізудің кессондық тәсілі: Суасты жұмыстарын ауаның шектен тыс қысымы кезінде судан босатылған қоршау құралымдарын (кессонды) пайдалану арқылы жүргізу.
			
Кессонный способ производства работ под водой : Производство подводных работ с использованием ограждающей конструкции (кессона), свободной от воды при избыточном давлении воздуха. [9]
		
		

			
Су өткізбейтін сылақ: Құрамына церезит немесе сұйық шыны қосылатын цемент негізіндегі сылақ.
			
Штукатурка водонепроницаемая : Штукатурка на цементе, в состав которой добавляют церезит или жидкое стекло. [1]
		
		

			
Су түбін тереңдету жұмыстары: Су жолдарында, сондай-ақ кемежай аумағында, флот тұратын базада, кеме жөндейтін және басқа да кәсіпорындарда кеме жүруге қажетті габариттерді (кеме жүрісінің тереңдігі, ені, айналма радиусы) қамтамасыз ету үшін орындалатын жұмыстар. Су түбін тереңдету жұмыстары су қоймасының түбінен топырақты қазып алу және оны белгіленген орынға апару (үйінді) арқылы жүзеге асырылады.
			
Дноуглубительные работы : Работы, выполняемые на водных путях для обеспечения необходимых судоходных габаритов (глубины, ширины, радиуса закругления судового хода), а также на акваториях портов, баз отстоя флота, судоремонтных и других предприятий. В процессе дноуглубительных работ осуществляется извлечение грунта со дна водоема и его удаление в намеченное место (отвал). [2]
		
		

			
Суды төмендету : Су бұрғыш жыралар, науалар (су бұру), түтікті сүзгі қондырғыларын және бұрғыларды (сутөкпе) орнату жолымен құрылыс учаскесінде топырақ суларының деңгейін жасанды жолмен төмендету.
			
Водопонижение : Искусственное понижение уровня грунтовых вод на участке строительства путем устройства водоотводных канав, лотков (водоотвод), иглофильтровых установок и скважин (водоотлив). [6]
		
		

			
Сулы синтетикалық сырлар: Ішкі әрлеу жұмыстары үшін пайдаланылатын сырлар.
			
Водные синтетические краски : Краски, используемые для внутренних отделочных работ. [1]
		
		

			
Сутөкпе : Ашық шұңқырлардан, кен қазбаларының карьерлерінен топырақ суларын және беткі суларды сарқып алуды қамтамасыз ететін іс-шаралар және құрылғылар кешені.
			
Водоотлив : Комплекс мероприятий и устройств, обеспечивающих удаление грунтовых и поверхностных вод из открытых выемок, карьеров горных выработок. [4]
		
		

			
Сұлба: Құрылғы, қондырғы, сумен жабдықтау имараттары мен желілері, канализация, жылумен қамту, электрмен қамтамасыз ету, байланыс және басқа жүйелер жұмысының негізгі идеяларын, принциптері мен дәйектілігін түсіндіретін қабылданған шешімдердің сипаттамасы мен техникалық-экономикалық негіздемесі берілген графикалық кескін.
			
Схема : Графическое изображение с описанием и технико-экономическим обоснованием принятых решений, разъясняющих основные идеи, принципы и последовательность работы устройств, установок, сооружений и сетей водоснабжения, канализации, теплоснабжения, электроснабжения, связи и пр. [4]
		
		

			
Сүзуге қарсы шымылдық: Тіреуіш гидротехникалық имарат негізінің топырағында және оның жағалық бөліктерінде судың сүзілу жолын ұзарту, имараттың табанына түсірілетін сүзгілік қысымды төмендету, сүзуге жұмсалатын су шығынын азайту үшін жасалатын, судың сүзілу ағыны жолындағы жасанды тосқауыл.
			
Завеса противофильтрационная : Искусственная преграда на пути фильтрационного потока воды, создаваемая в грунте основания подпорного гидротехнического сооружения и в береговых его примыканиях (путем инъекции раствора, смесей) для удлинения путей фильтрации, снижения фильтрационного давления на подошву сооружения уменьшения потери воды на фильтрацию.[2]
		
		

			
Сылақ жұмыстары: Ғимарат және имарат құралымдарының бетіне құрылыс ерітіндісінің көмегімен әрлеу қабатын салу жөніндегі құрылыс процестерінің жиынтығы.
			
Штукатурные работы : Совокупность строительных процессов по устройству отделочного слоя на поверхности конструкций зданий и сооружений с помощью строительного раствора.
		
		

			
Сылақпен жабылатын қабат : Қалыңдығы 2 мм-ден аспайтын бір рет жабылатын сылақтың әрлеу қабаты.
			
Слой накрывочный штукатурный : Отделочный слой штукатурки, наносимый в один прием при толщине не более 2 мм. [1]
		
		

			
Сылақтық гидрооқшаулау: Сылау-сүрту машиналарын қолдану арқылы механикаландырылған тәсілмен жағылатын цементті-құмды ерітіндіден, полимерцементтен, шыны-цементтен, ұсақ түйіршікті асфальтобетоннан жасалған оқшаулау.
			
Гидроизоляция штукатурная : Изоляция из цементно-песчаного раствора, полимерцементного, стеклоцементного, мелкозернистого асфальтобетона, которую наносят механизированным способом с применением штукатурно-затирочных машин. [1]
		
		

			
Сынаудың адеструктивті әдістері: Құрылыс материалдары мен құралымдарын бұзбастан немесе сынама алмастан олардың қасиеттерін анықтау (мысалы, ультрадыбыстық толқындардың таралу жылдамдығы бойынша бетонның беріктік шегін белгілеу, бетондағы арматураның орналасуын зерттеу объектісі бетінде өлшенетін магниттік өрістің сипаты бойынша анықтау және басқа).
			
Адеструктивные методы испытаний : Определение свойств строительных материалов и конструкций без разрушения или изъятия проб (например, установление предела прочности бетона по скорости распространения ультразвуковых волн, определение положения арматуры в бетоне по характеру магнитного поля, измеряемого на поверхности объекта исследования и т. д.).
		
		

			
Сырғымалы қалыппен ғимарат тұрғызу: Ілінген төсемсатылары, домкраттық сырықтары, домкраттары және қалыпты көтеруге арналған сорғы станциялары болатын жұмыс төсемінің көтергіш құралымдары бекітілетін домкраттық рамаға бекітілген қалқандардың екі қатарынан тұратын қалыпты пайдалану арқылы іске асырылатын процесс. Сырғымалы қалып ғимараттар мен имараттарадың тік элементтерін (мұнара, қаттылық ядросын және ғимаратгың қабырғалары), тұтас құйылған темірбетоннан тұрақты, айнымалы немесе сатылыайнымалы көлденең қиманы үзіліссіз бетондау әдісімен тұрғызу үшін қолданылады.
			
Возведение зданий в скользящей опалубке : Процесс, реализуемый с использованием опалубки, состоящей из двух рядов щитов, закрепленных на домкратной раме, к которой крепят несущие конструкции рабочего настила с подвешенными подмостками, домкратными стержнями, домкратами и насосными станциями для подъема опалубки. Скользящая опалубка применяется для возведения вертикальных элементов зданий и сооружений (башен, ядер жесткости и стен зданий) постоянного, переменного или ступенчато-переменного поперечного сечения из монолитного железобетона методом непрерывного бетонирования.
		
		

			
Сырлау жұмыстары: Түрлі беттерді көркейту үшін, оларды атмосфералық әсерлердің, газдың және осындай факторлардың зиянды әсерінен қорғау үшін сырлау және әрлеу. Кейде сырлау арнайы мақсат үшін жүргізіледі, мысалы, беттің өртке төзімділігін, қышқылға төзімділігін арттыру. Сырлау жұмыстары дайындық жұмыстары, беттерді тегістеу мен бояу және беттерді күрделі әрлеу жұмыстары болып бөлінеді.
			
Малярные работы : Окраска и отделка различных поверхностей для придания им красивого внешнего вида, для защиты их от вредного влияния атмосферных воздействий, газов и т.п. Иногда окраска имеет и специальное назначение, например, создание огнестойкости, кислотоупорности. Малярные работы подразделяются на подготовительные работы, шпаклевку и окраску поверхностей, и сложную отделку поверхностей. [9]
		
		

			
Сырлық гидрооқшаулау: Суық немесе ыстық битумдық мастиктен және синтетикалық шайырдан орындалған тұтас су өткізбейтін қабат түріндегі гидрооқшаулау.
			
Гидроизоляция окрасочная : Гидроизоляция в виде сплошного водонепроницаемого слоя, выполненного из холодных или горячих битумных мастик и синтетических смол. [1]
		
		

			
Сыртқы инженерлік коммуникацияларды және абаттандыру объектілерін күрделі жөндеу: Бұл су құбыры, кәріз, жылумен, газбен және электрмен қамту желілерін жөндеу, аула аумағын көгалдандыру, жолдарды, кіреберістер мен жаяу жүргіншілер жолдарын жөндеу жұмыстары және басқа жұмыстар.
			
Капитальный ремонт наружных инженерных коммуникаций и объектов благоустройства : Работы по ремонту сетей водопровода, канализации, тепло-, газо- и электроснабжения, озеленению дворовых территорий, ремонту дорожек, проездов и тротуаров и др. [2]
		
		

			
Сыртқы контурдың қалыбы: Ұстын, сатылы іргетас, ростверк және басқа түрдегі тұйық және жеке тұрған тұтас құйылған құралымдарды бетондау үшін қолданылатын блокты қалып.
			
Опалубка внешнего контура : Блочная опалубка, применяемая для бетонирования замкнутых и отдельно стоящих монолитных конструкций типа колонн, ступенчатых фундаментов, ростверков и др. [2]
		
		

			
Сыртқы көлбеу көлік: Құрылыс алаңына жүктер мен материалдық ресурстарды жеткізуге арналған көлік.
			
Внешний горизонтальный транспорт : Транспорт для доставки грузов и материальных ресурсов на строительную площадку. [1]
		
		

			
Сыртқы көлік: Өнеркәсіп кәсіпорындарының өндірістік процестеріне қызмет көрсетуге арналған көлік құралдарының, жабдықтар мен тетіктер кешені, олардың көмегімен шикізат, жартылай фабрикаттар және дайын өнім жеткізіледі. Бұл орайда көбінесе теміржолдар (қалыпты және тар жолды) және автомобиль жолдары пайдаланылады.
			
Внешний транспорт : Комплекс транспортных средств, оборудования и механизмов, предназначенный для обслуживания производственных процессов промышленных предприятий, с помощью которого осуществляется доставка сырья, полуфабрикатов и готовой продукции. При этом наиболее часто используются железные (нормальной и узкой колеи) и автомобильные дороги. [12]
		
		

			
Сыртқы санитарлық-техникалық жұмыстар: Елдімекендер мен кәсіпорындарды жылу, газ және сумен жабдықтау мен кәріздеудің сыртқы желілері үшін құбырлар төсеу және сумен қамтамасыз ету және кәріз жүйелерінің бас имараттарын салу жөніндегі жұмыстар.
			
Наружные санитарно-технические работы : Работы по прокладке трубопроводов для внешних сетей тепло-, газо- и водоснабжения и канализации населенных пунктов и предприятий, по возведению головных сооружений систем водоснабжения и канализации. [4]
		
		

			
Сіңдіру: Тас материалдардан жасалған қабаттың қуыстарын толтыру және қиыршықтастың түйіршіктерін жапсыру мақсатында қабаттың бетіне тұтқыр затты құю жолымен оны өңдеудің технологиялық процесі.
			
Пропитка : Технологический процесс обработки слоя из каменных материалов (щебня) путем розлива по поверхности щебня слоя вяжущего с целью проникновения его в поры слоя и склеивания зерен. [2]
		
		

			
Тазарту: Жобалық өлшемдеріне дейін жеткізу үшін ойпаңның, қазаншұңқырдың түбі мен қабырғаларынан топырақтың кемістіктерін кесу. Тазарту үшін экскаватор ожауына ілінетін тазарту құрылғылары қолданылады.
			
Зачистка : Срезка недоборов грунта с поверхности дна и стенок выемок, котлованов для доведения их до проектных размеров. Для зачистки применяются зачистные приспособления, навешиваемые на экскаваторные ковши. [2]
		
		

			
Тақта жұмыстары: Ғимарат қабырғаларының ішкі және сыртқы беттері мен еденін сәндік және санитарлық-гигиеналық мақсатта жылтыратылған және басқа тақтайшалармен қаптау.
			
Плиточные работы : Облицовка внутренних и наружных поверхностей стен и полов зданий глазурованными и другими плитками в декоративных и санитарно-гигиенических целях. [9]
		
		

			
Тали: Тиеу-түсіру жұмыстары кезінде, кермелерді керу, жүкті шағын биіктікке (3 м-ден 12 м-ге дейін) және жақын қашықтыққа тасу үшін қолданылатын қарапайым немесе электр жетекті бұрамдықты немесе тістегеріш тетігі бар құрылғылар.
			
Тали : Устройства с червяным или шестеренчатым механизмом ручного или электрического привода, применяемые при погрузочно-разгрузочных работах, для натяжения вант, перемещения груза на небольшие расстояния и высоту (от 3 до 12 м). [4]
		
		

			
Тампонаж: Тау жынысына арнайы ерітіндіні қысыммен толтыру процесі; шахталық құрылыста немесе ұңғымалар арқылы гидротехникалық имараттардың (бөгеттер және басқа) негіздерін бекіту кезінде қолданылады.
			
Тампонаж : Процесс нагнетания специальных растворов в горные породы. Применяется в шахтном строительстве или при укреплении оснований гидротехнических сооружений (плотин и др.) через скважины. [9]
		
		

			
Таңбалау: Бұйымды сипаттайтын белгілер жиынтығы, мысалы: белгіленуі, шифрі, партиясының (сериясының) нөмірі, реттік нөмірі, дайындалған мерзімі, жасап шығарушы-кәсіпорынның тауарлық белгісі, материалдың маркасы, іріктеу тобы, жинақтау немесе көлік белгілері.
			
Маркировка : Совокупность знаков, характеризующих изделие, например: обозначение, шифр, номер партии (серии), порядковый номер, дата изготовления, товарный знак предприятия-изготовителя, марка материала, группа селективности, монтажные или транспортные знаки. [4]
		
		

			
Тапсырыс беруші жүргізетін техникалық қадағалау: Құрылыс-жинақтау жұмыстарының аяқталған кезеңдеріне, олардың жобалық шешімдерге, құрылыс нормалары мен ережелеріне сәйкестігін, қолданылатын материалдардың, бұйымдар мен құралымдардың сапасына, сондай-ақ объекті құрылысына және оның шартта (келісім-шартта) белгіленген мерзімдерде және белгіленген тәртіппен іске қосылуына жүйелі бақылау жасауды және қабылдап алуды қамтамасыз ету мақсатында құрылыс объектісіне тапсырыс берушінің (құрылыс дирекциясының) өндірістік және өндірістік емес мақсаттағы ғимараттар мен имараттар құрылысын қадағалау жөніндегі арнайы уәкілдік берген адамы белгіленген тәртіппен жүзеге асыратын функциясы.
			
Надзор технический заказчика : Функция заказчика объекта строительства (дирекция строительства), осуществляемая в установленном порядке специально уполномоченными лицами по надзору: за строительством зданий и сооружений производственного и непроизводственного назначения с целью обеспечения систематического контроля и приемки завершенных этапов строительно-монтажных работ; за соответствием их проектным решениям, строительным нормам и правилам; за качеством применяемых материалов, изделий и конструкций; за осуществлением строительства и вводом в эксплуатацию объектов в установленном порядке и в сроки, определенные договором (контрактом). [9]
		
		

			
Тапсырыс беруші (құрылыс жүргізуші): Мердігерлік ұйыммен (мердігермен) жобалау-іздестіру және құрылыс-жинақтау жұмыстарын жүргізуге шарт жасасу арқылы ғимараттың және имараттың күрделі құрылысына қаржы бөлетін жеке немесе заңды тұлға (жеке тұлға, ұйым, кәсіпорын, мекеме).
			
Заказчик (застройщик) : Физическое или юридическое лицо (частное лицо, организация, предприятие, учреждение), выделяющее средства для капитального строительства зданий и сооружений с заключением договора с подрядной организацией (подрядчиком) на проведение проектно-изыскательских и строительно-монтажных работ. [9]
		
		

			
Таптау: Топырақ пен құрылыс материалдарын таптағышпен тығыздаудың технологиялық процесі.
			
Укатка : Технологический процесс уплотнения грунтов и строительных материалов катками. [2]
		
		

			
Тарифтік жүйе: Еңбек жағдайына, оның күрделілігіне, саланың маңызына байланысты жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысы сараланатын нормативтер жиынтығы.
			
Тарифная система : Совокупность нормативов, с помощью которых дифференцируется заработная плата рабочих и служащих в зависимости от условий труда, его сложности, значения отрасли. [9]
		
		

			
Тарифтік коэффициент: Разрядтар арасында еңбекақы төлеу қатынасын көрсететін коэффициент.
			
Тарифный коэффициент : Коэффициент, который показывает соотношение оплаты труда между разрядами. [1]
		
		

			
Тарифтік тор: Тарифтік коэффициенттердің көмегімен жұмыстардың күрделілігіне және жұмысшылардың тардың (кәсіптің, лауазымдардың) тарифтік разрядтар жиынтығы.
			
Тарифная сетка : Совокупность тарифных разрядов работ (профессий, должностей), определенных в зависимости от сложности работ и квалификационных характеристик работников с помощью тарифных коэффициентов. [4]
		
		

			
Тарифтік-біліктілік аңықтамалығы: Мамандық бойынша негізгі құрылыс жұмыстарының сипаттамасы, әрбір мамандық және әрбір тарау бойынша келтірілген жұмыстардың нақты мазмұны, көлемі мен тәртібі қамтылатын анықтамалық.
			
Тарифно-квалификационный справочник : Справочник, в котором содержится описание основных строительных работ по профессиям, конкретное содержание, объем и порядок выполнения работ, приведенный для каждой профессии и каждого раздела. [10]
		
		

			
Тас қалау жұмыстары: Ғимараттар мен имараттардың тасты құралымдарын салу кезінде орындалатын құрылыс жұмыстары. Тас қалау жұмыстарының құрамына негізгі (кірпіш немесе ерітіндіде тас қалау) процестерден басқа, қосалқы процестер (ағаштар және төсемсатылар орнату, материалдар беру және осындай жұмыстар) кіретін процестердің кешені болып табылады.
			
Каменные работы : Строительные работы, выполняемые при возведении каменных конструкций зданий и сооружений. Каменные работы представляют собой комплекс процессов, в состав которых, кроме основных (кладка кирпича или камней на растворе), включаются вспомогательные процессы (установка лесов и подмостей, подача материалов и т.п.). [2]
		
		

			
Тас қалауды жіктестірудің бірінші ережесі: Ереженің мәні: тас қалау әрекет етуші күшке перпендикуляр болатын жазық қатарлармен орындалады.
			
Правило разрезки каменной кладки первое : Правило, заключающееся в том, что кладку выполняют плоскими рядами, перпендикулярными действующей силе. [1]
		
		

			
Тас қалауды жіктестірудің екінші ережесі: Ереженің мәні: тас қалаудағы бойлық және көлденең тік жіктер құралымның биіктігі бойынша саңылаусыз қалануға тиіс.
			
Правило разрезки каменной кладки второе : Правило, заключающееся в том, что продольные и поперечные вертикальные швы в кладке не должны быть сквозными по высоте конструкции. [1]
		
		

			
Тас қалауды жіктестірудің үшінші ережесі: Оның мәні мынада: көршілес қатарлар қалауын тігінен жіктестіру жазықтығы жіктерді байланыстыру үшін жылжытылуға тиіс.
			
Правило разрезки каменной кладки третье : Правило, заключающееся в том, что плоскости вертикальной разрезки кладки соседних рядов должны быть смещены для перевязки швов. [1]
		
		

			
Тас қалауды қатырудың таза тәсілі: Қыс жағдайында тас қалау тәсілі, мұнда қалау төсеу кезіндегі температурасы плюс 20°С кем болмайтын жылытылған цемент ерітіндісімен жүргізіледі. Жобадағыдан бір немесе екі сынып жоғары маркадағы ерітінді пайдаланылады.
			
Чистый способ замораживания каменной кладки : Способ выполнения кладки в зимних условиях, при котором кладку ведут на подогретых цементных растворах с температурой в момент укладки не ниже плюс 20°С. Используют марку раствора, превышающую на один или два класса проектную. [1]
		
		

			
Тас қалауды ұйымдастырудың ағынды бөлінген әдісі: Мұнда алымды (жұмыстар ауқымының бөлігі) звеноларға бекітілген бөліктерге бөлінетін әдіс.
			
Поточно-расчлененный метод организации каменной кладки : Метод, при котором захватку (часть фронта работ) разбивают на делянки, закрепленные за звеньями. [1]
		
		

			
Тас қалаудың ағынды-айналмалы әдісі: Тас қалауды үзіліссіз ағынмен орындауды көздейтін әдіс, сонымен бірге әрбір звено кірпіштерді қатарлап қалыппен қалайды. Жоспардағы конфигурациясына қарапайымдылық тән ғимараттар салу кезінде тиімді.
			
Поточно-кольцевой метод каменной кладки : Метод, который предусматривает выполнение каменной кладки непрерывным потоком, причем каждое звено последовательно выкладывает один ряд кладки. Эффективен при возведении зданий, отличающихся простой конфигурацией в плане. [1]
		
		

			
Тас қалаудың көтергіш қабілетін жоғарылату: Металл және темірбетон құрсаулар көмегімен тас қалауды бекемдеу тәсілі, олар қалаудың көлденең кеңеюін төмендетеді және қалаудың бойлық күштің әсеріне қарсыласуын ұлғайтады.
			
Повышение несущей способности каменной кладки : Способ усиления каменной кладки с помощью металлических и железобетонных обойм, которые снижают поперечное расширение кладки и увеличивают сопротивляемость кладки воздействию продольной силы. [1]
		
		

			
Тас қалаушылар тобы: Екі тас қалаушыдан тұратын топ, біреуі - көздеу қатарды қалайтын жоғары білікті жетекші маман, екіншісі - қабырғаға материалды жайып төсейтін және таспен толтыратын көмекші жұмысшы. Мұндай топ қабырғаның қалыңдығы бір жарым кірпішке дейінгі көп саңылаулы қабырғаларды қалау кезінде тиімді.
			
Звено каменщиков : Звено из двух каменщиков, одного ведущего - высокой квалификации, выполняющего кладку верстовых рядов, другого - подсобного, раскладывающего материал на стене и выкладывающего забутку. Звено эффективно при кладке стен с большим количеством проемов при толщине стены до полутора кирпичей. [1]
		
		

			
Тас қалаушының жұмыс аймағы: Тұрғызылатын қабырға мен материалдар арасындағы кеңістік.
			
Рабочая зона каменщика : Пространство между возводимой стеной и материалами. [1]
		
		

			
Тас қалаушының жұмыс орны: Салынатын құралымның учаскесін, материал, құрал мен құрылғы орналасатын орынды қамтитын кеңістік. Жұмыс орны жерде де, қабаттар аралығында да, жұмыс сатылары мен ағаштарда да орналасуы мүмкін.
			
Рабочее место каменщика : Пространство, которое включает участок возводимой конструкции, место расположения материала, инструмента и приспособлений. Рабочее место может находиться на земле, междуэтажных перекрытиях, на рабочих подмостях и лесах. [1]
		
		

			
Тас қалаушының жұмыс орнының көліктік аймағы: Жұмыс аймағы шегінде материалдарды жеткізумен шұғылданатын жұмысшының жүруіне арналған, ені 0,75 м-ден 1,20 м-ге дейін болатын жұмыс орнының учаскесі (алаңы).
			
Зона транспортная рабочего места каменщика : Участок рабочего места (полоса) шириной от 0,75 до 1,20 м для передвижения рабочих, занятых доставкой материала в пределах рабочей зоны. [1]
		
		

			
Тас өңдеу: Табиғи тасқа қажетті пішін беру және сыртқы бетін әрлеу (фактура) процесі. Тас өңдеу негізгі үш операциядан тұрады: арамен кесу, жиектеу және сыртқы бетін өрнектеп өңдеу. Тас өңдеу станокта, сондай-ақ термо-, пневмо- немесе электроаспаптармен жүргізіледі.
			
Камнеобработка : Процесс придания естественному камню требуемой формы и внешней отделки (фактуры). Камнеообработка состоит из трех основных операций: распиловки, окантовки и фактурной обработки лицевой поверхности. Камнеобработку производят на станках, а также термо-, пневмо- или электроинструментом. [2]
		
		

			
Тас үгінділері бар әшекейлік сылақ: Әдеттегі тәсілмен орындалатын сылақ, бірақ жамылғы қабатына ірілігі 3 мм-ден 5 мм-ге дейін болатын мәрмәр, гранит немесе керамика үгінділерін салады.
			
Штукатурка декоративная с каменной крошкой : Штукатурка, выполняемая обычным способом, но в накрывочный слой которой вводят мраморную, гранитную или керамическую крошку с фракцией от 3 до 5 мм. [1]
		
		

			
Таспалы тасымалдауыштар: Науаша типтес жоғарғы роликті тіректерге және жазық теменгі роликті тіректерге тірелетін тегіс немесе бүйірлі таспалары бар таспалы конвейерлер. Таспалы конвейерлер бетон қоспасын беруге арналған.
			
Транспортеры ленточные : Ленточные конвейеры, имеющие гладкую или ребристую ленту, которая опирается на поддерживающие верхние роликовые опоры желобчатого типа и плоские нижние роликовые опоры. Ленточные конвейеры предназначены для подачи бетонной смеси. [1]
		
		

			
Таспен толтыру: Қабырғалардың немесе тоғыспаның ойықтарын, сыртқы және ішкі көздеуқатар арасындағы кеңістікті тас қалаумен толтыру.
			
Забутка : Заполнение каменной кладкой пространства между стенами или пазухами сводов, между наружной и внутренней верстой. [9]
		
		

			
Таспен шегендеу: Қабырғаның ішкі және сыртқы беті арасындағы бос кеңістікті таспен, қиыршықтаспен, сынған кірпішпен және басқа материалдармен толтыру.
			
Забутовка: Заполнение промежутка между внутренней и внешней оболочками стены камнем, щебнем, битым кирпичом и другими материалами. [9]
		
		

			
Тасымалдау процесі: Қажет болатын материалдық ресурстар мен жүктерді құрылыс алаңына жеткізу процесі.
			
Процесс транспортный : Процесс доставки требующихся материальных ресурсов и грузов на строительную площадку. [1]
		
		

			
Тауарлық құрылыс өнімдері: Құрылысы аяқталған және есепті кезеңде белгіленген тәртіппен пайдалануға берілген кәсіпорындардағы, іске қосу кешендеріндегі, өнім шығару және қызметтер көрсетуге дайын құрылыс кезектері мен объектілеріндегі орындалған құрылыс-жинақтау жұмыстары көлемінің құрылыстың сметалық құны бойынша көрсеткіші.
			
Товарная строительная продукция : Показатель объема строительно-монтажных работ по сметной стоимости строительства, выполненных на законченных строительством и сданных в отчетном периоде в установленном порядке в эксплуатацию предприятиях, пусковых комплексах, очередях и объектах, подготовленных к выпуску продукции и оказанию услуг. [9]
		
		

			
Тегістеп өңдеу: Ағаш бетін (мысалы, паркетті еденді) арнайы құралдардың немесе арнайы тетіктердің көмегімен тегістеу.
			
Циклевание : Выравнивание деревянной поверхности (например, паркетного пола) с помощью споциальных инструментов или специальных механизмов. [9]
		
		

			
Тегістеу: Толь бетіндегі ерітіндінің сылақ қабатын арнайы аспаптармен тегістеу процесі.
			
Затирка : Процесс заглаживания специальными инструментами штукатурного слоя раствора по поверхности. [9]
		
		

			
Темірбетондағы салмалы бөлшектер: Бетондауға дейін темірбетон элементтерге орнатылатын металл бөлшектер; темірбетон құралымдарды металл құралымдармен жалғау үшін, технологиялық жабдықты орнату мен бекіту және басқа мақсаттар үшін қолданылады.
			
Закладные детали в железобетоне : Металлические детали, устанавливаемые в железо-бетонных элементах до бетонирования; служат для соединения железобетонных конструкций с металлическими, установки и крепления технологического оборудования и других целей. [9]
		
		

			
Темірлеу: Беттік қабаттың тығыздығын және су өткізбеушілігін жоғарылату үшін бетон бетін цемент ерітіндісімен арнайы өңдеу.
			
Железнение : Специальная обработка бетонной поверхности цементным раствором для увеличения плотности поверхностного слоя и водонепроницаемости. [9]
		
		

			
Тендер: Үміткерлер ұсыныстарының тендерлік құжаттамада көрсетілген критерийлерге сәйкестігі тұрғысынан жарысы болып табылатын мердігерлік саудасаттық өткізудің конкурстық нысаны.
			
Тендер : Конкурсная форма проведения подрядных торгов, представляющая собой соревнование представленных претендентами сфер с точки зрения их соответствия критериям, содержащимся в тендерной документации. [9]
		
		

			
Тендерлік құжаттама: Сауда-саттық өткізудің ұйымдастыру, технологиялық және коммерциялық мәселелері жөніндегі ақпаратты (сауда-саттықты өткізу шарттары, сату-сатып алудың немесе мердігерліктің қаржылық және коммерциялық шарттары, сауда-саттық процесінің сипаттамасы, тауардың техникалық сипаттамасы, сауда-саттықта ұсынылатын жұмыстар мен қызметтердің сипаты, түрі және көлемі туралы мәліметтер) қамтитын құжаттар жиынтығы.
			
Документация тендерная : Комплект документов, содержащих информацию по организационным, технологическим и коммерческим вопросам проведения торгов (условия проведения торгов, основные финансовые и коммерческие условия купли-продажи или подряда, описание процесса торгов, технические характеристики товара, сведения о характере, видах и объемах предлагаемых на торгах работ и услуг). [2]
		
		

			
Терең орнатылған тірек: Қазаншұңқыр орналастырылмай жасалатын іргетас. Көпір құрылысында, гидротехникалық құрылыста, үлкен шоғырланған жүктемелер түсіретін өндірістік ғимараттардың құрылысында қолданылады. Терең орнатылған тіректер қадалы іргетастар сияқты жер бетінде алдын ала дайындалған құралымды топыраққа батыру немесе топырақта қазылған ұңғыманы толтыру арқылы орнатылады.
			
Опора глубокого запожения : Фундамент, сооружаемый без устройства котлована. Применяют в мостостроении, гидротехническом строительстве, строительстве промышленных сооружений с большими сосредоточенными нагрузками. Опоры глубокого заложения, как и свайные фундаменты, устраивают погружением в грунт предварительно изготовленных на поверхности конструкций или заполнением выработанной в грунте скважины. [9]
		
		

			
Термос әдісі: Энергияны үнемдеу әдісі, оның мәні алдын ала белгіленген оң температуралы бетон қоспасын қапталған қалыпқа салады, онда қоспаның бастапқы температурасы және гидратация процесінде (экзотермия құбылысы) цемент бөлетін жылу есебінен бетон құралымдағы температура 0°С дейін төмендегенге дейін қажетті беріктікке (әдетте шекті) дейін қатаяды. Бетонды ұстау режимін таңдау бетон қоспасына берілген және экзотермия нәтижесінде бөлінген жылудың мөлшері ол салқындаған кездегі жылу жоғалтуымен теңестірілуіне негізделген. Термос әдісі беттік модулі алтыдан кем құралымдар үшін аса тиімді. Әдістің қолданылу аясын және тиімділігін қалыптың термиялық кедергісін арттыру, тез қататын цементтерді. және химиялық қоспаларды қолдану, қыздырудың немесе жылытудың изотермиялық әдістерімен үйлестіру есебінен кеңейтуге болады.
			
Метод термоса : Энергоэкономичный метод, суть которого состоит в том, что бетонную смесь с заданной положительной температурой укладывают в утепленную опалубку, где за счет начальной температуры смеси и тепла, выделяемого цементом в процессе гидратации (явление экзотермии), бетон набирает необходимую прочность (обычно критическую) до того момента, когда температура в конструкции снизится до 0°С. Выбор режима выдерживания бетона основывается на том, что количество теплоты, внесенной в бетонную смесь и выделенной в результате экзотермии, должно быть сбалансировано с теплопотерями при его остывании. Метод термоса наиболее эффективен для конструкций с модулем поверхности меньше шести. Область применения и эффективность метода могут быть расширены как за счет увеличения термического сопротивления опалубки, применения быстротвердеющих цементов и химических добавок, так и за счет комбинации с изотермическими методами прогрева или обогрева. [2]
		
		

			
Терразиттік әшекейлік сылақ: Әшекейлік сылақ, оның құрамына тас үгінділерімен қатар ұнтақталған слюда қосады.
			
Штукатурка декоративная терразитовая : Декоративная штукатурка, в состав которой, кроме каменной крошки, вводят дробленую слюду. [1]
		
		

			
Тесу : Конустық түбі бар құбырды жаншып батыру кезінде топырақтың радиалдық тығыздалуы есебінен онда қуыстар түзілу әдісі.
			
Прокол : Метод образования отверстий в грунте за счет радиального его уплотнения при вдавливании трубы с коническим наконечником. [1]
		
		

			
Техникалық жоба: Ғимараттың (имараттың) жобасын әзірлеудің аралық кезеңі, жұмыс сызбаларын орындау кезінде талап етілетін жобалық тапсырманың деректерін нақтылау үшін қажетті көлемде жасалады.
			
Технический проект : Промежуточная стадия разработки проекта здания (сооружения). Составляется в объеме, необходимом для уточнения данных проектного задания, требующихся при выполнении рабочих чертежей. [9]
		
		

			
Техникалық қадағалау : Орындалған жұмыстың сапасын, мерзімін, құнын, қабылдап алынуын және объектінің пайдалануға берілуін қоса алғанда, жобаны іске асырудың барлық сатысында құрылысты қадағалау.
			
Технический надзор : Надзор за строительством на всех стадиях реализации проекта, включая качество, сроки, стоимость, приемку выполненных работ и сдачу объектов в эксплуатацию. [3]
		
		

			
Техникалық құжаттама: Құрылыс жүргізу, қайта құрылымдау, кеңейту, техникалық қайта жарақтандыру және күрделі жөндеу кезінде, сондай-ақ ғимараттар мен имараттарды пайдалану процесінде пайдаланылатын графикалық, есептік және мәтіндік материалдар жүйесін қамтитын құжаттар жинағы.
			
Техническая документация : Комплект документов, включающий систему графических, расчетных и текстовых материалов, используемых при строительстве, реконструкции, расширении, техническом перевооружении и капитальном ремонте, а также в процессе эксплуатации зданий и сооружений. [2]
		
		

			
Техникалық қызмет көрсету: Майлау, реттеу жұмыстарын уақтылы жүргізу, пайдалану кезінде ақауларды анықтау мен жою жолымен машиналардың тораптары мен бөлшектерінің мерзімінен бұрын тозуының алдын алуға мүмкіндік беретін іс-шаралар кешені.
			
Техническое обслуживание : Комплекс мероприятий, позволяющих предупредить преждевременный износ деталей и узлов машин путем своевременного проведения смазки, регулировочных работ, выявления и устранения возникающих при эксплуатации дефектов. [5]
		
		

			
Техникалық нормалау: Оңтайлы жағдайлар мен оларды пайдалану көрсеткіштерін айқындау мақсатында әртүрлі өндірістік ресурстар шығынын зерттеудің ғылыми жүйесі жүйесі.
			
Техническое нормирование : Научная система исследования расхода различных производственных ресурсов с целью установления оптимальных условий и показателей их использования. [9]
		
		

			
Техникалық ресурс : Техникалық құрылғының (машинаның, жүйенің) шекті күйге жеткенге дейін жұмыс істеуі, бұл кезде оның тиімділігі төмендегендіктен болмаса адамға қауіптілігі жоғарылайтындықтан, оны одан әрі пайдалануға болмамды немесе пайдалану орынсыз.
			
Ресурс технический : Наработка технического устройства (машины, системы) до достижения им предельного состояния, при котором его дальнейшая эксплуатация невозможна или нежелательна из-за снижения эффективности либо возросшей опасности для человека. [9]
		
		

			
Техникалық тапсырма; ТТ: Жаңа бұйымдар мен имараттарды зерттеуге және жобалауға арналған бастапқы құжат.
			
Техническое задание; ТЗ : Исходный документ для проведения различных исследований и проектирования новых изделий и сооружений. [9]
		
		

			
Техникалық шарттар: Өнімдер, процесс немесе көрсетілетін қызмет қанағаттандыруы тиіс техникалық талаптарды белгілейтін құжат.
			
Технические условия : Документ, устанавливающий технические требования, которым должны удовлетворять продукция, процесс или услуга. [2]
		
		

			
Техникалық-экономикалық негіздеме; ТЭН: Жоспарлау және жобалау алдындағы құжат. ТЭН әзірлеу жаңа құрылысты, сондай-ақ жұмыс істеп тұрған объектіні кеңейту және қайта құрылымдауды негіздеу үшін жүзеге асырылады. ТЭН-де құрылыстың есептік құны және объектінің негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері айқындалуға тиіс.
			
Технико-экономическое обоснование; ТЭО: Предплановый и предпроектный документ. Разработка ТЭО осуществляется для обоснования нового строительства, а также расширения и реконструкции действующего объекта. В ТЭО должны быть определены расчетная стоимость строительства и основные технико-экономические показатели объекта. [4]
		
		

			
Техника-экономикалық есептеулер: Техника-экономикалық негіздеме жасалмайтын кәсіпорындарды, ғимараттар мен имараттарды жобалаудың және құрылысын жүргізудің шаруашылық қажеттілігін және экономикалық тиімділігін негіздеу үшін әзірленетін есептеулер.
			
Технико-экономический расчет : Расчет, который разрабатывается для обоснования хозяйственной необходимости и экономической целесообразности проектирования и строительства предприятий, зданий и сооружений, по которым не составляют технико-экономическое обоснование. [4]
		
		

			
Техногендік әсер ету: Халыққа, елді мекендерге не қонысаралық аумақтарға, әдетте, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың пайда болу қатерін төндірмей немесе қатер төндіре отырып, адамның шаруашылық қызметі нәтижесінде туындаған жағымсыз немесе зиянды (қауіпті) әсер ету.
			
Техногенные воздействия : Как правило, нежелательные или вредные (опасные) воздействия на население, населенные пункты либо межселенные территории, вызванные в результате хозяйственной деятельности человека без угрозы или с угрозой возникновения чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера. [3]
		
		

			
Техногендік зілзалалар: Шаруашылық қызметпен байланысты және: - өнеркәсіп, көлік аварияларын және басқа да аварияларды; - өрт, жарылыстар немесе жарылыс қатерін; - биологиялық, химиялық қауіпті немесе радиоактивті заттардың шығарылуын немесе шығарылу қатерін; - үйлердің немесе ғимараттардың, коммуникациялардың кенеттен құлап түсуін; - гидротехникалық немесе тазарту құрылыстарының опырылуын; - электр энергетикасы және коммуникация жүйелеріндегі аварияларды туғызатын тұтқиыл факторлар.
			
Техногенные бедствия : Экстремальные факторы, связанные с хозяйственной деятельностью и вызвавшие: - промышленные, транспортные и другие аварии; - пожары, взрывы или угрозу взрыва; - выбросы или угрозу выброса биологически, химически опасных или радиоактивных веществ; - внезапные обрушения зданий или сооружений, коммуникаций; - прорывы гидротехнических или очистных сооружений; - аварии на электроэнергетических и коммуникационных системах. [3]
		
		

			
Технологиялық дәлдік шегі: Элементтерді жасау және орнату, сондай-ақ қажетті бөлу операцияларын орындау жөніндегі технологиялық процестер мен операциялардың дәлдігін белгілейтін дәлдік шек.
			
Допуск технологический : Допуск, который устанавливает точность технологических процессов и операций по изготовлению и установке элементов, а также по выполнению необходимых разбивочных операций. [1]
		
		

			
Технологиялық жиынтықтау: Салынып жатқан құрылыс объектілерін құрастырылмалы құралымдармен, бөлшектермен, жартылай фабрикаттармен және материалдармен құрылыс-жинақтау жұмыстарының қарқынымен және технологиялық бірізділігімен қатаң үйлестірілетін жинақтармен уақтылы қамтамасыз ету процесі.
			
Технологическая комплектация : Процесс своевременного комплектного обеспечения строящихся объектов сборными конструкциями, деталями, полуфабрикатами и материалами в строгой увязке с темпом и технологической последовательностью строительно-монтажных работ. [5]
		
		

			
Технологиялық жобалау нормалары: Өнеркәсіптік кәсіпорындар мен имараттардың технологиялық процестерін жобалау жөніндегі нормативтік құжаттар.
			
Нормы технологического проектирования : Нормативные документы по проектированию технологических процессов промышленных предприятий и сооружений. [4]
		
		

			
Технологиялық карта: Құрылыс процесінің технологиялық және ұйымдастырушылық ережелерін регламенттейтін негізгі құжаты. Технологиялық карталар жекелеген немесе кешенді процестерге әзірленеді.
			
Технологическая карта : Основной документ строительного процесса, регламентирующий его технологические и организационные положения. Технологические карты разрабатывают на отдельные или комплексные процессы. [2]
		
		

			
Технологиялық нормаль: Бір алымда дайын өнім алу үшін кешенге кіретін құрылыс процесінің құрамын, осы процестердің жіктелу дәрежесін, алымда оларды орындау реттілігін, жекелеген процестерді біріктіру мүмкіндігін, қажет болатын технологиялық үзілістерді, олардың орны мен ұзақтығын, сондай-ақ әрбір жеке процестің ұзақтығын қамтитын құрылыстағы жобалық құжат.
			
Нормаль технологическая : Проектный документ в строительстве, содержащий для одной захватки состав строительных процессов, входящих в комплекс для получения готовой продукции, степень расчленения этих процессов, последовательность их вылолнения на захватке, возможность совмещения отдельных процессов, необходимые технологические перерывы, их место и продолжительность, а также продолжительность каждого отдельного процесса. [9]
		
		

			
Технологиялық операция: Технологиялық және құрылыс процестерінің негізгі құрамдас бөлігі, ол осы процестердің біртекті ұйымдық жағынан ажырамас элементі болып табылады. Технологиялық операция еңбек заттары мен құралдарының өзгермейтін құрамы кезінде жұмысшылардың тұрақты құрамымен орындалады және жұмыс қозғалыстарының жиынтығымен сипатталады.
			
Технологическая операция : Основная составляющая технологического и строительного процессов, являющаяся однородным организационно неделимым элементом этих процессов. Технологическая операция выполняется постоянным составом рабочих при неизменном составе предметов и орудий труда и характеризуется суммой рабочих движений. [2]
		
		

			
Технологиялық процесс: Дайын өнім алу мақсатында шикізаттарды, материалдарды, жартылай фабрикаттарды өңдеудің және жекелеген құрылыс құралымдарын біріктірудің әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы. Технологиялық процестер дайындау, толымдау, көлік және жинақтау-төсеу процесстері болып бөлінеді.
			
Технологический процесс : Совокупность приемов и способов переработки сырья, материалов, полуфабрикатов и соединения отдельных конструкций с целью получения готовой продукции. Технологические процессы разделяются на заготовительные, комплектовочные, транспортные и монтажно-укладочные. [2]
		
		

			
Технологиялық ярус : Объектіні вертикаль бойымен шартты түрде бөлу.
			
Технологический ярус : Условное расчленение объекта по вертикали. [2]
		
		

			
Типтендіру: Бұйымдардың, машиналардың, имараттардың әртүрлі типтерін белгілі бір өлшемдегі, нысандағы және сападағы типтік үлгілердің ең аз санына топтастыру процесі.
			
Типизация: Процесс сведения разнообразных типов изделий, машин, сооружений к минимальному числу типовых образцов определенных размеров, форм и качества. [9]
		
		

			
Типтік бөлшектер: Жобалау мен құрылыста міндетті түрде қолдану үшін қабылданған типтік жұмыс сызбаларының бекітілген альбомдарына енген құрылыс құралымдарының элементтері, бұйымдар және олардың жанасатын тораптары.
			
Типовые детали : Элементы строительных конструкций, изделий и узлы их сопряжения, вошедшие в утвержденные альбомы типовых рабочих чертежей, принятые для обязательного применения в проектировании и строительстве. [9]
		
		

			
Типтік жобалау: Құрылыста бірнеше рет пайдалануға арналған кәсіпорындардың, ғимараттар мен имараттардың типтік жобаларын әзірлеу.
			
Типовое проектирование : Разработка типовых проектов предприятий, зданий и сооружений, предназначенных для многократного применения в строительстве. [9]
		
		

			
Типтік жобалау шешімі: Жобалауда белгілі бір сыныптағы міндеттер мен жүйелерді қолдану (толық қайталау немесе ұштастыру) мақсатында жобалаудың бұрынғы тәжірибесі мен жобалардың бірнеше рет енгізу нәтижесінде іріктеп алынған жобалық шешім.
			
Типовое проектное решение: Проектное решение, отобранное в результате анализа предыдущего опыта проектирования и многократного внедрения проектов с целью применения (полного повторения или привязки) в проектировании определенного класса задач и систем. [11]
		
		

			
Типтік жобалық шешімдер банкі: Объектілерді жобалаудың бұдан бұрынғы тәжірибесін қорытындылау негізінде жасалған, жобалау ұйымының автоматтандырылған жобалау жүйесінің автоматтандырылған деректер және мағлұматтар банкіндегі жобалық шешімдер жиынтығынан тұратын ақпараттық база.
			
Банк типовых проектных решений : Информационная база, состоящая из совокупности проектных решений в автоматизированном банке данных и знаний системы автоматизированного проектирования проектной организации, которая создана на основе обобщения предшествующего опыта проектирования объектов.
		
		

			
Типтік құжаттама: Көлемдік-жайғастыру шешімдерін біріздендіру және типтендіру негізінде әзірленген және құрылыста бірнеше қайтара қолдану үшін ғимараттар мен имараттарды, құралымдарды, бұйымдар мен тораптарды жасау құжаттарының жинақтарына енгізілген құжаттар.
			
Типовая документация : Документы, разработанные на основе унификации и типизации объемно-планировочных решений и включенные в комплекты документов на создание зданий и сооружений, конструкций, изделий и узлов для многократного применения в строительстве. [2]
		
		

			
Типтік материалдар: Нақты құрылыс объектілерін жобалауды әдістемелік қамтамасыз ету, типтік жобаларды ұштастыру үшін қажетті материалдар.
			
Типовые материалы : Материалы, необходимые для методического обеспечения проектирования конкретных объектов строительства, привязки типовых проектов. [2]
		
		

			
Тоғынша: Құрылыс алаңында ғимараттардың осьтерін анықтау және оларды бекіту кезінде қолданылатын арнайы құрылғы.
			
Обноска : Специальное приспособление, применяемое на строительной площадке при выносе осей здания и их закреплении. [9]
		
		

			
Тозаңдату: Ұнтақ тәріздес полимерлерді бетке жағу тәсілі, олар еріп, оған жабысады, ал салқындағанда мықты жабын қабатын түзеді.
			
Напыление : Способ нанесения на поверхность порошкообразных полимеров, которые, расплавляясь, прилипают к ней, а при охлаждении образуют прочную пленку покрытия. [4]
		
		

			
Тоқымалы-пленкалы материалдан жасалған уақытша ғимараттар: Сыртқы қоршау құралымдары үрмелі жұмсақ материалдан немесе тоқымалы-пленкалы материалдан алынған тенттен болатын уақытша ғимараттар.
			
Временные здания из тканепленочных материалов : Временные здания, наружной ограждающей конструкцией которых является надувная мягкая оболочка или тент из тканепленочного материала. [8]
		
		

			
Тоқырау: Өндірістегі, саудадағы және басқа да салаларындағы тоқырау; өндіріс көлемінің, сауда айналымы көлемінің, экспорт-импорт көлемінің, құрылысжинақтау жұмыстары көлемінің ұзақ уақыт бойы өспеуімен сипатталады.
			
Стагнация: Застой в производстве, торговле и других отраслях. Характеризуется длительным во времени отсутствием роста объемов производства, объемов товарооборота, объемов экспорта-импорта, объемов строительно-монтажных работ. [9]
		
		

			
Толық құрастырмалы ғимараттарды тұрғызу: Нөлдік циклдің жұмыстарын уақтылы орындауға, элементтерді тікелей көлік құралдарынан орнатуға, көтергіш-көлік машиналары мен тетіктерінің көмегімен жұмыстардың лек-легімен жүргізілуіне, үйлестірілген график бойынша аралас жұмыстардың орындалу мүмкіндігін қамтамасыз етуге және кейіннен жалпы құрылыстық және арнайы жұмыстарды жүргізу үшін ғимараттың немесе имараттың жекелеген учаскелерін бірізділікпен өткізілуін қамтамасыз ететін тәртіппен жинақтауға, сондай-ақ технологиялық жабдықты жинақтауға негізделген құрылыс процесі.
			
Возведение полносборных зданий : Процесс строительства, основанный на заблаговременном выполнении работ нулевого цикла, монтаже элементов непосредственно с транспортных средств, поточном производстве работ с помощью подъемно-транспортных машин и механизмов, обеспечении возможности выполнения смежных работ по совмещенному графику и осуществлении монтажа в порядке, обеспечивающем последовательную сдачу отдельных участков здания или сооружения для дальнейшего производства на них общестроительных и специальных работ, а также монтажа технологического оборудования.
		
		

			
Толық құрастырмалы құрылыс: Жоғары деңгейде зауыттық жағдайда дайындалған ірі элементтерден ғимараттар мен имараттар салу.
			
Строительство полносборное : Возведение зданий и сооружений из крупных элементов высокой степени заводской готовности. [4]
		
		

			
Тоң топырақ: Теріс немесе нөлдік температуралы, құрамында көзге көрінетін мұз қиыршықтары және (немесе) мұз-цемент болатын және криогендік құрылымды топырақ.
			
Грунт мерзлый : Грунт, имеющий отрицательную или нулевую температуру, содержащий в своем составе видимые ледяные включения и (или) лед-цемент и характеризующийся криогенным строением. [4]
		
		

			
Тоң топыраққа динамикалық әсер ету: Экскаватор жебесінің арқанына ілінген еркін және бағыттауыш әсерлі балғамен тоң топырақты жарып уату арқылы оны қопсыту тәсілі.
			
Динамическое воздействие на мерзлый грунт : Способ рыхления мерзлого грунта раскалыванием его молотами свободного и направленного действия, подвешенными на канатах стрелы экскаватора. [1]
		
		

			
Тоңазыған топыраққа статикалық әсер ету: Арнайы жұмыс құралы - «қайта лақтырушы күрек» гидравликалық экскаваторының қопсытқыш «тісімен» немесе қуатты трактордың аспалы жабдығының көмегімен тоңазыған топырақты үзіліссіз қазуға негізделген тоңазыған топырақты қопсыту тәсілі.
			
Статическое воздействие на мерзлый грунт : Способ рыхления мерзлого грунта, основанный на непрерывном режущем усилии в мерзлом грунте специального рабочего органа - зуба - рыхлителя на гидравлическом экскаваторе «обратная лопата» или навесного оборудования мощного трактора. [1]
		
		

			
Тоңазыған топырақты өңдеудің блокты әдісі: Топырақтың тоңазыған қабатын тракторда орнатылған арнайы бар жабдығымен блоктарға кесу арқылы өңдеу тәсілі.
			
Блочный метод разработки мерзлого грунта : Способ разработки мерзлого слоя грунта с помощью нарезания его на блоки специальным баровым оборудованием, установленным на тракторе. [1]
		
		

			
Тоңды топырақты бу және су инелермен еріту: Топырақтың тоңды қабатында алдын ала қазылған ұңғымаларға орнатылған қуыс металл түтіктерге (инелер) берілетін будың немесе ыстық судың жылу энергиясын топырақты еріту үшін пайдалануға негізделген тәсіл.
			
Оттаивание мерзлого грунта паровыми или водяными иглами : Способ, основанный на использовании для оттаивания грунта тепловой энергии пара или горячей воды, подаваемых в полые металлические трубы (иглы), установленные в мерзлом слое грунта в заранее пробуренных скважинах. [1]
		
		

			
Топсалы-панельді төсемсатылар: Үшбұрышты қиманың екі тірегі-фермасынан тұратын төсемсатылар, оларға ағаш білеу және төсем бекітілген. Тіректі центрден ажыратқанда және төсемсатыларды кранмен көтергенде қайырмалы тіректер өз салмағымен жазылады, жұмыс төсеміне қосымша қапсырма шегемен бекітіледі. Осылайша төсемсатылардың биіктігін 205 см-ге дейін ұзартады.
			
Подмости шарнирно-панельные : Подмости, состоящие из двух ферм-опор треугольного сечения, к которым прикреплены деревянные брусья и настил. При отсоединении опоры в центре и подъеме подмостей краном, откидные опоры под собственным весом распрямляются, закрепляются накидными скобами у рабочего настила. Таким образом, увеличивают высоту подмостей до 205 см. [1]
		
		

			
Топтық кондукторды қолдану арқылы қаңқаны жинақтау: Қаңқаны жинақтау төрт ұстындағы топтық кондукторлар немесе он алты ұстындағы рамалы-топсалы индикаторлар көмегімен жүргізіледі; ұстындардың белгіленген орнату дәлдігі және уақытша бекітілуі мәжбүрлеу тәсілдерімен қамтамасыз етіледі.
			
Монтаж каркаса с применением группового кондуктора : Монтаж каркаса, производимый с помощью групповых кондукторов на четыре колонны или рамно-шарнирных индикаторов на шестнадцать колонн, посредством которого обеспечивается временное закрепление и заданная точность установки колонн принудительными приемами. [1]
		
		

			
Топырақ балансы: Бір құрылыс алаңы немесе жер учаскесі шегіндегі шұңқырдағы және үйіндідегі топырақ массалары көлемінің қатынасы. Топырақ балансы жоба негізінде есептік жолмен анықталады және аумақты тігінен жайғастыру жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде қолданылады.
			
Баланс грунта : Соотношение объемов земляных масс в выемках и насыпях в пределах одной строительной площадки или участка земляного полотна. Баланс грунта определяется расчетным путем на основании проекта и применяется при производстве работ по вертикальной планировке территорий. [4]
		
		

			
Топырақ жаймасы: Үйінді, ойпаң, жартылай үйінді, жартылай ойпаң түріндегі, теміржол жолдарынын. жоғарғы құрылымы немесе автомобиль жолының жол төсемесі үшін негіз болатын инженерлік топырақтан жасалған имарат. Топырақ жаймасына онымен байланысты имараттың су бұратын, бекемдеуші және қорғаныш құрылғылары (кюветтер, науа, бермалар, тіреуіш қабырғалар және өзгелер) жатады.
			
Полотно земляное : Инженерное грунтовое сооружение в виде насыпи, выемки, полунасыпи, полувыемки, служащее основанием для верхнего строения железнодорожного пути или для дорожной одежды автомобильной дороги. К земляному полотну относятся непосредственно с ним связанные водоотводные, укрепительные и защитные устройства и сооружения (кюветы, лотки, бермы, подпорные стенки и др.). [4]
		
		

			
Топырақ қадалар: Бұрғыланған ұңғыманы сусымалы топырақпен толтырып дайындалған құйма қада.
			
Свая грунтовая : Набивная свая, изготовленная путем заполнения пробуренной скважины сыпучим грунтом. [11]
		
		

			
Топырақ сорғыш снаряд (топырақ снаряды): Топырақ сорғышы арқылы қүмды, балшықты соратын аспалы топырақ қабылдағышы бар жүзетін құрылғы түріндегі снаряд.
			
Землесосный снаряд (земснаряд): Снаряд, который представляет собой плавучее устройство с подвешенным грунтоприемником, всасывающим грунт при помощи землесоса. [4]
		
		

			
Топырақ сулары: Су өткізбейтін жыныстардың тұтастай қабаты болмайтын Жер бетінен бірінші тұрақты сулы горизонттың жерасты сулары. Топырақ суларының арыны болмайды және су деңгейі мен дебитінің маусымдық ауытқуларына ұшырайды.
			
Грунтовые воды : Подземные воды первого от поверхности Земли постоянного водоносного горизонта, не имеющего сверху сплошной кровли водонепроницаемых пород. Грунтовые воды не обладают напором и подвержены сезонным колебаниям уровня и дебита. [2]
		
		

			
Топырақ суларының деңгейін жасанды жолмен төмендету: Топырақ суларының деңгейін төмендетуге бағытталған іс-шаралар және олар инемен сүзу, эжекторлық инемен сүзу қондырғылары немесе жеке сорғылармен жабдықталған ұңғымалар жүйесі арқылы жүзеге асырылады.
			
Искусственное понижение уровня грунтовых вод : Мероприятия, направленные на понижение уровня грунтовых вод и осуществляемые с помощью иглофильтровых, эжекторных иглофильтровых установок или системы скважин, оборудованных индивидуальными насосами. [9]
		
		

			
Топырақтағы қабырға: Тік тереңдетілген көтергіш құралымдар мен сүзгіге қарсы жамылғыларды орналастыруға арналған құрылыс жұмыстарының арнайы әдісі. Көтергіш құралымдарды орналастыру кезінде бұл әдіс қабырғаларының опырылуына кедергі жасайтын бетонитті балшықты ерітіндімен алдын ала толтырылған терең - фаншеяларға бетон қоспасын тесеуді көздейді. Сүзгіге қарсы жамылғылар орналастыру кезінде траншеядағы бентонитті балшықты ерітіндіні цементті-балшықты ерітіндімен, асфальтбетонды қоспамен немесе кесек балшықпен ауыстыру көзделеді.
			
Стена в грунте : Специальный метод строительных работ для устройства вертикальных заглубленных несущих конструкций и противофильтрационных завес. При устройстве несущих конструкций метод предусматривает укладку бетонной смеси в глубокие траншеи, предварительно заполненные бентонитовым глинистым раствором, препятствующим обрушению их стенок. При устройстве противофильтрационных завес предусматривается замещение в траншее бентонитового глинистого раствора цементно-глинистым раствором, асфальтобетонной смесью или комовой глиной. [2]
		
		

			
Топырақтан жасалған уақытша ғимараттар: Құрылыс жүргізілген уақытта топырақтан салынатын ғимараттар: - жерасты коммуникацияларын төсеуге арналған траншея деп аталатын ұзына бойына созылған шұңқырлар; - ғимараттар мен имараттардың іргетастарын және жерасты бөліктерін тұрғызуға арналған қазаншұңқырлар.
			
Временные земляные сооружения : Земляные сооружения, которые возводятся лишь на время строительства: - протяженные выемки, называемые траншеями, для прокладки подземных коммуникаций; - котлованы для возведения фундаментов и подземных частей зданий и сооружений. [6]
		
		

			
Топырақтарды тұрақтандыру: Топырақтың деформациялануын төмендету және беріктігін жоғарылату мақсатында оның қасиеттерін жақсарту әдісі.
			
Стабилизация грунтов : Метод улучшения свойств грунтов с целью уменьшения их деформативности и повышения прочности. [9]
		
		

			
Топырақтарды тығыздау: Топырақтың беріктігін арттыру, қысымын және сүзгілік қабілетін төмендету үшін олардың физика-химиялық күйін түбегейлі өзгертпестен, тығыздаушы машианлардың көмегімен топырақтың қасиеттерін жасанды түрде өзгерту.
			
Уплотнение грунтов : Искусственное преобразование свойств грунтов с помощью уплотняющих машин без коренного изменения их физико-химического состояния для повышения прочности грунтов, уменьшения их сжимаемости и фильтрационной способности. [9]
		
		

			
Топырақтардың тұрақтануы: Топырақтың нығыздалу процесі аяқталғаннан кейін, яғни топырақтың осындай кернелген күйде шөгуі тоқтағаннан кейін негіздің немесе топырақ материалдарынан жасалған имараттардағы топырақтың жай-күйі.
			
Стабилизация грунтов : Состояние грунтов оснований в сооружениях из грунтовых материалов после завершения процесса консолидации грунтов, то есть достижение максимальной осадки при данном напряженном состоянии. [9]
		
		

			
Топырақты алдын ала қопсыту: Төмен температура болғанда дейін топырақты трактор соқасымен 20 ш тереңдікке дейін қопсытып, оны қатып қалудан қорғау.
			
Предварительное рыхление грунта : Защита грунта от промерзания до наступления низких температур вспашкой тракторными плугами на глубину до 20 см. [1]
		
		

			
Топырақты бекемдеу: Ұзақ уақыт әсер ететін тұтқыр қоспаларды қосу арқылы топырақтың құрылыстық қасиеттерін айтарлықтай жоғарылатудың технологиялық процесі.
			
Укрепление грунта : Технологический процесс значительного повышения строительных свойств грунта путем введения добавок вяжущего материала, с обеспечением длительного действия. [2]
		
		

			
Топырақты бекемдеудің электрлік тәсілі: Электроосмос құбылысына негізделген тәсіл, топыраққа электр тогін өткізу үшін қағылатын металл сырықтар немесе құбырлар арқылы тұрақты электр тогын топырақтан өткізеді.
			
Электрический способ закрепления грунта : Способ, основанный на явлении электроосмоса, для чего через грунт пропускают постоянный электрический ток с помощью металлических стержней или труб, забиваемых в грунт, по которым пропускают постоянный электрический ток. [1]
		
		

			
Топырақты бекемдеудің электрохимиялық тәсілі : Электроосмос құбылысына негізделген тәсіл, сонымен бірге топыраққа тереңдетілген құбырлар арқылы хлорлы кальций, натрий силикаты, хлорлы темір ерітінділері жіберіледі.
			
Электрохимический способ закрепления грунта : Способ, основанный на явлении электроосмоса, но с подачей в грунт через заглубленные трубы растворов хлористого кальция, силиката натрия, хлорного железа. [1]
		
		

			
Топырақты бекіту: Топырақтың беріктігін немесе тұтастығын жоғарылату және су өткізбеуі үшін табиғи орналасқан жағдайында топырақтың құрылыс қасиеттерін физико-химиялық әдістермен жасанды түрлендіру. Топырақты бекемдеудің негізгі тәсілдері: цементтеу, саздандыру, битумдау, силикаттау, шайырлау, жасанды тоңазыту, электрохимиялық немесе термиялық әсер ету.
			
Закрепление грунта : Искусственное преобразование строительных свойств грунта физико-химическими методами в условиях естественного залегания грунта для повышения прочности или связности и придания грунтам водонепроницаемости. Основные способы закрепления грунтов: цементация, глинизация, битумизация, силикатизация, смолизация, искусственное замораживание, методы электрохимического или термического воздействия. [2]
		
		

			
Топырақты битумдау: Сызатты жартасқа, малтатасты-жұмыртасты және құмды топырақтарға битумдық материалдарды қысыммен толтыру арқылы оларда сүзгіге қарсы шымылдық қабат жасау.
			
Битумизация грунта : Создание противофильтрационных завес в трещиноватой скале, в гравийно-галечниковых и песчаных грунтах путем нагнетания в них под давлением битумных материалов. [6]
		
		

			
Топырақты бульдозермен қабаттап кесу тәсілі : Кесу тәсілі, бұл кезде бульдозермен пышақтың көмегімен бір жүрісі кезінде ойпаң алынатын беттің қалыңдығына сәйкес қабаттап өңделеді, кейіннен ойпаңның барлық ауданы бойынша топырақ өңделеді.
			
Послойный способ срезки грунта бульдозером : Способ, при котором бульдозером с помощью ножа разрабатывают выемку слоями на толщину снимаемой стружки за один проход последовательно по всей площади выемки. [1]
		
		

			
Топырақты ерітудің отты тәсілі: Тоңды топыраққа орнатылатын құралымдарда және бірқатар металл қораптарда отынды жағу кезінде бөлінетін жылу энергиясын пайдадануға негізделген тәсіл.
			
Огневой способ оттаивания грунта : Способ, основанный на использовании тепловой энергии, выделяемой при сжигании топлива в конструкции из ряда металлических коробов, устанавливаемых на мерзлый грунт. [1]
		
		

			
Топырақты жаймалағыштың көмегімен көлбеу ұңғыма орнату: Тау жынысына бұрап кіргізілетін, кейіннен оны тығыздайтын және радиалдық жылжытатын жаймалағыштың көмегімен еңіс немесе көлбеу ұнғыма жасау процесі.
			
Устройство горизонтальных скважин с помощью раскатчика грунта: Процесс образования наклонной или горизонтальной скважины с помощью раскатчика, который ввинчивается в породу, уплотняет и раздвигает ее в радиальном направлении. [1]
		
		

			
Топырақты сулау: Нығыздау тәсілдерінің бірі, ол топырақты берілген түсуі тұрақтанғанға дейін су басуын көздейді.
			
Замачивание грунта : Один из способов уплотнения, который заключается в затоплении грунта водой до заданной стабилизации просадки. [4]
		
		

			
Топырақты суықтай битумдау: Ұңғымаларға жұқа дисперсті битумдық эмульсияны толтыру процесі. Бұл тәсіл құмды топырақтарды нығыздау үшін қолданылады. Эмульсияны ұңғымаға үрлеп толтырардан бұрын оның сағасына ұзындығы шамамен 2 м болатын тампондық құбыр орнатады, ұңғыманың қабырғасы мен тампондық құбыр арасындағы сақина тәріздес кеңістікті қалыңдығы 0,1 м-ден 0,2 м-ге дейін көбікті тампонмен толтырады және цемент ерітіндімен құйып тастайды. Үрлеп толтыру плунжерлік сорғымен жүзеге асырылады.
			
Битумизация грунта холодная : Процесс нагнетания в скважины тонкодисперсной битумной эмульсии. Этот способ применяют для уплотнения песчаных грунтов. Перед нагнетанием эмульсии в скважину в ее устье устанавливают тампонную трубу длиной около 2 м, кольцевое пространство между стенкой скважины и тампонной трубой заполняют пеньковым тампоном толщиной от 0,1 до 0,2 м и заливают цементным раствором. Нагнетание производят плунжерным насосом. [2]
		
		

			
Топырақты, тау жынысын өндіру: Эксказатордың ожауымен топырақты және тау жынысын қазу, тасымалдау және тиеу (түсіру) технологиялық процесі.
			
Разработка грунта, горной породы : Технологический процесс копания, перемещения и погрузки (выгрузки) грунта и горной породы ковшом экскаватора. [2]
		
		

			
Топырақты тереңдеп қопсыту арқылы тоңданудан қорғау: Топырақты 1,3 м-ден 1,5 м-ге дейін тереңдікке дейін экскаватормен қопсыту процесі, бұл кезде өңделген топырақ кейіннен топырақтан жасалған имарат орналасатын учаскеге лақтырылады.
			
Защита грунта от промерзания глубинным рыхлением: Процесс рыхления грунта экскаватором на глубину от 1,3 до 1,5 м путем перекидки разрабатываемого грунта на участке, где в последующем будет располагаться земляное сооружение. [1]
		
		

			
Топырақты тоңазыту: Әлсіз және сумен қаныққан топырақтарды бекемдеу және олардың су өткізбеушілігін ұлғайту мақсатында оларды табиғи орналасқан күнінде 0°С төмен температураға дейін жасанды жолмен салқындату. Топырақты тоңазыту шахталарды, туннельдер, метрополитен станцияларын, жерасты қоймаларының, іргетастар, көпірлер, маңдайша және басқа объектілердің құрылысы кезінде қолданады. Топырақты тоңазыту үшін салқындатылған сұйықтық (рассол) ағатын топыраққа батырылатын тоңазыту түтіктері (колонкалары) жүйесі бар тоңазыту қондырғылары пайдаланылады.
			
Замораживание грунта : Искусственное охлаждение слабых и водонасыщенных грунтов в естественном залегании до температуры ниже 0ºС с целью их упрочнения и достижения водонепроницаемости. Замораживание грунтов применяют при строительстве шахт, туннелей, станций метрополитена, подземных хранилищ, фундаментов, мостов, перемычек и других объектов. Для охлаждения грунта используют холодильные установки с системой погружаемых в грунт замораживающих труб (колонок), по которым циркулирует охлаждающая жидкость (рассол). [2]
		
		

			
Топырақты төгу: Өздігінен төгетін автомобильден және скреперден топырақты біркелкі (ауданы бойынша) етіп түсіру жөніндегі технологиялық операция.
			
Отсыпка грунта : Технологическая операция равномерной (по площади) разгрузки грунта из автосамосвалов и скреперов. [2]
		
		

			
Топырақты ыстықтай битумдау: Сызаттар мен кеуектердегі ылғалды ығыстырып шығарып, тоңазитын және аса иілмейтін қатты материалға айналатын, плюс 150°С плюс 180°С дейін қыздырылған битумдық мастиканы немесе асфальт ерітіндісін ұңғымаларға толтыру процесі.
			
Битумизация грунта горячая : Процесс нагнетания в скважины разогретой до температуры от плюс 150°С до плюс 180°С битумной мастики или асфальтового раствора, которые, попадая в трещины и поры, вытесняют воду, охлаждаются и превращаются в твердый малопластичный материал. [2]
		
		

			
Топырақтың бетін жылытқышпен жабу: Топырақты жергілікті арзан материалдармен (сабан, ағаш жоңқалары және т.с.с.) жабу арқылы оны тоңазудан қорғау.
			
Укрытие поверхности грунта утеплителем : Защита грунта от промерзания укрытием его дешевыми местными материалами (соломенные маты, опилки и др.). [1]
		
		

			
Топырақтың силикаттануы: Ғимараттар мен имараттардың негізін күшейту үшін топырақты бекемдеу немесе сүзгіге қарсы жамылғы жасау кезінде топырақтың су өткізбеуін күшейту. Топырақты силикаттау топыраққа инъекторлар жүйесі арқылы натрий силикатын (лесс топырақтарда) немесе коагулянт - фосфор қышқылын қосып жіберу арқылы жүзеге асырылады.
			
Силикатизация грунтов : Закрепление грунтов для усиления оснований зданий и сооружений или придания грунтам водонепроницаемости при устройстве противофильтрационных завес. Силикатизация грунтов осуществляется нагнетанием в грунт через систему инъекторов силиката натрия (при лесовых грунтах) или с добавкой коагулянта - фосфорной кислоты. [9]
		
		

			
Топырақтың табиғи еңістену бұрышы: Ойпаңның немесе көлбеу жазықтығы бар үйіндігінің құлдилығы құрайтын бұрыш, бұл кезде топырақ шекті тепе-теңдік күйінде болады.
			
Угол естественного откоса грунта : Угол, составленный откосом выемки или насыпи с горизонтальной плоскостью, при котором грунт находится в состоянии предельного равновесия. [4]
		
		

			
Топырақтың толық алынбауы: Қазбада жер қазатын машиналармен өңделгеннен кейін қалатын (құрылымдық немесе технологиялық тұрғыдан нормада көзделген мөлшерде) және қазбаның жобалық өлшемдерін және түбінің белгілерін қамтамасыз ету үшін кейін алынып тасталуға тиіс топырақ қабаты.
			
Недобор грунта : Слой грунта, оставляемый (по конструктивным или технологическим соображениям в пределах, предусмотренных нормами) в выработке после разработки ее землеройной машиной и подлежащий последующему удалению с обеспечением проектных размеров и отметок дна выработки. [4]
		
		

			
Тораптық құдықтар : Желілер қосылатын жерде орнатылатын құдықтар.
			
Узловые колодцы : Колодцы, которые устраивают в местах соединения линий. [4]
		
		

			
Торкреттеу: Өңделетін бетке цемент зеңбірекпен торкрет-бетонды (толтырғыштың ірілігі 10 мм-ге дейін) немесе шашырама-бетонды (25 мм дейінгі толтырғыш) қабаттап жағу.
			
Торкретирование: Послойное нанесение с помощью цемент-пушки на обрабатываемую поверхность торкрет-бетона (крупность заполнителя до 10 мм) или набрызг-бетона (заполнитель до 25 мм). [9]
		
		

			
Тоттануға қарсы қорғаныш: Құрылыс құралымдарын және технологиялық жабдықты тоттанудан қорғау жөніндегі жұмыстар. Металдардың тоттануы - металл бетінің сыртқы ортаның химиялық немесе электро-химиялық әсерлерінен бүлінуі. Осы мақсат үшін жеміргіш ортаға төзімді лакты-сырлы материалдар қолданылады.
			
Антикоррозийная защита : Работы по защите строительных конструкций и технологического оборудования от коррозии. Коррозия металлов - разрушение поверхности металлов под влиянием химического или электрохимического воздействия внешней среды. Для этой цели применяют лакокрасочные материалы, стойкие к агрессивным средам. [4]
		
		

			
Төбе жабындысын жабу жұмыстары: Ғимараттың төбе жабындысын орналастыру жөніндегі құрылыс жұмыстары. Негізгі төбе жабындысын жабу жұмыстары - төбе жабындысын және жабынның жеке бөлшектерін (науаша, шұғынақ, су ағатын құбырлар және басқалар) орналастыру.
			
Кровельные работы : Строительные работы по устройству кровли здания. Основные кровельные работы — устройство кровельного покрытия и личных деталей кровли (желобов, воронок, водосточных труб и др.). [9]
		
		

			
Төсем: Тіреуіш көтергіш құралымдарға (қабырғалар, арқалықтар, ригельдер, жүгіртпелер) орнатылатын және көп қабатты ғимараттарда еденді орналастыруға, өндірістік ғимарттарда төбе жабындысын немесе технологиялық жұмыс алаңын орналастыруға арналған, сондай-ақ көпірдің жүріс бөлігі ретінде қолданылатын ғимараттағы аражабын немесе жабын элементі.
			
Настил : Элемент перекрытия или покрытия здания, устанавливаемый на опорные несущие конструкции (стены, балки, ригели, прогоны) и предназначенный для устройства полов в многоэтажных зданиях для устройства кровли или технологических Рабочих площадок в промышленных зданиях, а также в качестве мостовой проезжей части и других целей. [9]
		
		

			
Төсемелі жылуоқшаулағыш: Ұнтақ талшықты немесе түйіршекті материалдардан (перлитті құм, минералды және шыны мақтасы, пеша, қожыр, күл) жасалған жылу оқшаулағыш қабат.
			
Теплоизоляция засыпная : Теплоизоляция из порошкообразных волокнистых или зернистых материалов (перлитовый песок, минеральная и стеклянная вата, пемза, шлак, зола). [1]
		
		

			
Төсемсатылар : Биіктікте құрылыс жұмыстарын (қабырғаларды қалау, бөлмелерді әрлеу және басқалар) орындауға арналған, әдетте аражабынға орнатылатын, тіректердегі ағаш төсем түріндегі қосалқы құрылғы.
			
Подмости : Вспомогательное устройство в виде деревянного настила на опорах, предназначенное для выполнения строительных работ на высоте (кладка стен, отделка помещений и др.), обычно устраивают на перекрытиях. [9]
		
		

			
Траверстер: Аспалы ілмегі бар металл арқалықтар немесе толры құралымдар, олар көтерілетін элементті бірнеше жерінен ілуге мүмкіндік береді. Элементтерді траверстермен көтеру кезінде көтерілетін элементтердегі еңіс ілмектерді қолдану кезінде элементтердің өз салмағынан туындайтын сығу күштері салу болмайды немесе азаяды.
			
Траверсы : Металлические балки или решетчатые конструкции с подвешенными стропами, позволяющими выполнять подвеску поднимаемого элемента в нескольких местах. При подъеме элементов траверсами исключаются или уменьшаются сжимающие усилия в поднимаемых элементах, возникающие от собственной массы при применении наклонных стропов. [4]
		
		

			
Траншея: Топырақтағы трапеция тәрізді қима түріндегі ашық шұңқыр, оның ұзындығы енінен әлденеше есе асып түседі; құбыр, кабель және осыған ұқсас заттарды төсеу үшін пайдаланылады.
			
Траншея: Открытая выемка в грунте трапециевидного сечения, длина которой во много раз превышает ширину; используется для прокладки трубопроводов, кабелей и т.п. [9]
		
		

			
Траншея қабырғаларын керіп бекіту: Тар траншеялардың тік бағандардан, көлбеу қалқандардан және траншеялар қабырғаларына қалқандарды қысып ұстайтын көргіштерден бекімесі.
			
Распорное крепление стенок траншей : Крепление узких траншей, состоящее из вертикальных стоек, горизонтальных щитов и распорок, прижимающих щиты к стенкам траншеи. [1]
		
		

			
Тура шығындар: Құрылыс-жинақтау жұмыстарының сметалық құнының негізгі құрамдас бөлігі, ол барлық материалдардың, бұйымдар мен құралымдардың, энергетикалық ресурстардың құнын, жұмысшылардың жалақысын және құрылыс машиналары мен тетіктерін пайдалану құнын қамтиды.
			
Затраты прямые : Основная составная часть сметной стоимости строительно-монтажных работ, включающая стоимость всех материалов, изделий и конструкций, энергетических ресурсов, заработную плату рабочих и стоимость эксплуатации строительных машин и механизмов. [4]
		
		

			
Туралық: Ақпараттың, құжаттаманың пайда болған орнынан оны пайдаланатын орынға дейін ең қысқа жолмен жеткізілуін көздейтін ұйымдастыру принципі.
			
Прямоточность : Принцип организации, который предполагает кратчайшее движение информации, документации от места возникновения до места ее использования. [8]
		
		

			
Тұжырымдамалық кезең: Алға қойған мақсаттары туралы хаттама, жобаға салынатын инвестицияның негіздемесін немесе жобаның бизнес-жоспарын және жобалауға берілген тапсырма әзірлеуді көздейтін кезең.
			
Концептуальный этап : Этап, в который входит разработка протокола о намерениях, обоснования инвестиций в проект или бизнес-плана проекта и задания на проектирование. [10]
		
		

			
Тұрақты сөрелер: Құралым элементтерін орналастыру мен оларды ірі құрастыру блоктарына жинақтауға арналған ірі құрастыру алаңдарындағы құрылғылар.
			
Стационарные стеллажи : Устройства на площадках укрупнительной сборки, предназначенные для размещения элементов конструкций и сборки их в крупные монтажные блоки. [1]
		
		

			
Тұрғын үй ғимараттарын қайта құрылымдау: Тұрғын үйлердің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерін (пәтерлердің саны мен алаңын, құрылыс көлемі мен жалпы алаңын) өзгерту арқылы оларды қайта жоспарлау.
			
Реконструкция жилых зданий : Перепланировка жилых зданий с изменением основных технико-экономических показателей (число и площадь квартир, строительный объем, общая площадь). [2]
		
		

			
Тұрғын үй секциясы: Пәтерлердің шығуы негізделген ғимараттың бүкіл биіктігі бойындағы баспалдағы түзетін үйдің көлемдік-жоспарлау элементі.
			
Секция жилого дома : Объемно-планировочный элемент дома, образованный лестницей на всю высоту здания, с выходящими на нее квартирами. [4]
		
		

			
Тұрғын үйді күрделі жөндеуге арналған құрылыс паспорты: Бас жобалау ұйымы әзірлейтін және тапсырыс беруші бекітетін құжат, онда жұмыстарды жүргізуге қажетті барлық материалдар қамтылады.
			
Строительный паспорт на капитальный ремонт жилого дома: Документ, разрабатываемый генеральной проектной организацией и утверждаемый заказчиком, который содержит все необходимые для производства работ материалы. [2]
		
		

			
Тұтас құйылған бетон едендер: Белгілі рейкалармен шектелген, ені 3,5 м дейінгі жолақтармен бетондайтын едендер. Бетон қоспасы дірілдеткіш рейкалармен немесе алаңдық дірілдеткіштермен нығыздалады, кейіннен еденнің беті металл тегістегішпен тегістеледі.
			
Полы монолитные бетонные : Полы, бетонируемые полосами шириной до 3,5 м, ограниченными маячными рейками. Уплотнение бетонной смеси осуществляют виброрейками или площадочными вибраторами с последующим заглаживанием поверхности металлическими гладилками. [1]
		
		

			
Тұтастай бақылау: Бақыланатын өнімнің барлығын (барлық жіктерді, барлық қадаларды, барлық құралымдарды) тексеру.
			
Контроль сплошной : Проверка всего количества контролируемой продукции (все стыки, все сваи, все конструкции). [2]
		
		

			
Тұтастырғыш орнату: Төбе жабындысын, едендер мен оқшаулағыш жабындар төсеу кезінде негіздің бетін тегістейтін материал қабатын жағу.
			
Устройство стяжки : Нанесение слоя материала, выравнивающего поверхность основания, при устройстве кровель, полов и изоляционных покрытий. [4]
		
		

			
Түгендеу: Материалдық ресурстардың нақты санын және жай-күйін анықтау мен есеп және есептілік деректерінің дұрыстығын тексеру, жеткіліксіз және артық заттарды анықтау мен олардың себептерін ашу үшін қолдағы бар материалдық құндылықтардың егжей-тегжейлі тізімін жасау операциясы.
			
Инвентаризация: Операция с составлением подробных описей имеющихся материальных ценностей для установления точного количества и состояния материальных ресурсов и проверки правильности данных учета и отчетности, выявления недостач или излишков и причин их образования. [8]
		
		

			
Түйін: Түрлі конструкциялық мақсаттағы бірнеше элементтерді қосу, мысалы ұстындар мен іргетастар, итарқа фермасы және ұстындар.
			
Узел : Соединение нескольких элементов различного конструктивного назначения, например, колонны и фундамента, стропильной фермы и колонны. [2]
		
		

			
Түйіс: Жинақтау процесінде құралымның екі ұшы, екі шеткі бөліктері қосылатын орын, мысалы көп қабатты ғимараттарда ұстындардың құрастырмалы элементтерінің қосылуы.
			
Стык: Место, где в процессе монтажа соединяются два конца, две крайние части конструкции, например соединение сборных элементов колонн в многоэтажных зданиях. [2]
		
		

			
Түйіс : Қаңқаның екі элементін біріктіру, ол қаңқаның бір элементінен екіншісіне жүктеме берілетін аймақ болып табылады.
			
Стык: Сочленение двух элементов каркаса, которое является зоной передачи нагрузки от одного элемента каркаса другому. [1]
		
		

			
Түйістіре пісіру: Металдарды қоспа материалдар қоспастан электрмен пісіру тәсілі, бұл кезде пісіру қосылатын аймақты қыздырумен қатар оған қосылу жазықтығына перпендикуляр бағытталған сығу күшінің әсер етуі арқылы жүзеге асырылады.
			
Контактная сварка : Способ электросварки металлов без добавлении присадочного материала, при котором сваривание осуществляется путем местного нагрева в зоне соединения при одновременном действии сжимающей силы, направленной перпендикулярно к плоскости соединения. [5]
		
		

			
Түйістіре тұтас құю: Түйіршікті немесе талшықты материалдардан қаңқа түзуге негізделген жоғары кеуекті материал алу тәсілі.
			
Контактное омоноличивание : Способ получения высокопористых материалов, основанный на образовании каркаса из зернистых или волокнистых материалов. [4]
		
		

			
Түйістіру қосылыстарын индукциялық тәсілмен жылыту: Қыс кезінде қолданылатын және индуктордың көмегімен электромагниттік индукция (ток өткізетін сымдарды қалыпқа салу) өткізетін электр тогының жылу әсерінен арматураны жылыту үшін ауыспалы электро-магниттік өрістің магнитті құраушысын пайдалануға негізделген тәсіл.
			
Прогрев стыковых соединений индукционным способом : Способ, применяемый в зимнее время и основанный на использовании магнитной составляющей переменного электромагнитного поля для нагрева арматуры вследствие теплового действия электрического тока, наводимого электромагнитной индукцией с помощью индуктора (навивка токопроводящих проводов на опалубку). [1]
		
		

			
Түйістіру қосылыстарын кондуктивтік тәсілмен жылыту: Қыс кезінде қолданылатын және түйістіру элементтерін плюс 15°С плюс 20 °С дейін жылыту үшін екі сағаттан сегіз сағатқа дейін электр желісіне қосатын жылытушы қалыпты қолдануға негізделген тәсіл, содан соң түйісу жолағына бетон қоспасы салынады және жылыту жалғастырылады.
			
Прогрев стыковых соединений кондуктивным способом : Способ, используемый в зимнее время и основанный на применении греющей опалубки, которую включают в электрическую сеть от двух до восьми часов для обогрева стыкуемых элементов на от плюс 15°С до плюс 20°С, после чего в полость стыка укладывают бетонную смесь и продолжают прогрев. [1]
		
		

			
Түйісуді құйып бекіту: Екі немесе одан көп құрама темірбетон құралымдардың немесе олардың элементтері жанасқан аймақты монолитке айналдыру процесі, Арматураның немесе салмалы бөлшектердің жеңсырықтарын бекіту (негізінен пісірумен), кейіннен түйіс жолағын бетон қоспасымен немесе ерітіндімен толтыру арқылы қол жеткізіледі.
			
Замоноличивание стыка : Процесс превращения в монолит зоны сопряжения двух или более сборных железобетонных конструкций или их элементов. Достигается скреплением выпусков арматуры или закладных деталей (преимущественно сваркой) с последующим заполнением стыковой полости бетонной смесью или раствором. [2]
		
		

			
Түкті (жылу-дыбыс оқшаулағыш) негіздегі линолеумді едендер: Екі тәсілмен жасалынатын едендер: - бірінші тәсіл - белгіленген өлшемдер бойынша кесіп, тегістелген бетке құрғақтай салады және шеттерін ағаш жіктақтайшамен қысады; - екінші тәсіл - жекелеген кесінділер жазып түзетілгеннен кейін негізге бустилат типіндегі желімдермен жапсырылады.
			
Полы линолеумные на войлочной (теплозвукоизолирующей) основе : Полы, устраиваемые двумя способами: - при первом способе по заданным размерам нарезают полотнища, укладывают насухо на выровненную поверхность и края прижимают деревянными галтелями; - при втором способе отдельные полотнища после распрямления приклеивают к основанию на клеях типа бустилат. [1]
		
		

			
Түпқопарғы: Учаскені ағаш түбірінен және ірі тастардан тазартуға және оларды алыс емес қашықтыққа тасуға арналған, сондай-ақ ағаштарды құлатуға және топырақты қопсытуға арналған машина.
			
Корчеватель: Машина для очистки участков от пней и крупных камней и их перемещения на небольшие расстояния, а также для валки деревьев и рыхления грунта. [4]
		
		

			
Түсқағаздармен жасалатын жұмыстар: Қабырға және арақабырға беттерін түсқағазбен, линкрустпен немесе синтетикалық қабықшалы материалдармен әрлеу.
			
Обойные работы : Отделка поверхностей стен и перегородок обоями, линкрустом или синтетическими пленочными материалами. [9]
		
		

			
Түспелі топырақ: Сумен немесе басқа сұйықтықпен сулау кезінде сыртқы жүктеменің және өз салмағы немесе тек өз салмағы әсерінен вертикаль деформацияға ұшырайтын (түсетін) және салыстырмалы түсу деформациясы Esl ≥ 0,1 болатын топырақ.
			
Грунт просадочный : Грунт, который под действием внешней нагрузки и собственного веса или только от собственного веса при замачивании водой или другой жидкостью претерпевает вертикальную деформацию (просадку) и имеет относительную деформацию просадки Esl ≥ 0,1. [4]
		
		

			
Түсірілмелі құдық: Топырақтың өңделуіне қарай оған өз салмағының әсерінен бататын вертикаль қуыс құралым.
			
Колодец опускной : Полая вертикальная конструкция, погружаемая в грунт по мере его разработки под действием собственного веса. [4]
		
		

			
Тік забой: «Кері күрек» экскаваторымен шұңқырды өңдеу, экскаватордың артқа қарай біртіндеп қозғалуы кезінде топырақты кесіп шығару.
			
Лобовой забой : Разработка выемки экскаватором «обратная лопата» черпанием грунта при постепенном движении зкскаватора задним ходом. [1]
		
		

			
Тікелей экономикалық есептеу әдісі: Қарым-қатынастардың тікелей қоғамдық нысандарына және жоспардың таңдап алынған нұсқасына сәйкес материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тікелей бөлуге негізделген басқарудың экономикалық әдісі.
			
Метод прямого экономического расчета : Экономический метод управления, основанный на непосредственно общественных формах отношений и прямом распределении материальных, трудовых и финансовых ресурсов в соответствии с выбранным вариантом плана. [8]
		
		

			
Тіреуіш төсемсатылар: Жылжымалы түтікті тіреуіштерден, ағаш жүгіртпеден және 1,2; 2,4; 2,7; 3,2 м биіктікте орналастырылатын төсем қалқанынан тұратын тас қалауға арналған төсемсатылар.
			
Подмости стоечные : Подмости для производства каменной кладки, состоящие из выдвижных трубчатых стоек, деревянных прогонов и щитов Настила, располагаемых на высоте 1,2; 2,4; 2,7; 3,2 м. [1]
		
		

			
Тіркеп бақылау: Құжаттарда (сертификаттарда, актілерде, жасырын жұмыстарды растау, жұмыстардың жалпы және арнайы журналдарында) тіркелген деректерді талдау арқылы жүргізілетін бақылау. Бақылау объектісіне қол жеткізу мүмкін болмағанда қолданылады.
			
Контроль регистрационный : Контроль, выполняемый путем анализа данных, зафиксированных в документах (сертификатах, актах освидетельствования скрытых работ, общих и специальных журналах работ). Применяется при недоступности объекта контроля. [2]
		
		

			
Уақыт нормасы: Еңбек және өндіріс дұрыс ұйымдастырылған жағдайда жұмысты орындайтын, тиісті мамандығы және біліктілігі бар жұмысышының сапалы өнім бірлігін өндіруге қажетті жұмыс уақытының мөлшері.
			
Норма времени : Количество рабочего времени, необходимого для производства единицы доброкачественной продукции рабочим соответствующей профессии и квалификации, выполняющим работу в условиях правильной организации труда и производства. [2]
		
		

			
Уақытша әкімшілік ғимараттар: Уақытша ғимараттар, құрылысты басқару, құрылыс-жинақтауды басқаратын, учаске бастығының, прорабтың, диспетчерлік және өткізу кеңселері.
			
Временные административные здания : Временные здания конторы управления строительством, строительно-монтажного управления, начальника участка, прораба, диспетчерские и проходные. [8]
		
		

			
Уақытша ғимараттар мен имараттар: Құрылыс-жинақтау, жөндеу-құрылыс жұмыстарын жүргізуге және құрылыстағы (күрделі жөндеу) жұмысшыларға қызмет көрсетуге қажетті арнайы салынатын немесе құрылыс (күрделі жөндеу) кезеңіне бейімделген өндірістік, қойма, қосалқы, тұрғылықты және қоғамдық ғимараттар мен имараттар. Уақытша ғимараттар мен имараттар атаулы және атаулы емес болып бөлінеді.
			
Временные здания и сооружения: Специально возводимые или приспосабливаемые на период строительства (капитального ремонта) производственные, складские, вспомогательные, жилые и общественные здания и сооружения, необходимые для производства строительно-монтажных, ремонтно-строительных работ и обслуживания работников строительства (капитального ремонта). Временные здания и сооружения подразделяются на титульные и не титульные. [6]
		
		

			
Уақытша жолдар: Құрылыс алаңындағы тұрақты жолдар трассасы бойынша салынатын жолдар. Уақытша жолдардың жабыны малтатастан, қожтастан және басқа жергілікті материалдан, сондай-ақ басқа құрылыстарда қайта пайдаланылатын немесе тұрақты жолдардың негізі ретінде пайдаланылатын құрама темірбетон тақталардан болады. Алаңішілік автомобиль жолдарын жобалау кезінде көліктің қозғалысын айналмалы етіп ұйымдастыруға және тұйық жерлердің болмауына қол жеткізу керек. Уақытша жолдардың ені: көліктердің екі жақты жүрісі кезінде - 6 м, бір жақты ж үрісі кезінде - 3,5 м етіп алынады. Біржақты көлік қозғалысы көзделген жол учаскелерінде қарсы көлікпен жол айырығы үшін ені 3,5 м және ұзындығы 12 м-ден 19 м-ге дейін болатын алаңша орнатылады. Уақытша жолдардың дөңгелену радиусы 12 м-ден кем болмауға тиіс.
			
Временные дороги: Дороги на строительных площадках, прокладываемые по трассам постоянных дорог. Временные дороги могут иметь покрытие из гравия, шлака и других местных материалов, а также из сборных железобетонных плит, которые могут быть использованы повторно на других стройках или в качестве оснований постоянных дорог. При проектировании внутриплощадочных автомобильных дорог необходимо стремиться к организации кольцевого движения транспорта и избегать тупиков. Ширина временных дорог принимается: при двухстороннем движении транспорта - 6 м, при одностороннем - 3,5 м. На участках дороги с односторонним движением транспорта устраивают площадки шириной 3,5 м и длиной от 12 до 19 м для разъезда со встречным транспортом. Радиус закругления временных дорог должен быть не менее 12 м. [6]
		
		

			
Уақытша инвентарлық ғимараттар: Бірнеше рет қайта орналастыруға және түрлі объектілерге пайдалануға есептелген уақытша ғимараттар.
			
Временные инвентарные здания: Временные здания, рассчитанные на многократную перебазировку и использование на различных объектах. [8]
		
		

			
Уақытша инвентарлық емес ғимараттар: Бір рет қана пайдалануға есептеліп жасалатын уақытша ғимараттар.
			
Временные неинвентарные здания: Временные здания, сооружаемые в расчете на однократное использование. [8]
		
		

			
Уақытша инвентарлық қаңқалы-панельді ғимараттар: Металдан жасалған көтергіш қаңқасы және аспалы немесе өзін көтеретін қабырғалық панельдер және жабындық тақталар түріндегі қоршау құралымдары бар құрастырмалы-жиналмалы типтегі уақытша ғимараттар.
			
Временные инвентарные каркасно-панельные здания : Временные здания сборно-разборного типа с несущим каркасом из металла и ограждающими конструкциями в виде навесных или самонесущих стеновых панелей и кровельных плит. [8]
		
		

			
Уақытша контейнерлік ғимараттар: Контейнерлердің бір немесе бірнеше көлемдік блоктарынан тұратын көлемдік-кеңістікті құралым түріндегі уақытша ғимарат.
			
Временные контейнерные здания : Временные здания в виде объемно-пространственной конструкции, состоящей из одного или нескольких объемных блоков контейнеров. [8]
		
		

			
Уақытша өндірістік ғимараттар: Құрылыс алаңындағы уақытша ғимараттар, оларда шеберханалар, механикаландырылған қондырғылар (бетон-ерітінділік, асфальттық), энергетикалық шаруашылық объектілері (трансформаторлық кіші станциялар, қазандықтар), көлік шаруашылығы объектілері (гараждар, депо, профилакторий) орналасады.
			
Временные производственные здания : Временные здания на строительной площадке, в которых располагают мастерские, механизированные установки (бетонно-растворные, асфальтовые), объекты энергетического хозяйства (трансформаторные подстанции, котельные), объекты транспортного хозяйства (гаражи, депо, профилактории). [8]
		
		

			
Уақытша панельді құрастырмалы-жиналмалы ғимараттар: Біркелкілендірілген типтік құрастырмалы-жиналмалы түрдегі секциялардан тұратын уақытша ғимараттар, олардың негізгі элементі қабырғалық қалқаннан, өзара бұрандамен және үшкілмен жалғанған екі жабындық қалқаннан және еденнің екі қалқанынан тұратын тізбек болып табылады.
			
Временные панельные сборно-разборные здания: Временные здания из унифицированных типовых секций сборно-разборного типа, основным элементом которых является звено, состоящее из стеновых щитов, двух кровельных и двух щитов пола, соединенных между собой косынками и болтами. [8]
		
		

			
Уақытша санитарлық-тұрмыстық ғимараттар : Киім ілетін бөлемеден, киім кептіретін бөлмеден, душ, асхана және буфет, медициналық пункт бөлмелерінен тұратын уақытша ғимараттар.
			
Временные санитарно-бытовые здания : Временные здания, которые включают гардеробные, помещения для сушки одежды, душевые, столовые и буфеты, медицинские пункты. [8]
		
		

			
Ультрадыбыс көмегімен дефектоскопия: Ультрадыбыс тербелістерінің металл қалыңдығына енуіне және металл емес қоспалардан, деструктивті ақаулардан шағылысуына негізделген, пісірілген жіктің ақауын анықтау тәсілі. Ультрадыбыстық дефектоскоп пьезотүрлендіргіштен, электрондық блоктан, ақаулардың дыбыстық және жарықтық индукциясының сигнал берушісінен тұрады. Дефектоскоптың кварцтан, сегнет тұзынан немесе барий титанынан жасалған пластинасы (пьезоэлементі) болады, ол жоғары жиілікті айнылмалы электр ерісінің (пьезотүрлендіргіш) әсерінен пісіріп қосылған жерлерге бағытталатын ультрадыбыстық тербелістер шығарады. Толқындарды пластина шағылыстырады және қабылдайды, электрондық блокпен күшейтіліп, осциллографқа бағытталады, оның экранында бір мезгілде шығарылған және шағылысқан толқындардың импульсы бейнеленеді. Шағылысқан импульстың салыстырмалы орналасуы бойынша ақаудың сипаты және орналасқан жері туралы қорытынды жасалады.
			
Дефектоскопия с помощью ультразвука : Способ определения дефектов сварного шва, основанный на способности ультразвуковых колебаний проникать в толщу металла и отражаться от неметаллических включений, деструктивных дефектов. Ультразвуковой дефектоскоп включает в себя пьезопреобразователь, электронный блок, сигнализатор звуковой и световой индукции дефектов. Дефектоскоп имеет пластинку из кварца, сегнетовой соли или титана бария (пьезоэлемент), который под действием переменного электрического поля высокой частоты (пьезопреобразователь) дает ультразвуковые колебания, направляемые на проверяемое сварное соединение. Волны отражаются и воспринимаются пластинкой, усиливаются электронным блоком и направляются на осциллограф, на экране которого одновременно изображаются импульсы излучаемых и отражаемых волн. По относительному расположению отражающего импульса делают заключение о характере и местонахождении дефекта. [2]
		
		

			
Учаскелік қойма: Белгілі бір жалпы құрылыстық немесе мамандандырылған учаскеге қызмет көрсететін материалдар мен бұйымдар қоймасы.
			
Участковый склад : Склад материалов и изделий, обслуживающий определенный общестроительный или специализированный участок. [5]
		
		

			
Ұжымдық мердігерлік: Құрылыс процесіне инженерлік-техникалық жұмысшыларды және басқару аппараты қызметкерлерін енгізу арқылы құрылыста еңбекті ұйымдастыру нысаны.
			
Коллективный подряд : Форма организации труда в строительстве с включением в строительный процесс инженерно-технических работников и работников аппарата управления. [9]
		
		

			
Ұзақ мерзімге жарамдылық: Белгіленген пайдалану режимі кезінде белгілі бір жағдайда ғимараттың немесе имараттың және олардың элементтерінің уақыт аралығында бұзылмастан және деформацияға ұшырамастан өздерінің сапасын сақтау қабілеті.
			
Долговечность : Способность здания или сооружения и их элементов сохранять заданные качества во времени в определенных условиях при установленном режиме эксплуатации без разрушения и деформаций. [4]
		
		

			
Ұйымдастыру техникасы: Басқару жұмыстарын және инженерлік-техникалық жұмыстарды механикаландыру мен автоматтандыруға арналған техникалық құралдар кешені.
			
Оргтехника : Комплекс технических средств для механизации и автоматизации управленческих работ и инженерно-технического труда. [9]
		
		

			
Ұйымдастырушылық реттеу: Ұзақ уақыт бойы орындауға міндетті болып табылатын ұйымдастыру ережелерінің, қаулылардың, нұсқаулар мен ережелердің, әкімшілік актілердің көмегімен ұжымдар мен жеке жұмыскерлердің қызметіне ұйымдастырушылық әсер ету нысаны.
			
Организационное регламентирование : Форма организационного воздействия на деятельность коллективов и отдельных работников с помощью организационных положений, постановлений, инструкций и правил, административных актов, обязательных для исполнения в течение длительного времени. [8]
		
		

			
Ұйымдастырушылық-технологиялық құжаттама: Жобалық-сметалық құжаттаманың технологиялар, жұмысты және құрылысты ұйымдастыру бойынша шешімдерді негіздейтін бөлігі. Ұйымдастырушылық-технологиялық құжаттаманы әзірлеу әдетте екі кезеңде жүргізіледі: бірінші кезеңде - құрылысты ұйымдастыру жобасын, екінші кезеңце - жұмыстарды жүргізу жобасын әзірлейді. Құрылыс ұйымының тапсырысы бойынша Жұмыстарды жұргізу жобасын бас жобалаушылар немесе мамандандырылған жобалау-технологиялық ұйымдары әзірлейді. Кейбір жағдайларда жұмыстарды жүргізу жобасын құрылыс ұйымдарының өздері (мердігерлер) әзірлейді.
			
Документация организационно-технологическая : Часть проектно-сметной документации, обосновывающая решения по технологии, организации работ и строительства. Разработка организационно-технологической документации обычно ведется в две стадии: на первой разрабатывают проект организации строительства, на второй - проект производства работ. Проект производства работ по заказу строительной организации разрабатывают генеральные проектировщики или специализированные проектно-технологические организации. В ряде случаев проект производства работ разрабатывают сами строительные организации (подрядчики). [2]
		
		

			
Ұйымдық басшылық ету: Басқару қызметі барысындағы барлық әсер ету нысандарын нақтылау, экономикалық жүйенің негізгі, қосалқы және қызмет көрсететін бөлімшелеріне жарлықтың уақтылы берілуі, басқарушылық жүйедегі барлық орындаушыларға нақты міндеттер қойылуы жөніндегі басқару әдісі.
			
Организационное распорядительство : Метод управления по конкретизации всех форм воздействия в процессе управленческой деятельности, по своевременной выдаче распоряжений основным, вспомогательным и обслуживающим подразделениям экономической системы, по постановке конкретных задач всем исполнителям в управляющей системе. [8]
		
		

			
Ұйымдық нормалау : Ұйымдық-тұрақтандыра әсер ету нысаны, ол шикізатты, материалды, еңбекті пайдаланудың тиісінше нормативтерін белгілеу, сондай-ақ өндірістік процестердің параметрлерін, түрлі стандарттарды, ұйымдық-техникалық нормативтерді нақтылау қажеттілігінен туындайды.
			
Организационное нормирование : Форма организационно-стабилизирующего воздействия, необходимость которого продиктована установлением соответствующих нормативов в использовании сырья, материалов, труда, а также уточнением параметров определенных производственных процессов, различных стандартов, организационно-технических нормативов. [8]
		
		

			
Ұйымдық-техникалық модель: Құрылыстың түпкілікті нәтижесіне қол жеткізу - талап етілген сапамен объектіні белгіленген мерзімдерде іске қосуды қамтамасыз ету үшін іске асырылатын ұйымдастырушылық, техникалық және технологиялық іс-шараларды сипаттайтын ақпараттық модель.
			
Модель организационно-техническая : Информационная модель, описывающая организационные, технические и технологические мероприятия, реализация которых обеспечивает достижение конечного результата строительства - ввода в действие объекта в установленные сроки при требуемом качестве. [12]
		
		

			
Ұйымдық-технологиялық құрылым: Құрылыс процестерінде ұйымдық-технологиялық белгілері бойынша төзімді байланыстардан тұратын құрылым.
			
Организационно-технологическая структура : Структура, состоящая из совокупности устойчивых параметров в строительных процессах по организационно-технологическим признакам. [7]
		
		

			
Ұсақ қалқанды қалып: Қалыбын қолмен құрастыруға болатын, салмағы 50 кг дейінгі ұстап тұратын, жалғайтын және жинақтайтын элементтердің ірі габаритті қалқандарынан тұратын қалып.
			
Опалубка мелкощитовая : Опалубка, состоящая из малогабаритных щитов, поддерживающих, соединительных и монтажных элементов массой до 50 кг, допускающих монтаж опалубки вручную. [2]
		
		

			
Ұсақ элементті жинақтау әдісі: Құралымның жекелеген бөлшектерін жинау және оларды жобалық қалпына орнату.
			
Мелкоэлементный метод монтажа : Сборка и установка в проектное положение отдельных деталей конструкции. [2]
		
		

			
Ұстағыштар: Табақ металды көтеру және орын ауыстыру кезінде қолданылатын бұрандалы қысқышы бар қапсырма шегелер.
			
Струбцины : Скобы с винтовым зажимом, которые применяют при подъеме и перемещении листового металла. [4]
		
		

			
Ұстындар торы: Жоспардағы бөлу осьтерінің жүйесі, олардың қиылысу нүктелеріне ғимарат қаңқасының ұстындары орнатылады.
			
Сетка колонн : Система разбивочных осей в плане, в точках пересечения которых устанавливаются колонны каркаса здания. [9]
		
		

			
Ұтымды ұсыныс: Ұсынылып отырған кәсіпорын, ұйым немесе мекеме үшін жаңа әрі пайдалы болатын және бұйымның конструкциясын, өндіріс технологиясын және қолданылатын техниканы немесе материал құрамын өзгертуді көздейтін техникалық шешім.
			
Рациональное предложение : Техническое решение, являющееся новым и полезным для предприятия, организации или учреждения, которому оно подано и предусматривающее изменение конструкции изделий, технологии производства, применяемой техники или изменение состава материала. [5]
		
		

			
Ұтымдылық: Үйлестірілетін жүйенің элементтері арасында ойластырылған байланыс орнатуды көздейтін құрылыстағы басқару функцияларын жүзеге асыру принципі.
			
Рациональность : Принцип осуществления функций управления в строительстве, который заключается в установлении продуманных связей между элементами координируемой системы. [8]
		
		

			
Ұштастыру: Төте забой жүргізген кезде екі қарама-қарсы қазбаларды ұштастыру.
			
Сбойка : Сопряжение двух встречных выработок при проходке встречным забоем. [9]
		
		

			
Үзіліссіз бақылау: Бақыланатын параметр туралы ақпараттың белгілі бір уақыт аралығында түсіп тұруына негізделген бақылау.
			
Контроль непрерывный : Контроль, при котором информация о контролируемом параметре поступает через определенные промежутки времени. [2]
		
		

			
Үзіліссіз бетондау: Ірі гидротехникалық имараттарды немесе құралымдарды тұрғызу кезінде қолданылатын тәсіл. Үзіліссіз әрекет ететін зауыттарда бетон қоспаларын әзірлеу арқылы оны үзіліссіз тасымалдау және төсеу тәсілдерін үйлестіру имаратты үзіліссізлегімен бетондауды ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бетон қоспасын үзіліссіз тасымалдаудың екі тәсілі: таспалы контейнерлермен және бетон сорғыштармен тасымалдау қолданылады.
			
Бетонирование непрерывное : Способ, применяемый при возведении массивных гидротехнических сооружений или конструкций. Сочетание непрерывного способа транспортирования и укладки бетонной смеси с приготовлением ее на заводах непрерывного действия позволяет организовать непрерывно-поточное бетонирование сооружений. Применяют два способа непрерывного транспортирования бетонной смеси: ленточными конвейерами и бетононасосами. [6]
		
		

			
Үзіліссіз процесс: Барлық сатылары бір мезгілде, бірақ қондырғының түрлі бөліктерінде немесе бір технологиялық операцияны орындайтын түрлі қондырғыларда жүріп жататын процесс.
			
Непрерывный процесс : Процесс, все стадии которого протекают одновременно, но в разных местах установки или в разных установках, выполняющих одну технологическую операцию. [4]
		
		

			
Үзіліссіздік: Басқарушылық жұмыс барысында кез келген технологиялық үзілісті азайтуды қажет ететін ұйымдастыру қағидасы.
			
Непрерывность : Принцип организации, который требует сведения до минимума всякого рода технологических перерывов в процессе управленческого труда. [8]
		
		

			
Үзілісті процесс: Келесі процестерді орындау алдында міндетті технологиялық үзілістерді талап ететін процесс.
			
Процесс прерывный : Процесс, который требует перед выполнением последующих процессов обязательных технологических перерывов. [1]
		
		

			
Үй: Адамдардың тұруына немесе ішінде болуына, өндірістік процестерді орындауға, сондай-ақ материалдық құндылықтарды орналастыруға және сақтауға пайдаланылатын функционалдық мақсатына қарай, міндетті түрде жер бетіне салынып, тұйық көлемді құрайтын, тіреу және қоршау конструкцияларынан тұратын жасанды құрылғы. Үйдің жер асты бөлігі болуы мүмкін.
			
Здание : Искусственное строение, состоящее из несущих и ограждающих конструкций, образующих обязательный наземный замкнутый объем, в зависимости от функционального назначения используемое для проживания или пребывания людей, выполнения производственных процессов, а также размещения и хранения материальных ценностей. Здание может иметь подземную часть. [3]
		
		

			
Үй құрылысы комбинаты; ҮҚК: Құрылыс идустриясының толықтай құрастырылатын ғимараттарды (құралымдарды, бөлшектерді) жиынтығымен шығару, оларды құрылыс алаңына жеткізу, жинақтау және бөлшектеу, дайын ғимаратты пайдалануға беру жұмыстарын жүзеге асыратын кәсіпорны.
			
Домостроительный комбинат; ДСК : Предприятие строительной индустрии, осуществляющее комплектное изготовление (конструкций, деталей) полносборных зданий, их транспортирование на строительную площадку, монтаж и послемонтажные работы со сдачей готовых зданий в эксплуатацию. [9]
		
		

			
Үйлестіру: Ортақ мақсаттарға қол жеткізу үшін қарастырылып отырған жүйеге қатысты түрлі сыртқы жүйелердің іс-қимылын үйлестіру функциясы.
			
Координация : Функция согласования действий различных внешних систем по отношению к рассматриваемой системе для достижения общих целей. [5]
		
		

			
Үйілген топырақтар: Механикалық немесе жару тәсілімен тасылатын және төселетін техногендік топырақтар.
			
Насыпные грунты : Техногенные грунты, перемещение и укладка которых произошла механическим или взрывным способом. [4]
		
		

			
Үлдірлі материалдан жасалған ауа ұстағыш пневматикалық уақытша ғимараттар: Жұмсақ матадан жасалған уақытша ғимараттар, олардың астындағы артық қысымды автоматика жүйесімен жабдықталған ауа үрлегіш және жылыту қондырғылары тудырады.
			
Временные здания воздухоопорные пневматические из тканепленочных материалов : Временные здания из мягкой оболочки, избыточное давление под которой, создается воздуходувными и отопительными установками, снабженными системой автоматики. [8]
		
		

			
Үлестік күрделі салымдар: Іске қосылатын қуаттылықтар бірлігіне немесе объектінің өлшеміне, сондай-ақ өнімнің жылдық көлемі өсімінің бірлігіне сәйкес келетін күрделі салымдар көлемі.
			
Удельные капитальные вложения : Объем капитальных вложений, приходящихся на единицу взодимых в действие мощностей или размера объекта, а также на единицу прироста годового объема продукции. [9]
		
		

			
Үскілеп тесу: Бетон элементтер мен имараттарда тесік жасау жөніндегі технологиялық операция.
			
Сверление : Технологическая операция по образованию отверстий в бетонных элементах и сооружениях. [2]
		
		

			
Үстеме шығындар: Құрылыс және жинақтау ұйымдарының құрылыс өндірісінің жалпы шарттарын жасауға, оны ұйымдастыруға, басқаруға және қызмет көрсетуге байланысты шығындарының орнын толтыруға арналған қаражат сомасы.
			
Накладные расходы : Сумма средств, предназначенных для возмещения затрат строительных и монтажных организаций, связанных с созданием общих условий, организацией, управлением и обслуживанием строительного производства. [9]
		
		

			
Функционалдық тозу: Көлемдік-жайғастыру шешімдерінің, қолданылған құрылыс материалдарының, инженерлік жабдықтардың, құрылыс жұмыстары сапасының имараттың осындай типіне қойылатын қазіргі заманғы нарық стандарттарына сай келмеуінен ғимараттар мен имараттар құнының жоғалтуы төмендеуі.
			
Функциональный износ : Потеря стоимости зданий и сооружений из-за несоответствия объемно-планировочных решений, примененных строительных материалов, инженерного оборудования, качества строительных работ современным рыночным стандартам, предъявляемым к данному типу сооружений. [2]
		
		

			
Функционалдық дәлдік шек : Құралымдардың түйіндесуіндегі геометриялық параметрлердің дәлдігін және құралымдардың өзара орналасу дәлдігін реттейтін дәлдік шек. Функциональдық дәлдік шек құралымдарға қойылатын беріктік, оқшаулау немесе эстетикалық талаптар тұрғысынан тағайындалады.
			
Допуск функциональный : Допуск, который регламентирует точность геометрических параметров в сопряжениях конструкций и точность взаимного положения конструкций. Функциональные допуски назначают, исходя из прочностных, изоляционных или эстетических требований к конструкциям. [1]
		
		

			
Хронометраж: Берілген операцияның тікелей орындалуына жұмсалатын уақыт шығынын оның циклды қайталанатын элементтерін (бөліктерін) бақылау және өлшеу жолымен зерделеу әдісі.
			
Хронометраж : Метод изучения затрат времени на непосредственное выполнение заданной операции путем наблюдения и измерения циклически повторяющихся ее элементов (частей). [2]
		
		

			
Цементтеу: Тасты жыныстардағы кеуектерді, сызаттарды және қуыстарды цемент ерітіндісімен қысыммен толтыру жолымен топырақты бекемдеу.
			
Цементация : Закрепление грунта путем заполнения пустот, трещин и пор в скальных породах цементным раствором под давлением. [2]
		
		

			
Циклограмма : Құрылыс процестерінің уақыт пен кеңістікте даму кезеңділігін (циклдерін) көрсететін, кәсіпорын, ғимарат, имарат слаудың ұйымдық-технологиялық процесінің кестелік-талдамалық моделі.
			
Циклограмма : Графо-аналитическая модель организационно-технологического процесса возведения предприятия, здания, сооружения, отображающая периодичность (цикличность) развития строительных процессов во времени и пространстве. [7]
		
		

			
Шағын қалқандар көмегімен көлбеу ұңғымалар қазу : Қазудың жоғары дәлдігін қамтамасыз ететін компьютерлік лазерлік дәлдеу жүйесімен жабдықталған шағын қалқандар көмегімен ұңғымалар қазу. Шағын қалқан жер бетінде бентонитті ерітіндіні даярлау мен забойға беруге және ұңғымадан шламды шығаруға арналған жабдықпен жабдықталады.
			
Проходка горизонтальных скважин с помощью микрощитов : Проходка скважин с помощью микрощитов, снабженных компьютерной лазерной системой наведения, которая обеспечивает достижение высокой точности проходки. Микрощит комплектуется находящимся на поверхности оборудованием для приготовления и подачи бентонитового раствора в забой и удаления шлама из скважины. [1]
		
		

			
Шағын механикаландыру : Қол еңбегін азайтуға және еңбекті көп қажет ететін операциялар мен жекелеген процестерді механикаландыруға арналған құралдар мен қосалқы құрал-жабдықтар. Шағын механикаландыру құралдары функционалдық мақсаты бойынша мынадай топтарға бөлінеді: төсеп кеңейту құралдары, жүк қармауыш құрылғылар, контейнерлер және пакеттер, ыдыстар, құрылыс ішілік көлік, еңбек жағдайын және қауіпсіздік техникасын жақсартуға арналған қосалқы құралдар.
			
Малая механизация : Средства и вспомогательное оборудование, предназначенное для сокращения затрат ручного труда и механизации трудоемких операций и отдельных процессов. Средства малой механизации по функциональному назначению делятся на следующие группы: средства подмащивания, грузозахватные приспособления, контейнеры и пакеты, емкости, внутрипостроечный транспорт, вспомогательные средства для улучшения условий труда и техники безопасности. [4]
		
		

			
Шартты жұмыс істеу беті: Еденнен 0,8 м. биіктікте орналасқан, шартты түрде қабылданған көлбеу бет.
			
Условная рабочая поверхность : Условно принятая горизонтальная поверхность, расположенная на высоте 0,8 м от пола. [4]
		
		

			
Шаруашылық есеп әдісі: Тауарлы-ақша қатынастарын пайдалануға негізделген басқарудың экономикалық әдісі.
			
Метод хозяйственного расчета : Экономический метод управления, основанный на использовании товарно-денежных отношений. [8]
		
		

			
Шаруашылық ішілік бақылау: Желілік жұмысшылардың материалдық есептері мен жалақы нарядтарының нақты орындалған жұмыстардың көлемі мен құрылымына сәйкестігін бақылап тексеру. Бақылауды құрылыс ұйымының әкімшілігі және функционалдық бөлімдері жүзеге асырады.
			
Контроль внутрихозяйственный : Контроль соответствия материальных отчетов линейных работников и нарядов на заработную плату объемам и структуре фактически выполненных работ. Контроль осуществляется администрацией и функциональными отделами строительной организации. [8]
		
		

			
Шашырама: Бетті қорғау, оқшаулау немесе әрлеу мақсатында дайындалған сұйық материалды (сыр, құрылыс ерітіндісі және осындай) бетке шашырату жолымен жағу тәсілі.
			
Набрызг : Способ нанесения жидкого материала (краски, строительного раствора и т.п.) путем распыления на подготовленную поверхность с целью ее защиты, изоляции или отделки. [9]
		
		

			
Шектеулі-еркін жинақтау: Құрастырылатын құралымның еркін орын ауыстыруын ішінара шектейтін бағыттауыш тіректерге, бекітпелерге және басқа құрылғыларға орнату арқылы жинақтау.
			
Монтаж ограниченно-свободный : Монтаж, характеризующийся тем, что монтируемая конструкция устанавливается в направляющие упоры, фиксаторы и другие прислособления, частично ограничивающие свободу перемещения конструкции.[1]
		
		

			
Шекті беріктік: 28 тәулікті құрайтын кезеңдегі жобалык беріктіктен пайызбен берілген аязға төзімділік критерийі, оған жеткенде бетон оң температуралы кезеңде одан әрі қатайғаннан кейін өзінің беріктік қасиеттерін төмендетпестен тоңазытылуы мүмкін. Нормаланған беріктік шамасы тұтас құйылған құралымның типін, қолданылатын бетонның классын, оны төзімділік шарттарын, құралымға жобалық жүктемені түсіру мерзімдерін, пайдалану шарттарын қамтитын факторларға байланысты болады.
			
Критическая прочность : Критерии морозостойкости, выраженный в процентах от проектной прочности в возрасте 28 суток, при достижении которой бетон может быть заморожен без снижения его прочностных показателей после продолжения твердения при наступлении положительных температур. Величина нормируемой прочности зависит от факторов, включающих тип монолитной конструкции, класс примененного бетона, условия его выдерживания, срок приложения, проектную нагрузку к конструкции, условия эксплуатации. [1]
		
		

			
Шекті ұзақ жол : Барынша ұзақ уақытқа созылатын желілік кестедегі толықжол.
			
Критический путь : Полный путь в сетевом графике, имеющий наибольшую продолжительностъ. [5]
		
		

			
Шешім қабылдауды қолдау жүйесі: Құрылыс объектілері бойынша оңтайлы шешім әзірлеу кезінде жобалаушыға көмек керсетуге арналған деректер базасын, білім қорын, сарапшылық жүйелер мен жасанды интеллекттің әріптестік жүйесін, ақпараттық-іздестіру жүйесін, көп көрсеткішті оңтайландыру бағдарламасын және т.б. қамтитын бағдарламалық-әдістемелік кешен.
			
Система поддержки принятия решений : Программно-методический комплекс, включающий базы данных, базы знаний, экспертные системы и партнерские системы искусственного интеллекта, информационно-поисковые системы, программы многокритериальной оптимизации и др., предназначенный в помощь проектировщику при выработке оптимальных решений строительных объектов. [7]
		
		

			
Шөгу жігі: Ғимараттар мен имараттардың бір-бірінен биіктігімен немесе жүктемелермен немесе салынатын топырақтың физика-механикалық қасиеттері бойынша ерекшеленетін бөліктерінің арасындағы жіктер. Әдетте шегу жігі температуралық сему жігінің, ал сейсмикалық аудандарда - антисейсмикалық жіктің функциясын атқарады. Сему жігі имараттың өзін, сондай-ақ оның іргетасын бөліп тұруы керек, осы арқылы имараттың бөлінген бөліктерінің тігінен өзара еркін орын ауыстыруын қамтамасыз етеді.
			
Осадочный шов : Шов между частями зданий и сооружений, отличающихся друг от друга высотой или нагрузками или возводимых на различных по физико-механическим свойствам грунтах. Обычно осадочный шов выполняет также функции температурно-усадочного шва, а в сейсмических районах - антисейсмического. Осадочный шов должен разделять как само сооружение, так и его фундамент, чтобы обеспечить свободное взаимное смещение по вертикали разделенных им частей сооружения. [2]
		
		

			
Шприцбетон : Тау кен қазбаларын бекіту, гидротехникалық имрааттарды жер астында салу кезінде қаптама жасау, каналдар мен бөгеттердің, жолдың жүру бөлігінің құламасын бекіту үшін қолданылатын бетондау тәсілінің бір түрі. Бұл тәсіл бетон қоспасын қалыпта жоғары қысыммен беруге негізделген.
			
Шприцбетон : Разновидность способа бетонирования для закрепления горных выработок, создания обделки при подземном строительстве гидротехнических сооружений, для закрепления откосов каналов и плотин, проезжей части дорог и прочих целей. Способ основан на подаче бетонной смеси под большим давлением за опалубку. [9]
		
		

			
Шпунтты қабырға : Топыраққа қағылған шпунтты қадалардан (ағаш, темірбетон, болат) түзілген, су өткізбейтін кедергі болатын және гидротехникалық имараттарды салу кезінде топырақты опырылудан ұстап тұратын, қазаншұңқырлар, траншеялар қабырғаларын және өзге де ойпаңдарды қоршауға арналған біртұтас қабырға.
			
Стенка шпунтовая : Сплошная стенка, образованная забитыми в грунт шпунтовыми сваями (деревянными, железобетонными, стальными), служащая водонепроницаемой преградой и удерживающая от обрушения грунт при возведении гидротехнических сооружений, для ограждения стен котлованов, траншей и прочих выемок. [4]
		
		

			
Шпунтты қада: Топырақта су өткізбейтін шпунт қабырғасын құрау үшін бойлық бүйір жақтарында тұйықталатын бүйірлік адыры және ойығы бар тақтайдан болмаса білеуден немесе арнайы прокат профилінен жасалған қағылмалы қада.
			
Свая шпунтовая : Забивная свая из доски либо бруса с боковым гребнем и пазом или из специального прокатного профиля с замковым соединением по боковым продольным сторонам для образования в грунте водонепроницаемой шпунтовой стенки. [11]
		
		

			
Шу: Дыбыс жиілігінің кезеңдік емес, кездейсоқ немесе статистикалық тербелу процестері.
			
Шум : Непериодические, случайные или статические колебательные процессы звуковых частот. [9]
		
		

			
Шу: Сипатына және туындау табиғатына қарамастан, адам ағзасына кері әсер ететін кез келген дыбыс.
			
Шум : Всякий, оказывающий отрицательное действие на организм человека, звук, независимо от его характера и природы возникновения. [9]
		
		

			
Шығындарды жиынтықтау: Құрылыстың жалпы сметалық құнын айқындайтын және өндірістік және өндірістік емес мақсаттағы объектілер құрылысының, кейбір жағдайларда құрылыс индустриясы базасын дамытудың жиынтық сметаларны біріктіретін сметалық құжат.
			
Сводка затрат : Сметный документ, определяющий общую сметную стоимость стройки и объединяющий сводные сметы на строительство объектов производственного и непроизводственного назначения, а в отдельных случаях - на развитие базы строительной индустрии. [4]
		
		

			
Шынылау жұмыстары: Ғимараттар мен имараттардың жарық түсетін саңылауларына және қоршау құралымдарына шыны және шыны бұйымдарын салу жұмыстары.
			
Стекольные работы : Работы по вставке стекол и стеклоизделий в световые проемы и ограждающие конструкции зданий и сооружений. [15]
		
		

			
Ыдыстың, орауыштың және реквизиттің сметалық құны: Сметада жеткізуші-зауыттың жабдықты, материалдарды, бұйымдар мен құралымдарды тасымалдау кезінде олардың сақтығын қамтамасыз ету және құрылыстың объект маңындағы қоймасында сақтау шығындарын өтеуге көзделген қаржылар.
			
Стоимость тары, упаковки и реквизита сметная : Средства, предусматриваемые в сметах на возмещение заводам-поставщикам затрат по обеспечению сохранности оборудования, материалов, изделий и конструкций в период их транспортировки и хранения на приобъектном складе стройки. [4]
		
		

			
Ырғақтылық: Бүкіл еңбек процесін белгілі бір жоспарлы режимге бағындыру арқылы жұмысты бірқалыпты орындауды білдіретін ұйымдастыру принципі.
			
Ритмичность : Принцип организации, который означает равномерное выполнение работы, подчинение всего трудового процесса определенному планомерному режиму. [8]
		
		

			
Ыстықтай битумдау : Ұңғымаға плюс 150°С плюс 180°С дейін қыздырылған битумды мастиктерді айдап толтыру, олар суды ығыстырып шығарады және суығанда болымсыз иілетін қатты материалға айналады.
			
Горячая битумизация : Нагнетание в скважину разогретых до температуры от плюс 150°С до плюс 180°С битумных мастик, которые вытесняют воду и при охлаждении превращаются в твердый малопластичный материал. [2]
		
		

			
Ілмектеу: Түрлі құралымдарды (бұйымдарды, жабдықты) көтеру, жинақтауу немесе тасымалдау үшін оларды жүк көтеретін машинаның ілмегімен (ілгек, сақина және т.с.с.) уақытша қосу.
			
Строповка : Временное соединение различных конструкций (изделий, оборудования) с крюком (петлей, кольцом) грузоподъемной машины для их подъема, монтажа или транспортирования. [9]
		
		

			
Ілінетін баспалдақтар және төсемсатылар: Ұстындарға қамыт және салмалы бөлшектер арқылы бекітілетін баспалдақтар мен төсемсатылар.
			
Лестницы и подмости подвесные : Лестницы и подмости, закрепляемые на колоннах с помощью хомутов и закладных деталей. Их располагают в местах примыкания конструкций. [1]
		
		

			
Ірі блокты жинақтау: Ғимараттар мен имаратарды құрылыс индустриясы кәсіпорындарында (мысалы, екі кранасты металл арқалықты өзара тежегіш фермамен біріктіреді) немесе құрылыс алаңында (толық дайындалған жабынның кеңістік блоктары) жасалатын ірі геометриялық өзгермейтін, құрылымдық аяқталған блоктардан құрастыру көзделетін жинақтау.
			
Крупноблочный монтаж : Монтаж, предусматривающий сборку зданий и сооружений из крупных геометрически неизменяемых, конструктивно законченных блоков, изготавливаемых на предприятиях строительной индустрии (например, две подкрановые металлические балки объединяют между собой тормозной фермой) или на строительной площадке (пространственные блоки покрытий полной готовности). [2]
		
		

			
Ірі блокты жинактаудың конвейерлік әдісі: Арнайы тұрақтарда құралымдарды ірі блоктарға жинауға және осыдан кейін нөлдік циклден бастап іске қосу-реттеу жұмыстарымен аяқталатын барлық жұмыс түрлерін өзара байланыстыра орындаудың бірыңғай технологиялық процесін ұйымдастыру арқылы белгілі бір технологиялық бірізділікпен құрастыруға негізделген жинақтау әдісі. Әсіресе өнеркәсіптік ғимараттардың жабынын орналастыру кезінде тиімді.
			
Конвейерный метод крупноблочного монтажа : Метод монтажа, основанный на сборке конструкций в крупные блоки на специальных стоянках, затем монтируемых в определенной технологической последовательности с организацией единого технологического процесса, с взаимоувязанным выполнением всех видов работ, начиная от нулевого цикла и заканчивая пусконаладочными работами. [9]
		
		

			
Ірі қалқанды қалып : Массасы 50 кг-нан астам ұстап тұратын, жалғайтын және жинақтайтын элементтердің ірі габаритті қалқандарынан тұратын қалып.
			
Опалубка крупнощитовая : Опалубка, состоящая из крупногабаритных щитов, поддерживающих, соединительных и монтажных элементов массой более 50 кг. [2]
		
		

			
Ірі элементтік жинақтау: Құрылымдық аяқталған жеке элементтерден (ұстындар, итарқа асты және итарқа фермалары, арқалықтар, жабын тақталары, қабырғалық панельдер және басқалар) ғимараттар мен имараттар құрастыру.
			
Крупноэлементный монтаж : Сборка зданий и сооружений из отдельных конструктивно законченных элементов (колонн, подстропильных и стропильных ферм, балок, плит покрытия, стеновых панелей и др.). [2]
		
		

			
Іріктеп бақылау: Бақыланатын өнімнің іріктелген бөлігін тексеру. Іріктеу көлемі құрылыс нормалары мен ережелерінде немесе жобада белгіленеді.
			
Контроль выборочный : Выборочная проверка части контролируемой продукции. Объем выборки устанавливается строительными нормами и правилами или проектом. [2]
		
		

			
Іске қосу кешені: Негізгі өндірістік және қосалқы мақсаттағы бірнеше объектінің (немесе олардың бөліктерінің), энергетикалық, көліктік және қойма шаруашылығы, байланыс, алаңішілік инженерлік коммуникациялардың және абаттандыру объектілерінің, құрылыс бөлігінің немесе оның кезегінің бөліктері болып табылатын басқа да объектілер жиынтығы, оларды пайдалануға беру жобада көзделген өнімдері өндіруді немесе қызметтер көрсетуді және қолданысқағы нормаларға сәйкес қызмет көртуші персоналдың қалыпты еңбек ету жағдайын қамтамасыз етеді.
			
Пусковой комплекс: группа объектов (или их частей), являющихся частью строительства объекта или её очереди, ввод которых в эксплуатацию обеспечивает выпуск продукции или оказание услуг, принятых проектом, соответствующие действующему законодательству условия труда для обслуживающего персонала, охрану окружающей среды и нормальные (согласно действующим нормам) санитарно-эпидемиологические условия эксплуатации. Проектно-сметная документация по пусковому комплексу подлежит утверждению в установленном порядке как в составе строительства объекта, так и отдельным проектом. [2]
		
		

			
Істен шығу: Жүйе, элемент немесе бұйым толықтай немесе ішінара өзінің жұмыс қабілетін жоғалтатын оқиға.
			
Отказ : Событие, при котором система, элемент или изделие полностью или частично теряют работоспособность. [4]
		
		

			
Істеп тұрған кәсіпорындарды қайта құрылымдау: Жаңа өнім алу, шығарылатын өнімнің сапасын арттыру немесе техника-экономикалық көрсеткіштерін арттыру мақсатында бар ғимараттар мен имараттарды кеңейтпей негізгі, қосалқы және қызмет көрсетуші нысандарды қайта құру.
			
Реконструкция действующих предприятий: Переустройство объектов основного, подсобного и обслуживающего назначения с целью получения новой продукции, повышения качества выпускаемой номенклатуры или повышения технико-экономических показателей, как правило, без расширения имеющихся зданий и сооружений. [15]
		
		

			
Ісінетін топырақ: Сумен немесе басқа сұйықтықпен сулау кезінде көлемі ұлғаятын және салыстырмалы ісіну деформациясы Еsw ≥ 0,4 болатын топырақ.
			
Грунт набухающий : Грунт, который при замачивании водой или другой жидкостью увеличивается в объеме и имеет относительную деформацию набухания Еsw ≥ 0,4. [4]
		
		

			
Ішкі контурдың қалыбы: Тұйық бөліктердің (мысалы, пәтер, бөлме, лифт шахталарының) ішкі беттерінің блокты қалыбы.
			
Опалубка внутреннего контура : Блочная опалубка внутренней поверхности замкнутых ячеек (например, квартир, комнат, лифтовых шахт). [2]
		
		

			
Ішкі көлбеу көлік: Құрылыс алаңы шегінде жүктерді жеткізуге арналған көлік.
			
Внутренний горизонтальный транспорт : Транспорт для доставки грузов в пределах строительной площадки. [1]
		
		

			
Ішкі санитарлық-техникалық жұмыстар: Өндірістік және азаматтық ғимараттар мен имараттардың санитарлық-техникалық, жылыту-желдету және газ жабдықтарын жинақтау жөніндегі жұмыстар.
			
Внутренние санитарно-технические работы : Работы по монтажу санитарно-технического, отопительно-вентиляционного и газового оборудования промышленных и гражданских зданий и сооружений. [4]
		
		

			
Ішкі (сыртқы) контурдың ажырайтын қалыбы: Ажыратылатын блоктары болатын сыртқы және ішкі контурдың блокты қалыбы.
			
Опалубка внутреннего (внешнего) контура разъемная : Блочная опалубка внешнего и внутреннего контура с разъемными блоками. [2]
		
		

			
Ішкі (сыртқы) контурдың ажырамайтын қалыбы: Ажырамайтын блоктары болатын сыртқы және ішкі контурдың блокты қалыбы.
			
Опалубка внутреннего (внешнего) контура неразъемная : Блочная опалубка внешнего и внутреннего контура с неразъемными блоками. [2]
		
		

			
Ішкі (сыртқы) контурдың қайта өзгертілетін қалыбы: Сыртқы және ішкі контурдың блокты қалыбы, оның құралымы жоспардағы және биіктігі бойынша өлшемдерін өзгертуге мүмкіндік береді.
			
Опалубка внутреннего (внешнего) контура переналаживаемая : Блочная опалубка внешнего и внутреннего контура, конструкция которой допускает изменение размеров в плане и по высоте. [2]
		
		

			
Эвакуация жолдары: Әртүрлі үй-жайлар, дәліздер, баспалдақ-лифтілік тораптар, галереялар, балкондар арқылы адамдарды ғимараттар мен имараттардан эвакуациялауды қамтамасыз ететін өткелдер.
			
Пути эвакуации : Проходы, обеспечивающие эвакуацию людей из зданий и сооружений через различные помещения, коридоры, лестнично-лифтовые узлы, галереи, балконы. [4]
		
		

			
Экологиялық зілзалалар: Табиғи тепе-теңдік бұзылуының экологиялық тұтқиыл факторлары, олар: - құрлықтың жай-күйінің (пайдалы қазбаларды өндіру салдарынан болатын апатты опырылыстар, тектоникалық жарықтар, грифондар, көшкіндер, ойылыстар, топырақта ауыр металдардың немесе басқа да зиянды заттардың жол берілетін шектен тыс шоғырлануы, топырақтың тез тозуы, топырақтың эрозиясы, сортаңдануы немесе батпақтануы салдарынан көлемді аумақтардың шөлге айналуы); - атмосфераның құрамы мен қасиеттерінің (антропогендік әсер ету салдарынан климаттың күрт өзгеруі, зиянды қоспалар жиынтығының жол беруге болатын шектен үнемі артып кетуі және ауа тазалығының нашарлауы, елді мекендерде оттегінің тұрақты жетіспеуі, қышқылды жауындар жауатын көлемді аймақтың пайда болуы); - гидросфера жай-күйінің (су көздерінің сарқылуы немесе олардың апатты түрде немесе біржола ластануы, ауыз судың, сондай-ақ өндіріс қажеттіліктері мен шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктеріне арналған судың тұрақты жетіспеуі); - биосфера жай-күйінің (көлемді аумақтардағы өсімдіктердің құрып бітуі, хайуанаттар, өсімдіктер түрлерінің жойылуы, биосфераның молықтыру қабілетінің күрт өзгеруі) өзгеруімен байланысты. Дүлей зілзалалар (табиғи апатты құбылыстар) да экологиялық зілзалаларға жатады.
			
Экологические бедствия : Экстремальные экологические факторы нарушения природного баланса, связанные с изменением: - состояния суши (катастрофические просадки, тектонические разломы, грифоны, оползни, обвалы из-за выработки полезных ископаемых, наличие тяжелых металлов или других вредных веществ в почве сверх предельно допустимых концентраций, интенсивная деградация почв, опустынивание на обширных территориях из-за эрозии, засоления или заболачивания почв); - состава и свойств атмосферы (резкое изменение климата в результате антропогенного воздействия, устойчивое превышение предельно допустимых концентраций вредных примесей и ухудшение прозрачности воздуха, устойчивая недостаточность кислорода в населенных пунктах, образование обширной зоны кислотных осадков); - состояния гидросферы (истощение водоисточников или их катастрофическое или необратимое загрязнение, устойчивая нехватка питьевой воды, а также воды для нужд производства и хозяйственно-бытовых нужд); - состояния биосферы (гибель растительности на обширных территориях, исчезновение видов животных, растений, резкое изменение способности биосферы к воспроизводству). К экологическим бедствиям также относятся стихийные бедствия (катастрофические природные явления). [3]
		
		

			
Экскавация: Жару жұмыстарының немесе арнайы тетіктердің (экскаваторлар, бульдозерлер, скреперлер және басқалар) көмегімен тау жынысын (топырақты) бұзу процесі; жер қазу жұмыстарының практикасында экскавация дегеніміз бүкіл жұмыс циклін білдіреді, яғни экскаватор машиналарын қолдану арқылы топырақты қазу, тасымалдау және тиеу.
			
Экскавация: Процесс добычи горной породы (грунта) при помощи взрывных работ или специальных механизмов (экскаваторов, бульдозеров, скреперов и др.). В практике земляных работ под экскавацией понимают весь рабочий цикл, то есть копание, перемещение и разгрузку грунта с применением экскаваторных машин. [9]
		
		

			
Эксперименттік жобалау: Өнеркәсіптік, азаматтық, тұрғын ұй және ауыл шаруашылығы құрылысында жаңа прогрессивтік шешімдерді таңдау, зерттеу және олардың тиімділігін алдын ала тексеру мақсатында тәжірибелік (сынақтық) жобалау. Эксперименттік жобалау эксперименттік құрылыс алдында жүргізіледі.
			
Экспериментальное проектирование : Опытное (пробное) проектирование с целью выбора, изучения и предварительной проверки эффективности новых прогрессивных решений в промышленном, жилищном, гражданском и сельском строительстве. Экспериментальное проектирование предшествует экспериментальному строительству. [9]
		
		

			
Эксперименттік құрылыс: Түрлі мақсаттағы ғимараттар мен имарттар жасау және қазіргілерін жетілдіру жөнінде қабылданған техникалық шешімдерді тексеру мақсатында жүргізілген зерттеу және жобалау жұмыстарының нәтижелері негізінде жүзеге асырылатын тәжірибелік құрылыс.
			
Экспериментальное строительство : Опытное строительство, осуществляемое на основе результатов проведенных исследовательских и проектных работ с целью проверки принятых технических решений по совершенствованию существующих и созданию новых зданий и сооружений различного назначения. [9]
		
		

			
Экспликация: Сызбадағы немесе картадағы шартты белгілер жүйесіне берілетін түсіндірмелер жиынтығы.
			
Экспликация: Свод пояснений к системе условных знаков на чертеже или на карте. [9]
		
		

			
Электрмен жылыту : Металл электродтарды пайдалану арқылы топыраққа жіберілетін электр тогының көмегімен тоңды топырақты еріту тәсілі.
			
Электропрогрев : Способ оттаивания мерзлого грунта с помощью электрического тока, пропускаемого через грунт, используя для этого металлические электроды. [1]
		
		

			
Электрмен пісіру: Дәнекерленетін бөлшектерді электр энергиясымен жылытуды арқылы металдарды пісіру тәсілі.
			
Электросварка : Способ сварки металлов с использованием нагрева свариваемых деталей электрической энергией. [2]
		
		

			
Электроосмос құбылысы : Ине сүзгісі - катодқа және ине сүзгісімен қатар тереңдетіп салынған болат сырыққа - анодқа қосылған тұрақты токтың қозғалысының көмегімен сүзу коэффициенті төмен (кемінде 0,05 м/тәулік) топырақта ине сүзгілеріне топырақ суының келуін арттыру.
			
Явление электроосмоса : Усиление притока грунтовой воды к иглофильтрам в грунтах с малым коэффициентом фильтрации (менее 0,05 м/сут) с помощью движения постоянного тока, подключаемого к иглофильтру - катоду и стальному стержню - аноду, заглубляемому рядом с иглофильтром. [1]
		
		

			
Электротермос: Қысқы бетондау тәсілі, бетондалған құралымды белгілі бір есептік температураға дейін қыздырады, содан кейін ол төменгі (көбінесе нольдік) температураға дейін суытылғанда, шекті беріктіктен төмен болмайтын беріктікке қол жеткізіледі. Бұл әдіс ауқымдылығы 3 тоннадан 8 тоннаға дейінгі құралымдарға пайдаланылады.
			
Электротермос : Способ зимнего бетонирования, когда забетонированную конструкцию разогревают до некоторой расчетной температуры, а затем ей дают остыть до конечной (часто нулевой) температуры, по достижению которой должна быть получена прочность не ниже критической. Используют метод для конструкций с массивностью от 3 до 8 т. [1]
		
		

			
Элементтерді бекіту: Тексерілетін құралым алдын ала берілген ереже бойынша бөлу осьтеріне қатысты бағдарланатын уақытша бекіту және тексеру жөніндегі операциялар жиынтығы.
			
Фиксация элементов : Совокупность операций по временному закреплению и выверке, при которых выверяемую конструкцию ориентируют относительно разбивочных осей по определенному, заранее заданному правилу. [2]
		
		

			
Энергия сыйымдылығы : Өндірілетін өнім бірлігін алуға қажетті энергия (немесе қуат) мөлшері.
			
Энергоемкость : Количество энергии (или мощность), необходимое для получения единицы производимого продукта. [2]
		
		

			
Энергиямен жарақтануы : Құрылыста пайдаланылатын барлық машиналар, қондырғылар мен тетіктердің қозғалтқыштарының жиынтық қуатының (киловатт) құрылыста қамтылған жұмысшылар санына арақатынасымен айқындалатын көрсеткіш.
			
Энерговооруженность: Показатель, определяемый отношением суммарной мощности двигателей всех используемых в строительстве машин, установок и механизмов (киловатт) к числу рабочих, занятых на строительстве. [10]
		
		

			
Ярус: Ғимараттың (имараттың) биіктігі бойынша шартты түрде шектелген және көлемдік-жайғастыру, техникалық немесе конструкциялық тұрғыда біртудас бөлігі.
			
Ярус : Часть здания (сооружения), условно ограниченная по высоте и представляющая собой единое целое в объемно-планировочном, техническом или конструктивном отношении. [15]
		
	

	

		

			
«Акмигран», «Акминит», «Армстронг» сәндік
			
 
			
Автомобильмен тасымалданатын
			
4
		
		

			
тақталарынан жасалған аспалы төбелер
			
3
			
бетонсорғылар
			
4
		
		

			
«Бестік» тас қалаушылар тобы
			
3
			
Авторлық куәлік
			
4
		
		

			
«Дайын күйдегі» құрылыс
			
4
			
Авторлық қадағалау
			
4
		
		

			
«Құлдилаған жебе» көмегімен айналдыру
			
 
			
Агроенеркәсіптік құрылыс
			
4
		
		

			
арқылы жинақтау тәсілі
			
4
			
Ағаш өңдеу жұмыстары
			
5
		
		

			
«Полидекор» қаптамалық поливинилхлорид
			
 
			
Ағаш шеберлігі жұмыстары
			
5
		
		

			
табақтар
			
4
			
Ағымдағы жөндеу
			
5
		
		

			
«Полиформ» қаптамалық әшекейлі панельдер
			
 
			
Ағымдағы қор
			
5
		
		

			
«Төрттік» тас қалаушылар тобы
			
4
			
Ағынды бөлінген әдіс
			
5
		
		

			
«Үштік» тас қалаушылар тобы
			
4
			
Ағынды өндіріс
			
5
		
		

			
Автоқыстақтар
			
4
			
Ағынды-операциялық тәсіл
			
5
		
		

			
Автоматты салыстыра тексеру
			
4
			
Ажарлау
			
5
		
		

			
Автоматтық желі
			
4
			
Айналмалы бұрғылау
			
5
		
		

			
Автоматтық пісіру
			
4
			
Айрықша реттеу және қала құрылысын
			
 
		
		

			
регламенттеу объектілері
			
6
			
Аршу жұмыстары
			
7
		
		

			
Ақпарат
			
6
			
Аспалы баспалдақтар
			
7
		
		

			
Ақпарат легі
			
6
			
Аспалы жинақтау
			
7
		
		

			
Ақпараттық процестер
			
6
			
Аспалы төсемсатылар
			
8
		
		

			
Ақшалай мөлшердегі өнімділік
			
6
			
Аспаппен салыстыра тексеру
			
8
		
		

			
Ақы төлеудің нарядсыз жүйесі
			
6
			
Астар
			
8
		
		

			
Алаңнан тыс дайындық жұмыстары
			
6
			
Астарлау
			
8
		
		

			
Алаңша, кеңейту құралы
			
6
			
Астарлау
			
8
		
		

			
Алаңшасы бар сүйеп қоятын баспалдақтар
			
6
			
Асфальт төсеу
			
8
		
		

			
Алым
			
6
			
Атқарушылық құжаттама
			
8
		
		

			
Альфрейлік жұмыстар
			
6
			
Ауқым
			
8
		
		

			
Анкерлік бекітпе
			
6
			
Ауқымдық байланыс
			
8
		
		

			
Антропогендік әсер ету
			
7
			
Аумақтарды аймақтарға бөлу
			
8
		
		

			
Анықтық, шапшаңдық және ұйымшылдық
			
7
			
Аумақты рекультивациялау
			
8
		
		

			
Аражабындарды көтеру
			
7
			
Ауылдық құрылыс
			
8
		
		

			
Арматураланған тас қалау
			
7
			
Ауысым ішінде машинаны уақыт
			
 
		
		

			
Арматуралық жұмыстар
			
7
			
бойынша пайдалану коэффициенті
			
8
		
		

			
Арматуралық сырықтардың жанастыра
			
 
			
Ахуалдық жоспар
			
9
		
		

			
қосылысы
			
7
			
Ашық дренаж
			
9
		
		

			
Арматураны үзіліссіз балқыту әдісімен пісіру
			
7
			
Ашық қойма
			
9
		
		

			
Арнайы жинақтау машиналары
			
7
			
Ашық сутөкпе
			
9
		
		

			
Арнайы жүк автомобильдері
			
7
			
Аяқталмаған құрылыс
			
9
		
		

			
Ә
		
		

			
Әкімшілік әдістер
			
9
			
Әрлеу жұмыстары
			
9
		
		

			
Әмбебап ілмектер
			
9
			
 
			
 
		
		

			
Б
		
		

			
Бағалы ағаш түрлерінен жасалған
			
9
			
Бетонның қорғаныш қабаты
			
12
		
		

			
қабыршақпен жабылған қаптамалық панельдер
			
9
			
Бетонсорғылар
			
12
		
		

			
Бағдарламалық-нысаналы басқару жүйесі
			
9
			
Бетонтаратқыш
			
12
		
		

			
Бағдарлық қада
			
9
			
Беттерді «сайтингпен» қаптау
			
12
		
		

			
Бақылау
			
9
			
Беттерді өңдеу
			
12
		
		

			
Балқытылатын материалдардан төбе
			
 
			
Бетті тегістеу
			
12
		
		

			
жабындысын орнатудың отты тәсілі
			
9
			
Беттік оттан қорғау
			
12
		
		

			
Банкет
			
9
			
Биіктету
			
12
		
		

			
Банкет
			
9
			
Блоктап жинақтау
			
12
		
		

			
Бас жоспар
			
10
			
Болжау
			
12
		
		

			
Бас құрылыс жоспары
			
10
			
Бөлмежайларды табиғи жарықтандыру
			
12
		
		

			
Бас мердігер
			
10
			
Бөлу осьтері
			
12
		
		

			
Басқару
			
10
			
Бөлшектелетін қалып
			
12
		
		

			
Басқару жүйесі
			
10
			
Бөлшектеу
			
12
		
		

			
Басқару функциялары
			
10
			
Бригада
			
12
		
		

			
Басқаруды компьютерлендіру
			
10
			
Бульдозердің жұмыс циклы
			
13
		
		

			
Басқаруды сызықтық ұйымдастыру
			
10
			
Бұрамалы қада
			
13
		
		

			
Басқарудың жалпы әдістері
			
10
			
Бұрғылап толтырмалы қадалар
			
13
		
		

			
Басқарудың психологиялық әдістері
			
10
			
Бұрғылау
			
13
		
		

			
Басқарудың сызықтық-функционалдық
			
 
			
Бұрғылаудың гидравликалық тәсілі
			
13
		
		

			
құрылымы
			
10
			
Бұрғылаудың дірілдету тәсілі
			
13
		
		

			
Басқарудың сызықтық-штабтық құрылымы
			
10
			
Бұрғылаудың соққылық тәсілі
			
13
		
		

			
Бастапқы қопсыту коэффициенті
			
10
			
Бұрғылаудың термикалық тәсілі
			
13
		
		

			
Батыру
			
10
			
Бұрғылау-жару жұмыстары
			
13
		
		

			
Бейімделгіш
			
10
			
Бұрылатын қауға
			
13
		
		

			
Бекіте құрастыру
			
11
			
Бұрылмайтын қауға
			
13
		
		

			
Бетон араластырғыш
			
11
			
Бүйірлік забой
			
13
		
		

			
Бетон немесе темірбетон құралымдардың
			
 
			
Бүрку
			
13
		
		

			
көлемділігі
			
11
			
Біліктілік
			
13
		
		

			
Бетон төсегіш
			
11
			
Біліктілік разряды
			
13
		
		

			
Бетондау блогы
			
11
			
Бір қатарлы тізбек қалау
			
13
		
		

			
Бетондаудың дірілдетіп толтыру тәсілі
			
11
			
Біржолғы бағалар
			
13
		
		

			
Бетондаудың иньекциялық тәсілі
			
11
			
Бірлескен құрылыс
			
14
		
		

			
Бетонды вакуумдеу
			
11
			
Бірыңғай нормалар және бағалар; БНжБ
			
14
		
		

			
Бетонды жұмыстар
			
11
			
Біріздендендіру
			
14
		
		

			
Бетонды жылыту
			
11
			
Біріктірілген процесс
			
14
		
		

			
Бетонды тығыздау
			
11
			
 
			
 
		
		

			
Бетонды электрмен жылыту
			
11
			
 
			
 
		
		

			
В
		
		

			
Ванналық пісіру
			
14
			
Вертикаль дренаж
			
14
		
		

			
Вахталық әдіс
			
14
			
Вертикаль көлік
			
14
		
		

			
Вахталық кент
			
14
			
Винил жабыны бар қаптамалық гипсокартон
			
14
		
		

			
Ведомствоішілік бақылау
			
14
			
 
			
 
		
		

			
Г
		
		

			
Габариттен тыс жүк
			
14
			
Гидрооқшаулау
			
15
		
		

			
Газбен кесу
			
14
			
Гидротехникалық жұмыстар
			
15
		
		

			
Газбен пісіру
			
15
			
Гидрофобизация
			
15
		
		

			
Гамма-сәулелер көмегімен дефектоскопия
			
15
			
Гидрофобия
			
15
		
		

			
Геодезиялық бөлу жұмыстары
			
15
			
Гидрошаю
			
16
		
		

			
Геодезиялық жұмыстар
			
15
			
Графикалық құжаттама
			
16
		
		

			
Гидродірілдету
			
15
			
Граффитолы әшекейлік сылақ
			
16
		
		

			
Гидромеханикландыру
			
15
			
Гуммирлендіру
			
16
		
		

			
Ғ
		
		

			
Ғимарат элементінің бүлінуі
			
16
			
Ғимаратты бағыттау
			
 
		
		

			
Ғимараттар арасындағы арақашықтықтарға
			
16
			
Ғимаратты бұзу
			
17
		
		

			
құрылыс салу
			
16
			
Ғимаратты (имаратты) пайдалану
			
17
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарға техникалық
			
16
			
Ғимаратты кешенді күрделі жөндеу
			
17
		
		

			
қызмет көрсету
			
16
			
Ғимаратты көшіру
			
17
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды жаңарту
			
16
			
Ғимаратты қайта құрылымдау
			
17
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды жаңғырту
			
16
			
Ғимараттың апатты жағдайы
			
17
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды күрделі жөндеу
			
16
			
Ғимараттың жер бетіндегі және жер асты
			
17
		
		

			
Ғимараттар мен имараттарды ішінара
			
16
			
бөліктерінің құрылыс көлемі
			
17
		
		

			
күрделі жөндеу
			
16
			
Ғимараттың немесе имараттың апаты
			
17
		
		

			
Ғимараттар мен имараттардың техникалық
			
16
			
Ғимараттың паспорты
			
17
		
		

			
жай-күйі
			
16
			
Ғимараттың элементтері
			
18
		
		

			
Ғимараттар типологиясы
			
17
			
Ғылыми-техникалық ақпарат; ҒТА
			
18
		
		

			
Д
		
		

			
Дайын өнім
			
18
			
бойлық-сусымалы сұлбасы
			
19
		
		

			
Дайындама
			
18
			
Драглайн типті экскаватор жұмысының
			
19
		
		

			
Дайындама мөлшері
			
18
			
көлденең-тізбекті сұлбасы
			
19
		
		

			
Дайындық жұмыстары
			
18
			
Дыбыс жұтатын сылақ
			
19
		
		

			
Дайындық жұмыстарының аяқталғаны
			
18
			
Дыбыс оқшаулау
			
19
		
		

			
туралы акт
			
18
			
Дымқылдау тәсілімен торкреттеу
			
19
		
		

			
Дайындық кезеңінің күнтізбелік жоспары
			
18
			
Діріл алаңы
			
19
		
		

			
Дайындық қоры
			
18
			
Дірілдету
			
19
		
		

			
Дайындық процестері
			
18
			
Дірілдетіп нығыздаушы машина
			
19
		
		

			
Даралап бетондау
			
18
			
Дірілқоректендіргіш
			
19
		
		

			
Дәлдемей орнату
			
19
			
Дірілмен пішіндеу
			
19
		
		

			
Дәлдік шек
			
19
			
Дірілоқшаулау
			
20
		
		

			
Дәлдік шек
			
19
			
Дірілпрокат
			
20
		
		

			
Диспетчерлеу
			
19
			
Дірілрейка
			
20
		
		

			
Доғалы пісіру
			
19
			
Дірілсөндіру
			
20
		
		

			
Домалатылатын төсемсатылар
			
19
			
Дірілсіңіру
			
20
		
		

			
Домбығатын топырақ
			
19
			
Дірілтұмсық
			
20
		
		

			
Драглайн типті экскаватор жұмысының
			
19
			
 
			
 
		
		

			
Е
		
		

			
Еденді гидрооқшаулау
			
20
			
Еңбек қарқындылығы
			
21
		
		

			
Еденді жылуоқшаулау
			
20
			
Еңбек операциясы
			
21
		
		

			
Еденнің дыбысын оқшаулау
			
20
			
Еңбек өнімділігі
			
21
		
		

			
Еденніңжабыны
			
20
			
Еңбек процестерінің картасы
			
21
		
		

			
Еденнің қатпары
			
21
			
Еңбек ресурстары
			
22
		
		

			
Еденнің төсемі
			
21
			
Еңбек тиімділігі
			
22
		
		

			
Еденнің төсеніш қабаты
			
21
			
Еңбек ұжымы
			
22
		
		

			
Елді мекендердің аумағын инженерлік
			
21
			
Еңбек шығындарын калькуляциялау
			
22
		
		

			
дайындау
			
21
			
Еңбекті қорғау
			
22
		
		

			
Елді мекеннің аумағы
			
21
			
Еңбекті уйымдастыру
			
22
		
		

			
Елді мекеннің басжоспары
			
21
			
Еңбектің механикамен жарақталуы
			
22
		
		

			
Еңбек әлеуеті
			
21
			
Еңіс кепбеу бұрғылау
			
22
		
		

			
Еңбек жағдайлары
			
21
			
Ережелер жинағы; ЕЖ
			
22
		
		

			
Еркін жинақтау
			
22
			
Есепке алу құжаттамасы
			
22
		
		

			
Есепке алу
			
22
			
Есептік құжаттама
			
23
		
		

			
Есепке алу және бақылау функциясы
			
22
			
 
			
 
		
		

			
Ж
		
		

			
Жабдықтың сметалық құны
			
23
			
Жобалардың мемлекетаралық сараптамасы
			
28
		
		

			
Жабық дренаж
			
23
			
Жобалардың мемлекеттік сараптамасы
			
28
		
		

			
Жабық қойма
			
23
			
Жобалау алдындағы құжаттама
			
28
		
		

			
Жайғастыру
			
23
			
Жобалау және іздестіру жұмыстарын
			
 
		
		

			
Жақсартылған сылақ
			
23
			
орындауға арналған шарт
			
28
		
		

			
Жалпы алаңдағы дайындық жұмыстары
			
23
			
Жобалау кезіндегі техника-экономикалық
			
 
		
		

			
Жалпы құрылыстық жұмыстар
			
23
			
көрсеткіштер
			
28
		
		

			
Жаншып төсеу
			
23
			
Жобалау құжаттамасы
			
29
		
		

			
Жаңалық
			
23
			
Жобалауға берілген тапсырма
			
29
		
		

			
Жаңарта толықтыру
			
23
			
Жобалық-сметалық құжаттама
			
29
		
		

			
Жартылай автоматты пісіру
			
24
			
Жобаның бас инженері, бас сәулетшісі
			
29
		
		

			
Жартылай автоматты ілмектер
			
24
			
Жоғары жиілікті пісіру
			
29
		
		

			
Жартылай жабық қойма
			
24
			
Жоғары жиілікті пісіру
			
29
		
		

			
Жару жұмыстары
			
24
			
Жоғары өрмелеу жұмыстары
			
29
		
		

			
Жасырын жұмыстар
			
24
			
Жоғары сапалы сылақ
			
29
		
		

			
Жасырын жұмыстарды қабылдау актісі
			
24
			
Жол
			
29
		
		

			
Жебені көтеру (түсіру)
			
24
			
Жолдардың қауіпті аймақтары
			
29
		
		

			
Жедел жоспарлау
			
24
			
Жол-құрылыс машиналары
			
29
		
		

			
Жеке ағын
			
24
			
Жоспарлардың директивтілігі
			
29
		
		

			
Жеке ғимаратқа, имаратқа арналған бас
			
 
			
Жоспарлау
			
30
		
		

			
құрылыс жоспары
			
24
			
Жоспарлаудың оңтайлылығы
			
30
		
		

			
Жел өрнегі
			
24
			
Жоспарлы көрсеткіштер
			
30
		
		

			
Желілік кесте
			
24
			
Жоспарлы қорлану
			
30
		
		

			
Желілік кестені біріктіру
			
25
			
Жоспарлы-алдын ала жөндеу жүйесі; ЖАЖ
			
30
		
		

			
Желімдік гидрооқшаулау
			
25
			
Жөндеу
			
30
		
		

			
Жеңілдетілген құралымды
			
 
			
Жөндеуге жарамдылығы
			
30
		
		

			
қабырғаларды қалау
			
25
			
Жөндеуді ұйымдастыру жобасы; ЖҰЖ
			
30
		
		

			
Жеңілдетілген ілмек
			
25
			
Жұмыс
			
30
		
		

			
Жеңіл-желпі жөндеу
			
25
			
Жұмыс аймағы
			
30
		
		

			
Жер қазатын-тасымалдау машинасы
			
25
			
Жұмыс аймағы
			
30
		
		

			
Жер қазу жұмыстары
			
25
			
Жұмыс амалы
			
30
		
		

			
Жер қазу жұмыстарын жүргізу тәсілін таңдау
			
25
			
Жұмыс ауқымы
			
30
		
		

			
Жерасты имараттарын анықтау
			
25
			
Жұмыс жарығы
			
30
		
		

			
Жергілікті маңызы бар объект
			
25
			
Жұмыс комиссиясы
			
30
		
		

			
Жергілікті смета
			
26
			
Жұмыс құжаттамасы
			
31
		
		

			
Жерді бөліп беру
			
26
			
Жұмыс операциясы
			
31
		
		

			
Жетекші процесс
			
26
			
Жұмыс параметрлерінің кран көрсеткіші
			
31
		
		

			
Жетекшілік ету
			
26
			
Жұмыс процесі
			
31
		
		

			
Жинақтау
			
26
			
Жұмыс сызбалар
			
31
		
		

			
Жинақтау аймағы
			
26
			
Жұмыс тұғыры
			
31
		
		

			
Жинақтау әдістері
			
26
			
Жұмыстарды жүргізу кезіндегі ақаулар
			
31
		
		

			
Жинақтау баспалдағы
			
26
			
Жұмыстарды жүргізудің қысқы жағдайлары
			
31
		
		

			
Жинақтау биіктігі
			
26
			
Жұмыстарды қабылдап алу
			
31
		
		

			
Жинақтау горизонты
			
26
			
Жұмыстарды ұйымдастыру жобасы
			
31
		
		

			
Жинақтау кезінде әсіре биіктету
			
26
			
Жұмыстық жік
			
31
		
		

			
Жинақтау кондукторы
			
26
			
Жұмысшының біліктілігі
			
32
		
		

			
Жинақтау құрылғылары
			
26
			
Жүйе
			
32
		
		

			
Жинақтау массасы
			
26
			
Жүйелілік
			
32
		
		

			
Жинақтау ойығы
			
26
			
Жүк ағысы
			
32
		
		

			
Жинақтау технологиялылығы
			
27
			
Жүк айналымы
			
32
		
		

			
Жинақтау төсемсатылары
			
27
			
Жүк көтерімділігі
			
32
		
		

			
Жинақтау учаскесі
			
27
			
Жүк қармауыш тетіктер
			
32
		
		

			
Жинақтау ілмегі
			
27
			
Жүк тиеу (түсіру) ауқымы
			
32
		
		

			
Жинақтаудың дифференциалдық әдісі
			
27
			
Жүкті ауыстырып тиейтін қойма
			
32
		
		

			
Жинақтаудың құрамдастырылған әдісі
			
27
			
Жүкті көтеру (түсіру)
			
32
		
		

			
Жинақтаудың өндірістік процесі
			
27
			
Жылдың суық кезеңі
			
32
		
		

			
Жинақтау-төсеу процестері
			
27
			
Жылжымалы жинақтау машиналары
			
32
		
		

			
Жиналмалы төсемсатылар
			
27
			
Жылжымалы қалып
			
32
		
		

			
Жиынтық бұйымдар
			
27
			
Жылжымалы типтегі уақытша ғимараттар
			
32
		
		

			
Жиынтық смета
			
27
			
Жылжымалығы шектелген машиналар
			
33
		
		

			
Жиынтықты блокты әдіс
			
27
			
Жылжыту
			
33
		
		

			
Жиі тапталған қадалар жасау
			
27
			
Жылжытып жинақтау тәсілі
			
33
		
		

			
Жобалар сараптамасы
			
28
			
Жылуға төзімді сылақ
			
33
		
		

			
Жылуоқшаулағыш жұмыстар
			
33
			
Жік толтыра тас қалау
			
33
		
		

			
Жылу-энергия жылытқыштарымен
			
 
			
Жіктер мен сызаттарды толтыру
			
33
		
		

			
топырақты еріту
			
33
			
Жіктерді әшекейлеу
			
33
		
		

			
Жылытқыш
			
33
			
Жіктерді қима (қию)
			
33
		
		

			
Жік
			
33
			
 
			
 
		
		

			
З
		
		

			
Забой
			
33
			
Звено
			
33
		
		

			
Заттай мөлшердегі өнімділік
			
33
			
 
			
 
		
		

			
И
		
		

			
Икемді инвентарлық қойма ғимараттары
			
33
			
Инженерлік гидрогеология
			
35
		
		

			
Икемді инвентарлық қосалқы ғимараттар
			
34
			
Инженерлік инфрақұрылым
			
35
		
		

			
Икемді инвентарлық өндірістік ғимараттар
			
34
			
Инженерлік ізденістер
			
35
		
		

			
Икемді құрылыс
			
34
			
Инженерлік-геодезиялық іздестіру
			
35
		
		

			
Икемді технология
			
34
			
Инженерлік-геологиялықаудандастыру
			
 
		
		

			
Имарат
			
34
			
картасы
			
35
		
		

			
Имараттарды техникалық зерттеу
			
34
			
Инженерлік-геологиялық жағдайлар картасы
			
35
		
		

			
Инвестициялық құрылыс жобасы
			
34
			
Инженерлік-экологиялық карта
			
35
		
		

			
Инвестициялық-құрылыс кешені
			
34
			
Инжиниринг
			
35
		
		

			
Инвестициялық-құрылыс процесі
			
34
			
Инфрақұрылымдық звено
			
35
		
		

			
Инвестор
			
34
			
Инфрақызыл жылытқыштармен түйістіру
			
 
		
		

			
Инәмен сүзу
			
34
			
қосылыстарын қыздыру
			
36
		
		

			
Инженерлік геология
			
35
			
Иілгіш ілмектер
			
36
		
		

			
К
		
		

			
Кавальер
			
36
			
Көзбен шолып бақылау
			
38
		
		

			
Кәсіп
			
36
			
Көлбеу ашық дренаж
			
38
		
		

			
Кәсіпорынды кеңейту
			
36
			
Көлбеу бұрғылау
			
38
		
		

			
Квалиметрия
			
36
			
Көлемдік блок
			
38
		
		

			
Келтірілген шығындар
			
36
			
Келемдік-ауыстырмалы қалып
			
38
		
		

			
Кеңістікте күрделі орын ауыстыру арқылы
			
 
			
Көлемдік-блокты ғимаратты тұрғызу
			
38
		
		

			
көтеру
			
36
			
Көлік жұмыстары
			
38
		
		

			
Кепіл
			
36
			
Көлік инфрақұрылымы
			
38
		
		

			
Кергіш
			
36
			
Көлік құралдарын таңдау
			
38
		
		

			
Кесектастан «күрек тәрізді етіп» қалау
			
36
			
Көлік құралдарынан жинақтау
			
39
		
		

			
Кесектастан «құйып» қалау
			
36
			
Көлік процестері
			
39
		
		

			
Кесектасты бетондық қалау
			
36
			
Көп қатарлы (алты қатарлы) қалау
			
39
		
		

			
Кесектасты қалау дұрыс емес пішінді
			
 
			
Көп секциялы қадаларды батыру
			
 
		
		

			
табиғи тастан
			
37
			
технологиясы
			
39
		
		

			
Кесу муфталары және сомыны бар
			
 
			
Көпқабатты ғимараттарды қабаттар көтеру
			
39
		
		

			
арматуралық сырықтардың қосылысы
			
37
			
әдісімен тұрғызу
			
39
		
		

			
Кесілетін гильзасы мен тартушы сынасы бар
			
 
			
Көтергіштің жұмыс аймағы
			
39
		
		

			
тік арматуралық сырықтардыц қосылысы
			
37
			
Кран көрсеткіші
			
39
		
		

			
Кешенді ағын
			
37
			
Кран ілмегінің құлашы
			
39
		
		

			
Кешенді жинақтау әдісі
			
37
			
Кранмен қызмет көрсету аймағы
			
39
		
		

			
Кешенді құрылыс жүргізу
			
37
			
Кранның жұмыс аймағы
			
39
		
		

			
Кешенді процесс
			
37
			
Крансыз жинақтау
			
40
		
		

			
Кешенді-механикаландырылған процесс
			
37
			
Күнтізбелік жоспарлау
			
40
		
		

			
Коммуналдық құрылыс
			
37
			
Күрделі құрылыс
			
40
		
		

			
Конвейерлер
			
37
			
Күрделі салымдар көлемі бойынша орындалым
			
40
		
		

			
Конструкторлық құжаттама
			
37
			
Кірпішті контейнермен тасымалдау тәсілі
			
40
		
		

			
Конструкторлық құжаттаманың бірыңғай жүйесі
			
38
			
Кірпішті тасымалдаудың пакетті тәсілі
			
40
		
		

			
Копер
			
38
			
Кіріс бақылауы
			
40
		
		

			
Қ
		
		

			
Қабаттарды, аражабындарды көтеру әдісі
			
40
			
Қағылмалы қада
			
41
		
		

			
Қабаттарды көтеру
			
40
			
Қада қағу жұмыстары
			
41
		
		

			
Қабылдап алу әдістері
			
40
			
Қаданы басып батыру
			
41
		
		

			
Қабылдап алу бақылауы
			
40
			
Қаданы батырып қағудың соққылық тәсілі
			
41
		
		

			
Қабылдау комиссиясы
			
41
			
Қаданы дірілдетіп батыру
			
41
		
		

			
Қабырғаларды тұрғызу
			
41
			
Қаданы дірілмен батырып қағу әдісі
			
41
		
		

			
Қабырғалардың қалыбы
			
41
			
Қаданы топырақты шаю арқылы батыру
			
41
		
		

			
Қағаз-қатпарлы пластикадан жасалған
			
 
			
Қаданы электроосмосты пайдалану арқылы
			
 
		
		

			
қаптамалық табақтар
			
41
			
батыру
			
41
		
		

			
Қаданың соғудан батуы
			
41
			
Қолмен жүргізілетін процесс
			
46
		
		

			
Қазаншұңқырды нығыздап жасау
			
42
			
Қонысаралық аумақтар
			
46
		
		

			
Қазаншұңқырлардың қабырғаларын сүйеп
			
42
			
Қоныстану аумағы
			
46
		
		

			
бекіту
			
42
			
Қопсытқыш
			
46
		
		

			
Қазу қалқаны
			
42
			
Қопсыту
			
46
		
		

			
Қайта көміп тастау
			
42
			
Қорғаныш қоршау
			
46
		
		

			
Қайта құрылымдау кезінде іргетастың астына
			
42
			
Қоршаған орта
			
46
		
		

			
топырақ қадаларды бір компонентті
			
42
			
Қоршаған ортаны қорғау
			
46
		
		

			
орналастыру технологиясы
			
42
			
Қосалқы жер жұмыстары
			
46
		
		

			
Қайта құрылымдау кезінде іргетастың астына
			
42
			
Қосалқы жұмыстар
			
46
		
		

			
топырақ қадаларды екі компонентті
			
 
			
Қосалқы мердігерлік шарты
			
47
		
		

			
орналастыру технологиясы
			
42
			
Қосалқы процесс
			
47
		
		

			
Қайта құрылымдау кезінде іргетастың астына
			
 
			
Қосалқы процесс
			
47
		
		

			
топырақ қадаларды үш компонентті
			
42
			
Қосалқы техникалық құралдар
			
47
		
		

			
орналастыру технологиясы
			
42
			
Қоспаны төсеу
			
47
		
		

			
Қайта құрылымдау
			
42
			
Қуат
			
47
		
		

			
Қайта ұйымдастыру
			
42
			
Қуаттылық бойынша орындалым
			
47
		
		

			
Қала аумағын тігінен жайғастыру
			
42
			
Қуыс жікті етіп тас қалау
			
47
		
		

			
Қала құрылысы және сәулет-құрылыс
			
 
			
Қуыс құрауыштар
			
47
		
		

			
құжаттамасы
			
42
			
Құбыр бетонды қадалар орнату
			
47
		
		

			
Қала құрылысы кадастрының есептеу
			
 
			
Құдықты бұрғылау
			
47
		
		

			
бірліктері
			
42
			
Құжаттама
			
47
		
		

			
Қала құрылысы қызметі
			
43
			
Құйма жылуоқшаулағыш
			
47
		
		

			
Қала құрылысын реттеу аумағы
			
43
			
Құламаның орналасуы
			
47
		
		

			
Қала құрылысының жобалары
			
43
			
Құмды бүркіп өңдеу
			
48
		
		

			
Қала құрылысының кеңістігі
			
43
			
Құралым элементтерін қиюластыру
			
48
		
		

			
Қала құрылысының регламенттері
			
43
			
Құралымдар мен имараттарды сынау
			
48
		
		

			
Қалау
			
43
			
Құралымдарды бұру арқылы жинақтау тәсілі
			
48
		
		

			
Қалаудың бүйірлік қатары
			
43
			
Құралымдарды өсіре отырып жинақтау тәсілі
			
48
		
		

			
Қалаудың қатары
			
43
			
Құралымдарды үстемелеп өсіру арқылы
			
 
		
		

			
Қалаудың нұқыма қырлы қатары
			
43
			
жинақтау тәсілі
			
48
		
		

			
Қалдық қопсыту коэффициенті
			
43
			
Құралымдардың диагностикасы
			
48
		
		

			
Қалқанды паркеттен жасалған едендер
			
43
			
Құралымдау
			
48
		
		

			
Қалқанның палубасы
			
43
			
Құралымды оңтайлы жобалау
			
48
		
		

			
Қалып
			
44
			
Құрама темірбетон құралымдар
			
 
		
		

			
Қалыпсыз бетондау
			
44
			
қосылыстарының түйістерін бітеу
			
48
		
		

			
Қалыптау әдісімен қада жасау
			
44
			
Құрастырмалы-блокты жылуоқшаулағыш
			
48
		
		

			
Қалыптау жұмыстары
			
44
			
Құрастыру дәрежесі
			
49
		
		

			
Қалыпты алып тастау
			
44
			
Құрастырылатын құралымдарды жай көзбен
			
 
		
		

			
Қалыпты қайта сүйеу
			
44
			
салыстыра тексеру
			
49
		
		

			
Қалыптық жүйе
			
44
			
Құрастырылатын құралымдарды салыстыра
			
 
		
		

			
Қалыптық панель
			
44
			
тексеру
			
49
		
		

			
Қалыптың айналымдылығы
			
44
			
Құрғақ қалау
			
49
		
		

			
Қалыптың бекіту элементтері
			
44
			
Құрғақ тәсілмен торкреттеу
			
49
		
		

			
Қалыптың жұмыс күйі
			
44
			
Құрылыс алаңы
			
49
		
		

			
Қалыптың қолданылуы
			
44
			
Құрылыс алаңының аумағын инженерлік
			
 
		
		

			
Қалыптың ұстап тұратын элементтері
			
44
			
дайындау
			
49
		
		

			
Қалыптың элементтері
			
45
			
Құрылыс алаңының энергетикалық
			
 
		
		

			
Қанылтырлау жұмыстар
			
45
			
шаруашылығы
			
49
		
		

			
Қаптама
			
45
			
Құрылыс ауласы
			
49
		
		

			
Қаптамалық ағаш-талшықты қатты тақталар
			
45
			
Құрылыс аумағын дайындау
			
49
		
		

			
Қаптамалық полипропилен табақтар
			
45
			
Құрылыс бұйымы
			
49
		
		

			
Қаптамасы бар қабырғаны қалау
			
45
			
Құрылыс габариті
			
49
		
		

			
Қаптау
			
45
			
Құрылыс жобасы (құрылыстық жоба)
			
50
		
		

			
Қарапайым процесс
			
45
			
Құрылыс жұмыстарын ұйымдастырудың
			
 
		
		

			
Қарапайым сылақ
			
45
			
бірізді әдісі
			
50
		
		

			
Қараудағы жолақ
			
45
			
Құрылыс жүктерін жеткізуді
			
 
		
		

			
Қаржы санкциялары
			
45
			
ұйымдастырудың маятниктік сұлбасы
			
50
		
		

			
Қармауыштар
			
45
			
Құрылыс жүктерін жеткізуді ұйымдастырудың
			
 
		
		

			
Қарым
			
45
			
маятниктік-айналмалы сұлбасы
			
50
		
		

			
Қатарлағыш
			
45
			
Құрылыс индустриясы
			
50
		
		

			
Қауіпсіздік жолағы
			
45
			
Құрылыс кезеңдері
			
50
		
		

			
Қауіпсіздік техникасы
			
45
			
Құрылыс кешені
			
50
		
		

			
Қауіпті аймақ
			
46
			
Құрылыс құралымдарын күшейту
			
50
		
		

			
Қаулі ықтимал құрылыс объектілері
			
46
			
Құрылыс құралымдарының габариттік
			
 
		
		

			
Қозғилыс жолағы
			
46
			
параметрлерін модульдеу
			
50
		
		

			
Қоймаға салу
			
46
			
Құрылыс қызметі (құрылыс)
			
50
		
		

			
Қоймалық есепке алу карточкасы
			
46
			
Құрылыс мақсаттарында климаттық
			
 
		
		

			
аудандастыру
			
50
			
Құрылыстағы сенімділік
			
54
		
		

			
Құрылыс машиналары паркін уақыт
			
 
			
Құрылыстағы су көлігі
			
55
		
		

			
бойынша пайдалану коэффициенті
			
51
			
Құрылыстағы сызықтық
			
 
		
		

			
Құрылыс машиналарының жиынтығын таңдау
			
51
			
инженерлік-техникалық қызметкерлер
			
55
		
		

			
Құрылыс нормалары және ережелері; ҚНжЕ
			
51
			
Құрылыстағы шартты баға
			
55
		
		

			
Құрылыс объектісі
			
51
			
Құрылыс-технологиялық блок
			
55
		
		

			
Құрылыс объектісінің инвентарлық құны
			
51
			
Құрылысты индустрияландыру
			
55
		
		

			
Құрылыс өндірісі
			
51
			
Құрылысты қаржыландыру
			
55
		
		

			
Құрылыс өндірісін басқарудағы
			
 
			
Құрылысты қаржыландыруды ресімдеу
			
55
		
		

			
ұйымдастыру функциясы
			
51
			
Құрылысты несиелеу
			
55
		
		

			
Құрылыс өндірісін дайындау
			
51
			
Құрылысты ұйымдастырудың жүйелік
			
 
		
		

			
Құрылыс өндірісін дайындаудың бірыңғай
			
 
			
техникасы
			
55
		
		

			
жүйесі; ҚӨД БЖ
			
51
			
Құрылысты шоғырландыру
			
56
		
		

			
Құрылыс өндірісін ұйымдастыру
			
51
			
Құрылыстық жобалау нормалары
			
56
		
		

			
Құрылыс өндірісіне кететін шығындар
			
52
			
Құрылыстық көтергіш
			
56
		
		

			
Құрылыс өндірісінің
			
 
			
Құрылыстық қоршау сатылар
			
56
		
		

			
техникалық-эконоикалықкөрсеткіштері
			
52
			
Құрылыстың ағынды әдісі
			
56
		
		

			
Құрылыс өндірісінің технологиясы
			
52
			
Құрылыстың ахуалдық бас жоспары
			
56
		
		

			
Құрылыс өнімінің сапасы (объектінің сапасы)
			
52
			
Құрылыстың кезегі
			
56
		
		

			
Құрылыс процестерін автоматтандыру
			
52
			
Құрылыстың материалдық-техникалық базасы
			
56
		
		

			
Құрылыс процесі
			
52
			
Құрылыстыңматериалдық-техникалық
			
 
		
		

			
Құрылыс салуды реттейтін сызық
			
 
			
базасын дамыту және орналастыру сұлбасы
			
56
		
		

			
(құрылыс салу сызығы)
			
52
			
Құрылыстың механикамен жарақталуы
			
56
		
		

			
Құрылыс технологиясы
			
52
			
Құрылыстың нақты құны
			
57
		
		

			
Құрылыс циклы
			
52
			
Құрылыстың іс жүзіндегі құны
			
57
		
		

			
Құрылыс ішілік атаулы тізім
			
52
			
Құрылыстың негізгі кезеңі
			
57
		
		

			
Қурылыс ішілік көлік
			
53
			
Құрылыстың паспорты
			
57
		
		

			
Құрылыс экологиясы
			
53
			
Құрылыстың сметалық құны
			
57
		
		

			
Құрылыс экономикасы
			
53
			
Құрылыстың технологиялығы
			
57
		
		

			
Құрылыс экономикасы
			
53
			
Құрылыстың ұзақтылық нормасы
			
57
		
		

			
Құрылыс-жинақтау жұмыстары
			
53
			
Құрылыстың шаруашылық тәсілі
			
57
		
		

			
Құрылыс-жинақтау жұмыстарының көлемі
			
 
			
Қыздыратын қалып
			
57
		
		

			
бойынша орындалым
			
53
			
Қызмет ету мерзімі
			
57
		
		

			
Құрылыс-жинақтау жұмыстарының көлемі
			
53
			
Қызыл сызық
			
57
		
		

			
Құрылыс-жинақтау звеносы
			
53
			
Қысқы жағдайда бетондау
			
57
		
		

			
Құрылысқа қатысушылардың өзара әрекеті
			
53
			
Қысқы жағдайларда қалау
			
58
		
		

			
Құрылыста жобалық басымдықтарды талдау
			
53
			
Қысқы жұмыстар
			
58
		
		

			
Құрылыстағы ауытқулар жүйесі
			
54
			
Қысқы сылақ
			
58
		
		

			
Құрылыстағы басшылық құжаттары; БҚ
			
54
			
Қысқы уақытта аязға қарсы қоспаларды
			
 
		
		

			
Құрылыстағы біріктіре үйлестіру
			
54
			
қосып тас қалау
			
58
		
		

			
Құрылыстағы күрделі салым
			
54
			
Қысқы уақытта орнатылатын мастикалық
			
 
		
		

			
Құрылыстағы қосалқы мердігер
			
54
			
төбе жабындылары
			
58
		
		

			
Құрылыстағы құрастырмалық
			
54
			
Қысқы уақытта тас қалауды электрмен
			
 
		
		

			
Құрылыстағы орындалым
			
54
			
жылыту
			
58
		
		

			
Құрылыстағы өндірістік қорлар
			
54
			
 
			
 
		
		

			
Л
		
		

			
Лакты-сырлы құрамамен сырлау
			
58
			
Люлькалар және төсемсатылар
			
58
		
		

			
Лимиттік-дайындау карталар
			
58
			
 
			
 
		
		

			
М
		
		

			
Магниттік және электромагниттік дефектоскопия
			
58
			
Материалдарды жинау аймағы
			
60
		
		

			
Майлау
			
59
			
Материалдарды сынау
			
60
		
		

			
Майлы бояумен сырлау
			
59
			
Материалдық ресурстар шығынының нормасы
			
60
		
		

			
Макет
			
59
			
Материалдық процестер
			
60
		
		

			
Макеттеу
			
59
			
Маусымдық қор
			
60
		
		

			
Мамандандырылған ағын
			
59
			
Машина жұмысының ауысымдылық
			
 
		
		

			
Мамандандырылған бригада
			
59
			
коэффициенті
			
60
		
		

			
Мамандану
			
59
			
Машинаны уақыт бойынша
			
 
		
		

			
Мамандық
			
59
			
пайдалану коэффициенті
			
60
		
		

			
Мастикалы жылуоқшаулағыш
			
59
			
Машинаның техникалық дайындық
			
 
		
		

			
Материал сыйымдылық
			
59
			
коэффициенті
			
60
		
		

			
Материалдар базасы
			
59
			
Машинаның уақыт нормасы
			
60
		
		

			
Материалдар мен құралымдарды
			
 
			
Мәжбүрлеп жинақтау
			
60
		
		

			
сынаудың акустикалық әдістері
			
59
			
Мәжбүрлеп шектеу
			
60
		
		

			
Материалдар номенклатурасы
			
59
			
Межелеу жұмыстары
			
60
		
		

			
Мемлекетаралық жобалау және құрылыс
			
 
			
Механикаландыру
			
61
		
		

			
бойынша ережелер жинағы
			
60
			
Механикаландырылған процесс
			
61
		
		

			
Мемлекеттік қадағалау
			
61
			
Механикалық айналдыра бұрғылау
			
61
		
		

			
Мемлекеттік нормативтер
			
61
			
Модуль
			
61
		
		

			
Мердігер (мердігерлік ұйым)
			
61
			
Модульдық жүйе
			
61
		
		

			
Мердігерлік құрылыс
			
61
			
Модульдік қалып
			
61
		
		

			
Мердігерлік шарты
			
61
			
Мырыштау
			
61
		
		

			
Н
		
		

			
Наряд
			
61
			
Нормативтік құжат
			
62
		
		

			
Негізгі қойма
			
62
			
Нормативтік-анықтамалық,
			
 
		
		

			
Негізгі өндірістік емес қорлар
			
62
			
нормативтік-техникалық құжаттама
			
63
		
		

			
Негізгі өндірістік қорлар
			
62
			
Нормобақылау
			
63
		
		

			
Негізгі процесс
			
62
			
Норможинақ
			
63
		
		

			
Негіздеу
			
62
			
Нөлдеу
			
63
		
		

			
Негіздің топырағын тоңазыту
			
62
			
Нөлдік цикл
			
63
		
		

			
Нивелирлеу
			
62
			
Нұсқама
			
63
		
		

			
Нобай (нобайлық жоба)
			
62
			
Нұсқаулық
			
63
		
		

			
Нольдік цикл
			
62
			
Нүктелі пісіру
			
63
		
		

			
Норма
			
62
			
Нығыздау
			
63
		
		

			
Нормалау
			
62
			
Нысаналы басқару функциясы
			
63
		
		

			
О
		
		

			
Объект жанындағы қойма
			
64
			
Объектінің бас жоспары
			
64
		
		

			
Объект құрылысын оңтайлы бөлімшелермен
			
 
			
Объектінің техникалық күрделілігі
			
64
		
		

			
жүргізудің экспедициялық тәсілі
			
64
			
Оқиға
			
65
		
		

			
Объект сметасы
			
64
			
Оқшаулау жұмыстары
			
65
		
		

			
Объектілер мониторингі
			
64
			
Операция
			
65
		
		

			
Объектілік ағын
			
64
			
Операциялық бақылау
			
65
		
		

			
Объектіні кейіннен кәдеге жарату
			
64
			
Орамалы жылуоқшаулағыш
			
65
		
		

			
Объектіні қабылдап алу
			
64
			
Органикалық ерітінділер негізіндегі сырлы құрам
			
65
		
		

			
Объектіні қайта құрылымдау кезіндегі
			
 
			
Орталықтан үйірту
			
65
		
		

			
алаңішілік жұмыстар
			
64
			
Орындау сызбасы
			
65
		
		

			
Объектіні іске қосу
			
64
			
Оттегімен кесу
			
65
		
		

			
Ө
		
		

			
Өлшемдеу
			
65
			
Өнертабыс
			
66
		
		

			
Өлшеп бақылау
			
65
			
Өнім өндірілетін аумақтардағы құрылыс
			
66
		
		

			
Өндіру нормасы
			
65
			
Өнімділік
			
66
		
		

			
Өндіріс барысының толымдылығы
			
65
			
Өрт
			
66
		
		

			
Өндіріс шығындары
			
66
			
Өрт сөндіру баспалдағы
			
66
		
		

			
Өндірісті басқару әдістері
			
66
			
Әрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу
			
66
		
		

			
Өндірістік кәсіпорындардың қоймалары
			
66
			
Өрт қауіпсіздігіне қарсы нормалар
			
66
		
		

			
Өндірістік құрылым
			
66
			
Өрт сөндіру
			
66
		
		

			
Өндірістік-технологиялықжиынтықтау
			
66
			
Өрт сөндіру гидранты
			
66
		
		

			
Өнеркәсіптік құрылыс
			
66
			
Өрттің алдын алу
			
67
		
		

			
Өнеркәсіптік-өндірістік звено
			
66
			
Өтпелі құрылыс
			
67
		
		

			
П
		
		

			
Пайдаланушы-іске қосушы
			
67
			
Перспективті жоспар
			
67
		
		

			
Пакетті-контейнерлік тасымалдар
			
67
			
Плакирлеу
			
67
		
		

			
Панельді төсемсатылар
			
67
			
Пневмотапталған қадаларды орнату
			
67
		
		

			
Параллельді-ағынды әдіс
			
67
			
Поливинилхлоридті және кумаронды
			
 
		
		

			
Параллельділік
			
67
			
тақталардан жасалған едендер
			
68
		
		

			
Паркет жұмыстары
			
67
			
Полиспаст
			
68
		
		

			
Патент
			
67
			
Пропорционалдық
			
68
		
		

			
Патент қабілеттілігі
			
67
			
Процестің еңбек сыйымдылығы, адам-сағат,
			
 
		
		

			
Патентке қабілеттілік шарттары
			
67
			
адам-күн
			
68
		
		

			
Р
		
		

			
Резеңкелі линолеумді (релинді) едендер
			
68
			
Республикалық маңызы бар объект
			
68
		
		

			
Реновация
			
68
			
Ресурс үнемдеу
			
68
		
		

			
Рентген өткізбейтін сылақ
			
68
			
Ресурстық байланыс
			
68
		
		

			
Рентгенодефектоскопия
			
68
			
Реттеу
			
69
		
		

			
Реттеу функциясы
			
69
			
Роторлық бұрғылау
			
69
		
		

			
Рихтовка (рихтілеу)
			
69
			
Рұқсат беру құжаттамасы
			
69
		
		

			
Рихтовка (рихтілеу)
			
69
			
Рұқсат беру-акті
			
69
		
		

			
Ростверк
			
69
			
Рұқсат етілмеген ауытқулар
			
69
		
		

			
С
		
		

			
Сақтандыру (кепілгерлік) қоры
			
69
			
Синтетикалық жабыны болатын жіксіз едендер
			
72
		
		

			
Салмалы бөлшектер
			
69
			
Скрепер жұмысының айналмалы-көлбеу
			
 
		
		

			
Салынып жатқан объектілерді консервациялау
			
69
			
сұлбасы
			
73
		
		

			
Санитарлық-қорғаныш аймағы
			
70
			
Скрепер жұмысының эллипстік сұлбасы
			
73
		
		

			
Санитарлық-техникалық жұмыстар
			
70
			
Смета
			
73
		
		

			
Санитарлық-техникалық нормалар
			
70
			
Сметалық бағалар
			
73
		
		

			
Санкциялар
			
70
			
Сметалық есептеу
			
73
		
		

			
Сапа
			
70
			
Сметалық нормалар
			
73
		
		

			
Сапа сертификаты
			
70
			
Сметалық нормативтік құжаттар
			
73
		
		

			
Сапаны басқару
			
70
			
Соққы-тартпалы бұрғылау
			
73
		
		

			
Сапаныңдеңгейі
			
70
			
Стакан типтес сатылы іргетастардың
			
 
		
		

			
Сапаның интегральды критерийі
			
70
			
қалқанды қалыбы
			
73
		
		

			
Сараптама
			
70
			
Стандарт
			
73
		
		

			
Сараптамалық қорытынды
			
70
			
Стандарттау
			
73
		
		

			
Сарапшы
			
71
			
Стационарлық жинақтау машиналары
			
73
		
		

			
Сарапшылық жүйелердің жүйелік техникасы
			
71
			
Стратегиялық жоспар
			
73
		
		

			
Сарапшылық санкциялар
			
71
			
Су астында бетондау
			
74
		
		

			
Сары сызық
			
71
			
Су астында жұмыстарды жүргізудің кессондық
			
 
		
		

			
Сәйкестігін бағалау
			
71
			
тәсілі
			
74
		
		

			
Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі
			
 
			
Су өткізбейтін сылақ
			
74
		
		

			
саласындағы инжинирингтік қызметтер көрсету
			
71
			
Су түбін тереңдету жұмыстары
			
74
		
		

			
Сәулет, қала құрылысы және құрылыс
			
 
			
Суды төмендету
			
74
		
		

			
саласындағы мемлекетаралық нормативтер
			
71
			
Сулы синтетикалық сырлар
			
74
		
		

			
(мемлекетаралық нормативтік құжаттар)
			
71
			
Сутөкпе
			
74
		
		

			
Сәулет, қала құрылысы және құрылысы
			
 
			
Сұлба
			
74
		
		

			
істері жөніндегі уәкілетті орган
			
71
			
Сүзуге қарсы шымылдық
			
74
		
		

			
Сәулет (қала құрылысы) туындысы
			
71
			
Сылақ жұмыстары
			
74
		
		

			
Сәулет қызметі
			
71
			
Сылақпен жабылатын қабат
			
74
		
		

			
Сәулет объектілері
			
72
			
Сылақгық гидрооқшаулау
			
75
		
		

			
Сәулет-жоспарлау тапсырмасы
			
72
			
Сынаудың адеструктивті әдістері
			
75
		
		

			
Сәулеттік түпкі ойы бар сәулет жобасы
			
72
			
Сырғымалы қалыппен ғимарат тұрғызу
			
75
		
		

			
Сегіздік
			
72
			
Сырлау жұмыстары
			
75
		
		

			
Сейсмикалығы
			
72
			
Сырлық гидрооқшаулау
			
75
		
		

			
Сейсмикалық әсерге тұрақты құрылыс
			
72
			
Сыртқы инженерлік коммуникацияларды және
			
 
		
		

			
Сейсмикалық қауіптілігі жоғары аймақтар
			
 
			
абаттандыру объектілерін күрделі жөндеу
			
75
		
		

			
(аудандар)
			
72
			
Сыртқы контурдың қалыбы
			
75
		
		

			
Сейсмикалық төзімділігі
			
72
			
Сыртқы көлбеу көлік
			
75
		
		

			
Секция
			
72
			
Сыртқы көлік
			
75
		
		

			
Серия
			
72
			
Сыртқы санитарлық-техникалық жұмыстар
			
75
		
		

			
Сертификат
			
72
			
Сіңдіру
			
75
		
		

			
Т
		
		

			
Тазарту
			
76
			
Тас қалауды ұйымдастырудың ағынды
			
 
		
		

			
Тақта жұмыстары
			
76
			
бөлінген әдісі
			
77
		
		

			
Тали
			
76
			
Тас қалаудың ағынды-айналмалы әдісі
			
77
		
		

			
Тампонаж
			
76
			
Тас қалаудың көтергіш қабілетін жоғарылату
			
77
		
		

			
Таңбалау
			
76
			
Тас қалаушылар тобы
			
77
		
		

			
Тапсырыс беруші жүргізетін техникалық
			
 
			
Тас қалаушының жұмыс аймағы
			
77
		
		

			
қадағалау
			
76
			
Тас қалаушының жұмыс орны
			
77
		
		

			
Тапсырыс беруші (құрылыс жүргізуші)
			
76
			
Тас қалаушының жұмыс орнының
			
 
		
		

			
Таптау
			
76
			
көліктік аймағы
			
77
		
		

			
Тарифтік жүйе
			
76
			
Тас өңдеу
			
77
		
		

			
Тарифтік коэффициент
			
76
			
Тас үгінділері бар әшекейлік сылақ
			
77
		
		

			
Тарифтік тор
			
76
			
Таспалы тасымалдауыштар
			
78
		
		

			
Тарифтік-біліктілік анықтамалығы
			
76
			
Таспен толтыру
			
78
		
		

			
Тас қалау жұмыстары
			
76
			
Таспен шегендеу
			
78
		
		

			
Тас қалауды жіктестірудің бірінші ережесі
			
77
			
Тасымалдау процесі
			
78
		
		

			
Тас қалауды жіктестірудің екінші ережесі
			
77
			
Тауарлық құрылыс өнімдері
			
78
		
		

			
Тас қалауды жіктестірудің үшінші ережесі
			
77
			
Тегістеп өңдеу
			
78
		
		

			
Тас қалауды қатырудың таза тәсілі
			
77
			
Тегістеу
			
78
		
		

			
Темірбетондағы салмалы бөлшектер
			
78
			
Топырақты бекемдеудің электрлік тәсілі
			
83
		
		

			
Темірлеу
			
78
			
Топырақты бекемдеудің
			
 
		
		

			
Тендер
			
78
			
электрохимиялық тәсілі
			
83
		
		

			
Тендерлік құжаттама
			
78
			
Топырақты бекіту
			
83
		
		

			
Терең орнатылған тірек
			
78
			
Топырақты битумдау
			
84
		
		

			
Термос әдісі
			
78
			
Топырақты бульдозермен қабаттап кесу тәсілі
			
84
		
		

			
Терразиттік әшекейлік сылақ
			
79
			
Топырақты ерітудің отты тәсілі
			
84
		
		

			
Тесу
			
79
			
Топырақты жаймалағыштың көмегімен
			
 
		
		

			
Техникалық жоба
			
79
			
көлбеу ұңғыма орнату
			
84
		
		

			
Техникалық қадағалау
			
79
			
Топырақты сулау
			
84
		
		

			
Техникалық құжаттама
			
79
			
Топырақты суықтай битумдау
			
84
		
		

			
Техникалық қызмет көрсету
			
79
			
Топырақты, тау жынысын өндіру
			
84
		
		

			
Техникалық нормалау
			
79
			
Топырақты тереңдеп қопсыту арқылы
			
 
		
		

			
Техникалық ресурс
			
79
			
тоңданудан қорғау
			
84
		
		

			
Техникалық тапсырма; ТТ
			
79
			
Топырақты тоңазыту
			
84
		
		

			
Техникалық шарттар
			
79
			
Топырақты төгу
			
84
		
		

			
Техникалық-экономикалық негіздеме; ТЭН
			
79
			
Топырақты ыстықтай битумдау
			
83
		
		

			
Техника-экономикалық есептеулер
			
79
			
Топырақтың бетін жылытқышпен жабу
			
84
		
		

			
Техногендік әсер ету
			
80
			
Топырақтың силикаттануы
			
84
		
		

			
Техногендік зілзалалар
			
80
			
Топырақтың табиғи еңістену бұрышы
			
85
		
		

			
Технологиялық дәлдік шегі
			
80
			
Топырақтың толық алынбауы
			
85
		
		

			
Технологиялық жиынтықтау
			
80
			
Тораптық құдықтар
			
85
		
		

			
Технологиялық жобалау нормалары
			
80
			
Торкреттеу
			
85
		
		

			
Технологиялық карта
			
80
			
Тоттануға қарсы қорғаныш
			
85
		
		

			
Технологиялық нормаль
			
80
			
Төбе жабындысын жабу жұмыстары
			
85
		
		

			
Технологиялық операция
			
80
			
Төсем
			
85
		
		

			
Технологиялық процесс
			
80
			
Төсемелі жылу оқшаулағыш
			
85
		
		

			
Технологиялық ярус
			
80
			
Төсемсатылар
			
85
		
		

			
Типтендіру
			
81
			
Траверстер
			
85
		
		

			
Типтік бөлшектер
			
81
			
Траншея
			
85
		
		

			
Типтік жобалау
			
81
			
Траншея қабырғаларын көріп бекіту
			
85
		
		

			
Типтік жобалау шешімі
			
81
			
Тура шығындар
			
85
		
		

			
Типтік жобалық шешімдер банкі
			
81
			
Туралық
			
86
		
		

			
Типтік құжаттама
			
81
			
Тұжырымдамалық кезең
			
86
		
		

			
Типтік материалдар
			
81
			
Тұрақты сөрелер
			
86
		
		

			
Тоғынша
			
81
			
Тұрғын үй ғимараттарын қайта құрылымдау
			
86
		
		

			
Тозаңдату
			
81
			
Тұрғын үй секциясы
			
86
		
		

			
Тоқымалы-пленкалы материалдан
			
 
			
Тұрғын үйді күрделі жөндеуге арналған
			
 
		
		

			
жасалған уақытша ғимараттар
			
81
			
құрылыс паспорты
			
86
		
		

			
Тоқырау
			
81
			
Тұтас құйылған бетон едендер
			
86
		
		

			
Толық құрастырмалы ғимаратты тұрғызу
			
81
			
Тұтастай бақылау
			
86
		
		

			
Толық құрастырмалы құрылыс
			
81
			
Тұтастырғыш орнату
			
86
		
		

			
Тоң топырақ
			
82
			
Түгендеу
			
86
		
		

			
Тоң топыраққа динамикалық әсер ету
			
82
			
Түйін
			
86
		
		

			
Тоңазыған топыраққа статикалық әсер ету
			
82
			
Түйіс
			
86
		
		

			
Тоңазыған топырақты өңдеудің блокты әдісі
			
82
			
Түйіс
			
86
		
		

			
Тоңды топырақты бу және су инелермен еріту
			
82
			
Түйістіре пісіру
			
86
		
		

			
Топсалы-панельді төсемсатылар
			
82
			
Түйістіре тұтас құю
			
86
		
		

			
Топтық кондукторды қолдану арқылы
			
 
			
Түйістіру қосылыстарын индукциялық
			
 
		
		

			
қаңқаны жинақтау
			
82
			
тәсілмен жылыту
			
86
		
		

			
Топырақ балансы
			
82
			
Түйістіру қосылыстарын кондуктивтік
			
 
		
		

			
Топырақ жаймасы
			
82
			
тәсілмен жылыту
			
87
		
		

			
Топырақ қадалар
			
82
			
Түйісуді құйып бекіту
			
87
		
		

			
Топырақ сорғыш снаряд (топырақ снаряды)
			
82
			
Түкті (жылу-дыбыс оқшаулағыш) негіздегі
			
 
		
		

			
Топырақ сулары
			
82
			
линолеумді едендер
			
87
		
		

			
Топырақ суларының деңгейін жасанды
			
 
			
Түпқопарғы
			
87
		
		

			
жолмен төмендету
			
83
			
Түсқағаздармен жасалатын жұмыстар
			
87
		
		

			
Топырақтағы қабырға
			
83
			
Түспелі топырақ
			
87
		
		

			
Топырақтан жасалған уақытша ғимараттар
			
83
			
Түсірілмелі құдық
			
87
		
		

			
Топырақтарды тұрақтандыру
			
83
			
Тік забой
			
87
		
		

			
Топырақтарды тығыздау
			
83
			
Тікелей экономикалық есептеу әдісі
			
87
		
		

			
Топырақтардың тұрақтануы
			
83
			
Тіреуіш төсемсатылар
			
87
		
		

			
Топырақты алдын ала қопсыту
			
83
			
Тіркеп бақылау
			
87
		
		

			
Топырақты бекемдеу
			
83
			
 
			
 
		
		

			
У
		
		

			
Уақыт нормасы
			
87
			
Уақытша әкімшілік ғимараттар
			
88
		
		

			
Уақытша ғимараттар мен имараттар
			
88
			
Уақытша өндірістік ғимараттар
			
88
		
		

			
Уақытша жолдар
			
88
			
Уақытша панельді құрастырмалы-жиналмалы
			
 
		
		

			
Уақытша инвентарлық ғимараттар
			
88
			
ғимараттар
			
88
		
		

			
Уақытша инвентарлық емес ғимараттар
			
88
			
Уақытша санитарлық-тұрмыстық ғимараттар
			
88
		
		

			
Уақытша инвентарлық қаңқалы-панельді
			
 
			
Ультрадыбыс көмегімен дефектоскопия
			
88
		
		

			
ғимараттар
			
88
			
Учаскелік қойма
			
89
		
		

			
Уақытша контейнерлік ғимараттар
			
88
			
 
			
 
		
		

			
Ұ
		
		

			
Ұжымдық мердігерлік
			
89
			
Ұйымдық-технологиялық құрылым
			
90
		
		

			
Ұзақ мерзімге жарамдылық
			
89
			
Ұсақ қалқанды қалып
			
90
		
		

			
Ұйымдастыру техникасы
			
89
			
Ұсақ элементті жинақтау әдісі
			
90
		
		

			
Ұйымдастырушылық реттеу
			
89
			
Ұстағыштар
			
90
		
		

			
Ұйымдастырушылық-технологиялық құжаттама
			
89
			
Ұстындар торы
			
90
		
		

			
Ұйымдық басшылық ету
			
89
			
Ұтымды ұсыныс
			
90
		
		

			
Ұйымдық нормалау
			
89
			
Ұтымдылық
			
90
		
		

			
Ұйымдық-техникалық модель
			
89
			
Ұштастыру
			
90
		
		

			
Ү
		
		

			
Үзіліссіз бетондау
			
90
			
Үйлестіру
			
91
		
		

			
Үзіліссіз бақылау
			
90
			
Үйілген топырақтар
			
91
		
		

			
Үзіліссіз процесс
			
90
			
Үлдірлі материалдан жасалған ауа ұстағыш
			
 
		
		

			
Үзіліссіздік
			
90
			
пневматикалық уақытша ғимараттар
			
91
		
		

			
Үзілісті процесс
			
90
			
Үлестік күрделі салымдар
			
91
		
		

			
Үй
			
90
			
Үскілеп тесу
			
91
		
		

			
Үй құрылысы комбинаты; ҮҚК
			
90
			
Үстеме шығындар
			
91
		
		

			
Ф
		
		

			
Функционалдық тозу
			
91
			
Функционалдық дәлдік шек
			
91
		
		

			
Х
		
		

			
Хронометраж
			
91
			
 
			
 
		
		

			
Ц
		
		

			
Цементтеу
			
91
			
Циклограмма
			
91
		
		

			
Ш
		
		

			
Шағын қалқандар көмегімен көлбеу
			
 
			
Шешім қабылдауды қолдау жүйесі
			
92
		
		

			
ұңғымалар қазу
			
91
			
Шөгу жігі
			
92
		
		

			
Шағын механикаландыру
			
91
			
Шприцбетон
			
92
		
		

			
Шартты жұмыс істеу беті
			
92
			
Шпунтты қабырға
			
92
		
		

			
Шаруашылық есеп әдісі
			
92
			
Шпунтты қада
			
93
		
		

			
Шаруашылық ішілік бақылау
			
92
			
Шу
			
93
		
		

			
Шашырама
			
92
			
Шу
			
93
		
		

			
Шектеулі-еркін жинақтау
			
92
			
Шығындарды жиынтықтау
			
93
		
		

			
Шекті беріктік
			
92
			
Шынылау жұмыстары
			
93
		
		

			
Шекті ұзақ жол
			
92
			
 
			
 
		
		

			
Ы
		
		

			
Ыдыстың, орауыштың және реквизиттің
			
 
			
Ырғақтылық
			
93
		
		

			
сметалық құны
			
93
			
Ыстықтай битумдау
			
93
		
		

			
І
		
		

			
Ілмектеу
			
93
			
Істеп тұрған кәсіпорындарды қайта құрылымдау
			
94
		
		

			
Ілінетін баспалдақтар және төсемсатылар
			
93
			
Ісінетін топырақ
			
94
		
		

			
Ірі блокты жинақтау
			
93
			
Ішкі контурдың қалыбы
			
94
		
		

			
Ірі блокты жинақтаудың конвейерлік әдісі
			
93
			
Ішкі көлбеу көлік
			
94
		
		

			
Ірі қалқанды қалып
			
94
			
Ішкі санитарлық-техникалық жұмыстар
			
94
		
		

			
Ірі элементтік жинақтау
			
94
			
Ішкі (сыртқы) контурдың ажырайтын қалыбы
			
94
		
		

			
Іріктеп бақылау
			
94
			
Ішкі (сыртқы) контурдың ажырамайтын қалыбы
			
94
		
		

			
Іске қосу кешені
			
94
			
Ішкі (сыртқы) контурдың қайта өзгертілетін
			
 
		
		

			
Істен шығу
			
94
			
қалыбы
			
94
		
		

			
Э
		
		

			
Эвакуация жолдары
			
94
			
Электрмен пісіру
			
95
		
		

			
Экологиялық зілзалалар
			
94
			
Электроосмос құбылысы
			
95
		
		

			
Экскавация
			
95
			
Электротермос
			
95
		
		

			
Эксперименттік жобалау
			
95
			
Элементтерді бекіту
			
95
		
		

			
Эксперименттік құрылыс
			
95
			
Энергия сыйымдылығы
			
96
		
		

			
Экспликация
			
95
			
Энергиямен жарақтануы
			
96
		
		

			
Электрмен жылыту
			
95
			
 
			
 
		
		

			
Я
		
		

			
Ярус
			
96
			
 
			
 
		
		

			
 
			
 
			
 
			
 
			
 
			
 
		
	

	

		

			
 
			
 
			
А
			
 
			
 
		
		

			
Аварийное состояние здания
			
17
			
Акустические методы испытаний материалов и конструкций
			
 
			
 
		
		

			
Авария здания или сооружения
			
17
			
59
			
 
		
		

			
Автозимники
			
4
			
Альфрейные работы
			
6
			
 
		
		

			
Автоматизация строительных процессов
			
52
			
Анализ проектных приоритетов в строительстве
			
53
			
 
		
		

			
Автоматическая линия
			
4
			
 
		
		

			
Автоматическая сварка
			
4
			
Анкерное крепление
			
6
			
 
		
		

			
Автомобили грузовые специализированные
			
7
			
Антикоррозийная защита
			
85
			
 
		
		

			
Авторский надзор
			
4
			
Антисейсмическое строительство
			
72
			
 
		
		

			
Авторское свидетельство
			
4
			
Антропогенные воздействия
			
7
			
 
		
		

			
Агропромышленное строительство
			
4
			
Арматурные работы
			
7
			
 
		
		

			
Адеструктивные методы испытаний
			
75
			
Архитектурная деятельность
			
71
			
 
		
		

			
Административные методы
			
9
			
Архитектурно-планировочное задание
			
72
			
 
		
		

			
Акт об окончании подготовительных работ
			
18
			
Архитектурные объекты
			
72
			
 
		
		

			
Акт приемки скрытых работ
			
24
			
Архитектурный проект, содержащий
			
 
			
 
		
		

			
Акт-допуск
			
69
			
архитектурный замысел
			
72
			
 
		
		

			
Актуализация
			
23
			
Асфальтирование
			
8
			
 
		
		

			
 
			
13
			
Б
			
12
			
 
		
		

			
Бадья неповоротная
			
 
			
Бетононасосы
			
 
			
 
		
		

			
Бадья поворотная
			
13
			
Бетононасосы на автомобильном ходу
			
4
			
 
		
		

			
База материалов
			
59
			
Бетонораздатчик
			
12
			
 
		
		

			
Базирование
			
62
			
Бетоносмеситель
			
11
			
 
		
		

			
Базисный склад
			
62
			
Бетоноукладчик
			
11
			
 
		
		

			
Баланс грунта
			
82
			
Битумизация грунта
			
83
			
 
		
		

			
Банкет
			
9
			
Битумизация грунтов горячая
			
84
			
 
		
		

			
Банкет
			
9
			
Битумизация грунтов холодная
			
84
			
 
		
		

			
Банки типовых проектных решений
			
81
			
Блок бетонирования
			
11
			
 
		
		

			
Безвыверочная установка
			
19
			
Блок объемный
			
38
			
 
		
		

			
Безнарядная система оплаты
			
6
			
Блок строительно-технологический
			
65
			
 
		
		

			
Бескрановый монтаж
			
40
			
Блочный метод разработки мерзлого грунта
			
82
			
 
		
		

			
Бетонирование безопалубочное
			
44
			
Блочный монтаж
			
12
			
 
		
		

			
Бетонирование в зимних условиях
			
57
			
Боковой забой
			
13
			
 
		
		

			
Бетонирование непрерывное
			
90
			
Бригада
			
12
			
 
		
		

			
Бетонирование раздельное
			
18
			
Бурение
			
13
			
 
		
		

			
Бетонные работы
			
11
			
Буровзрывные работы
			
13
			
 
		
		

			
 
			
 
			
В
			
 
			
 
		
		

			
Вакуумирование бетона
			
11
			
Внеплощадочные подготовительные работы
			
6
			
 
		
		

			
Вахтовый метод
			
14
			
Внешний горизонтальный транспорт
			
75
			
 
		
		

			
Вахтовый поселок
			
14
			
Внешний транспорт
			
75
			
 
		
		

			
Ввод объекта
			
64
			
Внутренние санитарно-технические работы
			
94
			
 
		
		

			
Вертикальная планировка городских территорий
			
 
			
Внутренний горизонтальный транспорт
			
94
			
 
		
		

			
42
			
Внутриплощадочные работы при реконструкции объекта
			
 
			
 
		
		

			
Вертикальный дренаж
			
14
			
64
			
 
		
		

			
Вертикальный транспорт
			
14
			
Внутрипостроечный титульный список
			
52
			
 
		
		

			
Верхолазные работы
			
29
			
Внутрипостроечный транспорт
			
53
			
 
		
		

			
Взаимодействие участников строительства
			
53
			
Водные синтетические краски
			
74
			
 
		
		

			
Взрывные работы
			
24
			
Водный транспорт в строительстве
			
55
			
 
		
		

			
Вибрационная уплотняющая машина
			
19
			
Водоотлив
			
74
			
 
		
		

			
Вибрационный способ бурения
			
13
			
Водопонижение
			
74
			
 
		
		

			
Вибрирование
			
19
			
Возведение зданий в скользящей опалубке
			
75
			
 
		
		

			
Виброгашение
			
20
			
Возведение многоэтажных зданий методом подъема этажей
			
 
			
 
		
		

			
Виброизоляция
			
20
			
39
			
 
		
		

			
Вибронагнетательный способ бетонирования
			
11
			
Возведение объемно-блочных зданий
			
38
			
 
		
		

			
Вибропитатель
			
19
			
Возведение полносборных зданий
			
81
			
 
		
		

			
Виброплощадка
			
19
			
Восьмерка
			
72
			
 
		
		

			
Вибропоглощение
			
20
			
Вращательное бурение
			
5
			
 
		
		

			
Вибропрокат
			
20
			
Временные административные здания
			
88
			
 
		
		

			
Виброрейка
			
20
			
Временные дороги
			
88
			
 
		
		

			
Виброхобот
			
20
			
Временные здания воздухоопорные пневматические из тканепленочных материалов
			
 
			
 
		
		

			
Виброштампование
			
19
			
91
			
 
		
		

			
Временные здания и сооружения
			
88
			
Вспомогательный процесс
			
47
			
 
		
		

			
Временные здания из тканепленочных материалов
			
 
			
Втапливание
			
10
			
 
		
		

			
81
			
Входной контроль
			
40
			
 
		
		

			
Временные здания передвижного типа
			
32
			
Выбор комплекта строительных машин
			
51
			
 
		
		

			
Временные земляные сооружения
			
83
			
Выбор способа производства земляных работ
			
25
			
 
		
		

			
Временные инвентарные здания
			
88
			
Выбор транспортных средств
			
38
			
 
		
		

			
Временные инвентарные каркасно-панельные здания
			
 
			
Выборочный капитальный ремонт зданий и сооружений
			
 
			
 
		
		

			
88
			
16
			
 
		
		

			
Временные контейнерные здания
			
88
			
Выверка автоматическая
			
4
			
 
		
		

			
Временные неинвентарные здания
			
88
			
Выверка инструментальная
			
8
			
 
		
		

			
Временные панельные сборно-разборные здания
			
 
			
Выверка монтируемой конструкции
			
49
			
 
		
		

			
88
			
Выверка монтируемой конструкции визуальная
			
49
			
 
		
		

			
Временные производственные здания
			
88
			
Вылет крюка крана
			
39
			
 
		
		

			
Временные санитарно-бытовые здания
			
88
			
Выработка
			
66
			
 
		
		

			
Вскрышные работы
			
7
			
Выработка в денежном выражении
			
6
			
 
		
		

			
Вспомогательные земляные работы
			
46
			
Выработка в натуральном выражении
			
33
			
 
		
		

			
Вспомогательные работы
			
46
			
Высокочастотная сварка
			
29
			
 
		
		

			
Вспомогателыные технические средства
			
47
			
Вытрамбовывание котлована
			
42
			
 
		
		

			
Вспомогательный процесс
			
47
			
Выявление подземных сооружений
			
25
			
 
		
		

			
 
			
 
			
Г
			
 
			
 
		
		

			
Габарит строительный
			
49
			
Горизонтальный открытый дренаж
			
38
			
 
		
		

			
Газовая резка
			
14
			
Горячая битумизация
			
93
			
 
		
		

			
Газовая сварка
			
15
			
Государственная экспертиза проектов
			
28
			
 
		
		

			
Генеральный план (генплан)
			
10
			
Государственные нормативы
			
61
			
 
		
		

			
Генеральный план населенного пункта
			
21
			
Готовая продукция
			
18
			
 
		
		

			
Генеральный план объекта
			
64
			
Градостроительная деятельность
			
43
			
 
		
		

			
Генеральный подрядчик (генподрядчик)
			
10
			
Градостроительная и архитектурно-строительная документация
			
 
			
 
		
		

			
Геодезические работы
			
15
			
42
			
 
		
		

			
Геодезические разбивочные работы
			
15
			
Градостроительное пространство
			
43
			
 
		
		

			
Гибкая технология
			
34
			
Градостроительные проекты
			
43
			
 
		
		

			
Гибкие стропы
			
36
			
Градостроительные регламенты
			
43
			
 
		
		

			
Гидравлический способ бурения
			
13
			
Греющая опалубка
			
57
			
 
		
		

			
Гидровибрирование
			
15
			
Грузозахватные приспособления
			
32
			
 
		
		

			
Гидроизоляция
			
15
			
Грузооборот
			
32
			
 
		
		

			
Гидроизоляция оклеечная
			
25
			
Грузоподъемность
			
32
			
 
		
		

			
Гидроизоляция окрасочная
			
75
			
Грузопоток
			
32
			
 
		
		

			
Гидроизоляция пола
			
20
			
Грунт
			
8
			
 
		
		

			
Гидроизоляция штукатурная
			
75
			
Грунт мерзлый
			
82
			
 
		
		

			
Гидромеханизация
			
15
			
Грунт набухающий
			
94
			
 
		
		

			
Гидронамыв
			
16
			
Грунт просадочный
			
87
			
 
		
		

			
Гидротехнические работы
			
15
			
Грунт пучинистый
			
19
			
 
		
		

			
Гидрофобизация
			
15
			
Грунтовка
			
8
			
 
		
		

			
Гидрофобия
			
15
			
Грунтовка
			
8
			
 
		
		

			
Главный инженер, главный архитектор проекта
			
22
			
Грунтовые воды
			
82
			
 
		
		

			
Горизонт монтажный
			
26
			
Гуммирование
			
16
			
 
		
		

			
Горизонтальное бурение
			
43
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Действительная стоимость строений
			
57
			
Д Договорная цена в строительстве
			
55
			
 
		
		

			
Делянка
			
45
			
Документация
			
47
			
 
		
		

			
Демонтаж
			
12
			
Документация графическая
			
16
			
 
		
		

			
Детали закладные
			
69
			
Документация исполнительская
			
8
			
 
		
		

			
Дефектоскопия с помощью гамма-излучения
			
15
			
Документация конструкторская
			
37
			
 
		
		

			
Дефектоскопия с помощью ультразвука
			
88
			
Документация нормативно-справочная, нормативно-техническая
			
 
			
 
		
		

			
Дефекты при производстве работ
			
31
			
63
			
 
		
		

			
Диагностика конструкций
			
48
			
Документация организационно-технологическая
			
89
			
 
		
		

			
Динамическое воздействие на мерзлый грунт
			
82
			
Документация отчетная
			
23
			
 
		
		

			
Директивность планов
			
29
			
Документация проектно-сметная
			
29
			
 
		
		

			
Диспетчеризация
			
19
			
Документация рабочая
			
31
			
 
		
		

			
Дифференцированный метод монтажа
			
27
			
Документация разрешительная
			
69
			
 
		
		

			
Дноуглубительные работы
			
74
			
Документация тендерная
			
78
			
 
		
		

			
Договор на выполнение проектных и изыскательских работ
			
 
			
Долговечность
			
89
			
 
		
		

			
 
			
Домостроительный комбинат, ДОК
			
90
			
 
		
		

			
Договор подряда
			
61
			
Допуск
			
19
			
 
		
		

			
Договор субподряда
			
47
			
Допуск
			
19
			
 
		
		

			
Допуск технологический
			
80
			
Дуговая сварка
			
19
			
 
		
		

			
Допуск функциональный
			
91
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Дорожно-строительные машины
			
29
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Дренаж закрытый
			
23
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Дренаж открытый
			
9
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Единая система конструкторской документации
			
38
			
Е Единые нормы и расценки; ЕНиР
			
14
			
 
		
		

			
Единая система подготовки строительного производства; ЕС ПСП
			
 
			
Естественное освещение помещений
			
12
			
 
		
		

			
51
			
 
			
 
		
		

			
Железнение
			
78
			
Ж Жестяные работы
			
45
			
 
		
		

			
Желтые линии
			
71
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Забой
			
33
			
З Затраты на строительное производство
			
52
			
 
		
		

			
Забутка
			
78
			
Затраты прямые
			
85
			
 
		
		

			
Забутовка
			
78
			
Захватка
			
6
			
 
		
		

			
Завеса противофильтрационная
			
74
			
Захваты
			
45
			
 
		
		

			
Заготовительные процессы
			
18
			
Зачистка
			
76
			
 
		
		

			
Заготовительные работы
			
18
			
Защита грунтов от промерзания глубинным рыхлением
			
 
			
 
		
		

			
Заготовка
			
18
			
84
			
 
		
		

			
Задание на проектирование
			
29
			
Звено
			
33
			
 
		
		

			
Задел в строительстве
			
54
			
Звено инфраструктурное
			
35
			
 
		
		

			
Задел по мощности
			
47
			
Звено каменщиков
			
77
			
 
		
		

			
Задел по объему капитальных вложений
			
40
			
Звено каменщиков «пятерка»
			
3
			
 
		
		

			
Задел по объему строительно-монтажных работ
			
 
			
Звено каменщиков «тройка»
			
4
			
 
		
		

			
53
			
Звено каменщиков «четверка»
			
4
			
 
		
		

			
Заделка стыков соединений сборных железобетонных конструкций
			
 
			
Звено промышленно-производственное
			
66
			
 
		
		

			
48
			
Звено строительно-монтажное
			
53
			
 
		
		

			
Заказчик (застройщик)
			
76
			
Звукоизоляция
			
19
			
 
		
		

			
Закладные детали в железобетоне
			
78
			
Звукоизоляция пола
			
20
			
 
		
		

			
Закрепление грунта
			
83
			
Здание
			
90
			
 
		
		

			
Закрытый склад
			
23
			
Землесосный снаряд (земснаряд)
			
82
			
 
		
		

			
Залог
			
36
			
Земляные работы
			
25
			
 
		
		

			
Заложение откоса
			
47
			
Зимние условия производства работ
			
31
			
 
		
		

			
Замачивание грунтов
			
84
			
Зона обслуживания краном
			
39
			
 
		
		

			
Замоноличивание стыка
			
87
			
Зона работы крана
			
39
			
 
		
		

			
Замораживание грунта
			
84
			
Зона работы подъемника
			
39
			
 
		
		

			
Зануление
			
63
			
Зона складирования материала
			
60
			
 
		
		

			
Запасы производственные в строительстве
			
54
			
Зона транспортная рабочего места каменщика
			
77
			
 
		
		

			
Заполнение швов и трещин
			
33
			
Зонирование территорий
			
8
			
 
		
		

			
Застройка разрывов между зданиями
			
16
			
Зоны (районы) повышенной сейсмической опасности
			
 
			
 
		
		

			
Затирка
			
78
			
72
			
 
		
		

			
 
			
 
			
И
			
 
		
		

			
Иглофильтрование
			
34
			
Инженерная подготовка территории строительной площадки
			
49
			
 
		
		

			
Изготовление свай методом выштамповывания
			
44
			
Инженерная подготовка территорий населенных мест
			
21
			
 
		
		

			
Изготовление частотрамбованных свай
			
27
			
 
		
		

			
Изделие строительное
			
49
			
Инженерные изыскания
			
35
			
 
		
		

			
Издержки производства
			
66
			
Инжиниринг
			
35
			
 
		
		

			
Изобретение
			
66
			
Инжиниринговые услуги в сфере архитектурной, градостроительной и строительной деятельности
			
 
			
 
		
		

			
Изоляционные работы
			
65
			
 
			
 
		
		

			
Изыскания инженерно-геодезические
			
35
			
71
			
 
		
		

			
Инвентаризация
			
86
			
Инструкция
			
63
			
 
		
		

			
Инвентарная стоимость объекта строительства
			
 
			
Интенсивность труда
			
21
			
 
		
		

			
51
			
Информационные процессы
			
6
			
 
		
		

			
Инвестиционный строительный проект
			
34
			
Информация
			
6
			
 
		
		

			
Инвестор
			
34
			
Инъекционный способ бетонирования
			
11
			
 
		
		

			
Индустриализация строительства
			
55
			
Искусственное понижение уровня грунтовых вод
			
 
			
 
		
		

			
Инженерная геология
			
35
			
83
			
 
		
		

			
Инженерная гидрогеология
			
35
			
Испытание конструкций и сооружений
			
48
			
 
		
		

			
Инженерная инфраструктура
			
35
			
Испытание материалов
			
60
			
 
		
		

			
 
			
 
			
К
			
 
			
 
		
		

			
Кавальер Календарное планирование
			
36 40
			
Комплекс инвестиционно-строительный Комплексная застройка
			
34 37
			
 
		
		

			
Календарный план подготовительного периода
			
18
			
Комплексно-механизированный процесс
			
37
			
 
		
		

			
Калькуляция трудовых затрат
			
22
			
Комплексный капитальный ремонт здания
			
17
			
 
		
		

			
Каменная кладка в зимнее время с противоморозными добавками
			
 
			
Комплексный процесс
			
37
			
 
		
		

			
58
			
Комплектно-блочный метод
			
27
			
 
		
		

			
Каменная кладка вподрезку
			
33
			
Комллектность хода производства
			
65
			
 
		
		

			
Каменная кладка впустошовку
			
47
			
Комплектующее изделие
			
27
			
 
		
		

			
Каменные работы
			
76
			
Компьютеризация управления
			
10
			
 
		
		

			
Камнеобработка
			
77
			
Конвейерный метод крупноблочного монтажа
			
93
			
 
		
		

			
Капитальное строительство
			
40
			
Конвейеры
			
37
			
 
		
		

			
Капитальные вложения в строительстве
			
54
			
Кондуктор монтажный
			
26
			
 
		
		

			
Капитальный ремонт зданий и сооружений
			
16
			
Консервация строящихся объектов
			
69
			
 
		
		

			
Капитальный ремонт наружных инженерных коммуникаций и объектов благоустройства
			
 
			
Конструирование
			
48
			
 
		
		

			
75
			
Контактная сварка
			
86
			
 
		
		

			
Карта инженерно-геологических условий
			
35
			
Контактное омоноличивание
			
86
			
 
		
		

			
Карта инженерно-геологического районирования
			
35
			
Контейнерный способ перевозки кирпича
			
40
			
 
		
		

			
Контроль
			
9
			
 
		
		

			
Карта инженерно-экологическая
			
35
			
Контроль визуальный
			
38
			
 
		
		

			
Карта трудовых процессов
			
21
			
Контроль внутриведомственный
			
14
			
 
		
		

			
Карточки складского учета
			
46
			
Контроль внутрихозяйственный
			
92
			
 
		
		

			
Качества сертификат
			
70
			
Контроль выборочный
			
94
			
 
		
		

			
Качество
			
70
			
Контроль измерительный
			
65
			
 
		
		

			
Качество строительной продукции (качество объекта)
			
 
			
Контроль непрерывный
			
90
			
 
		
		

			
52
			
Контроль операционный
			
65
			
 
		
		

			
Квалиметрия
			
36
			
Контроль приемочный
			
40
			
 
		
		

			
Квалификационный разряд
			
13
			
Контроль регистрационный
			
87
			
 
		
		

			
Квалификация
			
13
			
Контроль сплошной
			
86
			
 
		
		

			
Квалификация рабочего
			
32
			
Концентрация строительства
			
56
			
 
		
		

			
Кессонный способ производства работ под водой
			
 
			
Концептуальный этап
			
86
			
 
		
		

			
74
			
Кооперативное строительство
			
14
			
 
		
		

			
Кислородная резка
			
65
			
Координация
			
91
			
 
		
		

			
Кладка
			
43
			
Копры
			
38
			
 
		
		

			
Кладка бутобетонная
			
36
			
Корчеватель
			
87
			
 
		
		

			
Кладка бутовая из естественных камней неправильной формы
			
 
			
Коэффициент использования машин во времени
			
 
			
 
		
		

			
37
			
60
			
 
		
		

			
Кладка в зимних условиях
			
58
			
Коэффициент использования машин по времени в течение смены
			
 
			
 
		
		

			
Кладка из бутового камня «под залив»
			
36
			
8
			
 
		
		

			
Кладка из бутового камня «под лопатку»
			
36
			
Коэффициент использования парка строительных машин во времени
			
 
			
 
		
		

			
Кладка каменная армированная
			
7
			
51
			
 
		
		

			
Кладка многорядная (шестирядная)
			
39
			
Коэффициент остаточного разрыхления
			
10
			
 
		
		

			
Кладка стен облегченной конструкции
			
25
			
Коэффициент первоначального разрыхления
			
11
			
 
		
		

			
Кладка стен с облицовкой
			
45
			
Коэффициент сменности работы машины
			
60
			
 
		
		

			
Кладка цепная однорядная
			
13
			
Коэффициент технической готовности машины
			
60
			
 
		
		

			
Климатическое районирование в строительных целях
			
 
			
Красные линии
			
57
			
 
		
		

			
50
			
Кредитование строительства
			
55
			
 
		
		

			
Коллективный подряд
			
89
			
Критерий качества интегральный
			
70
			
 
		
		

			
Колодец опускной
			
87
			
Критическая прочность
			
92
			
 
		
		

			
Колонковое бурение
			
47
			
Критический путь
			
92
			
 
		
		

			
Комбинирование в строительстве
			
54
			
Кровельные работы
			
85
			
 
		
		

			
Комбинированный метод монтажа
			
27
			
Крупноблочный монтаж
			
93
			
 
		
		

			
Коммунальное строительство
			
37
			
Крупноэлементный монтаж Л
			
94
			
 
		
		

			
Леса строительные
			
56
			
Линейно-штабная структура управления
			
10
			
 
		
		

			
Лестница монтажная
			
26
			
Линейный инженерно-технический персонал в строительстве
			
 
			
 
		
		

			
Лестницы и подмости подвесные
			
93
			
55
			
 
		
		

			
Лестницы навесные
			
7
			
Линии регулирования застройки (линии застройки)
			
 
			
 
		
		

			
Лестницы приставные с площадками
			
6
			
52
			
 
		
		

			
Лимитно-заборные карты
			
58
			
Лобовой забой
			
87
			
 
		
		

			
Линейная организация управления
			
10
			
Ложковый ряд кладки
			
43
			
 
		
		

			
Линейно-функциональная структура управления
			
 
			
Люльки и подмости
			
58
			
 
		
		

			
10
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Магнитная и электромагнитная
			
 
			
М дефектоскопия
			
58
			
 
		
		

			
Макет
			
59
			
Методы монтажа
			
26
			
 
		
		

			
Макетирование
			
59
			
Методы приемки
			
40
			
 
		
		

			
Малая механизация
			
91
			
Методы управления производством
			
66
			
 
		
		

			
Малярные работы
			
75
			
Механизация
			
61
			
 
		
		

			
Маркировка
			
76
			
Механическое бурение вращательное
			
61
			
 
		
		

			
Массив информации
			
6
			
Механовооруженность строительства
			
56
			
 
		
		

			
Массивность бетонной или железобетонной конструкции
			
 
			
Механовооруженность труда
			
22
			
 
		
		

			
11
			
Мобильное строительство
			
34
			
 
		
		

			
Мастичные кровли, устраиваемые в зимний период
			
 
			
Мобильность
			
10
			
 
		
		

			
58
			
Мобильные инвентарные вспомогательные здания
			
 
			
 
		
		

			
Материалоемкость
			
59
			
34
			
 
		
		

			
Материально-техническая база строительства
			
56
			
Мобильные инвентарные производственные здания
			
 
			
 
		
		

			
Материальные процессы
			
60
			
34
			
 
		
		

			
Машииа землеройно-транспортная
			
25
			
Мобильные инвентарные складские здания
			
33
			
 
		
		

			
Машины мобильные монтажные
			
32
			
Модель организационно-техническая
			
89
			
 
		
		

			
Машины монтажные специальные
			
7
			
Модернизация зданий и сооружений
			
16
			
 
		
		

			
Машины ограниченно мобильные
			
33
			
Модулирование габаритных параметров строительных конструкций
			
 
			
 
		
		

			
Машины стационарные монтажные
			
73
			
50
			
 
		
		

			
Маятниковая схема организации доставки строительных грузов
			
 
			
Модуль
			
61
			
 
		
		

			
50
			
Модульная система
			
61
			
 
		
		

			
Маятниково-челночная схема организации доставки строительных грузов
			
 
			
Мониторинг объектов
			
64
			
 
		
		

			
50
			
Монтаж
			
26
			
 
		
		

			
Межгосударственная экспертиза проектов
			
28
			
Монтаж каркаса с применением группового кондуктора
			
 
			
 
		
		

			
Межгосударственные норматив (межгосударственные нормативные документы) в области архитектуры, градостроительства и строительства
			
 
			
82
			
 
		
		

			
 
			
Монтаж ограниченно-свободный
			
92
			
 
		
		

			
 
			
Монтаж принудительный
			
60
			
 
		
		

			
71
			
Монтаж с транспортных средств
			
39
			
 
		
		

			
Межгосударственный свод правил по проектированию и строительству
			
 
			
Монтаж свободный
			
22
			
 
		
		

			
60
			
Монтажная высота
			
26
			
 
		
		

			
Межселенные территории
			
46
			
Монтажная зона
			
26
			
 
		
		

			
Мелкоэлементный метод монтажа
			
90
			
Монтажная масса
			
26
			
 
		
		

			
Метод монтажа комплексный
			
37
			
Монтажная технологичность
			
27
			
 
		
		

			
Метод погружения сваи вибровдавливанием
			
41
			
Монтажно-укладочные процессы
			
27
			
 
		
		

			
Метод подъема этажей, перекрытий
			
40
			
Монтажные петли
			
27
			
 
		
		

			
Метод прямого экономического расчета
			
87
			
Монтажные приспособления
			
26
			
 
		
		

			
Метод термоса
			
78
			
Монтажный участок
			
27
			
 
		
		

			
Метод хозяйственного расчета
			
91/2
			
Мощность
			
47
			
 
		
		

			
 
			
 
			
Н
			
 
			
 
		
		

			
Набрызг
			
92
			
Непрерывность
			
90
			
 
		
		

			
Навесной монтаж
			
7
			
Непрерывный процесс
			
90
			
 
		
		

			
Надвижка
			
33
			
Нивелирование
			
62
			
 
		
		

			
Надежность в строительстве
			
54
			
Номенклатура материалов
			
59
			
 
		
		

			
Надзор государственный
			
61
			
Норма
			
62
			
 
		
		

			
Надзортехнический заказчика
			
76
			
Норма времени
			
87
			
 
		
		

			
Накладные расходы
			
91
			
Норма выработки
			
65
			
 
		
		

			
Наклонное горизонтальное бурение
			
22
			
Норма машинного времени
			
60
			
 
		
		

			
Напыление
			
81
			
Нормаль технологическая
			
80
			
 
		
		

			
Наращивание
			
12
			
Нормативный документ
			
62
			
 
		
		

			
Нарезка (нарезание швов)
			
33
			
Нормирование
			
62
			
 
		
		

			
Наружные санитарно-технические работы
			
75
			
Нормокомплект
			
63
			
 
		
		

			
Нарушение требований пожарной безопасности
			
66
			
Нормоконтроль
			
63
			
 
		
		

			
Наряд
			
61
			
Норма затрат материальных ресурсов
			
60
			
 
		
		

			
Настил
			
85
			
Нормы продолжительности строительства
			
57
			
 
		
		

			
Насыпные грунты
			
91
			
Нормы противопожарной безопасности
			
66
			
 
		
		

			
Научно-техническая информация; НТИ
			
18
			
Нормы санитарно-гигиенические
			
70
			
 
		
		

			
Негабаритный груз
			
14
			
Нормы строительного проектирования
			
56
			
 
		
		

			
Недобор грунта
			
85
			
Нормы технологического проектирования
			
80
			
 
		
		

			
Незавершенное строительство
			
9
			
Нулевой цикл О
			
63
			
 
		
		

			
Обделка
			
45
			
Облицовочные древесно-волокнистые твердые плиты
			
 
			
 
		
		

			
Облегченный строл
			
25
			
45
			
 
		
		

			
Облицовка
			
45
			
Облицовочиые листы из бумажно-слоистого пластика
			
 
			
 
		
		

			
Облицовка поверхностей «сайтингом»
			
12
			
41
			
 
		
		

			
Облицовочные декоративные панели «Полиформ»
			
 
			
Облицовочные панели, покрытые шпоном из ценных пород древесины
			
 
			
 
		
		

			
4
			
9
			
 
		
		

			
Облицовочные попивинилхлоридные листы «Полидекор»
			
 
			
фундаментов стаканного типа
			
73
			
 
		
		

			
4
			
Опалубки оборачиваемость
			
44
			
 
		
		

			
Облицовочные полипропиленовые листы
			
45
			
Опалубки поддерживающие элементы
			
44
			
 
		
		

			
Облицовочный гипсокартон с виниловым покрытием
			
 
			
Опалубки элементы крепления
			
44
			
 
		
		

			
14
			
Опалубочная панель
			
44
			
 
		
		

			
Обмер
			
65
			
Опалубочная система
			
44
			
 
		
		

			
Обноска
			
81
			
Опалубочные работы
			
44
			
 
		
		

			
Обойные работы
			
87
			
Опасная зона
			
46
			
 
		
		

			
Обработка поверхности
			
12
			
Опасные зоны дорог
			
29
			
 
		
		

			
Обратная засыпка
			
42
			
Оперативное планирование
			
24
			
 
		
		

			
Обрызг
			
13
			
Операция
			
65
			
 
		
		

			
Общеплощадочные подготовительные работы
			
23
			
Опора глубокого заложения
			
78
			
 
		
		

			
Общестроительные работы
			
23
			
Оптимальное проектирование конструкций
			
48
			
 
		
		

			
Общие методы управления
			
10
			
Оптимальность планирования
			
30
			
 
		
		

			
Объект местного значения
			
25
			
Организационное нормирование
			
89
			
 
		
		

			
Объект республиканского значения
			
68
			
Организационное распорядительство
			
89
			
 
		
		

			
Объект строительства
			
51
			
Организационное регламентирование
			
89
			
 
		
		

			
Объекты особого регулирования и градостроительной регламентации
			
 
			
Организационно-технологическая структура
			
90
			
 
		
		

			
6
			
Организация строительного производства
			
51
			
 
		
		

			
Объем строительно-монтажных работ
			
53
			
Организация труда
			
22
			
 
		
		

			
Огневой способ оттаивания грунта
			
84
			
Оргтехника
			
89
			
 
		
		

			
Огневой способ устройства кровли из наплавляемых материалов
			
 
			
Ориентация здания
			
17
			
 
		
		

			
9
			
Осадочный шов
			
92
			
 
		
		

			
Ограждение защитное
			
46
			
Оси разбивочные
			
12
			
 
		
		

			
Огрунтовка
			
8
			
Основной период строительства
			
57
			
 
		
		

			
Окраска лакокрасочными составами
			
58
			
Основные непроизводственные фонды
			
62
			
 
		
		

			
Окраска масляная
			
59
			
Основные производственные фонды
			
62
			
 
		
		

			
Окрасочные составы на органических растворителях
			
 
			
Отвод земель
			
26
			
 
		
		

			
65
			
Отделочные работы
			
9
			
 
		
		

			
Окружающая среда
			
46
			
Отказ
			
94
			
 
		
		

			
Опалубка
			
44
			
Отказ сваи
			
41
			
 
		
		

			
Опалубка внешнего контура
			
75
			
Отклонения недопустимые
			
69
			
 
		
		

			
Опалубка внутреннего (внешнего) контура неразъемная
			
 
			
Открытие
			
23
			
 
		
		

			
94
			
Открытый водоотлив
			
9
			
 
		
		

			
Опалубка внутреннего (внешнего) контура переналаживаемая
			
 
			
Открытый склад
			
9
			
 
		
		

			
94
			
Отсыпка грунта
			
84
			
 
		
		

			
Опалубка внутреннего (внешнего) контура разъемная
			
 
			
Оттаивание грунта теплоэлектронагревателями
			
33
			
 
		
		

			
94
			
Оттаивание мерзлого грунта паровыми или водяными иглами
			
 
			
 
		
		

			
Опалубка внутреннего контура
			
94
			
82
			
 
		
		

			
Опалубка крупнощитовая
			
94
			
Оформление финансирования строительства
			
55
			
 
		
		

			
Опалубка мелкощитовая
			
90
			
Охлаждение грунтов оснований
			
62
			
 
		
		

			
Опалубка модульная
			
61
			
Охрана окружающей среды
			
46
			
 
		
		

			
Опалубка объемно-переставная
			
38
			
Охрана труда
			
22
			
 
		
		

			
Опалубка разборная
			
12
			
Оценка соответствия
			
71
			
 
		
		

			
Опалубка стен
			
41
			
Очередь строительства
			
56
			
 
		
		

			
Опалубка щитовая ступенчатых
			
 
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Пакетно-контейнерные перевозки
			
67
			
П Площадка, средства подмащивания
			
6
			
 
		
		

			
Пакетный способ перевозки кирпича
			
40
			
Поверхностная огнезащита
			
12
			
 
		
		

			
Палуба щита
			
43
			
Повреждение элемента здания
			
16
			
 
		
		

			
Параллельно-поточный метод
			
67
			
Повышение несущей способности каменной кладки
			
 
			
 
		
		

			
Параллельность
			
67
			
77
			
 
		
		

			
Паркетные работы
			
67
			
Погружение сваи вибрированием
			
41
			
 
		
		

			
Паспорт здания
			
17
			
Погружение свай вдавливанием
			
41
			
 
		
		

			
Патент
			
67
			
Погружение свай подмывом грунта
			
41
			
 
		
		

			
Патентоспособность
			
67
			
Погружение свай с использованием электроосмоса
			
 
			
 
		
		

			
Перевалочный склад
			
32
			
41
			
 
		
		

			
Передвижка зданий
			
17
			
Подводное бетонирование
			
74
			
 
		
		

			
Переопирание опалубки
			
44
			
Подготовительный запас
			
18
			
 
		
		

			
Перспективный план
			
67
			
Подготовка строительного производства
			
51
			
 
		
		

			
Пескоструйная обработка
			
48
			
Подготовка территории строительства
			
49
			
 
		
		

			
Плакирование
			
67
			
Подкосное крепление стен котлованов
			
42
			
 
		
		

			
Планирование
			
30
			
Подмазка
			
59
			
 
		
		

			
Планировка
			
23
			
Подмости
			
85
			
 
		
		

			
Плачозые накопления
			
30
			
Подмости выкатные
			
19
			
 
		
		

			
Плановые показатели
			
30
			
Подмости монтажные
			
27
			
 
		
		

			
Плиточные работы
			
76
			
Подмости навесные
			
8
			
 
		
		

			
Плотничные работы
			
5
			
Подмости панельные
			
67
			
 
		
		

			
Подмости сборочные
			
27
			
Правило разрезки каменной кладки третье
			
77
			
 
		
		

			
Подмости стоечные
			
87
			
Предварительное рыхление грунта
			
83
			
 
		
		

			
Подмости шарнирно-панельные
			
82
			
Предписание
			
63
			
 
		
		

			
Подращивание при монтаже
			
26
			
Предпроектная документация
			
28
			
 
		
		

			
Подрядное строительство
			
61
			
Приведенные затраты
			
36
			
 
		
		

			
Подрядчик (подрядная организация)
			
61
			
Пригонка элементов конструкции
			
48
			
 
		
		

			
Подстилающий слой пола
			
21
			
Приемка объекта
			
64
			
 
		
		

			
Подъем (опускание) груза
			
32
			
Приемка работ
			
31
			
 
		
		

			
Подъем (опускание) стрелы
			
24
			
Приемочная комиссия
			
41
			
 
		
		

			
Подъем перекрытий
			
7
			
Применяемость опалубки
			
44
			
 
		
		

			
Подъем со сложным перемещением в пространстве
			
 
			
Принудительные ограничения
			
60
			
 
		
		

			
36
			
Прогнозирование
			
12
			
 
		
		

			
Подъем этажей
			
40
			
Прогрев бетона
			
11
			
 
		
		

			
Подъемник строительный
			
56
			
Прогрев стыковых соединений индукционным способом
			
 
			
 
		
		

			
Пожар
			
66
			
86
			
 
		
		

			
Пожарная лестница
			
66
			
Прогрев стыковых соединений
			
 
			
 
		
		

			
Пожарная профилактика
			
67
			
инфракрасными нагревателями
			
36
			
 
		
		

			
Пожарный гидрант
			
66
			
Прогрев стыковых соединений кондуктивным способом
			
 
			
 
		
		

			
Покрытие пола
			
20
			
86
			
 
		
		

			
Полиспаст
			
68
			
Продавливание
			
23
			
 
		
		

			
Полоса безопасности
			
45
			
Продольно-челночная схема работы экскаватора типа драглайн
			
 
			
 
		
		

			
Полоса движения
			
46
			
19
			
 
		
		

			
Полоса отчуждения
			
45
			
Проект организации работ
			
31
			
 
		
		

			
Полотно земляное
			
82
			
Проект организации ремонта; ПОР
			
30
			
 
		
		

			
Полуавтоматические стропы
			
24
			
Проект строительства (строительный проект)
			
50
			
 
		
		

			
Полузакрытый склад
			
24
			
Проектная документация
			
29
			
 
		
		

			
Полы бесшовные с синтетическим покрытием
			
72
			
Проем монтажный
			
26
			
 
		
		

			
Полы из поливинилхлоридных и
			
 
			
Проемообразователи
			
47
			
 
		
		

			
кумароновых плиток
			
68
			
Произведение архитектуры (градостроительства)
			
 
			
 
		
		

			
Полы из резинового линолеума (релина)
			
68
			
71
			
 
		
		

			
Полы из щитового паркета
			
43
			
Производительность труда
			
21
			
 
		
		

			
Полы линолеумные на войлочной
			
 
			
Производственная структура
			
66
			
 
		
		

			
(теплозвукоизолирующей) основе
			
87
			
Производственно-технологическая комплектация
			
 
			
 
		
		

			
Полы монолитные бетонные
			
86
			
66
			
 
		
		

			
Пользователь-эксплуатационник
			
67
			
Производственный процесс монтажа
			
27
			
 
		
		

			
Поперечно-челночная схема работы экскаватора типа драглайн
			
 
			
Прокол
			
79
			
 
		
		

			
19
			
Промышленное строительство
			
66
			
 
		
		

			
Порядовка
			
45
			
Пропитка
			
75
			
 
		
		

			
Последовательный метод организации строительных работ
			
 
			
Пропорциональность
			
68
			
 
		
		

			
50
			
Прослойка пола
			
21
			
 
		
		

			
Послойный способ срезки грунта бульдозером
			
84
			
Профессия
			
36
			
 
		
		

			
Постутилизация объекта
			
64
			
Проходка горизонтальных скважин с помощью микрощитов
			
 
			
 
		
		

			
Потенциально опасные объекты строительства
			
46
			
91
			
 
		
		

			
Поток комплексный
			
37
			
Проходческий щит
			
42
			
 
		
		

			
Поток объектный
			
64
			
Процесс ведущий
			
26
			
 
		
		

			
Поток специализированный
			
59
			
Процесс инвестиционно-строительный
			
34
			
 
		
		

			
Поток частный
			
24
			
Процесс механизированный
			
61
			
 
		
		

			
Потолки подвесные из декоративных плит «Акмигран», «Акминит». «Армстронг»
			
 
			
Процесс основной
			
62
			
 
		
		

			
3
			
Процесс прерывный
			
90
			
 
		
		

			
Поточное производство
			
5
			
Процесс простой
			
45
			
 
		
		

			
Поточно-кольцевой метод каменной кладки
			
77
			
Процесс ручной
			
46
			
 
		
		

			
Поточно-операционный способ
			
5
			
Процесс совмещенный
			
14
			
 
		
		

			
Поточно-расчлененный метод организации каменной кладки
			
 
			
Процесс транспортный
			
78
			
 
		
		

			
77
			
Прямоточность
			
86
			
 
		
		

			
Поточно-расчлененный метод
			
5
			
Психологические методы управления
			
10
			
 
		
		

			
Поточный метод строительства
			
56
			
Пусковой комплекс
			
94
			
 
		
		

			
Правило разрезки каменной кладки второе
			
77
			
Пути эвакуации
			
94
			
 
		
		

			
Правило разрезки каменной кладки первое
			
77
			
Путь
			
29
			
 
		
		

			
Работа
			
30
			
Р Рабочее место каменщика
			
77
			
 
		
		

			
Работы зимние
			
58
			
Рабочее освещение
			
30
			
 
		
		

			
Работы скрытые
			
24
			
Рабочее положение опалубки
			
44
			
 
		
		

			
Рабочая зона
			
30
			
Рабочий прием
			
30
			
 
		
		

			
Рабочая зона
			
30
			
Рабочий процесс
			
31
			
 
		
		

			
Рабочая зона каменщика
			
77
			
Рабочий шов
			
31
			
 
		
		

			
Рабочая комиссия
			
30
			
Разбивочные работы
			
60
			
 
		
		

			
Рабочая операция
			
31
			
Размер заготовочный
			
18
			
 
		
		

			
Рабочая платформа
			
31
			
Разработка грунта, горной породы
			
84
			
 
		
		

			
Распалубка
			
44
			
Реновация
			
68
			
 
		
		

			
Распорка
			
36
			
Рентгенодефектоскопия
			
68
			
 
		
		

			
Распорное крепление стенок траншей
			
85
			
Реорганизация
			
42
			
 
		
		

			
Расценки единичные
			
13
			
Реставрация зданий и сооружений
			
16
			
 
		
		

			
Расчет сметный
			
73
			
Ресурс технический
			
79
			
 
		
		

			
Расшивка швов
			
33
			
Ресурсная связь
			
68
			
 
		
		

			
Расширение предприятия
			
36
			
Ресурсосбережение
			
68
			
 
		
		

			
Рациональное предложение
			
90
			
Ритмичность
			
93
			
 
		
		

			
Рациональность
			
90
			
Рихтовка (рихтование)
			
69
			
 
		
		

			
Регулирование
			
69
			
Рихтовка (рихтование)
			
69
			
 
		
		

			
Реконструкция
			
 
			
Роза ветров
			
24
			
 
		
		

			
42
			
 
			
Ростверк
			
69
			
 
		
		

			
Реконструкция действующих предприятий
			
94
			
Роторное бурение
			
69
			
 
		
		

			
Реконструкция жилых зданий
			
86
			
Рубка стен
			
41
			
 
		
		

			
Реконструкция здания
			
17
			
Руководство
			
26
			
 
		
		

			
Рекультивация территории
			
8
			
Руководящие документы в строительстве; РД
			
54
			
 
		
		

			
Ремонт косметический
			
25
			
Рыхление
			
46
			
 
		
		

			
Ремонт текущий
			
5
			
Рыхлитель
			
46
			
 
		
		

			
Ремонт
			
30
			
Ряд кладки
			
43
			
 
		
		

			
Ремонтопригодность
			
30
			
С
			
 
			
 
		
		

			
Санитарно-защитная зона
			
70
			
Склады производственных предприятий
			
66
			
 
		
		

			
Санитарно-технические работы
			
70
			
Скользящая опалубка
			
32
			
 
		
		

			
Санкции
			
70
			
Слой бетона защитный
			
12
			
 
		
		

			
Сбойка
			
90
			
Слой накрывочный штукатурный
			
74
			
 
		
		

			
Сборка укрепительная
			
11
			
Смета
			
73
			
 
		
		

			
Сборность в строительстве
			
54
			
Смета локальная
			
26
			
 
		
		

			
Сваи буронабивные
			
13
			
Смета объектная
			
64
			
 
		
		

			
Свайные работы
			
41
			
Смета сводная
			
27
			
 
		
		

			
Сварка арматуры методом непрерывного оплавления
			
 
			
Сметные нормативные документы
			
73
			
 
		
		

			
7
			
Сметные нормы
			
73
			
 
		
		

			
Сварка ванная
			
14
			
Сметные цены
			
73
			
 
		
		

			
Сварка высокочастотная
			
29
			
Снос здания
			
17
			
 
		
		

			
Сварка полуавтоматическая
			
24
			
Событие
			
65
			
 
		
		

			
Свая винтовая
			
13
			
Соединение арматурных стержней с резьбовыми муфтами и гайками
			
 
			
 
		
		

			
Свая грунтовая
			
82
			
37
			
 
		
		

			
Свая забивная
			
41
			
Соединение вертикальных арматурных стержней с разрезной гильзой и стягивающим ее клином
			
 
			
 
		
		

			
Свая маячная
			
9
			
 
			
 
		
		

			
Свая шпунтовая
			
93
			
37
			
 
		
		

			
Сверление
			
91
			
Соединение нахлесточное арматурных стержней
			
 
			
 
		
		

			
Сводка затрат
			
93
			
7
			
 
		
		

			
Своды правил; СП
			
22
			
Сооружение
			
34
			
 
		
		

			
Сезонный запас
			
60
			
Специализация
			
59
			
 
		
		

			
Сейсмичность
			
72
			
Специализированная бригада
			
59
			
 
		
		

			
Сейсмостойкость
			
72
			
Специальность
			
59
			
 
		
		

			
Секция
			
72
			
Способ монтажа конструкций поворотом
			
48
			
 
		
		

			
Секция жилого дома
			
86
			
Способ монтажа конструкций подращиванием
			
48
			
 
		
		

			
Селитебная территория
			
46
			
Способ монтажа надвижкой
			
33
			
 
		
		

			
Сельское строительство
			
8
			
Способ монтажа наращиванием
			
48
			
 
		
		

			
Серия
			
72
			
Способ монтажа поворотом с помощью «падающей стрелы»
			
 
			
 
		
		

			
Сертификат
			
72
			
4
			
 
		
		

			
Сетевой график
			
24
			
Срок службы
			
57
			
 
		
		

			
Сетка колонн
			
90
			
Стабилизация грунтов
			
83
			
 
		
		

			
Силикатизация грунтов
			
84
			
Стабилизация грунтов
			
83
			
 
		
		

			
Система
			
32
			
Стагнация
			
81
			
 
		
		

			
Система допусков в строительстве
			
54
			
Стандарт
			
73
			
 
		
		

			
Система планово-предупредительного ремонта; ППР
			
30
			
Стандартизация
			
73
			
 
		
		

			
Статическое воздействие на мерзлый грунт
			
82
			
 
		
		

			
Система поддержки принятия решений
			
92
			
Стационарные стеллажи
			
86
			
 
		
		

			
Системность
			
32
			
Стекольные работы
			
93
			
 
		
		

			
Системотехника организации строительства
			
55
			
Стена в грунте
			
83
			
 
		
		

			
Системотехника экспертных систем
			
71
			
Стенка шпунтовая
			
92
			
 
		
		

			
Системы программно-целевого управления
			
9
			
Степень сборности
			
49
			
 
		
		

			
Ситуационный план
			
9
			
Стоимость оборудования сметная
			
23
			
 
		
		

			
Ситуационный строительный генеральный план
			
56
			
Стоимость строительства сметная
			
57
			
 
		
		

			
Стоимость тары, упаковки и реквизита сметная
			
93
			
 
		
		

			
Склад приобъектный
			
64
			
 
		
		

			
Складирование
			
46
			
Столярные работы
			
5
			
 
		
		

			
Стратегический план
			
73
			
ремонт жилого дома
			
86
			
 
		
		

			
Страховой (гарантийный) запас
			
69
			
Строительный процесс
			
52
			
 
		
		

			
Строительная деятельность (строительство)
			
50
			
Строительство «под ключ»
			
4
			
 
		
		

			
Строительная индустрия
			
50
			
Строительство на подрабатываемых территориях
			
66
			
 
		
		

			
Строительная площадка
			
49
			
 
		
		

			
Строительная технология
			
52
			
Строительство полносборное
			
81
			
 
		
		

			
Строительное производство
			
51
			
Стройка переходящая
			
67
			
 
		
		

			
Строительно-монтажные работы
			
53
			
Строповка
			
93
			
 
		
		

			
Строительные нормы и правила; СНиП
			
51
			
Струбцины
			
90
			
 
		
		

			
Строительный генеральный план (стройгенплан)
			
 
			
Стык
			
86
			
 
		
		

			
10
			
Стык
			
86
			
 
		
		

			
Строительный генеральный план на отдельное здание, сооружение
			
 
			
Стяжка пола
			
21
			
 
		
		

			
24
			
Субподрядчик в строительстве
			
54
			
 
		
		

			
Строительный двор
			
49
			
Сухая кладка
			
49
			
 
		
		

			
Строительный комплекс
			
50
			
Схема
			
74
			
 
		
		

			
Строительный объем надземной и подземной частей здания
			
17
			
Схемы развития и размещения материально-технической базы строительства
			
56
			
 
		
		

			
Строительный паспорт
			
57
			
Сшивание сетевого графика
			
25
			
 
		
		

			
Строительный паспорт на капитальный
			
 
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Тали
			
76
			
Т Технологическая комплектация
			
80
			
 
		
		

			
Тампонаж
			
76
			
Технологическая операция
			
80
			
 
		
		

			
Тарифная сетка
			
76
			
Технологический процесс
			
80
			
 
		
		

			
Тарифная система
			
76
			
Технологический ярус
			
80
			
 
		
		

			
Тарифно-квалификационный справочник
			
76
			
Технологичность строительная
			
57
			
 
		
		

			
Тарифный коэффициент
			
76
			
Технология вдавливания многосекционных
			
 
			
 
		
		

			
Текущий запас
			
5
			
свай
			
39
			
 
		
		

			
Тендер
			
78
			
Технология подведения грунтовых свай под фундаменты при реконструкции однокомпонентная
			
42
			
 
		
		

			
Теплоизоляционные работы
			
33
			
 
		
		

			
Теплоизоляция засыпная
			
85
			
 
		
		

			
Теплоизоляция литая
			
47
			
Технология подведения грунтовых свай под фундаменты при реконструкции двухкомпонентная
			
42
			
 
		
		

			
Теплоизоляция мастичная
			
59
			
 
		
		

			
Теплоизоляция обволакивающая
			
65
			
 
		
		

			
Теплоизоляция пола
			
20
			
Технология подведения грунтовых свай под фундаменты при реконструкции трехкомпонентная
			
 
			
 
		
		

			
Теплоизоляция сборно-блочная
			
48
			
 
			
 
		
		

			
Тепляк
			
33
			
42
			
 
		
		

			
Термический способ бурения
			
13
			
Технология строительного производства
			
52
			
 
		
		

			
Территория градостроительного регулирования
			
 
			
Типизация
			
81
			
 
		
		

			
43
			
Типовая документация
			
81
			
 
		
		

			
Территория населенного пункта
			
21
			
Типовое проектирование
			
81
			
 
		
		

			
Техника безопасности
			
45
			
Типовое проектное решение
			
81
			
 
		
		

			
Технико-экономические показатели при проектировании
			
 
			
Типовые детали
			
81
			
 
		
		

			
28
			
Типовые материалы
			
81
			
 
		
		

			
Технико-экономические показатели строительного производства
			
 
			
Типология зданий
			
17
			
 
		
		

			
52
			
Товарная строительная продукция
			
78
			
 
		
		

			
Технико-экономический расчет
			
79
			
Торкретирование
			
85
			
 
		
		

			
Технико-экономическое обоснование; ТЭО
			
79
			
Торкретирование мокрым способом
			
19
			
 
		
		

			
Техническая документация
			
79
			
Торкретирование сухим способом
			
49
			
 
		
		

			
Техническая сложность объекта
			
64
			
Точечная сварка
			
63
			
 
		
		

			
Технические условия
			
79
			
Траверсы
			
85
			
 
		
		

			
Технический надзор
			
79
			
Трамбование
			
63
			
 
		
		

			
Технический проект
			
79
			
Транспортеры ленточные
			
78
			
 
		
		

			
Техническое задание; ТЗ
			
79
			
Транспортная инфраструктура
			
38
			
 
		
		

			
Техническое нормирование
			
79
			
Транспортные процессы
			
39
			
 
		
		

			
Техническое обследование сооружений
			
34
			
Транспортные работы
			
38
			
 
		
		

			
Техническое обслуживание
			
79
			
Траншея
			
85
			
 
		
		

			
Техническое обслуживание зданий и сооружений
			
 
			
Трудовая операция
			
21
			
 
		
		

			
16
			
Трудовой коллектив
			
22
			
 
		
		

			
Техническое состояние зданий и сооружений
			
16
			
Трудовой потенциал
			
21
			
 
		
		

			
Техногенные бедствия
			
80
			
Трудовые ресурсы
			
22
			
 
		
		

			
Техногенные воздействия
			
80
			
Трудоемкость процесса, чел-ч, чел-дн
			
68
			
 
		
		

			
Технологическая карта
			
80
			
Тушение пожара
			
66
			
 
		
		

			
 
			
 
			
Тычковый ряд кладки
			
43
			
 
		
		

			
Угол естественного откоса грунта
			
85
			
У Ударный способ бурения
			
13
			
 
		
		

			
Ударно-канатное бурение
			
73
			
Ударный способ погружения сваи
			
41
			
 
		
		

			
Удельные капитальные вложения
			
91
			
Управляющая система
			
10
			
 
		
		

			
Узел
			
86
			
Уровень качества
			
70
			
 
		
		

			
Узловые колодцы
			
85
			
Усиление строительных конструкций
			
50
			
 
		
		

			
Указатель крановый
			
39
			
Условия патентоспособности
			
67
			
 
		
		

			
Указатель рабочих параметров крановый
			
31
			
Условия труда
			
21
			
 
		
		

			
Укатка
			
76
			
Условная рабочая поверхность
			
92
			
 
		
		

			
Укладка смесей
			
47
			
Устройство горизонтальных скважин
			
 
			
 
		
		

			
Укрепление грунтов
			
83
			
с помощью раскатчика грунта
			
84
			
 
		
		

			
Укрытие поверхности грунта утеплителем
			
84
			
Устройство пневмотрамбованных свай
			
67
			
 
		
		

			
Универсальные стропы
			
9
			
Устройство стяжки
			
86
			
 
		
		

			
Унификация
			
14
			
Устройство трубобетонных свай
			
47
			
 
		
		

			
Уплотнение бетона
			
11
			
Участковый склад
			
89
			
 
		
		

			
Уплотнение грунтов
			
83
			
Учет
			
22
			
 
		
		

			
Уполномоченный орган по делам архитектуры, градостроительства и строительства
			
 
			
Учетная документация
			
22
			
 
		
		

			
71
			
Учетные единицы градостроительного кадастра
			
 
			
 
		
		

			
Управление
			
10
			
42
			
 
		
		

			
Управление качеством
			
70
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Фактическая стоимость строительства
			
57
			
Ф
			
Функции управления
			
10
			
 
		
		

			
Фиксация элементов
			
95
			
Функциональный износ
			
91
			
 
		
		

			
Финансирование строительства
			
55
			
Функция организации в управлении строительным производством
			
 
			
 
		
		

			
Финансовые санкции
			
45
			
51
			
 
		
		

			
Фронт
			
8
			
Функция регулирования
			
69
			
 
		
		

			
Фронт погрузки (выгрузки)
			
32
			
Функция учета и контроля
			
22
			
 
		
		

			
Фронт работ
			
30
			
Функция целенаправленного руководства
			
63
			
 
		
		

			
Фронтальная связь
			
8
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Хозяйственный способ строительства
			
57
			
X Хронометраж
			
91
			
 
		
		

			
Холодный период года
			
32
			
 
			
 
			
 
		
		

			
Цементация
			
91
			
Ц
			
Цикл строительства
			
52
			
 
		
		

			
Центрифугирование
			
65
			
Циклевание
			
78
			
 
		
		

			
Цикл нулевой
			
62
			
Циклограмма
			
91
			
 
		
		

			
Цикл работы бульдозера
			
13
			
Цинкование
			
61
			
 
		
		

			
Челночно-поперечная схема работы скрепера
			
73
			
Ч Четкость, оперативность и организованность
			
7
			
 
		
		

			
Чертежи исполнительные
			
65
			
Чистый способ замораживания каменной кладки
			
77
			
 
		
		

			
Чертежи рабочие
			
31
			
Ш
			
 
			
 
		
		

			
Шлифование
			
5
			
Штукатурка декоративная терразитовая
			
79
			
 
		
		

			
Шов
			
33
			
Штукатурка звукопоглощающая
			
19
			
 
		
		

			
Шпатлевание поверхности
			
12
			
Штукатурка простая
			
45
			
 
		
		

			
Шприцбетон
			
92
			
Штукатурка рентгенонепроницаемая
			
68
			
 
		
		

			
Штукатурка в зимнее время
			
58
			
Штукатурка теплостойкая
			
33
			
 
		
		

			
Штукатурка водонепроницаемая
			
74
			
Штукатурка улучшенная
			
23
			
 
		
		

			
Штукатурка высококачественная
			
29
			
Штукатурные работы
			
74
			
 
		
		

			
Штукатурка декоративная с граффито
			
16
			
Шум
			
93
			
 
		
		

			
Штукатурка декоративная с каменной крошкой
			
77
			
Шум
			
93
			
 
		
		

			
Экологические бедствия
			
94
			
Э Экспериментальное проектирование
			
95
			
 
		
		

			
Экология строительная
			
53
			
Экспериментальное строительство
			
95
			
 
		
		

			
Экономика строительства
			
53
			
Эксперт
			
71
			
 
		
		

			
Экономика строительства
			
53
			
Экспертиза
			
70
			
 
		
		

			
Экскавация
			
95
			
Экспертиза проектов
			
28
			
 
		
		

			
Экспедиционный способ строительства объектов мобильными подразделениями
			
64
			
Экспертное заключение
			
70
			
 
		
		

			
Экспертные санкции
			
71
			
 
		
		

			
Экспликация
			
95
			
Элемент опалубки
			
45
			
 
		
		

			
Эксплуатация здания (сооружения)
			
17
			
Элементы здания
			
18
			
 
		
		

			
Электрический способ закрепления грунта
			
83
			
Эллиптическая схема работы скрепера
			
73
			
 
		
		

			
Электрообогрев бетона
			
11
			
Энергетическое хозяйство строительной площадки
			
49
			
 
		
		

			
Электропрогрев
			
95
			
 
		
		

			
Электропрогрев каменной кладки в зимнее время
			
 
			
Энерговооруженность
			
96
			
 
		
		

			
58
			
Энергоемкость
			
96
			
 
		
		

			
Электросварка
			
95
			
Эскиз (эскизный проект)
			
62
			
 
		
		

			
Электротермос
			
95
			
Этапы строительства
			
50
			
 
		
		

			
Электрохимический способ закрепления грунта
			
83
			
Эффективность труда
			
22
			
 
		
		

			
Явление электроосмоса
			
95
			
Я Ярус
			
96